Er is goed, en minder goed nieuws. Dus laat ons beginnen met het minder goede nieuws. Al enkele dagen heeft de artrose toegeslagen en behoudens rugpijn is er ook veel uitstraling. Nu is het een beetje beter, maar de pijn blijft voortduren en ik mag geen pijnstillers nemen omwille van mijn maag.
Sevim kreeg een wespenbeet in haar linkerarm die nu gelukkig bijna verdwenen is. Zoals ze bij ons zeggen: een ongeluk komt nooit alleen.
De thermometer blijft oplopen en af en toe klimt die zelfs boven de 40 graden. Na de middag is het, zelfs met de wind, heet. En s nachts, dan slapen we met alle ramen open, maar tot twaalf uur is het dikwijls te warm om in slaap te raken, daarna wordt het ietsjes frisser.
Intussen en dan komen we bij het goede nieuws is de nieuwe airco geplaatst, die tevens dienst moet doen als verwarmingsinstallatie in de winter. Ook de elektrische leidingen zijn aangepast. Maar de koelte raakt moeilijk tot boven en nu twijfelen we om een tweede bij te plaatsen. Milieuvriendelijke energie kost hier veel geld. Maar goed, voor het milieu mag je toch wel iets over hebben. En daartegenover staat een lage energiekost. 24 uur per dag de klimaatregeling laten werken kost 1 , dus dat valt mee. Bovendien is de uitstoot nihil.
Ook het internet heeft last van de warmte. Rond één uur deze middag had ik een redelijke verbinding, maar nu is het weer aan en uit. Door mijn artrose is het niet makkelijk om te schrijven, want kan twee vingers niet gebruiken en voor mij is dat een ramp, want ik ben gewend om blind te typen.
Intussen heb ik gelezen dat er in België een 24-uren staking was in de lokale en regionale besturen. Volgens de berichtgeving was het tegen de gestegen voedsel- en olieprijzen en de voortdurende daling van de koopkracht. Dat voel je ook hier. Maar hier is een stakingsverbod. De officiële inflatiecijfers spreken over slechts 10% maar in werkelijkheid liggen de prijsstijgingen een stuk hoger. Ook hier heeft men een officieuze en officiële index. Maar iedereen voelt het wel in de portemonnee. Hoewel, iedereen is misschien wat overdreven, de bonzen van Fortis zullen wel hun premies opstrijken en bij ontslag een enorme som uitbetaald krijgen.
Deze morgen ben ik iets na vijven opgestaan om naar de zonsopgang te kijken. Rood-paarse kleuren kleuren de horizon. Alles ligt in een gloed. Geen streepje wolken en de enige geluiden zijn van de vroege vogels die de dageraad aankondigen. Het zal weer heet worden vandaag, en wil nu absoluut mijn weblog aanvullen. Zondag vertrekken we immers naar Mersin en das een lange trip.
Woensdag 18 juni 2008. Het wordt moeilijk een keuze te maken, want in de omgeving zijn zoveel dingen de moeite waard om te bezoeken, dat het niet makkelijk is om een beslissing te nemen. Uiteindelijk zijn we het eens geworden om te starten bij de Yerebatan Saray (letterlijk: het verzonken paleis). Deze ondergrondse wateropslagplaats, werd zon twintig jaar geleden gerestaureerd. De bouw ervan greep plaats in de zesde eeuw onder keizer Justinianus en voorzag (samen met andere wateropslagplaatsen) Constantinopel (zoals het in die tijd noemde) van water. In totaal zijn er 336 zuilen, verspreid over een oppervlakte van 140 bij 70 meter. De zuilen werden waarschijnlijk van andere plaatsen gerecupereerd en hebben verschillende afmetingen. Sommige ervan hebben grillige vormen, waarschijnlijk door erosie van het water. Aan het eind zijn er twee liggende Medusa-koppen, waarschijnlijk ook afkomstig uit andere sites.
Deze wateropslagplaats (80.000 m3 water) was de grootste van Constantinopel en de sfeer is mysterieus, misschien door de zachte verlichting die alles in de schemerzone dompelt. Het water moet weinig vervuild zijn, want je ziet nog verschillende visjes zwemmen.
Ik vraag me af hoeveel wensen hier ooit zijn gedaan. Te zien aan de geldstukjes in het water, heel veel.
Enkele minuten later zijn we toegekomen aan de Aya Sofia (De kerk van de goddelijke wijsheid), gebouwd onder dezelfde keizer Justinianus. Het moest het meesterstuk van de Byzantijnse architectuur worden, imposanter dan de Sint-Pietersbasiliek en Rome, en dat werd het ook. Zelfs nu, zoveel eeuwen later is het een indrukwekkend gebouw, dat zon duizend jaar het zicht van het toenmalige Constantinopel (later Istanbul) bepaalde.
De grootste vernielingen werden aangericht in 1204 door de kruisvaarders tijdens de vierde kruistocht. Het altaar werd opgebroken, ezels werden binnengebracht om het zilver uit de kerk te slepen en op de troon van de patriarch werd een prostituee gezet die zingend en dansend de draak stak met het oriëntaalse christendom.
In 1452 kwam de Aya Sofia weer onder katholiek gezag, maar dit keer was het te laat. De Turken stonden bijna voor de stadspoorten en in 1453 werd Constantinopel veroverd. Sultan Mehmet de Veroveraar reed de stad binnen en ging naar de Aya Sofia waar hij onmiddellijk een eind maakte aan de plunderingen. De kerk werd een moskee, de afbeeldingen werden bedekt en minaretten bijgebouwd. Dit bleef zo tot 1932 om vanaf 1934 een museum te worden.
Regelmatig is er sprake om de Aya Sofia terug om te vormen tot moskee, maar tot nu toe is dit tegengehouden.
In 1609 werd aan de overkant van de Aya Sofia (ook wel de rode moskee genoemd, naar de kleur van de buitenmuren) de Blauwe moskee opgericht. Bedoeling was de Aya Sofia te overtreffen in schoonheid en grootte. Met de zes minaretten is het een imposant gebouw, dat makkelijk te bezoeken is. Men vraagt alleen dat je behoorlijk gekleed de moskee binnengaat en tijdens het gebed de moskee te verlaten.
Na onze ochtendbezoeken, nemen we de tram naar Taksim, waar we Dirk Vermeiren, correspondent van de VRT, ontmoeten. Taksim is een symbolische plaats (zie ook artikel over 1 mei) maar bovenal is het een levende winkelstraat met vele zijstraatjes. Tot begin dit jaar had Dirk (via de VRT) een heel interessante weblog, waar hij zijn ervaringen in Turkije beschreef. Sinds acht jaar leeft hij in Istanbul en (daar ben ik een beetje jaloers op) hij spreekt vlot Turks. Tevens heeft hij een (aan te raden) alternatief reisboek over Turkije geschreven.
We roken samen een nargileh (waterpijp). Dirk vertelt dat hij eigenlijk nooit rookte maar een nargileh is geen sigaret. De tabak (meestal geïmporteerd uit Egypte of Syrië) heeft de smaak van appelen, aardbeien, . Nargileh staat ook voor het zalige nietsdoen, gewoon genieten van het leven.
We spreken Nederlands, Engels, af en toe een beetje Turks. Als onafhankelijk journalist moet Dirk leven van zijn pen. Hij leeft graag in Istanbul, houdt van de drukte en het stadsleven. Hij vraagt of ik me niet verveel in Mordogan omdat het eigenlijk een plattelandsstadje is waar weinig te beleven valt. Maar ik voel me daar zo goed thuis, zou eigenlijk nooit elders meer willen wonen. Is dat omdat ik oud aan het worden ben? Of misschien omdat ik naar de rust verlang. Te lang was mijn leven een aaneenschakeling van vergaderingen. Dat is voor mij verleden tijd.
Dirk kent Mordogan en het schiereiland. Een prachtige plaats om op bezoek te komen, maar om te wonen (en voor zijn beroep) verkiest hij Istanbul. Hij heeft op de Turkse zender zowel een radio- als TV-programma. Regelmatig moet hij glimlachen als ik hem over mijn toekomstperspectieven vertel. Dirk zegt tegen Sevim dat ik veel projecten op stapel heb staan. Maar dat maakt deel uit van mijn integratie hier. Ik wil nog dingen doen, maar wens daarvoor nooit betaald te worden. Misschien realiseer ik op die manier een stukje het anarchistisch-libertaire dat in mijn gedachten goed zit.
Ik hoop dat Dirk binnenkort opnieuw kan starten met een weblog, ook al is het dan niet op de VRT (misschien Knack). Feit is alleszins dat hij de situatie hier goed kent en op een kritische, onafhankelijke manier berichtgeving verschaft. Iets dat ik (zowel hier als in België) dikwijls mis.
Misschien zien we elkaar terug in het najaar, als hij zelf vakantie neemt. Als dat gebeurt lees je het wel op deze weblog.
Na Taksim vertrekken we naar Ortakoy (letterlijk: gemiddeld dorp), een van de rijke stadsdelen van Istanbul. Het is een mooie plaats en wat opvalt, alles is netjes. Overal zie je straatvegers aan het werk, zowel met de borstel als met de machine. In tegenstelling tot de gewone stadsdelen, waar nauwelijks geld is voor openbare diensten, worden ze hier overal ingezet. De sjieke stadsdelen vormen een schril contrast met het doorsnee Turkije. Hier leeft de beau monde. In enkele straten zie je enkel luxe wagens (sommige met chauffeur) en taxis. Aan de Bosforus zijn de prijzen duur, duurder zelfs dan bij ons.
Uiteindelijk nemen we plaats in een café. Een kelner of straatveger verdient hier waarschijnlijk minder per uur dan de prijs van een colaatje!!!
We discussiëren over Dikili, een gewest van de provincie Izmir, waar de burgemeester behoort tot de SHP (een linkse sociaal democratische partij). De man zorgt ervoor dat de bevolking aan goedkope prijzen brood kan kopen in de gemeentelijke bakkerijen, het gemeentelijk hospitaal verschaft goedkope en goede gezondheidszorg, de gemeentebussen zijn gratis en dolmussen moeten de leerlingen thuis afzetten. Dikili beschikt ook over aardgas en maandelijks krijgen de burgers gratis tien ton water van de gemeentelijke watervoorziening. Maar zo ziet de Turkse overheid dat niet. De burgemeester moet, samen met zijn raadsleden, voor de rechtbank komen, omdat hij de wet overtreedt!!! Hij zou de ongelijkheid verdedigen (omdat er voordeeltarieven zijn voor gewone mensen)!!!
In zijn verdediging stelt hij dat openbare diensten geen commerciële diensten zijn, maar diensten voor de bevolking!!! Tevens stelt hij dat openbare diensten niet mogen werken zoals commerciële diensten!!! Een principieel proces!!! Het principe van de openbare dienst wordt hier immers in vraag gesteld.
Maar hier, in Ortakoy, werken de openbare diensten voor de high society. Overal zie ik ze opruimen, peukjes wegvegen, de straten rein houden. Ik voel me hier niet goed, mijn drinken smaakt me zelfs niet. Een gehandicapte verkoper wandelt voorbij en verkoopt papieren zakdoekjes. Ik voel me schuldig. De tegenstellingen zijn enorm, en daar voel ik me niet goed bij.
Een koude douche volgt als de rekening komt. Drie drankjes en de prijs is 22 YTL, zon 11 . Dit keer word ik boos, want er wordt zon 4 YTL teveel aangerekend. Na mijn protest krijg ik 2 YTL terug, de rest is voor de service. Sevim maakt zich nu ook boos en de resterende 2 YTL komen op de tafel. Maar onze dag is om zeep. We gaan klacht indienen bij de politie, die belooft dat er zal opgetreden worden. De commissaris vertelt ons dat de kelners zelfs niet gedekt zijn door sociale zekerheid. Voor mij zal Ortakoy het eerste en laatste bezoek zijn. Geef mij maar Dikili!!!
