Oef, terug on line. De vorige twee weken begon de computer steeds gekkere dingen te doen. Om de haverklap "no signal" en dan opnieuw opstarten, dus met allerlei hulpprogramma's geprobeerd de computer op te kuisen en uiteindelijk met de stofzuiger geprobeerd het ding "letterlijk" van alle stof te ontdoen. Helaas, het mocht niet baten. Zelfs opstarten ging niet meer.
Met de auto naar Urla, het dichtstbijzijnde stadje dat tevens de oudste haven van Turkije herbergt (6000 jaar oud). Na onderzoek bleek het moederbord stuk te zijn en een aangepaste kaart moest opgestuurd worden vanuit Istanbul. Maar, ik was geholpen. Er zijn natuurlijk wel enkele probleempjes, zo is nu alles op de pc in het turks en pas vandaag ben ik erin geslaagd het "qwerty" klavier om te schakelen naar azerty.
Het blijft hier heet en intussen is in de buurt al een kleine (gelukkig niet al te ernstige) bosbrand geweest. Ga vandaag proberen al mijn mails te beantwoorden want die hebben zich intussen al flink opgestapeld. Maar het doet goed om terug contact te hebben met de buitenwereld, als nu de internetverbinding redelijk blijft, zal de weblog snel weer aangevuld worden.
Ooit werd me gevraagd, wie is jouw favoriete dichter? Ik heb er in feite drie, Federico Garcia Lorca, Pablo Neruda en Nazim Hikmet. Hun gedichten ademen de liefde voor hun land, de liefde voor de mensheid en de hoop op een betere toekomst.
Wat deze drie ook bindt was hun linkse politieke overtuiging. Zij kozen de kant van de onderdrukten, wat hen in conflict bracht met hun nationale overheid. Ook hun speciale stijl om op een eenvoudige manier, kinderlijk soms, maar o zo diepgaand iets onder woorden te brengen, is een gemeenschappelijke factor.
En dan is er de beschrijving van hun land, hun volk, de natuur, de eenzaamheid, de angst. Zij schrijven echt vanuit hun buik en zijn producten van hun wereld, hun tijd en hun omgeving. Veel van hun poëzie is ook geschreven tijdens hun verblijf in de gevangenis of in ballingschap.
Nazim Hikmet, wiens leven zich voor een groot deel in de gevangenis afspeelde, houdt van zijn land en het leven op het land.
Als hij in de gevangenis schrijft hoeveel deugd het doet de zon te zien als hij gelucht wordt, dan voel je echt wat hij meegemaakt heeft. Als hij schrijft over de boer in Anatolië die het land bewerkt, ruik je de aarde. Als hij schrijft over de sterren, zie je ze. Als hij schrijft over de doden, voel je de dood en de opstandigheid.
Gans zijn leven bleef Hikmet een rebel. Hij zwijgt nooit, voor niets en voor niemand. Ook niet binnen zijn eigen partij die zijn poëzie maar wereldvreemd vindt. Want zijn gedichten staan ver van het sociaal realisme. Zelfs in Moskou schrijft hij tegen de persoonsverheerlijking van Stalin, wat hem niet in dank werd afgenomen. Tegelijk was zijn liefdesleven redelijk turbulent, iets wat hij gemeenschappelijk heeft met Neruda. Maar vriendschap was voor hem heilig. Een vriend bedriegen vond hij erger dan een slippertje. Het is doorleefde poëzie, dikwijls met een dubbele bodem, maar bovenal, het getuigt van een werkelijk humanisme.
Garcia Lorca werd in 1936 vermoord tijdens de burgeroorlog door aanhangers van Franco.
Pablo Neruda bekleedde als Chileen verschillende consulaire posten en was bevriend met Garcia Lorca. Na diens dood sluit hij zich aan bij de republikeinse beweging. Bij zijn terugkeer in Chili wordt hij in 1945 verkozen tot senator, maar na zijn steun aan stakende mijnwerkers moet hij twee jaar onderduiken, waarna hij drie jaar in verschillende Europese landen verblijft als balling. In 1952 keert hij terug en in 1971 ontvangt hij de Nobelprijs voor literatuur. Op 23 september 1973, amper twee weken na de machtsovername door Pinochet, overlijdt hij. Zijn begrafenis is het eerste teken van protest tegen de militaire dictatuur.
En dan is er Nazim Hikmet. Geboren in 1902 in Thessaloniki, verblijft hij tussen 1921 en 1928 in Moskou waar hij politieke wetenschappen studeert. Bij zijn terugkeer valt zijn kritische poëzie niet in goede aarde en belandt hij in 1932 voor de eerste keer in de gevangenis. Het zou niet zijn laatste keer zijn. Vanwege zijn kritiek op het Spaanse en Duitse fascisme belandt hij een tweede keer in de gevangenis in 1938. Het zal duren tot 1950 voor hij onder internationale druk vrijkomt. Maar in vrijheid, probeert men hem te vermoorden en hij moet het land ontvluchten. Tot zijn dood verbleef hij in ballingschap, het grootste deel van de tijd in Moskou. In 1959 wordt hem de Turkse nationaliteit ontnomen, gebrandmerkt als verrader van zijn land. In 1963 overlijdt hij.
Neruda kende Nazim Hikmet en wijdt een stuk aan hem in zijn boek Ik beken, ik heb geleefd. Hij noemt hem de grootste dichter die voor de hele wereld schreef. Alle drie hebben ze hun stempel gedrukt op de wereldpoëzie, maar tijdens hun leven waren ze zeker geen sant in eigen land.
Op het eind van zijn leven schrijft Nazim Hikmet zijn testament. Hij vraagt om begraven te worden in eender welk dorp van Anatolië, onder een plataan, zonder een grafsteen. Het mocht niet baten. Nog steeds is zijn graf in Rusland.
Het erge is dat hij nog steeds niet werd gerehabiliteerd. Ook niet 100 jaar na zijn geboorte toen er verschillende festiviteiten rond zijn persoon plaatsgrepen en de Unesco 2002 uitriep tot het Nazim Hikmet jaar. Hij blijft een omstreden figuur. Maar zijn gedichten zijn onsterfelijk.
Tot slot een stukje uit een van zijn gedichten, dat de titel over het leven draagt.
Het leven neem je niet te licht, je dient te leven in diepe ernst zoals een eekhoorn doet, zonder buiten of boven het leven iets te verwachten, het enige wat je moet doen is leven.
Serieus moet je het leven nemen enwel zo zeer dat je bijvoorbeeld met geboeide handen op je rug staand tegen de muur, of met je grote stofbril en je witte kiel in een laboratorium, wilt sterven voor de mensen enwel voor mensen die je nooit hebt gezien enwel terwijl niemand je ertoe dwingt hoewel je weet dat het leven het mooiste en het puurste is dat er bestaat.
En zó serieus moet je het leven nemen dat je op je zeventigste nog een olijftak poot en dan niet om die je kinderen na te laten maar omdat je ondanks je vrees voor de dood niet in de dood gelooft omdat het leven zwaarder weegt. (1947)
Uit: Mensen en Landschappen, Uitgeverij de Geus, 1995.
Vertalingen van zijn belangrijkste werken zijn makkelijk te vinden en heel toegankelijk. Een tip voor wie graag leest.
Ironie van de geschiedenis: In 2002 werd Nerudas gedicht liederen voor moeders wiens kinderen gestorven zijn gepubliceerd in een Turks cultureel tijdschrift. Het gaat over slachtoffers tijdens de Spaanse Burgeroorlog. Het tijdschrift werd gesloten, de uitgever en eigenaar werden gedagvaard wegens het verspreiden van terroristische propaganda.
Toen ik vroeger Turkije bereisde, was dat meestal met de bus of de dolmus. Een goedkope en veilige manier van reizen. De otogar is dan ook een heel belangrijke plaats in de steden. Otogars zijn meestal 24 uur op 24 open en in de meeste grote steden heb je verbindingen naar alle uithoeken van het land.
Vroeger lag de otogar meestal midden in de stad, maar door het toenemend verkeer en de drukte van de stad ligt de otogar nu meestal buitenaf. Op zich een goede zaak al was het maar om het verkeer in de steden wat makkelijker te maken.
Toch zijn deze nieuwe otogars er niet zonder slag of stoot gekomen. Veel mensen die in de oude otogar werkten zagen dat de nieuwe, moderne otogars tewerkstelling boden aan veel kapitaalkrachtiger mensen dan zijzelf. De moderne(re) winkels worden immers aan veel hogere prijzen verhuurd en veel mensen verloren hun job. Eén keer, bij de oprichting van de nieuwe otogar in Antalya, werd in de oude gestaakt. Enkel servicebusjes reden en die hebben zeker niet het comfort van de nieuwe met airco uitgeruste mercedesbussen.
Wie de steden wil bezoeken en terecht komt in de otogar, kan gratis op zijn/haar bestemming raken met de servicebus. Alle grote maatschappijen hebben zon busjes die meestal aan de achterkant van de otogar geparkeerd staan. Het is gratis en bij aankomst heb je snel verbinding.
Bustickets hoef je niet te bestellen in de otogar zelf. In de grote steden zijn er meestal verkooppunten, waar je op voorhand je ticket kan aanschaffen. Je wordt dan, een klein uur voor vertrek, met een servicebus naar de otogar gebracht.
Sinds 1996 is er een rookverbod op de bussen, maar ze stoppen regelmatig zodat je zelfs op lange afstanden makkelijk kan uitstappen om iets te eten of te drinken of, voor de rokers, om een sigaretje te roken.
Wie tijdig reserveert kan nu ook grote afstanden overbruggen met het vliegtuig. Er zijn verschillende low-cost maatschappijen en de prijs is nauwelijks duurder dan met de bus. Vanuit de luchthaven kan je met een Havas bus naar de centra. Je moet dan wel naar de nationale luchthaven, maar die ligt meestal binnen handbereik. De Havas bussen zijn gebonden aan de landingstijden van de vliegtuigen van Turkish Airlines. Dit betekent dat je soms wel wat moet wachten, maar het verschil tussen de prijs van een Havas bus en een taxi, is nog altijd groot.
Dit keer reden wij met de wagen. Het voordeel hiervan is dat je kan stoppen waar je wil, het nadeel is dat de afstanden altijd zeer groot zijn en de benzineprijs is de duurste van de wereld. Wat mij vooral opvalt is dat de wegen een stuk beter zijn geworden in vergelijking met het verleden. De tweevakswegen zijn meestal vervangen door viervaksbanen en onderweg zie je veel wegen in aanbouw. Het autostradenet wordt ook systematisch uitgebreid en de banen zijn zeer comfortabel en dat voor geen geld. De afstand Pozantli-Mersin bijvoorbeeld, toch zon 100 km autoweg, kost nog geen euro. Daarvoor kan je het dus niet laten.
We reden s nachts en dat is wel enigszins anders dan bij ons. Vooral de signalisatie laat soms te wensen over. Daar komt nog bij dat deze banen ook gebruikt worden door tractors of brommers, die dikwijls zonder licht rijden. Het blijft steeds opletten en voorzichtig zijn.
