Een op de vier vrouwen krijgt in haar leven een miskraam. Een emotionele aardbeving, maar dat verdriet wordt door de buitenwereld zwaar onderschat. Ik sta ermee op en ga ermee slapen, maar ik verstop dat achter een façade. (Isa Van Dorsselaer)

Bij een op de vier vrouwen loopt een zwangerschap fout lang voor de geboorte, vaak in de eerste drie maanden. Er is nog geen buikje dan, voor iedereen behalve de toekomstige ouders is het kind nog irreëel. Vaak weet de buitenwacht niet eens van de zwangerschap af. Maar voor het koppel, en zeker voor de vrouw die haar lichaam voelt veranderen en de hormonen voelt jagen, is dat vruchtje in de buik hun kind. Het kind naar wie ze mis-schien jaren toegeleefd hebben, voor wie ze al volop aan het plannen zijn, dat thuis zelfs al een plekje gekregen heeft. En van de ene dag op de andere is dat voorbij.
 
'Een miskraam is voor veel vrouwen als een emotionele aardbeving', zegt Manu Keirse, psycholoog en hoogleraar verliesverwerking aan de KV Leuven. Hij is auteur van Als je een prille zwangerschap verliest. 'Mensen vandaag hebben een zwangerschap vaak lang op voorhand gepland. Als het dan fout loopt, staat dat haaks op hun idee van de maakbaarheid en beheersbaarheid van hun leven: 'Vroeger dacht men dat het relatief gemakkelijk was om een miskraam te verwerken omdat je niets weet van het kind', gaat Keirse verder. 'Ondertussen weten we dat de verwerking van een verlies draaglijker wordt als je herinneringen hebt die je kunt herbeleven. Maar aan een foetus van twee maanden heb je niet veel herinneringen. Dat maakt het verwerken van een miskraam moeilijker:

Onbegrip
Er zijn vrouwen die na een miskraam den-ken: volgende keer beter. Die het snel achter zich kunnen laten. Maar voor veel vrouwen is het verdriet immens, een verdriet dat door de buitenwereld ook nog eens zwaar wordt onderschat, weet Keirse. Toch verplichten ook deze vrouwen zichzelf om snel weer over te gaan tot de orde van de dag, omdat de bui-tenwereld er vaak nogal luchtig over doet. 'Dat is de natuur, hé', krijgen ze te horen. Of: 'Ach, je bent nog jong: 'Mensen bedoelen dat niet slecht. Voor hen is er namelijk niets veranderd. Er was geen kind en er is nu ook geen kind', zegt Keirse.
 
Het onbegrip kan al beginnen bij de arts die het slechte nieuws moet brengen. Artsen gaan er vanuit dat een op de vier tot vijf zwangerschappen fout loopt. Er was een 'fabricagefout' tijdens de bevruchting en het vruchtje sterft af. Maar zo ervaart de vrouw in de gynaecologenstoel dat natuurlijk niet. 'Artsen bedoelen het goed wanneer ze tegen een vrouw zeggen dat ze het zich niet te veel moet aantrekken, zegt Keirse. 'Ze willen dat ze er niet te zwaar onder lijdt en ze minima-liseren daarom wat er is gebeurd. Maar voor veel vrouwen is het beter dat de arts erkent dat het pijnlijk is:

'Het is ook belangrijk om concrete informatie te geven. Wat is er gebeurd? Hoe kan dat gebeuren? Anders gaat een vrouw zich al snel afvragen: wat heb ik fout gedaan? Artsen kunnen helaas niet altijd een sluitende verklaring geven voor die ene miskraam:
 
Schuldgevoel
Zo'n vrouw voelt zich dan schuldig. Had ze dat nachtje wel moeten doorzakken? Had ze dat ene kopje koffie wel moeten drinken? 'Dat schuldgevoel is een blijk van liefde, je ziet dat bij elk verlies. Het is beter te zeggen aan vrouwen die een miskraam hebben gehad: Je magje schuldig voelen, dat betekent dat je dat kindje graag gezien hebt; maar je bént niet schuldig: Sommige vrouwen gaan twijfelen aan zich-zelf. Het vertrouwen in hun lichaam zakt onder het vriespunt. Zeker als ze nog niet eerder een kind ter wereld heeft gebracht, is er de twijfel of haar lichaam dat überhaupt wel kan.

'Daarom is het belangrijk dat ze over hun verdriet mogen praten met hun omgeving', zegt Keirse. 'Kronkels in hun denken, die het gevolg zijn van dit rouwproces, kunnen zo weer rechtgetrokken worden: Maar net dat praten kan vaak niet. Sommige vrouwen vinden steun bij hun partner, ande-ren ervaren vooral afstand. Voor mannen is het ook niet eenvoudig. Zij deelden de dromen en verwachtingen, maar de zwangerschap was minder tastbaar voor hen, want het gebeurde in háár lijf. 'Toch is er ook bij mannen veel miskend verdriet', zegt hoog-leraar Keirse. 'Iedereen vraagt hen hoe het is met hun partner. Maar zelden hoe zij zich voelen:
 
Naarmate de weken of maanden voorbij-gaan, wordt het verdriet draaglijker. Maar er zijn ook dan moeilijke data, zoals de uitgerekende bevallingsdatum. 'In mijn ervaring kunnen veel vrouwen de pijn pas beginnen los te laten als ze opnieuw zwanger worden', zegt Patty Docx, vroedvrouw bij De Bolle Buik. Vrouwen kunnen na een miskraam terecht bij hun vroedvrouw voor ondersteuning, dat is inbegrepen in de consultaties. 'Voor sommigen valt de pijn van de miskraam pas weg op het moment dat ze de gezonde baby in de armen drukken:

En dan nog kan het verdriet om dat ene verlies een vrouw ook veel later nog overvallen, even rauw als toen het net gebeurde. Keirse herinnert zich hoe zijn moeder op haar sterfbed, 'wanneer je alleen nog spreekt over de essentie; aan haar kinderen vertelde over het broertje of zusje dat ze nooit hebben gekend 'Ze had elf kinderen op de wereld gezet:

Tussen het vierde en het vijfde kind was een zwangerschap fout gelopen. Ze wist nog de dag, zelfs het uur waarop ze thuis, alleen, een miskraam had gekregen: het was om zeven over twee in de namiddag. Veertig jaar nadat het was gebeurd:

leestip als je een prille zwangerschap verliest Manu Keirse e.a, Lannoo 160 blz, 19,95 euro www.bollebuik.be

Lees in bijlage Anne kreeg een miskraam na negen weken (Anne verkoos een schuilnaam)