Wat hier gebeurt is uitzonderlijk. Ik ben de tel verloren, maar zal de voorbije jaren zon 50 keer Turkije bezocht hebben. In al die tijd heb ik slechts drie-vier keer nare ervaringen gehad. Meestal is het tegenovergesteld, gastvrijheid en vriendelijkheid overwegen. Maar ook bij ons, in de grote steden, kan je dergelijke dingen meemaken. Dus, laat ons maar zeggen, problem yok, en denken aan de leuke en goede kanten van Turkije.
Sinds onze terugkeer in Mordogan, is het bijna onmogelijk om nog op het internet te raken. De verbinding valt om de haverklap uit en slechts met veel geluk is het mogelijk een tekst op mijn weblog te plaatsen. Helemaal onmogelijk is het om een foto geplaatst te krijgen. Want als je verbinding krijgt, dan is die traag en grotere bestanden zijn quasi onmogelijk om up te loaden. Dus zal het nog een tijdje duren voor ik fotos en tekst van onze trip naar Istanbul kan publiceren.
Intussen heb ik een alternatieve oplossing gevonden, via plaatsing van fotos op
Als je op deze website klikt op diavoorstelling, kan je toch de fotos zien.
Intussen wordt het elke dag warmer. Het kwik klimt makkelijk boven de 35° en zelfs s nachts zit je nog een stuk boven de twintig graden. Gelukkig is er wind en een lage luchtvochtigheid.
Morgen (woensdag) komt men airconditioning installeren, een nieuw systeem, milieuvriendelijk en zuinig in het verbruik. Tegelijk kan de airco gebruikt worden om (in de winterperiode) het huis op te warmen.
Gisterenavond aten we guveç, een stoofpot die bereid wordt in een totaal afgesloten aardenwerken pot, die een kleine twee uur op een zacht vuurtje blijft sudderen. Ingrediënten zijn lamsvlees, ui, pepers, tomaten en kruiden. Samen met mezzes is dit een lekkernij en hoewel ik wegens maagproblemen weinig kan eten, heeft het toch enorm goed gesmaakt.
Vandaag zijn het gebakken sardientjes en vis (kefal) op de barbecue. Ook de nodige mezzes zullen niet ontbreken want de ijskast zit vol met verse groenten en fruit. Vandaag was het immers marktdag, het moment om grote inkopen te doen.
Hoewel de basislevensmiddelen hier een stuk goedkoper zijn, zie je toch dat de prijzen snel aan het stijgen zijn en overal hoor je gejammer over de stijgende levensduurte.
Intussen roert het overal op het politieke front. De (onlangs gestichte) liberale krant Taraf publiceert in zijn editie van 20 juni een geheim plan van de militairen dat erin zou bestaan om vanaf september een campagne te orchestreren tegen de AKP (regerende partij) en de Koerdische DTP. Media, gerecht en invloedrijke personen zouden hiervoor worden ingeschakeld. Het leger ontkent.
Vatan (een eerder rechts krant) publiceert dat ingevolge een beslissing van het hooggerechtshof van Ankara, 70 miljoen mensen (dat wil zeggen de hele bevolking) worden afgeluisterd, emails worden gecheckt, sms en internetcorrespondentie (misschien dat daarom mijn verbinding zo slecht is???). Ook de geheime dienst krijgt toegang tot al deze gegevens. Intussen is het al twee maanden onmogelijk nog toegang te krijgen tot de populaire you tube site op het internet. Volgens het Hooggerechtshof zouden er beledigende videos op te vinden zijn tegen Atatürk.
Na 15 dodelijke arbeidsongevallen op 5 maand tijd (!!!) beslisten de scheepsbouwers van Tuzla op 16 juni in staking te gaan, onder het motto: liever dan ons één voor één te laten doden, doodt ons allemaal op 16 juni. Van de 4000 scheepsbouwers konden er slechts 400 in staking gaan. De anderen, die met service-busjes kwamen werden onder politiebegeleiding afgezet op de scheepswerf.
Als het gaat om privatiseringen toont de regerende AK-partij zich de beste leerling van Europa. Ook op het vlak van godsdienstvrijheid (zeker voor haar deels conservatieve sunni-achterban) staat dezelfde AK-partij op de barricades. Als het echter gaat om sociale rechten, laat ze het afweten.
Binnen enkele dagen start het proces om de AK-partij te verbieden. De kans is groot dat dit zal gebeuren. Het land dreigt dan weerom in een zware politieke (met daaraan gepaard een socio-economische) crisis raken.
De toekomst is onvoorspelbaar, alleen één ding staat vast. Het is heet en zal de komende maanden nog veel heter worden en dit op alle vlakken.
Dinsdag 17 juni 2008. Na een vroeg ontbijt, nemen we vanuit Cemberliktas de tram naar Karatas, één van de vele plaatsen van waaruit je met de ferry de prinseneilanden kan bezoeken. De Turkse benaming voor de eilanden is kizil adalar (wat rode eilanden) betekent maar men spreekt over de adalar. Onze bestemming is büyükada (het grote eiland) dat het grootste is van de negen eilandjes voor het Aziatische deel van Istanbul en tevens het eindpunt van de ferry. Deze eilanden waren vroeger de verbanningsplaatsen voor zowel Byzantijnse prinsen als politieke bannelingen.
Büyükada droeg vroeger de naam Prinkipo wat zoveel betekent als prins en het heeft een oppervlakte van iets meer dan vijf vierkante kilometer. Vergeleken met het hectische Istanbul zijn de eilanden een oase van rust. Op geen enkel eiland zijn (behoudens enkele dienstwagens) autos toegelaten. Verplaatsingen doe je te voet, in een koets of met de fiets.
Aan de bootterminal ligt het toeristische centrum van büyükada. Een fiets kan je huren per uur of voor een ganse dag en de verhuurplaatsen liggen tussen de talrijke restaurantjes, ijscreamshops of plaatsen waar je een snack kan eten. Een wegwijzer geeft aan waar je een koets kan huren. Met de koets kan je kiezen voor de grote of de kleine toer (respectievelijk 45 en 30 YTL) en dit voor maximum 4 volwassenen.
We kiezen voor de grote toer, die ons eerst brengt langs grote villas met prachtige siertuinen van de high society. Alles is groen en er zijn werkelijk juweeltjes van huizen, voornamelijk de oude Victoriaanse gebouwen. Daarna volg je de kustlijn af en toe voorbijgestoken (meestal bergaf of op de vlakkere stukken) door moedige fietsers die de warmte trotseren, want ook hier staat de thermometer iets boven de dertig graden.
Niet alle eilanden zijn toegankelijk voor het publiek. Eentje, dat je langs de kustlijn ziet liggen (Yassiada) is militair domein en toen de militairen voor de eerste keer de macht grepen (1960) werden daar de processen gehouden van de toenmalige toppolitici. Drie van hen, waaronder de eerste minister Adnan Menderes, werden ter dood veroordeeld en op Yassiada opgehangen. Intussen is Menderes gerehabiliteerd en zijn er vele plaatsen naar hem vernoemd, hoewel dit voor betrokkene waarschijnlijk maar een magere troost kan genoemd worden.
Een paar kilometer voor het einde van de grote toer, zie je de reusachtige stallingen waar de honderden paarden zijn gehuisvest. Iets verderop tentenkampen van koetsiers die schril afsteken tegen de luxe villas op de rest van het eiland. De koetsier (een oudere man) vertelt ons dat het leven op het eiland peperduur is, een klein appartementje vind je niet onder de 100.000 en de huren zijn navenant.
Na de rit met de koets wandelen we doorheen de straten om uiteindelijk te stoppen bij het huis waar Leon Trotsky werd verbannen in 1929. Hij verbleef hier vier jaar, omringd door zijn lijfwachten. Het huis is vandaag eigendom van een zekere mijnheer Marshall die plannen heeft om het te restaureren. Toen ik vorige keer op het eiland was, kon ik tot in het huis, maar nu is alles afgesloten.
We wandelen (of liever slenteren) terug want er is zoveel moois te zien, dat je meermaals blijft staan om de villas of historische gebouwen van nabij te bekijken.
Onderweg vinden we een hotel en vragen prijs. Voor een suite voor zes personen, ontbijt inbegrepen, kost het 265 YTL. Er is een zwembad en je kan tevens zwemmen in de zee. We nemen het kaartje mee, want dit lijkt een goed idee om nog eens in de toekomst te doen en dan verder het eiland te gaan verkennen.
Als we terugkeren met de boot ben ik de enige die wakker kan blijven. Door mijn hoofd dwalen de slotzinnen uit Trotskys testament: Het leven is mooi.Laat de toekomstige generaties het ontdoen van alle kwaad, onderdrukking en geweld en er ten volle van genieten .
Terwijl ik mijn ogen sluit hoop ik dat ze ooit werkelijkheid zullen worden.
Omdat het niet mogelijk is op een normale manier foto's aan mijn weblog toe te voegen, heb ik er een deel gepubliceerd op het volgende internetadres: http://marcensevim.mijnalbums.nl
Maandag 16 juni. Rond negen uur zijn we op de luchthaven om te proberen zo snel mogelijk mijn auto te recupereren. De bevoegde douane-ambtenaar is al ter plaatse en onmiddellijk begint hij de administratieve rompslomp af te handelen. Helaas, er is een probleem. De centrale server werkt niet en het benodigde document kan niet worden opgeroepen. De man schudt zijn schouders. Hij toont zijn computer die (bijna) een plaats kan verwerven in het museum van industriële archeologie. De telefoon hangt half uit elkaar en de bureaumeubelen zijn versleten. Uiteindelijk maakt hij zelf een formulier om ons uit de nood te helpen.
Na een handtekening van de directeur begeven we ons naar een volgend loket. Het probleem is echter dat ik een nieuw nummer moet krijgen en dat moet komen van het centrale systeem (waarmee geen verbinding te krijgen is). Twee ambtenaren hebben hun eigen laptop meegebracht, omdat hun computers veel te traag werken. De tijd gaat voorbij maar het systeem raakt niet opgestart. De directeur wil helpen. Hij geeft toelating om toch een nummer toe te kennen. Maar zonder centrale server is dit niet mogelijk.
Er wordt gebeld naar het douane-entrepot om mijn auto al vrij te geven (dan is dat tenminste al geregeld) maar daar heeft men hetzelfde nummer nodig. Uiteindelijk lukt het dan toch (via een laptop) en kunnen wij om mijn auto. Meer dan 100 YTL kosten, maar ach, we hebben tenminste al vervoer.
Weer duikt een nieuw probleem op. Er moet in mijn paspoort een ander nummer geschreven worden en dat verloopt weer via het centrale systeem. Men doet alles om te helpen maar telkens valt het systeem uit. Enkele ambtenaren komen er bij staan en vertellen hoe moeilijk werken het hier is. Voor niets is geld. Vroeger had men een eigen systeem dat goed werkte, maar dat is nu uitbesteed aan de private sector. Het nieuwe programma kost veel geld, maar werkt slecht. Voor openbare diensten is geen geld. Er is geen schoonmaakpersoneel meer. Vragen om vervanging of materieel belanden in de administratieve molen en raken niet opgelost.
Onwillekeurig moet ik denken aan Europa. Ook daar vertikt men het om in mensen en materieel te investeren als het om openbare diensten gaat. En als de zaken dan in het honderd beginnen te lopen, geeft men de schuld aan de openbare diensten. Na sanering (!) van het personeel draagt men dan het geheel of delen over aan de private sector die op deze manier weer meer winsten kan maken. Op dat vlak is Turkije een goede leerling van de EU. Alles staat te koop. De beurzen kunnen weer boomen.
Hoewel enkele personeelsleden langer blijven om te helpen, blijkt het vruchteloos. We wandelen naar een restaurantje op de luchthaven, waar de taxichauffeurs bijeenkomen om te eten. Terwijl de prijzen op de luchthaven peperduur zijn, eet men hier voor een habbekrats.
Iets na enen lukt het dan toch. De nieuwe stempel in mijn paspoort en dan op weg naar Izmir. Mijn autobanden zijn versleten en omdat de weg naar Istanbul lang is, vervangen we onze banden. Een onvoorziene kost, maar beter geen risico nemen.