De snelheid op de hoofdwegen is 90 km per uur, op de autostrades 120 km. De politie houdt sporadisch controles, maar dit jaar zijn we nog niet tegengehouden. Vooral gevaarlijk zijn de centra, die je op lange afstanden doorkruist, en waar eigenlijk iedereen zijn snelheid zou moeten aanpassen. Maar Turkije is geen land voor voetgangers of fietsers. Spijtig, maar dat is de realiteit. Toch is het daar extra opletten geblazen.
In streken waar nog tweevaksbanen zijn, meestal in de bergen, is het extra oppassen. Hang je achter een oude, zwaar overladen kamion, dan haal je nauwelijks twintig km per uur. Gelukkig worden deze banen meer en meer aangepast naar drie- of viervaksbanen.
Het rijgedrag van de chauffeurs is, laat het me voorzichtig uitdrukken, onvoorspelbaar. Voor sommigen onder hen is de claxon of de verstraler, veel belangrijker dan een richtingsaanwijzer. In de steden is de situatie hectisch. Alle verkeer komt samen en bovendien heb je nog de dolmus die overal langs de straat stopt. Er echt aan wennen zal ik wel nooit kunnen, daarvoor ben ik teveel met onze verkeersregels opgegroeid.
Wat me ook opviel is de modernisering van de steden in centraal Anatolië. Konya bijvoorbeeld, stad die vooral bekend is om de dansende derwisjen, was vroeger een muffe provinciestad, maar nu valt de nieuwbouw op. Het is duidelijk dat in deze gebieden zwaar is geïnvesteerd, maar hier zijn de bolwerken van de regerende AK-partij waar een snelgroeiende burgerij (meestal conservatief islamitisch) haar rijkdom ten toon spreidt. Hetzelfde geldt trouwens voor Denizli, een centrum van de groeiende textielindustrie, dat een ware gedaanteverandering heeft ondergaan.
Op onze heenreis zijn we over Usak, Afyon, Konya, Pozantli gereden. We deden er, met de nodige tussenstops, zon 15 uur over (iets meer dan 1000 km).
Mersin zelf dan. Een voorbeeld van hoe een provinciestadje op enkele jaren tijd uitgroeit tot een bijna miljoenenstad. Het is een stad die enorm gegroeid is omdat veel boeren (meestal uit het overwegend Koerdische zuid-oosten) gedwongen of uit eigen beweging naar de stad zijn gekomen. De gedwongen verhuis heeft te maken met de ontruiming van de Koerdische dorpen door het leger. Officieel iets meer dan 500.000 mensen, volgens onderzoeksinstituten één tot anderhalf miljoen, maar waarschijnlijk zijn het er nog een heel stuk meer, moesten hierdoor noodgedwongen naar de steden verhuizen. En zo groeide de bevolking in Mersin heel snel aan.
Economisch gaat het Mersin voor de wind, want er is een grote vrijhandelszone gevestigd, zodat investeerders geen of bijna geen belasting of sociale zekerheid moeten bedragen. Ja, ook hier klagen de patroons dat de loonkost veel te hoog ligt! En de regering bedient ze op hun wenken.
De kust tussen Mersin en Erdimli wordt volgebouwd met grote appartementen, die bestemd zijn als vakantieverblijf. Toch is er een verschil met toeristische centra zoals Antalya, Alanya, Bodrum, Kusadasi of Marmaris. Doordat hier overwegend Turken een buitenverblijf hebben, blijven de prijzen matig en blijft er een groot stuk authenticiteit over. Mersin heeft een heet klimaat, met daarnaast ook een hoge luchtvochtigheid. Hier, in Mordogan, is de hitte vergelijkbaar, maar de luchtvochtigheid is een stuk lager en de wind maakt het draaglijker.
Vanaf Erdimli tot Silifke heb je kleinere kuststadjes met minder hoogbouw en domineren nog de resten van de oude beschaving die hier ooit bestond.
Na een prachtige week, samen met Noël en Flo bij wie we te gast waren, zijn we teruggekeerd over Egridir, een meer dicht bij Isparta. Heel veel Turken die in Sint-Niklaas of Sint-Gillis wonen zijn uit deze buurt afkomstig.
Het meer van Egridir is nog steeds een oase van rust. Op het schiereiland kan je er goedkoop logeren en de nachten zijn een stuk koeler dan aan de Middellandse of Egeïsche kust. In tegenstelling tot Mordogan zie je hier veel meer vrouwen met hoofddoek, maar de sfeer is rustig en aangenaam.
We keren terug over Isparta, waar een nieuwe otogar in aanbouw is. Ook hier zie je dat de stad gemoderniseerd wordt. De hitte is verschrikkelijk, rond de 40° en dat put uit. Eens we het schiereiland naderen, voel ik me terug op bekend terrein. De weg is smal, kronkelend en van slechte kwaliteit. Maar dat doet er niet toe. Het is immers altijd zalig om terug thuis te komen.
Gisterenavond zijn we toegekomen in Mordogan. We zijn in Mersin op bezoek geweest bij Flo en Noël en nu pas, een week later, teruggekeerd. Afstanden hier zijn altijd enorm. Op een weekje tijd hebben we zon 2500 km gedaan. Toch is dit nog relatief.
Mersin het deed zo goed onze vrienden weer te zien. We voelen ons relaxed en ontspannen. We leefden als een familie en geen minuut heeft iemand van ons zich verveeld. Ja, dat is echte vriendschap.
Eind september (zoek nog naar tickets) keren we terug naar België voor mijn pensionering. We zullen dan (tot alle formaliteiten vervuld zijn) wel enige tijd in België verblijven. En dan is het definitief.
Ik zie uit naar mijn pensionering. Dan ben ik vrij en niet meer gebonden. Dan word ik burger van dit land. Met zijn andere gewoontes en tradities. Maar waar ik me zoveel beter thuis voel.
Ik hield van mijn werk, van de collegas, van de mentaliteit. Maar vandaag is het verleden dood. Regeltjes en normen bepalen je werk. Slechter nog dan in de private sector. En de vakbond, die werkt mee, zwijgt in alle talen. Collegas vertellen me dat mijn deur altijd een open deur was, vandaag is ze gesloten, maar de mentaliteit is er niet beter op geworden.
Oh ja, ik wil niet met stenen werpen. Ieder vogeltje zingt zoals het gebekt is. Maar nog dagdagelijks droom ik over mijn werk. Over de inleveringen, de mentaliteit. Ik zal blij zijn om hier, eens als gepensioneerde, verder te vechten voor mijn ideeën. Want mijn mentaliteit zal niet veranderen.
Wat me een goed gevoel geeft zijn mails van collegas. Zij lezen deze weblog en waarderen mij. Dat heeft zelfs niets met politieke instelling te maken. Integendeel zelfs. Veel meer met vriendschap en kameraadschap.
En dan is er nog mijn familie. Ik mis ze sterk. Mijn moeder, mijn dochters. Dat is niet zo eenvoudig. Mede door Turkije ben ik echt een familiemens geworden. Op vaderdag gaf mijn oudste dochter me een frame met fotootjes, iedere dag kijk ik ernaar. En bij het doorkruisen van Turkije kom ik doorheen plaatsen waar we samen waren. Mijn dochters, toen nog piepjong, kennen evenals mij het land. En dan wil ik ze bij mij hebben. Maar natuurlijk, dat is onmogelijk.
Leven tussen twee werelden, zo zou ik het noemen. Ik wil alles delen met vrienden en familie. Zelfs de zon (die hier nooit ophoudt met schijnen). Afscheid nemen is nooit makkelijk. Maar soms noodzakelijk om te overleven.
Samen met Gülce en Sevim zijn wij vorige week op bezoek geweest bij Noël en Flo, die in Mersin een appartement gekocht hebben. Het is vreemd. We leven hier zon duizend kilometer van elkaar, maar toch is het alsof we buren zijn.
Noël is een oude vriend. Samen trokken we zon 12 jaar geleden rond in Turkije en ook in het syndicale leven waren wij de vertegenwoordigers van de socialistische vakbond bij de stad Sint-Niklaas. Maar bovenal zijn we vrienden.
Eén van dingen die ik het meest mistte toen ik in Turkije kwam wonen waren onze vrijdagmiddaggesprekjes. Dat was een vaste afspraak waar niets kon in tussen komen. We aten een kleinigheid, dronken iets en de tijd vervloog. Maar het waren momenten die zo belangrijk waren.
En nu, voor het eerst, ontmoeten wij elkaar in Turkije. Iets meer dan 1000 km (waarover we zon 15 uur deden) en op de weg naar Liparispark stond Noël ons al op te wachten.
Hun appartement is sober maar knap ingericht. Wij krijgen de slaapkamer, Gülce de logeerkamer en zij slapen in de zetels. Het is alsof we elkaar elke dag hebben gezien. Alles gebeurt samen, zowel het eten, het koken, uitstapjes. We genieten van elk moment.
Wat zo tof is, we zijn bij elkaar, leven met elkaar, niets moet alles kan. Het is een droom van een vakantie. Eigenlijk is dit niets meer dan echte vriendschap. Je voelt elkaar aan, zonder dwang, en iedereen is zoals hij (zij) is. De uren en dagen vliegen voorbij. Dat is nou eenmaal het nadeel van zon schone momenten. Wij voelen ons thuis in hun huis, zij voelen zich niet gestoord.
Vriendschap, ja dat is hier zo belangrijk en als je dat hier kan beleven heeft het nog extras omdat de omgeving aanspreekt, het weer is steeds goed.
Maar vertrekken is moeilijk. Zowel voor hen als voor ons. We leefden als een familie en afscheid nemen van waar je aan hecht is steeds moeilijk.
In België hebben we weinig echte vrienden. Gelukkig, we hebben ze, en we missen ze. Elkaar dan terugzien, hier, ja dat is niet onder woorden te brengen. Het is een rijkdom die geen enkele holding bezit, het is groter dan de luxe van een 5 sterren hotel. Vriendschap. Iets om diep in je hart te koesteren. Iets dat zo belangrijk is in het leven van een mens. Iets dat alle kapitalistische waarden overstijgt. Juist omdat het niet kan gekocht worden. Juist omdat het menselijk is. Gelukkig maar.
Een stabiel hogedrukgebied zonder wolken en van zonsopgang tot -ondergang een zon die koning speelt, en zo zal het waarschijnlijk de volgende weken wel blijven. Eigenlijk heeft een weerman hier een makkelijk leven, hoewel, zeker in de zomer, nogal eentonig.
Gisterenavond is Hatice, een vroegere collega van Sevim, op bezoek gekomen. Ze heeft een opleiding als leerkracht informatica, maar die job bood te weinig werkzekerheid. Vandaag werkt ze in het gerechtsgebouw waar ze een van de procureurs bijstaat. Blijkbaar hecht men meer belang aan justitie dan aan onderwijs.
Nochtans is het treurig gesteld met het onderwijs. Klassen van veertig (en dikwijls nog veel meer) leerlingen zijn de norm. Het onderwijs is verplicht voor iedereen van zes tot veertien jaar. Verschillende studies tonen echter aan dat zeker in de arme streken, duizenden kinderen (en dan nog hoofdzakelijk meisjes) niet naar school gaan. Het niveau van het onderwijs is bedroevend laag zowel in het lager als het middelbaar. Wie geld heeft kan naar degelijke maar dure privé-scholen gaan. In Izmir bv. bedraagt het jaarlijkse schoolgeld in het Fatih college 5.000 YTL, maar dat is nog relatief goedkoop. Het American college vraagt 15.000 YTL. Ter herinnering, het minimumloon bedraagt 435 YTL per maand. Goed onderwijs is voor de overgrote meerderheid een niet betaalbare luxe. En zowel deze als de vorige regeringen hebben blijkbaar andere prioriteiten dan te investeren in onderwijs.
Tegelijk is er een systeem opgezet, dat gebaseerd is op competitie en nationale testen, die plaatsgrijpen rond je veertiende en de tweede keer om in de universiteit te raken. Afhankelijk van de uitslag kan je dan naar een goede (of betere) middelbare school. Wat de universiteit betreft bepaalt je uitslag naar welke universiteit je kan en welke richting je moet volgen. Er is een groot verschil in de kwaliteit van de universiteiten.
Door het systeem worden voor de tweede keer de armere lagen van de bevolking getroffen, want veel leerlingen moeten private cursussen volgen om te slagen of hoge punten te halen. En je raadt het al, de kosten zijn weer heel duur.
Gisteren was er nog meer bezoek. Dit keer technisch personeel van Sevims vroegere school. De nieuwe directeur is een verstokt roker en omwille van het rookverbod heeft hij zijn hoofdkwartier gevestigd in een café buiten de school. Zo zie je maar, wetten kunnen op allerlei manieren omzeild worden.
Op het ene terras is het te heet en daarom worden tafels en stoelen naar het andere terras gebracht. Steeds is er wel iets te knabbelen. Koekjes, snoepjes, thee en koffie, meloen, fruit. Intussen wordt er druk gekookt. Mezzes, soep, een grote stoofpot van lamsvlees, taart. Ja, verhongeren doe je hier niet.
Er wordt gepraat over de reisplannen. Het is immers vakantie en het technisch personeel zoekt een goedkope bestemming. Pensions zijn te duur en daarom kiezen zij voor een camping.
Het eten is goed en zoals gewoonlijk is er veel te veel. Na een bezoekje aan zee en de taart als dessert, vertrekt ons bezoek, behalve Hatice die nog een dagje blijft.
s Avonds is er weer eten. Ik laat de schotels aan mij voorbijgaan. Zin genoeg, maar door de warmte heb ik nooit veel honger. De avonduren zijn de beste. Het weer is zacht en men blijft laat op.
Vandaag gaan we de bagage inpakken, want morgen in de vroegte vertrekken we voor iets meer dan 1000 km. Het zal weer een tijdje duren voor de weblog wordt aangevuld. Maar met ons is alles ok. Aan vrienden, familie, collegas en lezers van de weblog, een prettige vakantie toegewenst. Geniet ervan. Groetjes.
Op onze terugkeer (19.06.08) van Istanbul naar Izmir wilden we een tussenstop vinden en dat is niet zo makkelijk. Er zijn immers zoveel mooie plaatsjes langs de Egeïsche kust dat het altijd een moeilijke keuze is, maar we beslisten te stoppen in Küçükküyü, een dorpje tussen Ayvacik en Edremit.
De terugreis verliep vlot, hoewel ik in Istanbul zelf nooit wil rijden. Noem het maar een vooringenomenheid, maar ik ben bang voor het verkeer. Eens we de ring rond Istanbul verlaten hebben, stoppen we in een tankstation, om een theetje te gaan drinken. Daarna volgen we de kust langs de zee van Marmara en na Barbaros hebben we een weg (prachtig van zicht, maar zonder asfalt) voor meer dan 30 km. Het rijden is vermoeiend, want telkens moet je kijken naar de stenen en de putten. Daarnaast is er de hitte en af en toe sluit ik de ramen om de airco op te zetten, wat hier zeker geen luxe is.
We stoppen in een klein dorpje. En daar eten we heerlijk lamsvlees met een schitterende salade. Zon ontdekkingen zijn ongelooflijk. Hier zit je buiten de bewoonde wereld, eet je voor een habbekrats en de mensen zijn zo vriendelijk. Dit is het echte Turkije, waar ik zoveel van hou. Houten huizen, een paar winkels, en dit keer ook een lokanta. Maar alles is vers en het vlees is goed.
Dan gaat het verder, richting overzet. De weg is een stuk beter en het gaat dan ook een stuk sneller. Vanuit Gelibolu zetten we over naar Lapseki. Ik ben doodop. De zanderige weg met stenen vergde alles van mijn energie en nu wil ik gewoon kijken naar de zee en rusten. Op de overzet is een verdieping gebouwd waar je iets kan drinken en bij een theetje genieten we buiten van het uitzicht.
Sevim neemt het stuur over. Als we Cannakale zijn voorbijgereden, zien we langs de overzijde een bosbrand, die meer dan 150 ha in vlammen zal zetten. Niet verwonderlijk met deze warmte.
Meestal volgen we de Egeïsche kust, maar af en toe duiken we in de bergen. Sevim rijdt naar mijn zin veel te snel en plots laat de verkeerspolitie ons stoppen. Ik hou mijn hart vast. We reden te snel en bovendien zitten we met zes in een auto waar maximaal vijf personen zijn toegelaten. Maar zodra ze de buitenlandse nummerplaat zien, mogen we zonder problemen doorrijden. Dit is West-Turkije. Toeristen worden hier in de watten gelegd!!!
Kücükküyü, een brede laan, met opzij hotelletjes, pensions en een apart hotel. We gaan informeren voor de prijs na de wagen te hebben geparkeerd buiten het jachthaventje. Hoewel de meeste hotels of pensions voor onze normen goedkoop zijn, stel ik voor om naar het apart hotel te gaan, en ja hoor, dat is een ideale plek. Er is een privé-strand en voor twee kamers voor 4 personen betalen we 50 . Er is bovendien tv en airco in de kamers. De plaats (voor wie het interesseert) noemt Berk apart en naast de slaapkamers heb je ook een van alles voorziene keuken en ijskast. Vanuit Kücükküyü kan je makkelijk uitstappen maken naar de omgeving met de dolmus. Het dorpje zelf is gespecialiseerd in olijven. Maar de eigenaar van deze site, geeft ons tevens de adressen van twee goede visrestaurants. Het eerste is het goedkoopste, maar je kan er enkel vis eten maar geen alcohol drinken. In het andere kan dat wel, maar het is iets duurder. We kiezen voor het tweede. Sevim vindt de prijs van de zeevis te duur en de baas besluit een deal te maken. Het wordt een heerlijke maaltijd met mezzes en zeevis.
De volgende dag is er markt en we doen onze inkopen. We ontdekken een bakker die pide ekmek (pizzabrood van zon meter lang met sezamzaadjes) maakt en doen onze inkopen op de plaatselijke markt. Die morgen hebben we weer een echt turks ontbijt. Dit is een goedkope manier van reizen (ook voor mensen met kinderen) en eigenlijk eet je perfect. Soms kan ik niet begrijpen wat mensen zien in 5 sterren restaurants, we eten hier veel beter en spotgoedkoop.
Twee dagen verblijven we in Kücükküyü. s Avonds is er een klein marktje waar je leuke geschenkjes kan kopen. En natuurlijk is er ook voetbal. Alle terrassen zitten stampvol en men kan het verloop volgen op grote schermen. Pas de laatste minuten gaan we kijken en we zien alle doelpunten. Penalties. Zelfs op een kilometer afstand moet te horen zijn wie scoort en mist. Turkije wint. Een thriller, die voor de tweede keer op rij plaatsvindt. Wie nu slaapt moet wel wakker worden, want overal hoor je toeterende autos.
De volgende dag rijden we naar huis, ondertussen nog een tussenstop maken bij familie. Zij zijn een beetje verontwaardigd dat we niet willen blijven. Maar we rijden door naar Izmir en daarna naar huis. Naar Mordogan. Ons huis.
Het is altijd leuk om te reizen, maar de afstanden zijn steeds groot en je verliest een groot deel van je tijd om ze overbruggen. Het plezante van de Egëische kust is wel dat je eigenlijk overal plaatsjes vindt die de moeite van een bezoek of verblijf waard zijn. Met de dolmus (of de grote bussen) lukt dit moeiteloos. Het is een andere manier van reizen, maar je kan het doen op eigen tempo en staat het ja aan, dan blijf je er iets langer. Bovendien is de weg bezaaid met historische sites die verwijzen naar het verleden. Omdat je langs de kust zit, kan je bovendien bezoeken afwisselen met een duik in het water en de sfeer is ongedwongen.
Er is goed, en minder goed nieuws. Dus laat ons beginnen met het minder goede nieuws. Al enkele dagen heeft de artrose toegeslagen en behoudens rugpijn is er ook veel uitstraling. Nu is het een beetje beter, maar de pijn blijft voortduren en ik mag geen pijnstillers nemen omwille van mijn maag.
Sevim kreeg een wespenbeet in haar linkerarm die nu gelukkig bijna verdwenen is. Zoals ze bij ons zeggen: een ongeluk komt nooit alleen.
De thermometer blijft oplopen en af en toe klimt die zelfs boven de 40 graden. Na de middag is het, zelfs met de wind, heet. En s nachts, dan slapen we met alle ramen open, maar tot twaalf uur is het dikwijls te warm om in slaap te raken, daarna wordt het ietsjes frisser.
Intussen en dan komen we bij het goede nieuws is de nieuwe airco geplaatst, die tevens dienst moet doen als verwarmingsinstallatie in de winter. Ook de elektrische leidingen zijn aangepast. Maar de koelte raakt moeilijk tot boven en nu twijfelen we om een tweede bij te plaatsen. Milieuvriendelijke energie kost hier veel geld. Maar goed, voor het milieu mag je toch wel iets over hebben. En daartegenover staat een lage energiekost. 24 uur per dag de klimaatregeling laten werken kost 1 , dus dat valt mee. Bovendien is de uitstoot nihil.
Ook het internet heeft last van de warmte. Rond één uur deze middag had ik een redelijke verbinding, maar nu is het weer aan en uit. Door mijn artrose is het niet makkelijk om te schrijven, want kan twee vingers niet gebruiken en voor mij is dat een ramp, want ik ben gewend om blind te typen.
Intussen heb ik gelezen dat er in België een 24-uren staking was in de lokale en regionale besturen. Volgens de berichtgeving was het tegen de gestegen voedsel- en olieprijzen en de voortdurende daling van de koopkracht. Dat voel je ook hier. Maar hier is een stakingsverbod. De officiële inflatiecijfers spreken over slechts 10% maar in werkelijkheid liggen de prijsstijgingen een stuk hoger. Ook hier heeft men een officieuze en officiële index. Maar iedereen voelt het wel in de portemonnee. Hoewel, iedereen is misschien wat overdreven, de bonzen van Fortis zullen wel hun premies opstrijken en bij ontslag een enorme som uitbetaald krijgen.
Deze morgen ben ik iets na vijven opgestaan om naar de zonsopgang te kijken. Rood-paarse kleuren kleuren de horizon. Alles ligt in een gloed. Geen streepje wolken en de enige geluiden zijn van de vroege vogels die de dageraad aankondigen. Het zal weer heet worden vandaag, en wil nu absoluut mijn weblog aanvullen. Zondag vertrekken we immers naar Mersin en das een lange trip.