Nadat de bagage is ingeladen vertrekken we naar Istanbul. Mijn auto is goed gevuld. Met de dochters van Sevim (Hayal en Gülce), een halfbroer van Hayal (Avni) en een neef (Deniz) zijn we met zes. De weg is goed en men heeft me verzekerd dat ik op twee uur in Bandirma kan raken. Daar is een overzet die rechtstreeks naar het oude centrum van Istanbul gaat.
Twee uur is veel te kort. Hoewel ik goed doorrij (af en toe steek ik zelfs een chauffeur uit Istanbul* voorbij wat wel iets betekent voor Turkije) doen we er bijna drie uur over. Overzet gemist. We zien de boot voor onze ogen wegvaren. Wachten op de volgende boot die pas om 20.30 vertrekt. Twee uur later komen we toe in Istanbul.
Ik durf niet rijden in de grote steden, zeker niet s nachts. Sevim is ook moe maar in Istanbul neemt zij het stuur over. Via nauwe straatjes en regelmatige stops om de weg te vragen, komen we rond elven aan in ons hotel.
Ons hotel (Sunlight hotel) ligt op stapafstand van het oude centrum in het Cemberliktas district. De kamers zijn proper en er is airco. Vanop het dakterras zie je de Bosforus die het Europese van het Aziatische deel scheidt. Het is stil en rustig. Het verschil met de drukte van de straat en de kalmte die je hier vindt is groot.
Het gevoel dat je op de grens van twee werelden vertoeft is fascinerend. Eén land, twee continenten. Oost en West. Azië en Europa. Volle maan, een open heldere hemel en natuurlijk muggen die bijten.
*Ter info: de nummerplaat van een Turkse wagen verwijst naar de provincie vanwaar de wagen komt (bv. 06=Ankara, 34=Istanbul, 35=Izmir ). De nummering is alfabetisch. Hoewel het verkeer in de grootsteden meestal hectisch is, kan je Izmir of Ankara niet vergelijken met Istanbul. Daar rijdt men nog een stuk gekker (volgens mijn normen althans).
De tijd vliegt voorbij. Een week geleden zaten we nog in Izmir, de week ervoor in België. De wereld is klein geworden. Afstanden betekenen niets meer en op enkele uren tijd verander je niet alleen van land, maar zelfs van werelddeel, klimaat en cultuur.
Gisterenavond kwamen we, na een vermoeiende reisdag, toe in Mordogan. De hitte, het verkeer en de lange afstanden zijn niet te onderschatten. Want wat op de kaart slechts een boogscheut lijkt is hier snel enkele honderden kilometers.
Het gaf een goed gevoel weer thuis te zijn. Want zo voel ik het aan, Mordogan is mijn thuis geworden en hoewel reizen altijd leuk is, zeker in een land als Turkije, toch ben ik nog het liefste hier.
Gisterenmiddag was het in Izmir 37°, geen zuchtje wind en met een heel hoge luchtvochtigheid. Puffen dus. Toen we in Mordogan toekwamen was het 27° met een fikse bries en geen luchtvochtigheid. Ook nu, rond de middag is het zalig, zonnig en winderig. Eigenlijk geen weer om te schrijven, eerder terrasjesweer.
Onze voortuintjes liggen er wat verwilderd bij. De pepers en komkommers zijn fiks gegroeid, maar tegelijk is het onkruid overal opgeschoten. Het doet goed de buren terug te zien. Iedereen wil onze reiservaringen horen maar de details zullen wel verteld worden bij het drinken van thee, bij ons of op bezoek. Met de zomervakantie zijn meer buren toegekomen. Toch blijft het rustig, alleen wat levendiger.
Gisterenavond gingen we in het centrum eten. Het grote Arras-hotel dat (bijna) nooit bezoekers heeft, is veranderd van eigenaar. Met een grote reclamecampagne proberen ze volk te lokken. Overnachting met ontbijt kost 30 YTL per persoon (zeg maar zon 15 ) en er is een zwembad, sauna en jaccuzi. Toch vermoed ik dat het niet zal lukken. Het hotel heeft immers een te grote capaciteit en eigenlijk past het hier niet. Maar misschien lukt het toch in het zomerseizoen, wie weet.
Op de kustweg naar Mordogan zag ik gisterenavond iets dat je enkel hier tegenkomt. Voor mij reed een oude dogan (turks automerk) met op het dak (!) een in plastic verpakte matras of zetel. Je leest het goed, op het dak, want er was geen porte-bagage. De inzittenden, ook de chauffeur, hielden met handen de bagage tegen. Af en toe zag ik de bagage verschuiven en de chauffeur reed meer in het midden van de weg dan op de linkerrijstrook. Twee keer was de weg veilig maar voor ik de kans kreeg om te passeren, werd ik zelf voorbijgestoken want wat voor mij een levensgevaarlijke onderneming is, is hier voor veel chauffeurs dagelijkse kost.
Maar goed, we zijn weer thuis, het is alsof we nooit zijn weggeweest.
Het bezoek aan Belgie is voorbijgevlogen en we zijn terug in Turkije. Eerst was er het probleem met onze tickets waar we pas op 31 mei bevestiging kregen dat alles in orde was. Op 3 juni naar de luchthaven waar alles vlot verliep tot aan de controle. İk mocht pas vertrekken als mijn auto bij de douane stond dus Sevim vertrok alleen en ik kocht een nieuw ticket. Geen probleem echter zo verzekerde mij een mevrouw van de douane, morgenvroeg breng je om acht uur je auto binnen en dan kan je het land uit. Mijn vlucht vertrok om 11.30 dus ik kon inchecken tot 10.45 uur. Die nacht sliep ik slecht, geplaagd door nachtmerries, dat ook deze keer het vertrek niet vanzelf zou gaan.
Om acht uur stipt waren we aan de douane maar behoudens een draaiende airco was het gebouw verlaten. Sevims broer ging dan verder informeren en het bleek dat we aan de overkant van de snelweg moesten zijn. Twee mogelijkheden, ofwel 10 tot 15 km rondrijden of de Turkse manier, dat wil zeggen mits enig risico de snelweg oversteken en gelet op de tijd koos hij voor deze manier. Over een niet geasfalteerde weg vol putten bereikten we het douane-entrepot. Hier kwam de bewaker even kijken en zei dat we terug moesten naar de luchthaven om daar eerst bij de douane alle papieren te laten invullen. De weg terug in de verboden richting en weer de snelweg over. İntussen was het bijna negen uur en een paar douane-ambtenaren verzekerden ons dat het zaakje zou geklaard worden op 5 minuten. Toch sloeg mijn maag in een knoop want het begrip tijd in Turkije is enigszins verschillend dan bij ons.
Om negen uur waren de meeste ambtenaren ter plaatse behalve, je kan het al raden, de ambtenaar die verantwoordelijk was voor deze aangelegenheid. Om 9.20 uur arriveerde de man, plooide zijn krant open en zette een klein radiootje aan, waarna hij ons wenkte om binnen te komen. Eerst een reeks fotocopies waarna een papiertje door de directeur moest getekend worden (die gelukkig intussen was toegekomen). Met deze papieren naar een ander personeelslid terwijl mijn paspoort weer bij een ander personeelslid terecht kwam. Laatstgenoemde kon de stempel van binnenkomst niet lezen maar verzekerde dat dit geen probleem was, hij zou daarvoor naar Upsulla bellen. Toen begon de controle van de auto: hoeveel deuren, hoeveel banden (echt waar) enfin, alles moest op papier komen. Eens deze klus geklaard begon een andere ambtenaar (waarschijnlijk de baas van de vorige) weer alles te overlopen alvorens de vereiste handtekening werd gezet.
Met deze papieren weer de snelweg over naar het entrepot. De poort bleef echter gesloten want eerst moesten ook daar weer de papieren in orde worden gebracht.
Turkije kent nu ook zijn rookverbod en (op enkele na) stond het quasi voltallige personeel buiten een sigaretje te roken. We mochten echter onmiddellijk bij de directeur die ons verzekerde dat bijna alles afgehandeld was, enkel nog een kleine formaliteit.
De directeur opende een deur rechtover hem en vroeg aan Hasan de klus te klaren. Hasan riep tegen de directeur dat hij geen ambtenaar was en dat werk niet deed en toen sloeg de deur toe! Zes keer deed de directeur vergeefse pogingen maar Hasan was niet te vermurven. İntussen liep de klok verder en voor mijn ogen zag ik reeds het vliegtuig vertrekken.
Toen Sevims broer nogmaals opmerkte dat ik wel straks moest vertrekken nam de directeur zijn telefoon en belde naar Alsancak (waar je ook douane hebt). Binnen een half uur zou iemand ter plaatse komem (ik vermoed dat de douane ginds een helicopter heeft want met de wagen is dit onmogelijk). Uiteindelijk, na nog een vergeefse poging bij Hasan te hebben gewaagd, bleek een andere ambtenaar bereid de klus te klaren. Eerst nog eens alles kopieren en daarna met eenzelfde papier totale controle van de auto. Ja, het aantal deuren was nog hetzelfde en de wagen reed nog steeds op diesel. Dan werd uiteindelijk de verlossende stempel gegeven en kon mijn auto op het entrepot.
Nu met de wagen van Sevims vader weer de snelweg over in de verboden richting en met topsnelheid over de luchthaven naar de douane. De eerste ambtenaar zat intussen aan de sportbladzijden en hielp ons onmiddellijk, er moest nog enkel een stempel in mijn paspoort. Betrokkene was echter ribbedebie maar gelukkig hielpen anderen mij verder. Om 10.44 uur, juist een minuut voor de balie werd afgesloten, kon ik nog inchecken.
İn principe waren we op 10 juni teruggevlogen maar de datum bleek veranderd op 13 juni. Het huis verder leeggemaakt en intussen naar de dokter. Uit een gastroscopie bleek dat ik weer een fikse maagzweer had opgelopen maar met aangepaste medicatie moet dit te regelen zijn. Door de korte periode en de doktersbezoeken was het onmogelijk om iedereen terug te zien, maar dat houden we tegoed voor de volgende keer en dan komen we terug met de wagen.
Morgen gaan we mijn wagen terughalen en daarna vertrekken we naar İstanbul voor enkele dagen. Het zal dus nog een weekje duren voor de weblog verder wordt aangevuld, maar dan is het weer zoals van oudsher.
Toch nog even iets over de bureaucratie in Turkije. Je kan moeilijk de personeelsleden verwijten dat zij zo een ingewikkelde procedure moeten volgen en eigenlijk voelde ik in mijn binnenste wel bewondering voor Hasan. Zelfs indien ik de vlieger had gemist, dan nog zou ik het nooit verwijten aan een personeelslid dat op zijn rechten staat. Op dat vlak zal ik steeds dezelfde blijven.
Het is zaterdagavond en het was een hete dag. Nu is het een zalig weertje om buiten te zitten, maar de gebruikelijke stilte wordt verstoord door Bekir, die de site rondwandelt met een luidruchtige motor die petroleumdampen uitstoot. Dat is zon beetje een ritueel in de zomer, want dan zijn de stekende beestjes present. Niet dat het zoveel uithaalt, maar het gebeurt vrijwel overal in Turkije.
Nog een paar dagen en we keren voor een weekje terug naar België. Het zal dan vooral opruimen worden en hopelijk is er tijd genoeg om vrienden en familie terug te zien. Het zal varen. Na tien weken Turkije zal het deze keer een andere aanpassing zijn. En waarschijnlijk een stuk kouder.
Hier gaat alles zijn gewone gang, dat wil zeggen, gans de week bezoek gehad. Veel tijd om te schrijven is er dan niet. Toch weer een paar ontdekkingen gedaan. De boerin, bij wie we onze verse eitjes gaan kopen, maakt ook elke dag verse geitenkaas. Niet te versmaden. Daarnaast hebben we een plaatsje ontdekt waar je verschillende zelfgemaakte confituren kan kopen. We hebben confituur van vlinderthijm gekocht en dat is echt een delicatesse. Intussen zijn de eerste pepers aan het groeien op onze planten en binnenkort zullen we die dagelijks kunnen plukken. Voor het geld moet je het niet doen, want de prijs van een kilo pikante pepers of een kilo komkommers is zon 40 cent. Maar het is wel plezant zelfgekweekte groenten te kunnen eten.