Woensdag 18 juni 2008. Het wordt moeilijk een keuze te maken, want in de omgeving zijn zoveel dingen de moeite waard om te bezoeken, dat het niet makkelijk is om een beslissing te nemen. Uiteindelijk zijn we het eens geworden om te starten bij de Yerebatan Saray (letterlijk: het verzonken paleis). Deze ondergrondse wateropslagplaats, werd zon twintig jaar geleden gerestaureerd. De bouw ervan greep plaats in de zesde eeuw onder keizer Justinianus en voorzag (samen met andere wateropslagplaatsen) Constantinopel (zoals het in die tijd noemde) van water. In totaal zijn er 336 zuilen, verspreid over een oppervlakte van 140 bij 70 meter. De zuilen werden waarschijnlijk van andere plaatsen gerecupereerd en hebben verschillende afmetingen. Sommige ervan hebben grillige vormen, waarschijnlijk door erosie van het water. Aan het eind zijn er twee liggende Medusa-koppen, waarschijnlijk ook afkomstig uit andere sites.
Deze wateropslagplaats (80.000 m3 water) was de grootste van Constantinopel en de sfeer is mysterieus, misschien door de zachte verlichting die alles in de schemerzone dompelt. Het water moet weinig vervuild zijn, want je ziet nog verschillende visjes zwemmen.
Ik vraag me af hoeveel wensen hier ooit zijn gedaan. Te zien aan de geldstukjes in het water, heel veel.
Enkele minuten later zijn we toegekomen aan de Aya Sofia (De kerk van de goddelijke wijsheid), gebouwd onder dezelfde keizer Justinianus. Het moest het meesterstuk van de Byzantijnse architectuur worden, imposanter dan de Sint-Pietersbasiliek en Rome, en dat werd het ook. Zelfs nu, zoveel eeuwen later is het een indrukwekkend gebouw, dat zon duizend jaar het zicht van het toenmalige Constantinopel (later Istanbul) bepaalde.
De grootste vernielingen werden aangericht in 1204 door de kruisvaarders tijdens de vierde kruistocht. Het altaar werd opgebroken, ezels werden binnengebracht om het zilver uit de kerk te slepen en op de troon van de patriarch werd een prostituee gezet die zingend en dansend de draak stak met het oriëntaalse christendom.
In 1452 kwam de Aya Sofia weer onder katholiek gezag, maar dit keer was het te laat. De Turken stonden bijna voor de stadspoorten en in 1453 werd Constantinopel veroverd. Sultan Mehmet de Veroveraar reed de stad binnen en ging naar de Aya Sofia waar hij onmiddellijk een eind maakte aan de plunderingen. De kerk werd een moskee, de afbeeldingen werden bedekt en minaretten bijgebouwd. Dit bleef zo tot 1932 om vanaf 1934 een museum te worden.
Regelmatig is er sprake om de Aya Sofia terug om te vormen tot moskee, maar tot nu toe is dit tegengehouden.
In 1609 werd aan de overkant van de Aya Sofia (ook wel de rode moskee genoemd, naar de kleur van de buitenmuren) de Blauwe moskee opgericht. Bedoeling was de Aya Sofia te overtreffen in schoonheid en grootte. Met de zes minaretten is het een imposant gebouw, dat makkelijk te bezoeken is. Men vraagt alleen dat je behoorlijk gekleed de moskee binnengaat en tijdens het gebed de moskee te verlaten.
Na onze ochtendbezoeken, nemen we de tram naar Taksim, waar we Dirk Vermeiren, correspondent van de VRT, ontmoeten. Taksim is een symbolische plaats (zie ook artikel over 1 mei) maar bovenal is het een levende winkelstraat met vele zijstraatjes. Tot begin dit jaar had Dirk (via de VRT) een heel interessante weblog, waar hij zijn ervaringen in Turkije beschreef. Sinds acht jaar leeft hij in Istanbul en (daar ben ik een beetje jaloers op) hij spreekt vlot Turks. Tevens heeft hij een (aan te raden) alternatief reisboek over Turkije geschreven.
We roken samen een nargileh (waterpijp). Dirk vertelt dat hij eigenlijk nooit rookte maar een nargileh is geen sigaret. De tabak (meestal geïmporteerd uit Egypte of Syrië) heeft de smaak van appelen, aardbeien, . Nargileh staat ook voor het zalige nietsdoen, gewoon genieten van het leven.
We spreken Nederlands, Engels, af en toe een beetje Turks. Als onafhankelijk journalist moet Dirk leven van zijn pen. Hij leeft graag in Istanbul, houdt van de drukte en het stadsleven. Hij vraagt of ik me niet verveel in Mordogan omdat het eigenlijk een plattelandsstadje is waar weinig te beleven valt. Maar ik voel me daar zo goed thuis, zou eigenlijk nooit elders meer willen wonen. Is dat omdat ik oud aan het worden ben? Of misschien omdat ik naar de rust verlang. Te lang was mijn leven een aaneenschakeling van vergaderingen. Dat is voor mij verleden tijd.
Dirk kent Mordogan en het schiereiland. Een prachtige plaats om op bezoek te komen, maar om te wonen (en voor zijn beroep) verkiest hij Istanbul. Hij heeft op de Turkse zender zowel een radio- als TV-programma. Regelmatig moet hij glimlachen als ik hem over mijn toekomstperspectieven vertel. Dirk zegt tegen Sevim dat ik veel projecten op stapel heb staan. Maar dat maakt deel uit van mijn integratie hier. Ik wil nog dingen doen, maar wens daarvoor nooit betaald te worden. Misschien realiseer ik op die manier een stukje het anarchistisch-libertaire dat in mijn gedachten goed zit.
Ik hoop dat Dirk binnenkort opnieuw kan starten met een weblog, ook al is het dan niet op de VRT (misschien Knack). Feit is alleszins dat hij de situatie hier goed kent en op een kritische, onafhankelijke manier berichtgeving verschaft. Iets dat ik (zowel hier als in België) dikwijls mis.
Misschien zien we elkaar terug in het najaar, als hij zelf vakantie neemt. Als dat gebeurt lees je het wel op deze weblog.
Na Taksim vertrekken we naar Ortakoy (letterlijk: gemiddeld dorp), een van de rijke stadsdelen van Istanbul. Het is een mooie plaats en wat opvalt, alles is netjes. Overal zie je straatvegers aan het werk, zowel met de borstel als met de machine. In tegenstelling tot de gewone stadsdelen, waar nauwelijks geld is voor openbare diensten, worden ze hier overal ingezet. De sjieke stadsdelen vormen een schril contrast met het doorsnee Turkije. Hier leeft de beau monde. In enkele straten zie je enkel luxe wagens (sommige met chauffeur) en taxis. Aan de Bosforus zijn de prijzen duur, duurder zelfs dan bij ons.
Uiteindelijk nemen we plaats in een café. Een kelner of straatveger verdient hier waarschijnlijk minder per uur dan de prijs van een colaatje!!!
We discussiëren over Dikili, een gewest van de provincie Izmir, waar de burgemeester behoort tot de SHP (een linkse sociaal democratische partij). De man zorgt ervoor dat de bevolking aan goedkope prijzen brood kan kopen in de gemeentelijke bakkerijen, het gemeentelijk hospitaal verschaft goedkope en goede gezondheidszorg, de gemeentebussen zijn gratis en dolmussen moeten de leerlingen thuis afzetten. Dikili beschikt ook over aardgas en maandelijks krijgen de burgers gratis tien ton water van de gemeentelijke watervoorziening. Maar zo ziet de Turkse overheid dat niet. De burgemeester moet, samen met zijn raadsleden, voor de rechtbank komen, omdat hij de wet overtreedt!!! Hij zou de ongelijkheid verdedigen (omdat er voordeeltarieven zijn voor gewone mensen)!!!
In zijn verdediging stelt hij dat openbare diensten geen commerciële diensten zijn, maar diensten voor de bevolking!!! Tevens stelt hij dat openbare diensten niet mogen werken zoals commerciële diensten!!! Een principieel proces!!! Het principe van de openbare dienst wordt hier immers in vraag gesteld.
Maar hier, in Ortakoy, werken de openbare diensten voor de high society. Overal zie ik ze opruimen, peukjes wegvegen, de straten rein houden. Ik voel me hier niet goed, mijn drinken smaakt me zelfs niet. Een gehandicapte verkoper wandelt voorbij en verkoopt papieren zakdoekjes. Ik voel me schuldig. De tegenstellingen zijn enorm, en daar voel ik me niet goed bij.
Een koude douche volgt als de rekening komt. Drie drankjes en de prijs is 22 YTL, zon 11 . Dit keer word ik boos, want er wordt zon 4 YTL teveel aangerekend. Na mijn protest krijg ik 2 YTL terug, de rest is voor de service. Sevim maakt zich nu ook boos en de resterende 2 YTL komen op de tafel. Maar onze dag is om zeep. We gaan klacht indienen bij de politie, die belooft dat er zal opgetreden worden. De commissaris vertelt ons dat de kelners zelfs niet gedekt zijn door sociale zekerheid. Voor mij zal Ortakoy het eerste en laatste bezoek zijn. Geef mij maar Dikili!!!
Wat hier gebeurt is uitzonderlijk. Ik ben de tel verloren, maar zal de voorbije jaren zon 50 keer Turkije bezocht hebben. In al die tijd heb ik slechts drie-vier keer nare ervaringen gehad. Meestal is het tegenovergesteld, gastvrijheid en vriendelijkheid overwegen. Maar ook bij ons, in de grote steden, kan je dergelijke dingen meemaken. Dus, laat ons maar zeggen, problem yok, en denken aan de leuke en goede kanten van Turkije.
Sinds onze terugkeer in Mordogan, is het bijna onmogelijk om nog op het internet te raken. De verbinding valt om de haverklap uit en slechts met veel geluk is het mogelijk een tekst op mijn weblog te plaatsen. Helemaal onmogelijk is het om een foto geplaatst te krijgen. Want als je verbinding krijgt, dan is die traag en grotere bestanden zijn quasi onmogelijk om up te loaden. Dus zal het nog een tijdje duren voor ik fotos en tekst van onze trip naar Istanbul kan publiceren.
Intussen heb ik een alternatieve oplossing gevonden, via plaatsing van fotos op
Als je op deze website klikt op diavoorstelling, kan je toch de fotos zien.
Intussen wordt het elke dag warmer. Het kwik klimt makkelijk boven de 35° en zelfs s nachts zit je nog een stuk boven de twintig graden. Gelukkig is er wind en een lage luchtvochtigheid.
Morgen (woensdag) komt men airconditioning installeren, een nieuw systeem, milieuvriendelijk en zuinig in het verbruik. Tegelijk kan de airco gebruikt worden om (in de winterperiode) het huis op te warmen.
Gisterenavond aten we guveç, een stoofpot die bereid wordt in een totaal afgesloten aardenwerken pot, die een kleine twee uur op een zacht vuurtje blijft sudderen. Ingrediënten zijn lamsvlees, ui, pepers, tomaten en kruiden. Samen met mezzes is dit een lekkernij en hoewel ik wegens maagproblemen weinig kan eten, heeft het toch enorm goed gesmaakt.
Vandaag zijn het gebakken sardientjes en vis (kefal) op de barbecue. Ook de nodige mezzes zullen niet ontbreken want de ijskast zit vol met verse groenten en fruit. Vandaag was het immers marktdag, het moment om grote inkopen te doen.
Hoewel de basislevensmiddelen hier een stuk goedkoper zijn, zie je toch dat de prijzen snel aan het stijgen zijn en overal hoor je gejammer over de stijgende levensduurte.
Intussen roert het overal op het politieke front. De (onlangs gestichte) liberale krant Taraf publiceert in zijn editie van 20 juni een geheim plan van de militairen dat erin zou bestaan om vanaf september een campagne te orchestreren tegen de AKP (regerende partij) en de Koerdische DTP. Media, gerecht en invloedrijke personen zouden hiervoor worden ingeschakeld. Het leger ontkent.
Vatan (een eerder rechts krant) publiceert dat ingevolge een beslissing van het hooggerechtshof van Ankara, 70 miljoen mensen (dat wil zeggen de hele bevolking) worden afgeluisterd, emails worden gecheckt, sms en internetcorrespondentie (misschien dat daarom mijn verbinding zo slecht is???). Ook de geheime dienst krijgt toegang tot al deze gegevens. Intussen is het al twee maanden onmogelijk nog toegang te krijgen tot de populaire you tube site op het internet. Volgens het Hooggerechtshof zouden er beledigende videos op te vinden zijn tegen Atatürk.
Na 15 dodelijke arbeidsongevallen op 5 maand tijd (!!!) beslisten de scheepsbouwers van Tuzla op 16 juni in staking te gaan, onder het motto: liever dan ons één voor één te laten doden, doodt ons allemaal op 16 juni. Van de 4000 scheepsbouwers konden er slechts 400 in staking gaan. De anderen, die met service-busjes kwamen werden onder politiebegeleiding afgezet op de scheepswerf.
Als het gaat om privatiseringen toont de regerende AK-partij zich de beste leerling van Europa. Ook op het vlak van godsdienstvrijheid (zeker voor haar deels conservatieve sunni-achterban) staat dezelfde AK-partij op de barricades. Als het echter gaat om sociale rechten, laat ze het afweten.
Binnen enkele dagen start het proces om de AK-partij te verbieden. De kans is groot dat dit zal gebeuren. Het land dreigt dan weerom in een zware politieke (met daaraan gepaard een socio-economische) crisis raken.
De toekomst is onvoorspelbaar, alleen één ding staat vast. Het is heet en zal de komende maanden nog veel heter worden en dit op alle vlakken.
Dinsdag 17 juni 2008. Na een vroeg ontbijt, nemen we vanuit Cemberliktas de tram naar Karatas, één van de vele plaatsen van waaruit je met de ferry de prinseneilanden kan bezoeken. De Turkse benaming voor de eilanden is kizil adalar (wat rode eilanden) betekent maar men spreekt over de adalar. Onze bestemming is büyükada (het grote eiland) dat het grootste is van de negen eilandjes voor het Aziatische deel van Istanbul en tevens het eindpunt van de ferry. Deze eilanden waren vroeger de verbanningsplaatsen voor zowel Byzantijnse prinsen als politieke bannelingen.
Büyükada droeg vroeger de naam Prinkipo wat zoveel betekent als prins en het heeft een oppervlakte van iets meer dan vijf vierkante kilometer. Vergeleken met het hectische Istanbul zijn de eilanden een oase van rust. Op geen enkel eiland zijn (behoudens enkele dienstwagens) autos toegelaten. Verplaatsingen doe je te voet, in een koets of met de fiets.
Aan de bootterminal ligt het toeristische centrum van büyükada. Een fiets kan je huren per uur of voor een ganse dag en de verhuurplaatsen liggen tussen de talrijke restaurantjes, ijscreamshops of plaatsen waar je een snack kan eten. Een wegwijzer geeft aan waar je een koets kan huren. Met de koets kan je kiezen voor de grote of de kleine toer (respectievelijk 45 en 30 YTL) en dit voor maximum 4 volwassenen.
We kiezen voor de grote toer, die ons eerst brengt langs grote villas met prachtige siertuinen van de high society. Alles is groen en er zijn werkelijk juweeltjes van huizen, voornamelijk de oude Victoriaanse gebouwen. Daarna volg je de kustlijn af en toe voorbijgestoken (meestal bergaf of op de vlakkere stukken) door moedige fietsers die de warmte trotseren, want ook hier staat de thermometer iets boven de dertig graden.
Niet alle eilanden zijn toegankelijk voor het publiek. Eentje, dat je langs de kustlijn ziet liggen (Yassiada) is militair domein en toen de militairen voor de eerste keer de macht grepen (1960) werden daar de processen gehouden van de toenmalige toppolitici. Drie van hen, waaronder de eerste minister Adnan Menderes, werden ter dood veroordeeld en op Yassiada opgehangen. Intussen is Menderes gerehabiliteerd en zijn er vele plaatsen naar hem vernoemd, hoewel dit voor betrokkene waarschijnlijk maar een magere troost kan genoemd worden.
Een paar kilometer voor het einde van de grote toer, zie je de reusachtige stallingen waar de honderden paarden zijn gehuisvest. Iets verderop tentenkampen van koetsiers die schril afsteken tegen de luxe villas op de rest van het eiland. De koetsier (een oudere man) vertelt ons dat het leven op het eiland peperduur is, een klein appartementje vind je niet onder de 100.000 en de huren zijn navenant.
Na de rit met de koets wandelen we doorheen de straten om uiteindelijk te stoppen bij het huis waar Leon Trotsky werd verbannen in 1929. Hij verbleef hier vier jaar, omringd door zijn lijfwachten. Het huis is vandaag eigendom van een zekere mijnheer Marshall die plannen heeft om het te restaureren. Toen ik vorige keer op het eiland was, kon ik tot in het huis, maar nu is alles afgesloten.
We wandelen (of liever slenteren) terug want er is zoveel moois te zien, dat je meermaals blijft staan om de villas of historische gebouwen van nabij te bekijken.
Onderweg vinden we een hotel en vragen prijs. Voor een suite voor zes personen, ontbijt inbegrepen, kost het 265 YTL. Er is een zwembad en je kan tevens zwemmen in de zee. We nemen het kaartje mee, want dit lijkt een goed idee om nog eens in de toekomst te doen en dan verder het eiland te gaan verkennen.
Als we terugkeren met de boot ben ik de enige die wakker kan blijven. Door mijn hoofd dwalen de slotzinnen uit Trotskys testament: Het leven is mooi.Laat de toekomstige generaties het ontdoen van alle kwaad, onderdrukking en geweld en er ten volle van genieten .
Terwijl ik mijn ogen sluit hoop ik dat ze ooit werkelijkheid zullen worden.
Omdat het niet mogelijk is op een normale manier foto's aan mijn weblog toe te voegen, heb ik er een deel gepubliceerd op het volgende internetadres: http://marcensevim.mijnalbums.nl
Maandag 16 juni. Rond negen uur zijn we op de luchthaven om te proberen zo snel mogelijk mijn auto te recupereren. De bevoegde douane-ambtenaar is al ter plaatse en onmiddellijk begint hij de administratieve rompslomp af te handelen. Helaas, er is een probleem. De centrale server werkt niet en het benodigde document kan niet worden opgeroepen. De man schudt zijn schouders. Hij toont zijn computer die (bijna) een plaats kan verwerven in het museum van industriële archeologie. De telefoon hangt half uit elkaar en de bureaumeubelen zijn versleten. Uiteindelijk maakt hij zelf een formulier om ons uit de nood te helpen.
Na een handtekening van de directeur begeven we ons naar een volgend loket. Het probleem is echter dat ik een nieuw nummer moet krijgen en dat moet komen van het centrale systeem (waarmee geen verbinding te krijgen is). Twee ambtenaren hebben hun eigen laptop meegebracht, omdat hun computers veel te traag werken. De tijd gaat voorbij maar het systeem raakt niet opgestart. De directeur wil helpen. Hij geeft toelating om toch een nummer toe te kennen. Maar zonder centrale server is dit niet mogelijk.
Er wordt gebeld naar het douane-entrepot om mijn auto al vrij te geven (dan is dat tenminste al geregeld) maar daar heeft men hetzelfde nummer nodig. Uiteindelijk lukt het dan toch (via een laptop) en kunnen wij om mijn auto. Meer dan 100 YTL kosten, maar ach, we hebben tenminste al vervoer.
Weer duikt een nieuw probleem op. Er moet in mijn paspoort een ander nummer geschreven worden en dat verloopt weer via het centrale systeem. Men doet alles om te helpen maar telkens valt het systeem uit. Enkele ambtenaren komen er bij staan en vertellen hoe moeilijk werken het hier is. Voor niets is geld. Vroeger had men een eigen systeem dat goed werkte, maar dat is nu uitbesteed aan de private sector. Het nieuwe programma kost veel geld, maar werkt slecht. Voor openbare diensten is geen geld. Er is geen schoonmaakpersoneel meer. Vragen om vervanging of materieel belanden in de administratieve molen en raken niet opgelost.
Onwillekeurig moet ik denken aan Europa. Ook daar vertikt men het om in mensen en materieel te investeren als het om openbare diensten gaat. En als de zaken dan in het honderd beginnen te lopen, geeft men de schuld aan de openbare diensten. Na sanering (!) van het personeel draagt men dan het geheel of delen over aan de private sector die op deze manier weer meer winsten kan maken. Op dat vlak is Turkije een goede leerling van de EU. Alles staat te koop. De beurzen kunnen weer boomen.
Hoewel enkele personeelsleden langer blijven om te helpen, blijkt het vruchteloos. We wandelen naar een restaurantje op de luchthaven, waar de taxichauffeurs bijeenkomen om te eten. Terwijl de prijzen op de luchthaven peperduur zijn, eet men hier voor een habbekrats.
Iets na enen lukt het dan toch. De nieuwe stempel in mijn paspoort en dan op weg naar Izmir. Mijn autobanden zijn versleten en omdat de weg naar Istanbul lang is, vervangen we onze banden. Een onvoorziene kost, maar beter geen risico nemen.
Nadat de bagage is ingeladen vertrekken we naar Istanbul. Mijn auto is goed gevuld. Met de dochters van Sevim (Hayal en Gülce), een halfbroer van Hayal (Avni) en een neef (Deniz) zijn we met zes. De weg is goed en men heeft me verzekerd dat ik op twee uur in Bandirma kan raken. Daar is een overzet die rechtstreeks naar het oude centrum van Istanbul gaat.
Twee uur is veel te kort. Hoewel ik goed doorrij (af en toe steek ik zelfs een chauffeur uit Istanbul* voorbij wat wel iets betekent voor Turkije) doen we er bijna drie uur over. Overzet gemist. We zien de boot voor onze ogen wegvaren. Wachten op de volgende boot die pas om 20.30 vertrekt. Twee uur later komen we toe in Istanbul.
Ik durf niet rijden in de grote steden, zeker niet s nachts. Sevim is ook moe maar in Istanbul neemt zij het stuur over. Via nauwe straatjes en regelmatige stops om de weg te vragen, komen we rond elven aan in ons hotel.