Gisterenavond was er een soap op ATV die door iedereen hier gevolgd wordt. Het geeft een beeld van de situatie in Turkije (zestiger en zeventiger jaren, tot de staatsgreep van 80). Deze episode speelde zich af juist na de staatsgreep. Tijdens de reclame vraagt men mij of wij in België in die tijd nieuwsbeelden kregen over wat zich hier heeft afgespeeld. En eigenlijk heb ik de indruk dat er maar met mondjesmaat over gesproken werd, dit in tegenstelling tot bv. de coup in Chili of die in Argentinië. Ik heb het althans zo ervaren.
Volgende week zal het constitutioneel hof uitspraak doen of de wetswijziging die toelaat dat hoofddoeken mogen gedragen worden door studentes aan de universiteit, doorgaat of vernietigd wordt. Let wel: het gaat enkel over studentes en het gaat bovendien enkel over een hoofddoek die met beide uiteinden onder de kin moet geknoopt worden. Andere hoofddoeken blijven verboden, het blijft ook verboden in de middelbare scholen, het blijft ook verboden voor ambtenaren, leerkrachten of professoren!!! Het kan raar klinken in België, waar velen Turkije afschilderen als een moslimstaat, maar hier liggen deze dingen heel gevoelig!!! Sevims moeder, die wel een hoofddoek draagt en iedere dag 5 keer bidt, is bijvoorbeeld tegenstander om het dragen van een hoofddoek voor studentes toe te laten, waar Sevim zelf, die geen hoofddoek draagt, voorstander is. Dat zegt misschien niet veel, het bewijst echter wel hoe complex de situatie voor buitenstaanders is.
Leven in Turkije is niet hetzelfde als er op vakantie komen. Ik voel me deel van deze maatschappij, waar ik echt graag leef. Heb je één of twee weekjes vakantie, dan ga je de zon opzoeken, maar ik zoek al een tijdje de schaduw op. Ik verdiep me in deze wereld en probeer er zoveel mogelijk over te weten te komen. Dat is echt wel boeiend en fascinerend. Voor mij maakt dit deel uit van mijn integratieproces.
Ik zal blij zijn om even terug te zijn in België, maar weet dat ik het hier zal missen. De buren, de tuin, de bergen, de zee. Daarnaast ook de eenvoud, het volkse, het dorpse. Zeker de sterrenhemel. Tegelijk hoop ik zoveel mogelijk vrienden en familie terug te zien in die korte periode. Want dat mis ik hier.
Het is half elf s avonds. Een zalige tijd om buiten te zitten. Vandaag heb ik gans de dag gelezen en geschreven. Sevim was naar Izmir en is pas s avonds teruggekomen, samen met haar nicht Sebahat, die hier enkele dagen zal blijven. We hebben in het centrum van Mordogan ödemis köfte gegeten met ayran. Daarna natuurlijk in Turkije is dat onvermijdelijk cay en dan naar huis.
De vrouwen zijn naar een van de talrijke soaps aan het kijken op één van de al even talrijke Turkse zenders. Voor mij een gelegenheid om nog wat te schrijven. De meeste buren zitten buiten op het terras, maar vele huisjes zijn onverlicht. Tegelijk hoor je blokjes van okay, naast tavla, een van de meest gespeelde spelen. En natuurlijk, dan is men niet thuis, dan is men op bezoek.
Met het warmer worden zijn ook de insecten gekomen. Enerzijds zijn er de vlinders, wat natuurlijk mooi is, maar s avonds en s nachts de motten en, wat een stuk minder is, de muggen die een ononderbroken aanval ingezet hebben op mijn bloed. Daarom heb ik een soort rol laten branden die ze moet verjagen. Maar het jeuksel doet me vermoeden dat de meeste al verzadigd zijn. Nou ja, het kan ze maar gesmaakt hebben.
Helaas is mijn boekje om Turks te leren verdwenen. Meegegeven met de kranten. En ik was juist zo goed op weg. Of misschien is het wel een excuus om niet te laten merken hoe zwak mijn Turks nog is na twee maanden verblijf hier.
De mix van de samenleving die je hier terugvindt op de site, maakt het hier levendig. Sommigen zijn Turken, woonachtig in Duitsland, die hier een huis gekocht hebben als vakantieverblijf. Maar dat is een kleine minderheid. De meeste komen uit Izmir, jong en oud, voor sommigen een toevlucht in de vakanties en de weekends, voor anderen een verblijf voor het hele jaar of het hele jaar, behoudens de winter. Maar er zijn ook buren die uit Ankara of Istanbul komen.
Sevim stelt voor om binnenkort een grote mangal (barbecue) party te organiseren, hier in de grote binnentuin, om de banden nog te verbeteren. Dat lijkt me een heel goed idee. Mezzes, vlees, kip en vis. Iedereen heeft hier toch een barbecue en we kunnen gerust in het gras zitten. Vandaag hoorde ik een van de buren saz spelen (een liedje van Arif Sag) dus het kan best heel leuk worden.
Een van de buren is afkomstig uit Hakkari, zon tweeduizend kilometer van hier. Het verschil met Hakkari is groot. Het stadje, gelegen in de bergen, is een kloppend hart van het Koerdisch verzet. Ik denk dat ik ooit de eerste toerist was die zonder politiebegeleiding in Hakkari kon rondwandelen. Het is een plaats waar geen toeristen komen. Het leek op een stad in oorlog. Overal politie, leger, gendarma, oproerpolitie. Zelfs voor kinderen was het verboden om met meer dan vier samen te spelen, omdat er een samenscholingsverbod was. Het blijft tekenend dat men binnen Turkije nog altijd de mening toegedaan is dat het Koerdische probleem alleen met militaire maatregelen kan opgelost worden. Dag in, dag uit, blijven de conflicten duren en vallen er slachtoffers. Als je het leger en de media mag geloven, dan zijn de terroristen zoals men de PKK bestempeld, al ettelijke keren vernietigd. Maar de dag erna vallen er weer slachtoffers in conflicten of door langs de weg geplaatste bommen door diezelfde PKK. De begrafenissen van de martelaren worden dan op alle netten vertoond. Het nationalisme wordt aangewakkerd. De tegenstellingen vergroten. De samenleving polariseert.
Ik geloof niet dat welk soort van nationalisme ook een oplossing is voor problemen van de gewone mens. Net zomin als ik geloof in het Vlaams nationalisme, geloof ik in het Koerdisch of Turks nationalisme. Maar dat betekent niet dat ik voorstander ben van een zo groot mogelijke culturele vrijheid voor alle minderheden. Net zoals ik godsdienstvrijheid verdedig. Zij maken deel uit van universele mensenrechten die niet door staten mogen gelimiteerd worden.
Toen ik ooit het systeem van het federalisme in België uitlegde, vroeg men mij hier wat ik nou juist was, een Belg of een Vlaming. Mijn antwoord was, geen van beide, ik voel me juist een wereldburger, want deze wereld behoort aan al zijn burgers, zonder onderscheid. En zo blijf ik me voelen, en het geeft me een goed gevoel.
Ik lees in de kranten dat in België en Nederland een hittegolf op komst is. Nu ja, hier is het al volop zomer. De perziken hangen er rood bij en op de markten worden al volop kersen en pruimen verkocht. De voorbije maand heeft het nauwelijks geregend en men verwacht problemen met de drinkwatervoorziening in de grote steden. Door de droogte zijn er dan weer problemen met de groenten in het midden van het land.
Hier in de voortuin groeien onze pikante pepers en komkommers naar hartelust, maar ze krijgen dan ook om de twee dagen water.
Het leven gaat hier zijn gewone gang. In de weekends komen de (hoofdzakelijk uit Izmir afkomstige) toeristen afgezakt en zwemmen in de zee, die stilaan begint op te warmen. In de week blijft het rustig en eigenlijk leven we hier als in een groot dorp.
Eergisterenavond zijn we okay gaan spelen bij een van de buren. Ze zijn echte professionals en dan kunnen amateurs hun kansen op winst wel eens doen dalen. Na een lange avond spelen, waren we bij de winnaars. Geluk, strategie, wie zal het zeggen. Het was alleszins leuk met thee, meloen, koekjes.
Met een van de buren waren we op bezoek gegaan bij Hasan, die zon tien kilometer verderop woont. Hij heeft zon tien jaar geleden zelf zijn huis gebouwd, met uitzicht op de zee en zonder vergunning. Na tien dagen kwam de gemeente. Hij moest stoppen maar stelde dat het een gececondu was (een op één nacht gebouwd huisje). Met een kleine boete is hij er vanaf gekomen en sindsdien heeft hij het drukke Izmir verruild voor Kaynarpinar.
Hasan vertelt over de verschillende soorten vis die je hier kan vangen. Wanneer en in welk seizoen je de beste soorten kan eten. Tijdens zijn verhaal, krijg ik zin in vis, maar nu is de visvangst verboden. Daarna voegt hij er met een lachje aan toe: Amateurvissen mag natuurlijk. Hij vangt juist genoeg vis voor zijn bezoekers. Niets meer en niets minder. Het blijft een hobby.
Het gesprek komt terecht op godsdienst en raki. Hasan zegt dat hij een goede moslim is. Iedere morgen doet hij zijn gebed (namaz). Maar iedere avond, zo voegt hij eraan toe, drink ik bir double raki. Misschien, zo stelt hij, is dit wel haram (onrein) maar allah en haram zijn duidelijk van elkaar gescheiden.
Oom Ali, die ons hierheen heeft gebracht, stemt volmondig toe. Ook hij bidt, gaat iedere week naar de moskee, maar drinkt iedere avond een dubbele whisky. Oom Ali (bejaarde mannen krijgen altijd het woordje amca wat oom betekent achter hun naam, bij bejaarde vrouwen is dit teyze wat tante betekent) leeft op onze site behoudens in de winter, dan verblijft hij in Ankara. Voorheen deed hij in parfums en hij is, om het zacht uit te drukken, goed bemiddeld. Als Sevim hem zegt dat whisky hier toch heel duur is, haalt hij zijn schouders op, je moet je geld toch opmaken tijdens je leven, want wat heb je eraan als je dood bent.
Hasan vertelt dat de buurman plots is gestopt met drinken en roken. Oom Ali kan er niet bij. Hoe kan je nu vis eten, zonder er raki bij te drinken, dat smaakt toch niet.
Eigenlijk zijn zon gesprekken leuk en geven zij een beeld over de realiteit van een onbekend Turkije. Al onze buren zijn moslims, maar lijken geenszins op het beeld dat soms van moslims wordt afgeschilderd in het Westen. Ik ben juist bezig in een boek over de islam in Marokko, geschreven door Fatima El Mernissi en vertel dat de islam hier toch anders is dan in Marokko. Onmiddellijk krijg ik te horen dat zij laiklik zijn en absoluut geen islamstaat willen. Dat is zo sinds Atatürk en dat moet zo blijven.
Het is vreemd, maar van sommige buren weet ik dat zij op de AK-partij hebben gestemd (die staat voor gematigd conservatief islamitisch) en toch beklemtonen zij die scheiding. Ook hoor ik regelmatig grapjes over de islam, wat je nu toch niet direct verwacht.
Wat ook typisch is, is de voortdurende vriendelijkheid en beleefdheid van de mensen. Je wandelt, of wandelaars passeren, je doet een babbeltje en je nodigt uit of wordt uitgenodigd. Dingen als familie, vrienden en gastvrijheid zijn heilig in Turkije. Die sfeer heerst hier overal.
Toen we bij Sevims ouders gingen barbecuën vertelde haar vader over zijn jeugd. Hij woonde toen nog in Selendi en in het huis van zijn vader waren twee plaatsen voorzien voor reizigers. Iedereen die op reis was (ook wildvreemden), kon er blijven logeren, slapen, eten. Ook de paarden kregen voedsel en alles was gratis. Hij vindt dat de gastvrijheid vroeger toch nog een stuk groter was dan nu. Tja, wat moet je dan zeggen
Ik vind het hier al zon groot verschil met België, hoe moet het in die tijd dan zijn geweest. Binnenkort keren we voor een weekje terug. Het zal wennen worden. Maar toch ben ik blij omdat ik dan de gelegenheid heb vrienden en familie terug te zien. Dat mis ik het meeste aan België.