Ons hotel (Sunlight hotel) ligt op stapafstand van het oude centrum in het Cemberliktas district. De kamers zijn proper en er is airco. Vanop het dakterras zie je de Bosforus die het Europese van het Aziatische deel scheidt. Het is stil en rustig. Het verschil met de drukte van de straat en de kalmte die je hier vindt is groot.
Het gevoel dat je op de grens van twee werelden vertoeft is fascinerend. Eén land, twee continenten. Oost en West. Azië en Europa. Volle maan, een open heldere hemel en natuurlijk muggen die bijten.
*Ter info: de nummerplaat van een Turkse wagen verwijst naar de provincie vanwaar de wagen komt (bv. 06=Ankara, 34=Istanbul, 35=Izmir ). De nummering is alfabetisch. Hoewel het verkeer in de grootsteden meestal hectisch is, kan je Izmir of Ankara niet vergelijken met Istanbul. Daar rijdt men nog een stuk gekker (volgens mijn normen althans).
De tijd vliegt voorbij. Een week geleden zaten we nog in Izmir, de week ervoor in België. De wereld is klein geworden. Afstanden betekenen niets meer en op enkele uren tijd verander je niet alleen van land, maar zelfs van werelddeel, klimaat en cultuur.
Gisterenavond kwamen we, na een vermoeiende reisdag, toe in Mordogan. De hitte, het verkeer en de lange afstanden zijn niet te onderschatten. Want wat op de kaart slechts een boogscheut lijkt is hier snel enkele honderden kilometers.
Het gaf een goed gevoel weer thuis te zijn. Want zo voel ik het aan, Mordogan is mijn thuis geworden en hoewel reizen altijd leuk is, zeker in een land als Turkije, toch ben ik nog het liefste hier.
Gisterenmiddag was het in Izmir 37°, geen zuchtje wind en met een heel hoge luchtvochtigheid. Puffen dus. Toen we in Mordogan toekwamen was het 27° met een fikse bries en geen luchtvochtigheid. Ook nu, rond de middag is het zalig, zonnig en winderig. Eigenlijk geen weer om te schrijven, eerder terrasjesweer.
Onze voortuintjes liggen er wat verwilderd bij. De pepers en komkommers zijn fiks gegroeid, maar tegelijk is het onkruid overal opgeschoten. Het doet goed de buren terug te zien. Iedereen wil onze reiservaringen horen maar de details zullen wel verteld worden bij het drinken van thee, bij ons of op bezoek. Met de zomervakantie zijn meer buren toegekomen. Toch blijft het rustig, alleen wat levendiger.
Gisterenavond gingen we in het centrum eten. Het grote Arras-hotel dat (bijna) nooit bezoekers heeft, is veranderd van eigenaar. Met een grote reclamecampagne proberen ze volk te lokken. Overnachting met ontbijt kost 30 YTL per persoon (zeg maar zon 15 ) en er is een zwembad, sauna en jaccuzi. Toch vermoed ik dat het niet zal lukken. Het hotel heeft immers een te grote capaciteit en eigenlijk past het hier niet. Maar misschien lukt het toch in het zomerseizoen, wie weet.
Op de kustweg naar Mordogan zag ik gisterenavond iets dat je enkel hier tegenkomt. Voor mij reed een oude dogan (turks automerk) met op het dak (!) een in plastic verpakte matras of zetel. Je leest het goed, op het dak, want er was geen porte-bagage. De inzittenden, ook de chauffeur, hielden met handen de bagage tegen. Af en toe zag ik de bagage verschuiven en de chauffeur reed meer in het midden van de weg dan op de linkerrijstrook. Twee keer was de weg veilig maar voor ik de kans kreeg om te passeren, werd ik zelf voorbijgestoken want wat voor mij een levensgevaarlijke onderneming is, is hier voor veel chauffeurs dagelijkse kost.
Maar goed, we zijn weer thuis, het is alsof we nooit zijn weggeweest.
Het bezoek aan Belgie is voorbijgevlogen en we zijn terug in Turkije. Eerst was er het probleem met onze tickets waar we pas op 31 mei bevestiging kregen dat alles in orde was. Op 3 juni naar de luchthaven waar alles vlot verliep tot aan de controle. İk mocht pas vertrekken als mijn auto bij de douane stond dus Sevim vertrok alleen en ik kocht een nieuw ticket. Geen probleem echter zo verzekerde mij een mevrouw van de douane, morgenvroeg breng je om acht uur je auto binnen en dan kan je het land uit. Mijn vlucht vertrok om 11.30 dus ik kon inchecken tot 10.45 uur. Die nacht sliep ik slecht, geplaagd door nachtmerries, dat ook deze keer het vertrek niet vanzelf zou gaan.
Om acht uur stipt waren we aan de douane maar behoudens een draaiende airco was het gebouw verlaten. Sevims broer ging dan verder informeren en het bleek dat we aan de overkant van de snelweg moesten zijn. Twee mogelijkheden, ofwel 10 tot 15 km rondrijden of de Turkse manier, dat wil zeggen mits enig risico de snelweg oversteken en gelet op de tijd koos hij voor deze manier. Over een niet geasfalteerde weg vol putten bereikten we het douane-entrepot. Hier kwam de bewaker even kijken en zei dat we terug moesten naar de luchthaven om daar eerst bij de douane alle papieren te laten invullen. De weg terug in de verboden richting en weer de snelweg over. İntussen was het bijna negen uur en een paar douane-ambtenaren verzekerden ons dat het zaakje zou geklaard worden op 5 minuten. Toch sloeg mijn maag in een knoop want het begrip tijd in Turkije is enigszins verschillend dan bij ons.
Om negen uur waren de meeste ambtenaren ter plaatse behalve, je kan het al raden, de ambtenaar die verantwoordelijk was voor deze aangelegenheid. Om 9.20 uur arriveerde de man, plooide zijn krant open en zette een klein radiootje aan, waarna hij ons wenkte om binnen te komen. Eerst een reeks fotocopies waarna een papiertje door de directeur moest getekend worden (die gelukkig intussen was toegekomen). Met deze papieren naar een ander personeelslid terwijl mijn paspoort weer bij een ander personeelslid terecht kwam. Laatstgenoemde kon de stempel van binnenkomst niet lezen maar verzekerde dat dit geen probleem was, hij zou daarvoor naar Upsulla bellen. Toen begon de controle van de auto: hoeveel deuren, hoeveel banden (echt waar) enfin, alles moest op papier komen. Eens deze klus geklaard begon een andere ambtenaar (waarschijnlijk de baas van de vorige) weer alles te overlopen alvorens de vereiste handtekening werd gezet.
Met deze papieren weer de snelweg over naar het entrepot. De poort bleef echter gesloten want eerst moesten ook daar weer de papieren in orde worden gebracht.
Turkije kent nu ook zijn rookverbod en (op enkele na) stond het quasi voltallige personeel buiten een sigaretje te roken. We mochten echter onmiddellijk bij de directeur die ons verzekerde dat bijna alles afgehandeld was, enkel nog een kleine formaliteit.
De directeur opende een deur rechtover hem en vroeg aan Hasan de klus te klaren. Hasan riep tegen de directeur dat hij geen ambtenaar was en dat werk niet deed en toen sloeg de deur toe! Zes keer deed de directeur vergeefse pogingen maar Hasan was niet te vermurven. İntussen liep de klok verder en voor mijn ogen zag ik reeds het vliegtuig vertrekken.
Toen Sevims broer nogmaals opmerkte dat ik wel straks moest vertrekken nam de directeur zijn telefoon en belde naar Alsancak (waar je ook douane hebt). Binnen een half uur zou iemand ter plaatse komem (ik vermoed dat de douane ginds een helicopter heeft want met de wagen is dit onmogelijk). Uiteindelijk, na nog een vergeefse poging bij Hasan te hebben gewaagd, bleek een andere ambtenaar bereid de klus te klaren. Eerst nog eens alles kopieren en daarna met eenzelfde papier totale controle van de auto. Ja, het aantal deuren was nog hetzelfde en de wagen reed nog steeds op diesel. Dan werd uiteindelijk de verlossende stempel gegeven en kon mijn auto op het entrepot.
Nu met de wagen van Sevims vader weer de snelweg over in de verboden richting en met topsnelheid over de luchthaven naar de douane. De eerste ambtenaar zat intussen aan de sportbladzijden en hielp ons onmiddellijk, er moest nog enkel een stempel in mijn paspoort. Betrokkene was echter ribbedebie maar gelukkig hielpen anderen mij verder. Om 10.44 uur, juist een minuut voor de balie werd afgesloten, kon ik nog inchecken.
İn principe waren we op 10 juni teruggevlogen maar de datum bleek veranderd op 13 juni. Het huis verder leeggemaakt en intussen naar de dokter. Uit een gastroscopie bleek dat ik weer een fikse maagzweer had opgelopen maar met aangepaste medicatie moet dit te regelen zijn. Door de korte periode en de doktersbezoeken was het onmogelijk om iedereen terug te zien, maar dat houden we tegoed voor de volgende keer en dan komen we terug met de wagen.
Morgen gaan we mijn wagen terughalen en daarna vertrekken we naar İstanbul voor enkele dagen. Het zal dus nog een weekje duren voor de weblog verder wordt aangevuld, maar dan is het weer zoals van oudsher.
Toch nog even iets over de bureaucratie in Turkije. Je kan moeilijk de personeelsleden verwijten dat zij zo een ingewikkelde procedure moeten volgen en eigenlijk voelde ik in mijn binnenste wel bewondering voor Hasan. Zelfs indien ik de vlieger had gemist, dan nog zou ik het nooit verwijten aan een personeelslid dat op zijn rechten staat. Op dat vlak zal ik steeds dezelfde blijven.
Het is zaterdagavond en het was een hete dag. Nu is het een zalig weertje om buiten te zitten, maar de gebruikelijke stilte wordt verstoord door Bekir, die de site rondwandelt met een luidruchtige motor die petroleumdampen uitstoot. Dat is zon beetje een ritueel in de zomer, want dan zijn de stekende beestjes present. Niet dat het zoveel uithaalt, maar het gebeurt vrijwel overal in Turkije.
Nog een paar dagen en we keren voor een weekje terug naar België. Het zal dan vooral opruimen worden en hopelijk is er tijd genoeg om vrienden en familie terug te zien. Het zal varen. Na tien weken Turkije zal het deze keer een andere aanpassing zijn. En waarschijnlijk een stuk kouder.
Hier gaat alles zijn gewone gang, dat wil zeggen, gans de week bezoek gehad. Veel tijd om te schrijven is er dan niet. Toch weer een paar ontdekkingen gedaan. De boerin, bij wie we onze verse eitjes gaan kopen, maakt ook elke dag verse geitenkaas. Niet te versmaden. Daarnaast hebben we een plaatsje ontdekt waar je verschillende zelfgemaakte confituren kan kopen. We hebben confituur van vlinderthijm gekocht en dat is echt een delicatesse. Intussen zijn de eerste pepers aan het groeien op onze planten en binnenkort zullen we die dagelijks kunnen plukken. Voor het geld moet je het niet doen, want de prijs van een kilo pikante pepers of een kilo komkommers is zon 40 cent. Maar het is wel plezant zelfgekweekte groenten te kunnen eten.