Het is heet geweest vandaag. Een paar dagen geleden hebben we een groot zonnescherm aangeschaft dat tot zes uur s avonds bescherming biedt tegen de zon, maar daarna staat de zon een stuk lager en dan is er geen beschermen meer aan. De avonden zijn zalig, zacht met een licht briesje en een volle sterrenhemel.
Gisterenavond ontdekte ik een egel in de voortuin en toen ik ging kijken leek het of het diertje dood was. Enkele minuten later echter was het spoorloos verdwenen.
Turkije kent nu ook zijn rookverbod. Veel merk je er niet van want het wordt gefaseerd ingevoerd. Maar een paar dagen geleden (na de invoering van het rookverbod) waren ze op een open plaats al het grof vuil aan het verbranden. Dat kan dan weer wel!
Eigenlijk zou ik niets negatief willen schrijven over Turkije, omdat ik hier echt veel liever leef dan in België. Spijtig genoeg zijn de grootste kritikasters van Turkije in ons land, zeker niet diegenen die bekommerd zijn om de eigen democratie, integendeel. Ze misbruiken dikwijls de terechte kritiek om hun enge (en hier mag het woord in de twee betekenissen worden gelezen) racistische mening te verkondigen.
Ik probeer genuanceerd te zijn, in die zin dat ik zeker niet wil zwijgen over de dingen die hier fout gaan zonder echter te vergeten dat er ook bij ons veel dingen fout lopen!
Daarenboven is het altijd moeilijk om landen met elkaar te vergelijken. Turkije heeft een heel andere geschiedenis gekend dan België en vanuit die geschiedenis kan je dingen die vandaag gebeuren begrijpen.
Maar begrijpen betekent niet automatisch goedkeuren! Als je hier met de mensen praat, dan leeft de overtuiging dat Europa zich wil moeien in Turkije. Dan vragen zij of een republiek niet een meer democratische staatsvorm is dan een monarchie? Een andere veelgehoorde reactie: het is omdat wij moslims zijn dat Europa ons niet wil. Maar wij hebben toch een lekenstaat en zijn een seculiere samenleving.
Het is, zeker als je de taal niet machtig bent, niet makkelijk om te discussiëren, maar het lukt. Als je het karikaturale beeld, dat Belgen over Turkije en Turken over België hebben, afbouwt en je spreekt over wat er echt gebeurt in de samenleving, dan krijg je begrip. Dat is belangrijk. Op dat vlak lukt de integratie aardig. De taal blijft natuurlijk heel belangrijk en is nog steeds een obstakel, maar het lukt beter en beter, zeker met Sevim in de nabijheid.
Ooit werkte ik op de automatiseringsdienst en toen vertelde ik aan de gebruikers om regelmatig hun bestanden op te slaan. Had ik deze raad opgevolgd, dan was er eergisteren een vrij uitgebreide tekst gepubliceerd op deze weblog. Maar, zoals de meeste gebruikers dacht ik, het zal mij nooit overkomen.
De voorbije week was ik druk in de weer met verschillende teksten over de geschiedenis van het Ottomaanse Rijk en het nieuwe Turkije, die ik na het lezen van boeken en teksten, tot een samenhangend geheel probeerde samen te brengen.
Eergisteren was het dan zover. Knippen, plakken, herschrijven en mijn oude teksten opnieuw opslaan, behalve mijn hoofdtekst. En toen viel de stroom dezelfde dag een drietal keer na elkaar uit. Weg dus die hoofdtekst, ik moet helemaal opnieuw beginnen.
Maar niet geklaagd, de zon schijnt en ik heb veel bijgeleerd. Langzaamaan begin ik een inzicht te krijgen in de complexe geschiedenis van dit land. Tegelijk is mijn Turks aan het verbeteren en begrijp ik steeds meer, dus dat gaat ook op de goede weg.
Na een daguitstap naar Kusadasi, sta ik even stil bij het verleden van deze regio. Zon 2700 jaar geleden was de provincie Izmir (en een stukje van de provincie Aydin) de bakermat van de Ionische beschaving.
De Ionische nederzettingen zijn ontstaan door inwijking, voor het merendeel Grieken, op vlucht voor de invallen van de Doriërs (3200 jaar geleden).Stilaan groeiden die nederzettingen uit tot steden (12 in totaal) die zich aaneensloten in de Ionische Statenbond. Door hun ligging waren het belangrijke handelscentra, die snel macht verworven in de toenmalige wereld. Het bekendste centrum was Milete, dat zon 90 kolonies telde.
Het kan vandaag misschien raar klinken, maar de oorsprong van het Westerse denken is afkomstig van de wetenschappers en filosofen die Milete voortbracht. De Griekse natuurfilosofen Anaximander, Anaximines en natuurlijk Thales hebben hier hun leven doorgebracht. Ook de duistere filosoof Heraclitos, van wie de bekende zin pantha rei (alles is voortdurend in beweging) afkomstig is, werd hier geboren. Hij was een dialecticus avant la lettre.
De natuurfilosofen trachten de wereld te verklaren vanuit de natuurelementen (water, vuur, lucht en aarde) en zijn als dusdanig in hun wereldbeschouwing materialisten (in tegenstelling tot de latere meer bekende Griekse filosofen zoals Socrates, Plato en Aristoteles).
De Ionische statenbond zal gedurende400 jaar een bloeiperiode kennen en wordt daarna door de Perzen onder de voet gelopen. De steden zullen zich herstellen, maar nooit meer hun vroegere macht evenaren en later, door de verzanding, hun handelsrol verliezen en verlaten worden. Later zal Efeze de meest belangrijke stad van de regio worden.
In de toeristische reisgidsen kan je voldoende info vinden over deze regio en vanuit de hotels in Cesme, Kusadasi en Didim worden regelmatig uitstappen georganiseerd naar bv. Efese, Priëne en Milete. Maar eigenlijk is de streek heel makkelijk bereikbaar en zelf heb ik vroeger de streek verkend vanuit Selçuk.
Selçuk is een klein provinciestadje, op loopafstand van de site van Efese. Je vindt er makkelijk een klein en proper pension of hotelletje voor geen geld. Het stadje zelf is zeker de moeite waard omdat het een aantal belangrijke bezienswaardigheden heeft. Eerst en vooral natuurlijk Efeze en het museum dat je moet gezien hebben. Daarnaast is er de Sint-Johannes basiliek, gebouwd op het grondplan van een kruis en gewijd aan de apostel Johannes, die hier met Maria naar toe zou zijn gekomen.
Daarnaast is er de citadel (niet toegankelijk) en de resten van de Artemistempel. In feite is er niet veel meer overgebleven van deze tempel, eigenlijk staat er zelfs maar één zuil meer overeind en de kans is groot dat je er in het voorjaar een ooievaar ziet die er zijn nest op heeft gemaakt. Maar ooit was het één van de zeven wereldwonderen met een oppervlakte van meer dan vijfduizend vierkante meter en meer dan honderd marmeren zuilen.
De Artemistempel verwijst naar de godin Artemis, die in Anatolië de erfgename wordt van de moedergodin Kybele. De eerste tempel die er werd opgericht was dan ook gewijd aan deze moedergodin. De Kybelecultus zal overgaan in de verering van Artemis en deel uitmaken van het volksgeloof. Maar de tempel wordt verwoest en heropgebouwd, mooier en groter dan voorheen.
Zoals altijd zijn er gekken in de geschiedenis, zo stak ene Herostratus (eigenlijk zou ik zijn naam niet mogen vermelden) de tempel in brand om aldus naam te maken in de geschiedenis. Maar de Efezers bouwden de tempel terug op, nog groter en mooier dan voorheen. Alexander de Grote wou het project financieren, maar de Efezers wezen dit af, door te stellen dat het niet paste dat de ene god (verwijzend naar Alexander) een tempel voor een andere god (verwijzend naar Artemis) zou bouwen. Vanaf dan staat de tempel bekend als een der zeven wereldwonderen. Tenslotte zullen de Goten (in de derde eeuw) de tempel volledig verwoesten en het marmer zal (later) overgebracht worden naar Istanbul (in de Aga Sofia).
De Artemisverering zal nog heel lang blijven voortbestaan. Dat moest ook Paulus ondervinden, die hier probeerde het jonge christendom uit te dragen. Efeze was een tolerante wereldstad met verschillende religies en zon 250000 inwoners. Maar toen Paulus een aanval lanceerde op de verkoop van de Artemisbeeldjes, was het hek van de dam en moest hij de stad ontvluchten, terwijl de bewoners scandeerden groot is de Artemis van Efeze.
Zelfs tijdens het concilie van Efese (het derde concilie in het jaar 431) waar een breuk ontstond met de Nestorianen, zou men (zo stellen althans bepaalde bronnen) onder druk van de bevolking van Efeze Maria (die dan weer de erfgename wordt van Artemis) als moeder van god (en niet alleen van menselijke Jezus zoals Nestorius voorstond) erkennen.
En dan zijn er toch nog altijd mensen of politieke partijen die beweren dat Turkije geen binding heeft met Europa!!!
Vanuit Selçuk kan je makkelijk met de dolmus naar Sirince en ook de sites van Priëne en Milete zijn (via Söke) bereikbaar. Wie er echt de tijd voor wil nemen, kan makkelijk overnachten in Priëne, er is een goedkoop pension en het eten (forel) is zeker niet te versmaden. Ook in Didim kan je makkelijk een goedkoop hotel of pension vinden.
Ik baseerde me vroeger op volgende reisgidsen: de rough guide, de trotter en lonely planet. Op één of twee weken kan je zo makkelijk de Ionische beschavingen verkennen op eigen ritme en wil je een duik in de zee nemen, ook daarvoor is kans genoeg.
Tenslotte nog dit. Het beste seizoen om te gaan is de maand mei, dan ben je bijna zeker van goed weer, zonder de hitte van de zomer te hebben en alles staat in bloei.
De onderstaande foto's zijn geplukt van het net en geven een beeld hoe Milete en de Artemistempel eruitzagen.
De voorbije dagen zijn we een beetje afgeweken van ons programma waardoor we enkel naar Kusadasi zijn gereden om Oliviers moeder te bezoeken. De afstand is zon 175 km en daar deden we zon twee uurtjes over, goed doorgereden dus.
Vera logeert in een van de vele all-in hotels (Ephesia) en betaalt voor drie weken, inclusief de vlucht, 600 . In feite is dit geen geld en het hotel zit dan ook vol met Belgen. Het weer is hier een stuk kouder en we besluiten naar Sirince te rijden, een (vroeger Grieks) bergdorpje dat we van vroeger kennen.
Als we toekomen regent het pijpenstelen en we moeten een kwartier wachten voor de bui is opgehouden. Sirince is een voorbeeld van de veranderingen in Turkije. Jaren geleden was het er rustig en kwamen er relatief weinig toeristen, maar vandaag is het één grote markt geworden. Overal staan kraampjes en er zijn tientallen wijnhuizen waar je de lokaal gemaakte fruitwijnen kan proeven. Op dat vlak zal men dus wel de Griekse tradities hebben overgenomen.
Het voordeel van het toerisme is dat vele huizen zijn opgeknapt en naar buiten uit lijkt het een echt Grieks dorpje. Het interieur is echter Turks.
We eten gözleme in één van de vele restaurantjes en gaan dan het gerestaureerde kerkje bezoeken. Voor de kerk is een wensput. Je gooit er een geldstuk in en als het in een koker verdwijnt mag je een wens doen. Ooit kwam ik hier met Sevim, we gooiden elk een geldstuk en het verdween onmiddellijk in de koker. Nu raakt echter geen enkele munt in de koker. Maar de kurussen zijn dan ook heel klein en wegen weinig misschien ligt het daaraan.