Gisterenavond was er een soap op ATV die door iedereen hier gevolgd wordt. Het geeft een beeld van de situatie in Turkije (zestiger en zeventiger jaren, tot de staatsgreep van 80). Deze episode speelde zich af juist na de staatsgreep. Tijdens de reclame vraagt men mij of wij in België in die tijd nieuwsbeelden kregen over wat zich hier heeft afgespeeld. En eigenlijk heb ik de indruk dat er maar met mondjesmaat over gesproken werd, dit in tegenstelling tot bv. de coup in Chili of die in Argentinië. Ik heb het althans zo ervaren.
Volgende week zal het constitutioneel hof uitspraak doen of de wetswijziging die toelaat dat hoofddoeken mogen gedragen worden door studentes aan de universiteit, doorgaat of vernietigd wordt. Let wel: het gaat enkel over studentes en het gaat bovendien enkel over een hoofddoek die met beide uiteinden onder de kin moet geknoopt worden. Andere hoofddoeken blijven verboden, het blijft ook verboden in de middelbare scholen, het blijft ook verboden voor ambtenaren, leerkrachten of professoren!!! Het kan raar klinken in België, waar velen Turkije afschilderen als een moslimstaat, maar hier liggen deze dingen heel gevoelig!!! Sevims moeder, die wel een hoofddoek draagt en iedere dag 5 keer bidt, is bijvoorbeeld tegenstander om het dragen van een hoofddoek voor studentes toe te laten, waar Sevim zelf, die geen hoofddoek draagt, voorstander is. Dat zegt misschien niet veel, het bewijst echter wel hoe complex de situatie voor buitenstaanders is.
Leven in Turkije is niet hetzelfde als er op vakantie komen. Ik voel me deel van deze maatschappij, waar ik echt graag leef. Heb je één of twee weekjes vakantie, dan ga je de zon opzoeken, maar ik zoek al een tijdje de schaduw op. Ik verdiep me in deze wereld en probeer er zoveel mogelijk over te weten te komen. Dat is echt wel boeiend en fascinerend. Voor mij maakt dit deel uit van mijn integratieproces.
Ik zal blij zijn om even terug te zijn in België, maar weet dat ik het hier zal missen. De buren, de tuin, de bergen, de zee. Daarnaast ook de eenvoud, het volkse, het dorpse. Zeker de sterrenhemel. Tegelijk hoop ik zoveel mogelijk vrienden en familie terug te zien in die korte periode. Want dat mis ik hier.
Het is half elf s avonds. Een zalige tijd om buiten te zitten. Vandaag heb ik gans de dag gelezen en geschreven. Sevim was naar Izmir en is pas s avonds teruggekomen, samen met haar nicht Sebahat, die hier enkele dagen zal blijven. We hebben in het centrum van Mordogan ödemis köfte gegeten met ayran. Daarna natuurlijk in Turkije is dat onvermijdelijk cay en dan naar huis.
De vrouwen zijn naar een van de talrijke soaps aan het kijken op één van de al even talrijke Turkse zenders. Voor mij een gelegenheid om nog wat te schrijven. De meeste buren zitten buiten op het terras, maar vele huisjes zijn onverlicht. Tegelijk hoor je blokjes van okay, naast tavla, een van de meest gespeelde spelen. En natuurlijk, dan is men niet thuis, dan is men op bezoek.
Met het warmer worden zijn ook de insecten gekomen. Enerzijds zijn er de vlinders, wat natuurlijk mooi is, maar s avonds en s nachts de motten en, wat een stuk minder is, de muggen die een ononderbroken aanval ingezet hebben op mijn bloed. Daarom heb ik een soort rol laten branden die ze moet verjagen. Maar het jeuksel doet me vermoeden dat de meeste al verzadigd zijn. Nou ja, het kan ze maar gesmaakt hebben.
Helaas is mijn boekje om Turks te leren verdwenen. Meegegeven met de kranten. En ik was juist zo goed op weg. Of misschien is het wel een excuus om niet te laten merken hoe zwak mijn Turks nog is na twee maanden verblijf hier.
De mix van de samenleving die je hier terugvindt op de site, maakt het hier levendig. Sommigen zijn Turken, woonachtig in Duitsland, die hier een huis gekocht hebben als vakantieverblijf. Maar dat is een kleine minderheid. De meeste komen uit Izmir, jong en oud, voor sommigen een toevlucht in de vakanties en de weekends, voor anderen een verblijf voor het hele jaar of het hele jaar, behoudens de winter. Maar er zijn ook buren die uit Ankara of Istanbul komen.
Sevim stelt voor om binnenkort een grote mangal (barbecue) party te organiseren, hier in de grote binnentuin, om de banden nog te verbeteren. Dat lijkt me een heel goed idee. Mezzes, vlees, kip en vis. Iedereen heeft hier toch een barbecue en we kunnen gerust in het gras zitten. Vandaag hoorde ik een van de buren saz spelen (een liedje van Arif Sag) dus het kan best heel leuk worden.
Een van de buren is afkomstig uit Hakkari, zon tweeduizend kilometer van hier. Het verschil met Hakkari is groot. Het stadje, gelegen in de bergen, is een kloppend hart van het Koerdisch verzet. Ik denk dat ik ooit de eerste toerist was die zonder politiebegeleiding in Hakkari kon rondwandelen. Het is een plaats waar geen toeristen komen. Het leek op een stad in oorlog. Overal politie, leger, gendarma, oproerpolitie. Zelfs voor kinderen was het verboden om met meer dan vier samen te spelen, omdat er een samenscholingsverbod was. Het blijft tekenend dat men binnen Turkije nog altijd de mening toegedaan is dat het Koerdische probleem alleen met militaire maatregelen kan opgelost worden. Dag in, dag uit, blijven de conflicten duren en vallen er slachtoffers. Als je het leger en de media mag geloven, dan zijn de terroristen zoals men de PKK bestempeld, al ettelijke keren vernietigd. Maar de dag erna vallen er weer slachtoffers in conflicten of door langs de weg geplaatste bommen door diezelfde PKK. De begrafenissen van de martelaren worden dan op alle netten vertoond. Het nationalisme wordt aangewakkerd. De tegenstellingen vergroten. De samenleving polariseert.
Ik geloof niet dat welk soort van nationalisme ook een oplossing is voor problemen van de gewone mens. Net zomin als ik geloof in het Vlaams nationalisme, geloof ik in het Koerdisch of Turks nationalisme. Maar dat betekent niet dat ik voorstander ben van een zo groot mogelijke culturele vrijheid voor alle minderheden. Net zoals ik godsdienstvrijheid verdedig. Zij maken deel uit van universele mensenrechten die niet door staten mogen gelimiteerd worden.
Toen ik ooit het systeem van het federalisme in België uitlegde, vroeg men mij hier wat ik nou juist was, een Belg of een Vlaming. Mijn antwoord was, geen van beide, ik voel me juist een wereldburger, want deze wereld behoort aan al zijn burgers, zonder onderscheid. En zo blijf ik me voelen, en het geeft me een goed gevoel.
Ik lees in de kranten dat in België en Nederland een hittegolf op komst is. Nu ja, hier is het al volop zomer. De perziken hangen er rood bij en op de markten worden al volop kersen en pruimen verkocht. De voorbije maand heeft het nauwelijks geregend en men verwacht problemen met de drinkwatervoorziening in de grote steden. Door de droogte zijn er dan weer problemen met de groenten in het midden van het land.
Hier in de voortuin groeien onze pikante pepers en komkommers naar hartelust, maar ze krijgen dan ook om de twee dagen water.
Het leven gaat hier zijn gewone gang. In de weekends komen de (hoofdzakelijk uit Izmir afkomstige) toeristen afgezakt en zwemmen in de zee, die stilaan begint op te warmen. In de week blijft het rustig en eigenlijk leven we hier als in een groot dorp.
Eergisterenavond zijn we okay gaan spelen bij een van de buren. Ze zijn echte professionals en dan kunnen amateurs hun kansen op winst wel eens doen dalen. Na een lange avond spelen, waren we bij de winnaars. Geluk, strategie, wie zal het zeggen. Het was alleszins leuk met thee, meloen, koekjes.
Met een van de buren waren we op bezoek gegaan bij Hasan, die zon tien kilometer verderop woont. Hij heeft zon tien jaar geleden zelf zijn huis gebouwd, met uitzicht op de zee en zonder vergunning. Na tien dagen kwam de gemeente. Hij moest stoppen maar stelde dat het een gececondu was (een op één nacht gebouwd huisje). Met een kleine boete is hij er vanaf gekomen en sindsdien heeft hij het drukke Izmir verruild voor Kaynarpinar.
Hasan vertelt over de verschillende soorten vis die je hier kan vangen. Wanneer en in welk seizoen je de beste soorten kan eten. Tijdens zijn verhaal, krijg ik zin in vis, maar nu is de visvangst verboden. Daarna voegt hij er met een lachje aan toe: Amateurvissen mag natuurlijk. Hij vangt juist genoeg vis voor zijn bezoekers. Niets meer en niets minder. Het blijft een hobby.
Het gesprek komt terecht op godsdienst en raki. Hasan zegt dat hij een goede moslim is. Iedere morgen doet hij zijn gebed (namaz). Maar iedere avond, zo voegt hij eraan toe, drink ik bir double raki. Misschien, zo stelt hij, is dit wel haram (onrein) maar allah en haram zijn duidelijk van elkaar gescheiden.
Oom Ali, die ons hierheen heeft gebracht, stemt volmondig toe. Ook hij bidt, gaat iedere week naar de moskee, maar drinkt iedere avond een dubbele whisky. Oom Ali (bejaarde mannen krijgen altijd het woordje amca wat oom betekent achter hun naam, bij bejaarde vrouwen is dit teyze wat tante betekent) leeft op onze site behoudens in de winter, dan verblijft hij in Ankara. Voorheen deed hij in parfums en hij is, om het zacht uit te drukken, goed bemiddeld. Als Sevim hem zegt dat whisky hier toch heel duur is, haalt hij zijn schouders op, je moet je geld toch opmaken tijdens je leven, want wat heb je eraan als je dood bent.
Hasan vertelt dat de buurman plots is gestopt met drinken en roken. Oom Ali kan er niet bij. Hoe kan je nu vis eten, zonder er raki bij te drinken, dat smaakt toch niet.
Eigenlijk zijn zon gesprekken leuk en geven zij een beeld over de realiteit van een onbekend Turkije. Al onze buren zijn moslims, maar lijken geenszins op het beeld dat soms van moslims wordt afgeschilderd in het Westen. Ik ben juist bezig in een boek over de islam in Marokko, geschreven door Fatima El Mernissi en vertel dat de islam hier toch anders is dan in Marokko. Onmiddellijk krijg ik te horen dat zij laiklik zijn en absoluut geen islamstaat willen. Dat is zo sinds Atatürk en dat moet zo blijven.
Het is vreemd, maar van sommige buren weet ik dat zij op de AK-partij hebben gestemd (die staat voor gematigd conservatief islamitisch) en toch beklemtonen zij die scheiding. Ook hoor ik regelmatig grapjes over de islam, wat je nu toch niet direct verwacht.
Wat ook typisch is, is de voortdurende vriendelijkheid en beleefdheid van de mensen. Je wandelt, of wandelaars passeren, je doet een babbeltje en je nodigt uit of wordt uitgenodigd. Dingen als familie, vrienden en gastvrijheid zijn heilig in Turkije. Die sfeer heerst hier overal.
Toen we bij Sevims ouders gingen barbecuën vertelde haar vader over zijn jeugd. Hij woonde toen nog in Selendi en in het huis van zijn vader waren twee plaatsen voorzien voor reizigers. Iedereen die op reis was (ook wildvreemden), kon er blijven logeren, slapen, eten. Ook de paarden kregen voedsel en alles was gratis. Hij vindt dat de gastvrijheid vroeger toch nog een stuk groter was dan nu. Tja, wat moet je dan zeggen
Ik vind het hier al zon groot verschil met België, hoe moet het in die tijd dan zijn geweest. Binnenkort keren we voor een weekje terug. Het zal wennen worden. Maar toch ben ik blij omdat ik dan de gelegenheid heb vrienden en familie terug te zien. Dat mis ik het meeste aan België.
Het is heet geweest vandaag. Een paar dagen geleden hebben we een groot zonnescherm aangeschaft dat tot zes uur s avonds bescherming biedt tegen de zon, maar daarna staat de zon een stuk lager en dan is er geen beschermen meer aan. De avonden zijn zalig, zacht met een licht briesje en een volle sterrenhemel.
Gisterenavond ontdekte ik een egel in de voortuin en toen ik ging kijken leek het of het diertje dood was. Enkele minuten later echter was het spoorloos verdwenen.
Turkije kent nu ook zijn rookverbod. Veel merk je er niet van want het wordt gefaseerd ingevoerd. Maar een paar dagen geleden (na de invoering van het rookverbod) waren ze op een open plaats al het grof vuil aan het verbranden. Dat kan dan weer wel!
Eigenlijk zou ik niets negatief willen schrijven over Turkije, omdat ik hier echt veel liever leef dan in België. Spijtig genoeg zijn de grootste kritikasters van Turkije in ons land, zeker niet diegenen die bekommerd zijn om de eigen democratie, integendeel. Ze misbruiken dikwijls de terechte kritiek om hun enge (en hier mag het woord in de twee betekenissen worden gelezen) racistische mening te verkondigen.
Ik probeer genuanceerd te zijn, in die zin dat ik zeker niet wil zwijgen over de dingen die hier fout gaan zonder echter te vergeten dat er ook bij ons veel dingen fout lopen!
Daarenboven is het altijd moeilijk om landen met elkaar te vergelijken. Turkije heeft een heel andere geschiedenis gekend dan België en vanuit die geschiedenis kan je dingen die vandaag gebeuren begrijpen.
Maar begrijpen betekent niet automatisch goedkeuren! Als je hier met de mensen praat, dan leeft de overtuiging dat Europa zich wil moeien in Turkije. Dan vragen zij of een republiek niet een meer democratische staatsvorm is dan een monarchie? Een andere veelgehoorde reactie: het is omdat wij moslims zijn dat Europa ons niet wil. Maar wij hebben toch een lekenstaat en zijn een seculiere samenleving.
Het is, zeker als je de taal niet machtig bent, niet makkelijk om te discussiëren, maar het lukt. Als je het karikaturale beeld, dat Belgen over Turkije en Turken over België hebben, afbouwt en je spreekt over wat er echt gebeurt in de samenleving, dan krijg je begrip. Dat is belangrijk. Op dat vlak lukt de integratie aardig. De taal blijft natuurlijk heel belangrijk en is nog steeds een obstakel, maar het lukt beter en beter, zeker met Sevim in de nabijheid.
Ooit werkte ik op de automatiseringsdienst en toen vertelde ik aan de gebruikers om regelmatig hun bestanden op te slaan. Had ik deze raad opgevolgd, dan was er eergisteren een vrij uitgebreide tekst gepubliceerd op deze weblog. Maar, zoals de meeste gebruikers dacht ik, het zal mij nooit overkomen.
De voorbije week was ik druk in de weer met verschillende teksten over de geschiedenis van het Ottomaanse Rijk en het nieuwe Turkije, die ik na het lezen van boeken en teksten, tot een samenhangend geheel probeerde samen te brengen.
Eergisteren was het dan zover. Knippen, plakken, herschrijven en mijn oude teksten opnieuw opslaan, behalve mijn hoofdtekst. En toen viel de stroom dezelfde dag een drietal keer na elkaar uit. Weg dus die hoofdtekst, ik moet helemaal opnieuw beginnen.
Maar niet geklaagd, de zon schijnt en ik heb veel bijgeleerd. Langzaamaan begin ik een inzicht te krijgen in de complexe geschiedenis van dit land. Tegelijk is mijn Turks aan het verbeteren en begrijp ik steeds meer, dus dat gaat ook op de goede weg.
Na een daguitstap naar Kusadasi, sta ik even stil bij het verleden van deze regio. Zon 2700 jaar geleden was de provincie Izmir (en een stukje van de provincie Aydin) de bakermat van de Ionische beschaving.
De Ionische nederzettingen zijn ontstaan door inwijking, voor het merendeel Grieken, op vlucht voor de invallen van de Doriërs (3200 jaar geleden).Stilaan groeiden die nederzettingen uit tot steden (12 in totaal) die zich aaneensloten in de Ionische Statenbond. Door hun ligging waren het belangrijke handelscentra, die snel macht verworven in de toenmalige wereld. Het bekendste centrum was Milete, dat zon 90 kolonies telde.
Het kan vandaag misschien raar klinken, maar de oorsprong van het Westerse denken is afkomstig van de wetenschappers en filosofen die Milete voortbracht. De Griekse natuurfilosofen Anaximander, Anaximines en natuurlijk Thales hebben hier hun leven doorgebracht. Ook de duistere filosoof Heraclitos, van wie de bekende zin pantha rei (alles is voortdurend in beweging) afkomstig is, werd hier geboren. Hij was een dialecticus avant la lettre.
De natuurfilosofen trachten de wereld te verklaren vanuit de natuurelementen (water, vuur, lucht en aarde) en zijn als dusdanig in hun wereldbeschouwing materialisten (in tegenstelling tot de latere meer bekende Griekse filosofen zoals Socrates, Plato en Aristoteles).
De Ionische statenbond zal gedurende400 jaar een bloeiperiode kennen en wordt daarna door de Perzen onder de voet gelopen. De steden zullen zich herstellen, maar nooit meer hun vroegere macht evenaren en later, door de verzanding, hun handelsrol verliezen en verlaten worden. Later zal Efeze de meest belangrijke stad van de regio worden.
In de toeristische reisgidsen kan je voldoende info vinden over deze regio en vanuit de hotels in Cesme, Kusadasi en Didim worden regelmatig uitstappen georganiseerd naar bv. Efese, Priëne en Milete. Maar eigenlijk is de streek heel makkelijk bereikbaar en zelf heb ik vroeger de streek verkend vanuit Selçuk.
Selçuk is een klein provinciestadje, op loopafstand van de site van Efese. Je vindt er makkelijk een klein en proper pension of hotelletje voor geen geld. Het stadje zelf is zeker de moeite waard omdat het een aantal belangrijke bezienswaardigheden heeft. Eerst en vooral natuurlijk Efeze en het museum dat je moet gezien hebben. Daarnaast is er de Sint-Johannes basiliek, gebouwd op het grondplan van een kruis en gewijd aan de apostel Johannes, die hier met Maria naar toe zou zijn gekomen.
Daarnaast is er de citadel (niet toegankelijk) en de resten van de Artemistempel. In feite is er niet veel meer overgebleven van deze tempel, eigenlijk staat er zelfs maar één zuil meer overeind en de kans is groot dat je er in het voorjaar een ooievaar ziet die er zijn nest op heeft gemaakt. Maar ooit was het één van de zeven wereldwonderen met een oppervlakte van meer dan vijfduizend vierkante meter en meer dan honderd marmeren zuilen.
De Artemistempel verwijst naar de godin Artemis, die in Anatolië de erfgename wordt van de moedergodin Kybele. De eerste tempel die er werd opgericht was dan ook gewijd aan deze moedergodin. De Kybelecultus zal overgaan in de verering van Artemis en deel uitmaken van het volksgeloof. Maar de tempel wordt verwoest en heropgebouwd, mooier en groter dan voorheen.
Zoals altijd zijn er gekken in de geschiedenis, zo stak ene Herostratus (eigenlijk zou ik zijn naam niet mogen vermelden) de tempel in brand om aldus naam te maken in de geschiedenis. Maar de Efezers bouwden de tempel terug op, nog groter en mooier dan voorheen. Alexander de Grote wou het project financieren, maar de Efezers wezen dit af, door te stellen dat het niet paste dat de ene god (verwijzend naar Alexander) een tempel voor een andere god (verwijzend naar Artemis) zou bouwen. Vanaf dan staat de tempel bekend als een der zeven wereldwonderen. Tenslotte zullen de Goten (in de derde eeuw) de tempel volledig verwoesten en het marmer zal (later) overgebracht worden naar Istanbul (in de Aga Sofia).
De Artemisverering zal nog heel lang blijven voortbestaan. Dat moest ook Paulus ondervinden, die hier probeerde het jonge christendom uit te dragen. Efeze was een tolerante wereldstad met verschillende religies en zon 250000 inwoners. Maar toen Paulus een aanval lanceerde op de verkoop van de Artemisbeeldjes, was het hek van de dam en moest hij de stad ontvluchten, terwijl de bewoners scandeerden groot is de Artemis van Efeze.
Zelfs tijdens het concilie van Efese (het derde concilie in het jaar 431) waar een breuk ontstond met de Nestorianen, zou men (zo stellen althans bepaalde bronnen) onder druk van de bevolking van Efeze Maria (die dan weer de erfgename wordt van Artemis) als moeder van god (en niet alleen van menselijke Jezus zoals Nestorius voorstond) erkennen.
En dan zijn er toch nog altijd mensen of politieke partijen die beweren dat Turkije geen binding heeft met Europa!!!
Vanuit Selçuk kan je makkelijk met de dolmus naar Sirince en ook de sites van Priëne en Milete zijn (via Söke) bereikbaar. Wie er echt de tijd voor wil nemen, kan makkelijk overnachten in Priëne, er is een goedkoop pension en het eten (forel) is zeker niet te versmaden. Ook in Didim kan je makkelijk een goedkoop hotel of pension vinden.
Ik baseerde me vroeger op volgende reisgidsen: de rough guide, de trotter en lonely planet. Op één of twee weken kan je zo makkelijk de Ionische beschavingen verkennen op eigen ritme en wil je een duik in de zee nemen, ook daarvoor is kans genoeg.
Tenslotte nog dit. Het beste seizoen om te gaan is de maand mei, dan ben je bijna zeker van goed weer, zonder de hitte van de zomer te hebben en alles staat in bloei.
De onderstaande foto's zijn geplukt van het net en geven een beeld hoe Milete en de Artemistempel eruitzagen.