In een gerestaureerd huis drinken we Turkse koffie. Het huis is vol met antieke meubelen (ja Dirk, je zou hier je gading vinden) en overal zijn blaadjes van rozen rondgestrooid. Het uitzicht is prachtig. Overal mooi gerestaureerde huizen geplakt op een bergflank.
Aan één van de vele kraampjes kopen we confituur, gemaakt van granaatappelen. Tijdens het wandelen denk ik terug aan Sirince vroeger. Ik heb hier ooit eens een week gelogeerd, betaalde toen zon 5 euro voor een kleine propere kamer in een pensionnetje in een zijstraatje. Er kwamen toen ook toeristen, maar veel minder en eigenlijk bleef er zelden iemand overnachten. Iedere dag ging ik naar dezelfde lokanta, waar ik las en schreef. En op een avond, ik wou terugkeren naar mijn pension, waren ze rechtover de lokanta wijn aan het inladen. De baas vroeg mij of ik zijn wijn niet wou proeven. Nou ja, wat doe je dan? Hij beweerde de beste wijn van het dorp te hebben en stond erop dat ik naar binnen kwam. Het was intussen redelijk fris geworden (was nog het voorjaar en in de bergen koelt het flink af) en binnen brandde een open haard. De helper van de baas kreeg opdracht mij zijn wijnen te laten proeven terwijl de baas zelf naar Antalya vertrok. Ik heb veel wijnen geproefd, niet in de kleine glaasjes die men nu gebruikt, maar nog in gewone wijnglazen. Na een tijdje moet de combinatie van de open haard en de wijn me toch teveel zijn geworden, want ik ben er in slaap gevallen en pas om vier uur s morgens werd ik wakker. Geen enkel probleem? Helaas, voor mij was het wel een probleem, ik vond namelijk de weg naar mijn pensionnetje niet terug (de straatjes lijken erg op elkaar) en ben toen maar teruggekeerd naar de wijnwinkel (die ik wonder boven wonder wel nog kon terugvinden). Ook dat was geen probleem en kon rustig tot de morgen voor de open haard blijven slapen.
Turkije is voor mij (hoe raar het ook klinkt) een land van het heden en een land van herinneringen. Veel dingen heb ik zien veranderen en om eerlijk te zijn, niet altijd ten goede. Het massatoerisme laat een stuk van de eigenheid verloren gaan. Dat is spijtig, maar niet te vermijden. De toeristische sector is immers een bron van inkomsten voor Turkije en men doet er alles aan om buitenlandse toeristen aan te trekken. Het proces dat zich vroeger in Spanje en Portugal heeft afgespeeld, herhaalt zich nu hier, maar in een versneld tempo. En voor de macht van het grote geld moet alles wijken.
We keren terug om Vera bij haar hotel af te zetten, nog een koffietje en dan de terugreis. Vera heeft duidelijk genoten van deze dag. Het is iets anders dan een all-in hotel en Sirince blijft de moeite waard. Op de terugweg zie ik nog verlaten baaien liggen en ik vraag me af, hoelang zal het nog duren voor ook deze plaatsen worden ingenomen door het grote toerisme?
De duisternis valt in als we op de bekende kustweg naar Mordogan zitten. De weg is hier een stuk slechter en we zien een gekantelde auto liggen. Het verkeer is hier een stuk gevaarlijker, zeker in het donker. In het dorp gaan we Odemis köfte eten, met thee en ayran. Het kost ons 6,5 YTL maar de uitbater zegt dat 5 genoeg is. Dat willen we natuurlijk niet maar het zegt iets over de mentaliteit die heer heerst. Ja, we hebben echt een klein paradijs gevonden.
Jullie lezen regelmatig mijn weblog en zenden me dikwijls e-mails waarvoor dank. Maar ik stel mezelf vragen over mijn weblog. Zou graag hebben dat jullie de artikels beoordelen (gebeurt bijna nooit) en, indien jullie vragen hebben, stel die dan ook via de weblog, is interessant voor iedereen. Alle opmerkingen, ook inzake opmaak en inhoud zijn welkom.
Sinds eergisteren heb ik vliegende tandpijn. Gelukkig enkel als ik eet of drink. En net zoals in België heb ik niet direct zin om naar de tandarts te stappen. Er is wel een tandarts in Mordogan, maar ja, als ik dan toch moet gaan, ga ik liever in Izmir. Misschien zoek ik wel weer een excuus om toch niet te moeten gaan !!!
Deze morgen was het marktdag. We zouden samen gaan met Sevims ouders (die nu logeren in hun illegaal gebouwd huisje zon 10 km van ons), maar als we toekomen op de halk pazari (volksmarkt) zie ik nergens hun auto staan. Als alle inkopen gedaan zijn, zie ik Sevims vader. Haar moeder, die slecht te been is, zit voor een marktwinkeltje dat zorgt voor thee en gözleme (een soort pannenkoek).
Een oudere man die haar vader kent, komt erbij staan. Hij nodigt ons uit om bij hem thee te komen drinken. Het gesprek (dat ik stilletjesaan beter kan volgen) blijft duren en ik ben beladen als een klein ezeltje. Ik ga dus al onze inkopen in de auto leggen en kom dan terug, waar het gesprek nog steeds aan de gang is. Iedereen nodigt iedereen uit. Dat is zon beetje het motto. Gastvrijheid is in Turkije heilig en daar kan je niet omheen.
Sevims vader heeft een lijstje gemaakt. Wij gaan de inkopen doen. Om een idee te geven van de prijzen. We kopen een halve kilo verse yoghurt, een halve kilo olijven, een halve kilo tulum kaas, een halve kilo ricotta, een halve kilo pikante pepers, twee kilo tomaten, een kilo appels, een kilo peren, een kilo verse komkommers en een halve kilo bonen. Samen is dat zon 17 euro. Dan mag je niet vergeten dat de kazen nog het duurste zijn. Verse groenten zijn hier werkelijk spotgoedkoop.
Daarna gaan we naar Mortan, een grootwarenhuis, waarvan de baas een Nederlander is. De Mortan heeft een service, dat wil zeggen, als je er inkopen wil gaan doen dan kan je gewoon bellen en dan komen ze je ophalen met de auto en na je inkopen word je met de wagen teruggebracht.
In de namiddag rijden we samen naar het huisje van Sevims ouders. Haar vader, die voorop rijdt, is dit keer een trage chauffeur (doet het waarschijnlijk voor mij). Plots stopt hij langs de bochtige weg met smalle rijstroken. Het uitzicht is hier prachtig en diep beneden tussen de rotsen is een klein huisje. Daar kan je wilde vis kopen. Zowel Sevim als haar vader fluiten op hun vingers, maar er is niemand. Dus geen vis vandaag, de visser zal uit vissen zijn.
Iets verderop wordt weer gestopt, nu langs de overkant van de baan. Daar is immers een bron, en de lege waterflessen worden gevuld met water uit de bergen.
Daarna rijden we naar Kaynarpinar om thee te gaan drinken. Sevims vader wil dat ik film met zijn nieuwe camera die hij in België heeft gekocht. Ik doe mijn best tot ik bemerk dat er geen cassette in zit. Maar gelukkig heb ikzelf mijn camera bij zodat ik dit kleine dorpje met vissershaven kan filmen.
Op het terras van het café staan moerbeibomen. Sommige moerbezen zijn al rijp. Weerom een vriend komt erbij zitten. Weer is het uitnodigen om eens op bezoek te komen. Thee en koekjes. Voor ons een paar vissers die in het jachthaventje bezig zijn om hun netten in orde te brengen.
Dan rijden we naar Sevims ouders huisje. Juist voor de inrit zijn gemeentepersoneelsleden bezig asfalt aan te brengen. Sevims vader stopt en wij parkeren iets verder langs de weg. Hij gaat praten met de toezichter en die belooft om de toegangsweg een stuk te asfalteren. Ja, hier is nog geen deontologische code. En de werkers zullen in het zwart wat bijkrijgen. Onze politici zouden hier moord en brand over schreeuwen. Want vandaag worden werkers van de overheid toch goed betaald? Dus, geen gefoefel meer!!!
Ik denk terug aan mijn beginjaren op het stadhuis. In 1976 verdiende ik netto zon 425 , ik was toen 21. Mijn huishuur bedroeg (voor een werkmanshuisje) 50 . Een pintje kostte 25 cent, een pakje sigaretten 40 cent. Weet je, ik kwam, met de beginwedde van opsteller, ruim rond.
Vandaag verdient een administratief medewerker die begint nauwelijks 1200 netto. Een werkmanshuisje huur je niet onder de 400 . Een pintje kost 1,5 en sigaretten 5,30. Ik zwijg dan nog over de andere prijzen.
Dan denk ik arm Vlaanderen!!!
Het huisje van Sevims ouders is een éénkamerhuisje maar het heeft iets. Het uitzicht is prachtig. In de verte de zee en Eski Foça (het oude Foça), daarvoor de druivenstruiken en fruitbomen en niet te vergeten de olijfbomen die dit jaar massas olijven zullen geven.
Ik heb beloofd de olijven te plukken. Vanaf dit jaar is het verboden om met een stok de olijven uit de bomen te slaan, het moet nu gebeuren met een machine, omdat anders de opbrengst verkleint. Hoe dat werkt, dat zullen we wel zien, want het is pas in het najaar dat de olijven geplukt worden.
We drinken zoete Turkse koffie en er is een fel windje. Ik draag enkel een korte broek en een t-shirt zonder mouwen. Sevims ouders kunnen niet begrijpen dat dit weekend in België de mensen massaal naar de kust kwamen en gingen zwemmen. Het water moet toch veel te koud zijn geweest. Hier warmt het water op en vanaf augustus kan je zeggen dat het zelfs warm is om in de zee te zwemmen. Maar ik heb nog niemand zien zwemmen hier. Voor de Turken is dit nog veel te koud.
Ik geniet van het uitzicht. De cypressen, de zee, de tuin. Hier zou ik uren kunnen zitten en wegdromen.
In de late namiddag rijden we naar Kösedere, een deelgemeente van Mordogan. De weg, die klimt, ligt tussen de olijfbomen en overal langs de weg vind je thijm. De lucht is zuiver, geen industrie of vervuiling. Langs de weg, een olijfoliefabriekje. Verder enkel natuur. Tot we toekomen in Kösedere.
Voor het dorpshuis zitten enkele oudere mensen. Allemaal mannen. Maar onmiddellijk krijgen we gezelschap. De uitbater van een volkscafé in Mordogan herkent ons. Hij is op zoek naar zijn broer die in Nederland woont. We beloven hem te helpen. We drinken (natuurlijk) thee. Het dorpsplein van Kösedere ligt aan de moskee en ook hier is de bevolking meestal oud. De jongeren zijn weggetrokken. Sevim moet een afspraak maken voor haar vader met de tractorman, maar die is er nog niet. Iedereen komt langs. Mensen die je van haar of pluimen kent geven je een hand. Hos geldeniz, welkom. Dit is het Turkije waar ik zo van hou, de vriendelijkheid en de gastvrijheid. Mensen komen bijzitten, gaan weer weg.
Na onze thee brengt de baas nog eens ada cay (een kruidenthee, zeer goed tegen verkoudheden). Dan komt de tractorman toe. Afspraken worden gemaakt.
Uiteindelijk gaan we afrekenen. We hebben 5 thees op onze rekening. De baas wil niet meer dan één miljoen(oude turkse lira), dat is een halve euro.
De smalle straatjes, huizen opgetrokken uit natuursteen, ezeltjes, vrouwen met de hoofddoek. Iedereen is vriendelijk. Niet bang wanneer ik aan het filmen ben, integendeel. In de verte zie je Eglenhoca (een andere deelgemeente van Mordogan) en de zee.
Nog een paar fotos en dan terug naar huis. We rijden over Eglenhoca waar ze nog zelf wijn maken. Bewoners die buiten zitten roepen hos geldeniz. De weg leidt nu naar beneden. Ook hier weer de olijfbomen en de druiven.
Thuis maak ik op eigen wijze mijn spaghetti. Dat doe ik één keer per week. En deze avond drinken we wijn. Majestik, een wijntje van de Egeïsche regio. Smaakt een beetje naar beaujolais, maar heeft niet de rijpheid ervan. Een dieprode kleur, maar weinig aroma die snel vervliegt. Sevim vindt het heerlijk. En romantisch. We zitten buiten tot de duisternis valt en het blijft, voor de eerste keer, echt heel zacht.
Morgen vertrekken we, op zoek naar tickets voor België. Het zal pas maandag zijn voor wij terugkeren naar Mordogan.
De krantentitels liegen er niet om: feestdag voor de politie, politiestaat. De teneur is bijna overal hetzelfde, wat een dag van de arbeid en de solidariteit moest worden, is ontaard in een ongekende repressie tegen de georganiseerde arbeidersbeweging. Istanbul was op 1 mei een bezette stad. Overal uit het land waren robocops (tussen de 20 à 30.000) opgetrommeld om alle toegangswegen tot het Taksimplein in Istanbul af te zetten.
Het gasfestival startte in de vroege morgen, toen een vijfhonderdtal arbeiders die zich voor de lokalen van de Disk (één van de grote vakbonden) in het district Sisli hadden verzameld, zonder enige aanleiding of verwittiging aangevallen werden door de politie met waterkanonnen en traangas. Van toen af aan gingen de poppen aan het dansen. Zonder onderscheid werd brutale repressie gebruikt, ook tegen nietsvermoedende voorbijgangers. Straten vol gas en pepperspray. Zelfs in een ziekenhuis belandden gasgranaten en moesten de patiënten naar buiten.
De AK-partij van Erdogan toont hier haar ware gezicht. Dat is, getrouw het programma uitvoeren van het IMF. In dat kader werd een nieuwe wet op de sociale zekerheid gestemd die toekomstige werknemers verplicht om tot hun 65 te werken. De weinige sociale verworvenheden die er waren, worden verder afgebroken.
Turkije, dat de laatste jaren een sterke economische groei kende, ondervindt nu de gevolgen van de wereldcrisis. De nieuwe Turkse lira komt onder druk en de inflatie laait op. In het land, met de grootste schuldenlast ter wereld aan het IMF, lopen de buitenlandse investeringen terug.
Voor de buitenwereld is de AK-partij nochtans de partij die Turkije wil democratiseren en omwille van de comfortabele meerderheid in het parlement heeft de Europese Unie zijn vertrouwen geschonken aan deze partij. Maar de economische realiteit achterhaalt het werkelijke programma van deze volkspartij, dat is getrouw uitvoeren wat het IMF vraagt. En dat gaat in tegen de belangen van de werknemers. Het is dus vanzelfsprekend dat de vakbonden van 1 mei een strijddag wilden maken en daarom wilden opmarcheren naar het symbolische Taksimplein!
Tot één week voor 1 mei was er binnen de regering nog discussie of 1 mei al dan niet een feestdag zou worden. Het werd een officieuze feestdag, dat wil zeggen, men erkent vanaf nu 1 mei als de dag van de arbeid en de solidariteit, maar om de economie geen schade toe te brengen, wordt het geen betaalde feestdag!!!
31 jaar geleden greep op 1 mei op het Taksim plein een manifestatie, georganiseerd door de vakbonden met meer dan een half miljoen aanwezigen. Toen werd vanuit verschillende appartementen geschoten in de massa. Hierbij vielen meer dan dertig doden. De schoten werden (naar alle waarschijnlijkheid) afgevuurd door extreem rechts, maar de daders zijn nooit gegrepen!!!Van toen af is Taksim verboden terrein voor de vakbonden. Na de staatsgreep van 1980 was het zelfs verboden 1 mei nog te vieren.
Syndicale rechten zijn zo goed als onbestaande in Turkije. Toen op 15 maart de DISK en de KESK een stakingsactie organiseerden vanaf 14 uur, noemde Erdogan de stakingen illegaal.
De oude bureaucratische elite (ook wel de Kemalisten genoemd) die nog steeds de controle heeft over het staatsapparaat (leger, ambtenarij, administratie, universiteiten en het gerecht), wil geen afstand doen van haar privilegies en komt in botsing met de AK-partij. Maar voor Europa is dat geen alternatief. Ze vrezen dat er dan weer chaos komt zoals in het verleden.
Het is dan ook ironisch dat de procureur generaalvan het grondwettelijk hof (die natuurlijk deel uitmaakt van de Kemalistische elite) een verzoek tot sluiting van de AK-partij heeft ingediend, juist op dezelfde dag dat de eerste minister Erdogan(van de AK-partij) de stakingen van DISK en KESK illegaal noemde.
Ondanks de herhaalde verzoeken van de vakbonden om 1 mei te kunnen vieren op het Taksim plein, weigerde Erdogan. Hij verwees telkens naar de gouverneur van Istanbul en stelde dat Turkije een rechtsstaat was.
Turkije is inderdaad een rechtsstaat, maar dan wel een rechtsstaat gebaseerd op de grondwet die de militairen in 1982 doorvoerden, met andere woorden een totaal anti-democratische grondwet.
Het is vreemd maar waar. De dubbelzinnige houding van de Europese Unie blijkt ook weer uit de verklaringen na 1 mei. Geen woord over de brutale repressie, blijkbaar is dat geen punt voor Europa. Dit in tegenstelling met hun standpunten over een eventueel verbod van de AK-partij. De Europese commissaris Rehn werpt een pluim naar de AKP en wijst op de extreme nationalisten. Heeft de commissaris dan geen commentaar op de gebeurtenissen in Istanbul op 1 mei. Neen, hier zijn de Europese lippen verzegeld! Wel wordt een pluim gegeven aan de AK-regering omdat zij het beruchte artikel 301 heeft gewijzigd.
De wijziging aan artikel 301 van de strafwet is echter toilettage, zonder de inhoud te veranderen. Dat is typisch voor de AK-partij. Werkelijke democratie is de afschaffing van de oude militaire grondwet en de vervanging door een normale burgerlijk democratische grondwet. Maar de AK-partij wordt steeds meer een machtspartij. Met een comfortabele meerderheid in het parlement en de president willen zij duidelijk maken aan het leger dat zij in feite weinig of niets verschillen van de gevestigde partijen. Het is trouwens tekenend dat in Istanbul op 1 mei ook het leger (weliswaar discreet) aanwezig was.
Turkije kenners stellen dat er een politiek vacuüm is in Turkije door het ontbreken van een sociaal democratische partij. De DSP en de CHP noemen zich weliswaar sociaal democratisch, maar zijn eerder neo-nationalistisch en formuleren geen geloofwaardig alternatief.
De voorzitter van de DISK wees op de dubbelzinnigheid van AK-partij. Hij stelde dat de AK-partij blijkbaar alleen bekommerd is om de religieuze vrijheid (hierbij verwijzend naar de afschaffing op het verbod om met een hoofddoek naar de universiteit te komen) maar dat syndicale vrijheden onbelangrijk zijn.
Erdogan toont zijn spierballen. Hij zegt dat de gouverneur gedaan heeft wat moest gedaan worden. Geen enkele verontschuldiging over het brutale politieoptreden.
Verder laat ik de beelden voor zich spreken. Volgens de mensenrechtenorganisatie IHD werden 3000 mensen opgepakt, volgens de gouverneur slechts iets meer dan 500.
Wat zich nu heeft afgespeeld in Istanbul, is de zoveelste schandvlek op het democratiseringsproces.
Meiavond, hoe kan je dat vieren in Mordogan? Er zijn geen speciale activiteiten voorzien dus besluiten we maar naar restaurant Marina te gaan en daar eens lekker te gaan tafelen.
Buiten is de hemel bezaaid met sterren, een voorbode van zonnige dagen zonder enige bewolking. Het is iets voor negenen als we toekomen in het restaurant waar niemand aanwezig is. Geen goed teken, maar het restaurant ligt dan ook aan de nieuwe haven, een stukje buiten het centrum van ons stadje.
We gaan van start met mezzes. Ik ben verslingerd op mezzes, voorgerechtjes die van streek tot streek verschillen, maar dikwijls een nieuwe ontdekking zijn en die je bovendien zin doen krijgen in het hoofdgerecht. Dit keer wordt het een yoghurtsla met aubergines en dan een bord met koude gekookte diverse groenten. Alles is overgoten met olijfolie en bovendien staat er nog een extra kannetje bij, kwestie van smaak.
Sevim drinkt Efes, ik drink raki. Omdat de prijs van de raki gelijk is aan de prijs in de winkel bestel ik een flesje van 35 cl. De rest kan ik later meenemen naar huis. Een grote fles water en een gekoelde kan met ijsblokjes wordt erbij gebracht.
De aubergines zijn niet slecht, maar er is heel kwistig omgesprongen met look (om het zachtjes uit te drukken). Voor mij ietwat overdreven, maar de groentensla is overheerlijk.
De kelner ziet dat we weinig gegeten hebben van de auberginesla en vraagt de reden. Teveel look. Ok, dan breng ik iets anders. Hij brengt nu een slaatje van bonen, fava genaamd. Het smaakt een beetje naar aardappelen, maar is toch lekker.
Intussen telefoneert mijn oudste dochter Maya. Ze heeft onze mail gelezen en kon geen verbinding krijgen. Het doet deugd haar stem te horen. Dat zijn de dingen die ik mis in België, de vrienden en de familie.
Ze is ook een beetje bezorgd. Sinds ik een drietal weken geleden eens serieus ziek was, zijn we beiden direct heel moe. En ja, de geneeskunde hier is niet wat ze in België is. We zullen ons bloed eens moeten laten onderzoeken, maar ja, daarvoor moeten we naar Izmir, want hier zijn geen labos. We spreken af om eens over het internet te chatten, want intercontinentale verbindingen zijn duur.
Feyaz, de papegaai, houdt zich stil. Ondanks verwoede pogingen van Sevim om het beestje iyi aksamlar te doen zeggen, houdt Feyaz zich op de vlakte. Tot hij uiteindelijk, raar maar waar, miauw zegt. En dat voor een papegaai.
Na de mezzes brengt de kelner een grote versierde sla. Ja, dit is een restaurant, geen gewone lokanta en dus zijn de gerechten ook mooi versierd. Aan de randen van de slaschotel zitten reepje citroen gestoken en lange smalle repen wortel zijn in baantjes over de sla gelegd.
De vis, levrek (dorade), is op vraag gefileerd, kwestie van niet teveel last te hebben met de graten. Goed gegrild en gesneden prijkt de dorade op een ovale schotel met sla en rode kool. Overheerlijk.
We praten over 1 mei. Zijn benieuwd wat er morgen in Istanbul zal gebeuren. Sevim vertelt over haar studententijd. Ze was toen lid van de jonge revolutionairen, één van de talrijke extreem linkse bewegingen die toen bestonden. In de universiteit waar ze studeerde waren er dagdagelijks incidenten met de fascisten (de grijze wolven) die alles wat links was aanvielen. Turkije was toen een verdeeld land. Afhankelijk van de stad waar je leefde voelde je de invloed van extreem links of extreem rechts. In Erzurum, waar Sevim studeerde, was dat extreem rechts.
De zeventiger jaren in Turkije. Ook hier ondervond men de gevolgen van mei 68 en waren extreem linkse groepjes als paddestoelen uit de grond geschoten. De linkerzijde was sterk, maar enorm verdeeld. Zelfs binnen de politie was er een linkse vakbond, Pol-Der. Op sommige politieburelen hingen zelfs de posters van Che.
Hoe verschillend met nu. De linkerzijde lijkt monddood. De staatsgreep van 1980 was effectief. Honderdduizenden verloren hun job, duizenden belandden in de gevangenissen waar foltering en verkrachting schering en inslag waren. Bijna tweehonderd mensen werden gedood door de militairen. Het is een erfenis die zijn gevolgen heeft. Ook onze buurman was lid van een revolutionaire organisatie. Nu stemt hij, zoals zovelen hier, op de CHP. De generatie van mei 68 is monddood. Zon beetje als bij ons, alleen, hier had men de keuze niet, bij ons had men die keuze wel, maar de meesten kozen voor het geld en de macht.
Regelmatig komt de kelner de asbak verversen. Het is gezellig en romantisch hier. Een echte meiavond.
Als we gedaan hebben met eten wordt de tafel afgeruimd en komt de kelner met een verrassing. Warme helva. Nog nooit gegeten (ook Sevim eet het nu voor de eerste keer). Niet goed voor de calorieën maar ah, het is immers maar één keer in het jaar meiavond.
We besluiten met Turkse koffie. Heel licht gesuikerd. Het is een mooie afsluiter van een lekker etentje. De rekening. 50 YTL, zeg maar 25 . Ik neem de rest van raki mee, goed voor als er bezoek komt. In de auto vragen we ons af hoeveel we hiervoor in België zouden betalen. Eigenlijk onbelangrijk, want we leven hier, niet meer in België. Bovendien is het meiavond, dus geen gesprekken over geld.
Als we toekomen in onze site blijven we staan om naar de sterrenhemel te kijken. Overal sterren. Dit is iets dat men ons nooit kan afnemen. Gelukkig maar dat sterren geen prijs hebben. Anders waren ze allang opgekocht.
Het district Karaburun is één van de districten van de provincie Izmir, waarvan Izmir de belangrijkste stad is.
Izmir is de derde grootste stad van Turkije en welvarend in vergelijking met de andere steden. Met zijn meer dan 3 miljoen inwoners (officieel 2,5) kent het echter de problemen van alle grote turkse steden (massale inwijking van het platteland en gececondus(= krottenwijken) waar ongeveer een derde van de bevolking leeft). Toch is het een open stad en de enige grote stad in Turkije die nog niet onder controle is van de AKP (huidig regerende partij, gematigd islamitisch).
Er is een groot onderscheid tussen de districten. Sommige (bv. Bornova, Narlidere, Konak, Balcova, ) zijn eigenlijk de stadsgewesten van Izmir. Andere daarentegen zijn meer arrondissementen (bv. Karaburun, Selçuk, Bergama, Odemis, ). Zij worden bestuurd door een gouverneur.
Het district Karaburun is een schiereiland dat begrensd wordt door de districten Urla en Cesme. Het schiereiland heeft een oppervlakte van 436 km2. Het ligt rechtover het district Foca, waarmee het de toegang tot de baai van Izmir vormt. Foca ligt op zon twintig km. In tegenstelling tot het verstedelijkt gebied van Izmir is de waterkwaliteit, zowel in Foca als rond het schiereiland zeer goed.
De Griekse eilanden Lesbos (32 km) en Chios (24 km) liggen op korte afstand van Karaburun. Boten naar de Griekse eilanden zijn er echter enkel in Cesme.
Anderzijds kan je vanuit het stadje Karaburun (zie verder) sinds juli 2007 met de boot naar Izmir (Uçküylar in het stadsdistrict Bornova). De tocht duurt zon anderhalf uur en je betaalt zon 12,5 YTL (6 euro). Dit jaar zou er ook een bootverbinding komen vanuit het stadje Mordogan. Feit is dat er in Mordogan een nieuwe jachthaven is gebouwd, waarschijnlijk voor de grotere schepen en de boot naar Uçküylar.
In tegenstelling tot Cesme is het schiereiland nog niet ingepalmd door het grote toerisme. Dit heeft waarschijnlijk te maken met de bereikbaarheid. De hoofdweg volgt de omtrek van het eiland waardoor je bijna letterlijk elke baai en elk kustdorpje ziet.
Het voordeel hiervan is dat je kennis kunt maken met het echte Turkije. Niet dat er geen toerisme is, integendeel, maar dat komt hoofdzakelijk van de Turken zelf.
De twee belangrijkste plaatsen zijn Mordogan (met drie afhangende dorpen) en Karaburun (met zes afhangende dorpen). Daarnaast zijn er nog een viertal zelfstandige gemeenten, die hogerop het eiland en aan de andere kant liggen.
De plaatselijke bevolking van het schiereiland (zon kleine 14.000 inwoners) leeft hoofdzakelijk van de landbouw (olijven, olijfolie, honing, artisjokken). Hun dorpen liggen meestal een stuk hogerop en niet aan de kust. Dat heeft een historische betekenis. Vroeger zochten dorpelingen plaatsen om zich te beschermen tegen vijandige invallen. De kust was dus geen ideale plaats om zich te vestigen, vandaar.
Dit is vandaag wel anders. Langs de kust liggen nu verschillende vakantiedorpen en Karaburun en Mordogan leven voor een stuk van het toerisme. Kleinschalig toerisme, dat wel, met leuke betaalbare pensions en hotelletjes. Daarnaast kan je er terecht in verschillende lokantas of visrestaurants. Vooral in de weekends zakken de weekendtoeristen af uit Izmir, om hier vis te komen eten.
Tot voor de volkerenruil van 1923 waren er verschillende Griekse dorpen waarvan de meeste nu verlaten zijn. Enkel de oude ruïnes getuigen nog van dat verleden.
In de lente is Karaburun een wilde bloemenzee. Naast salie en thijm groeit overal wilde lavendel en zijn de velden bezaaid met klaprozen. Ook narcissen zijn er in overvloed.
Op de laaggelegen plaatsen is de begroeiing laag, waar op hoger gelegen plaatsen dennen overheersen. De echte kruidenliefhebber komt hier ook aan zijn trekken, want er zijn diverse variëteiten die ook nog door de dorpelingen worden gebruikt en waarvan verschillende geneeskrachtige eigenschappen bezitten.
De monachus monachus (mediterrane zeehond), waarvan er ter wereld nog slechts zon 430 resten heeft hier zijn broedplaats en ook de zeldzame Laris Audouinni meeuw komt hier voor.
Andere, veel voorkomende dieren zijn het wilde zwijn, de marter, de otter en de das. Regelmatig zie je roofvogels (arenden, valken, uilen) en in het water zitten nog rivierkrabben en waterschildpadden. Wat ook niet ontbreekt zijn hagedissen, kameleons en slangen en natuurlijk een grote variatie aan insecten (waarvan sommige nijdige prikken kunnen toebrengen).
Bijen, schapen en geiten zijn voor een groot deel gedomesticeerd maar vind je ook nog terug in het wild.
Daarnaast heb je de zee met een grote variëteit aan vissen, vooral zeebaars, sardienen en dorade. Veel van deze vis wordt gekweekt in zeeboerderijen en de vrij gevangen vissen zijn een stukje duurder dan de gekweekte.
Het district heeft een geschiedenis die eeuwen teruggaat. Bewoning was er al vanaf de prehistorie (de eerste bewoners zouden er al zon 6.000 jaar geleden geleefd hebben) en Homerus noemt het eiland het windeiland Mimas. Op sommige plaatsen vind je er nog windmolens en ook in de hete zomers maakt de wind de temperaturen draaglijk. Volgens de Griekse mythologie vroeg de godin Hera (de vrouw van Zeus) aan de godin Iris (de godin van de regenboog) om vanop de toppen van Mimas haar echtgenoot te bespioneren naar zijn liefdesaffaires met godinnen en stervelingen.
Zon drieduizend jaar geleden (na de val van het Hittitische Rijk) ontstaat er rondom deze regio de Ionische statenbond. Erytrai (waarvan de resten nog terug te vinden zijn op het schiereiland) is één van de twaalf Ionische staten en het eiland kent een sterke bloei gedurende deze periode. Erytrai was ook bekend omdat hier één van de sybilles leefde (dat waren waarzegsters die de wil van de goden voorspelden en dikwijls door toenmalige heersers voorafgaand aan één of andere oorlog werden geraadpleegd). De voorspelling van de sybille kwam altijd uit, omdat ze telkens op een verschillende manier konden geïnterpreteerd worden.
2500 jaar geleden komt het schiereiland onder controle van de Perzen en in het jaar 334 voor onze jaartelling krijgt het, na de overwinning van de Alexander de Grote op de Perzen, de onafhankelijkheid. 200 jaar later werd het dan weer door de koning van Bergama geannexeerd en maakte het deel uit van het Oost-Romeinse Keizerrijk.
Daarna kwam het onder controle van het Byzantijnse Rijk om vanaf de 15° eeuw deel uit te maken van Ottomaanse Rijk.
Eén van de grote historische gebeurtenissen is de opstand op het eiland onder leiding van sjeik Bedrettin (zon 600 jaar geleden) als reactie op de zware uitbuiting van de plaatselijke bevolking. Deze man had een sterk gevoel voor sociale rechtvaardigheid en koos de kant van de arme Turken, Joden en Grieken in Anatolië. Zijn slogan was deel alles wat je hebt, behalve de wang van je geliefde. Eén van zijn volgelingen, Börklüce Mustafa ging op het schiereiland de strijd aan met de troepen van de sultan, maar moest zich, na enkele overwinningen in het begin, met zijn 10.000 strijders terugtrekken. De opstandelingen werden tot de laatste man verslagen in de vallei van de straf, de sjeik werd opgehangen en Mustafa gekruisigd. Blijkbaar had de beweging een grote indruk gemaakt op de sultan, want gedurende 80 jaar werd iedere vorm van bewoning op het schiereiland verboden.
En met dit stukje sociale strijd nemen we afscheid aan de vooravond van 1 mei.
Gisteren was het 25 april. Voor mij is deze datum altijd de herinnering aan de anjerrevolutie van 1974. De anjer in de loop van het geweer. Ik heb de anjerrevolutie op de voet gevolgd en raakte gefascineerd door Portugal. Maar dat is alweer 34 jaar geleden, een teken dat ik ouder aan het worden ben.
Het doet me ook altijd stilstaan bij 1 mei. En dit jaar is het 40 jaar geleden dat het verboden was te verbieden in Frankrijk. Ja, ik ben één van de kinderen van mei 68, hoewel ik toen nog niet zo sterk in maatschappelijke problemen was geïnteresseerd. En in tegenstelling tot vele van mijn companen in die tijd, ben ik een product van mei 68 gebleven.
Naïef, zullen velen zeggen. Maar de gedachten zijn vrij. Ik voel me er goed bij dat ik nooit in mijn leven te koop ben geweest. Eigenlijk ben ik daar fier op.
Hoe graag ik hier ook zou wegdromen, toch blijf ik de actualiteit volgen. Ook in Turkije.
De AK-partij ligt opnieuw in conflict met de vakbonden. Dit keer niet over de hervorming van de sociale zekerheid, maar in verband met de erkenning van 1 mei als officiële feestdag. De regering heeft besloten 1 mei uit te roepen tot dag van de arbeid en solidariteit. De solidariteit is echter heel beperkt. 1 mei wordt geen vrije dag want dat kost de economie teveel. De vakbonden zijn woedend. Erdogan, die zich opwerpt als de grote democraat is zeker geen vriend van de vakbonden. Stakingen noemt hij illegaal. En de vakbonden krijgen geen toelating om hun 1 mei viering te houden op Taksim, waar 31 jaar geleden 40 mensen werden doodgeschoten tijdens een grote vakbondsmanifestatie.
Democratie. Het is inderdaad een hoog goed. Een politieke partij verbieden heeft weinig met democratie te maken. In die zin is het verbod dat men wil opleggen aan de DTP (Koerdische partij die verweten wordt het separatisme te steunen), de AK-partij van Erdogan (die verweten wordt het secularisme in gevaar te brengen) en nu zelfs de CHP (die illegale financiering aan een nationalistische zender verweten wordt), weinig democratisch te noemen.
Maar ook in ons land zie ik hoe dikwijls de grootste verdedigers van democratie en vrijheid, de eersten zijn democratische vrijheden te beperken, inzonderheid het stakingsrecht. Als ik lees dat een beeldhouwwerk van Delphine Boël wordt weggenomen om prinses Astrid niet voor het hoofd te stoten, als ik lees dat een karikatuur van Patrick Janssens wordt verwijderd uit de bibliotheek, als ik lees dat een toneelstuk in Temse wordt verboden, dan sta ik stil bij het begrip democratie.
Dan denk ik met weemoed terug aan mei 68, toen het verboden was te verbieden. Naïef, misschien wel, waarom ook niet. Ik heb nooit mijn keuze betreurd. Alvast onze meigroeten.
