Wie niet rijk is, moet slim zijn. Het Open Veld in Heverlee hanteerde als eerste Belgische bioboerderij het systeem van community supported agriculture (eSA). Klanten betalen boer Tom Troonbeeckx een vast bedrag en krijgen een heel jaar groenten en fruit. Zo kan Tom zijn boerendroom waarmaken zonder gigantisch startkapitaal en drukkende schulden.
Tekst - Lennie Stinissen Foto's - Katrijn Van Giel

Tom Troonbeeckx tuiniert al sinds zijn kinderjaren. Na een korte omweg in de sociale sector volgde hij de opleiding biologische landbouw bij Landwijzer vzw. Tijdens zijn stage hoorde hij voor het eerst over eSA. "Het leek me een mooie manier om te boeren zonder al te groot startkapitaal. Als jonge boer is het bijna onmogelijk om goedkope grond te vinden."

CSA komt oorspronkelijk uit Japan, maar is vandaag vooral populair in de Verenigde Staten. Je vindt er duizenden gemeenschapsboerderijen met evenveel aangesloten families. In België bestond het systeem tot voor kort niet. Toen Troonbeeckx de kans kreeg om in Heverlee een groenteveld te kopen en een kersenboomgaard te huren, trok hij zijn stoute schoenen aan.

In 2007 ging hij van start met vijftig leden.CSA kan op verschillende manieren worden geïnterpreteerd."Voor mij is het een duurzaam project op sociaal, economisch én ecologisch vlak", vertelt Troonbeeckx. "Het gaat vooral om zélf duurzaam voedsel produceren, los van allerlei subsidies. Ik deel samen met mijn klanten de oogstrisico's en de voordelen. De natuur wordt hier niet aangepast aan de economie. De economie wordt aangepast aan de natuur."

Oogstbord en vlaggen
Bij sommige CSA-boeren kunnen klanten elke week een bak groenten oppikken. Troonbeeckx koos bewust voor een zelfoogstsysteem. "Ik wilde op oogst-,verpakkings- en transportkosten besparen. Dat houdt de prijs laag voor de klanten en het is ook beter voor het milieu.

Veel klanten wonen in de buurt en komen met de fiets. Door de planten te zien groeien en bloeien, krijgen ze ook meer voeling met hun voeding." Ondertussen zijn er meer dan 240 aandeelhouders en een wachtlijst. De leden betalen 175 euro per persoon en hebben allemaal inzagerecht in de open boekhouding. Communicatie over wat er geplukt mag worden gebeurt via e-mail en het oogstbord op het terrein, waarop vermeld staat wat rijp is.

Vlaggetjes geven aan welke gewassen het dringendst geplukt moeten worden. Het hele systeem is gebaseerd op onderling vertrouwen. Aandeelhouders mogen meermaals in de week komen, maar nemen liefst niet meer mee dan wat ze vers kunnen opeten. Als een bepaald gewas overvloedig groeit, mag er geplukt worden om in te vriezen. Een paar keer per jaar worden er feesten georganiseerd op het veld. Voorts zijn er meehelpdagen en educatieve momenten, bijvoorbeeld over het inmaken en bewaren van groenten.
 
Respect.
Sinds kort is Het Open Veld ook erkend als zorgboerderij door het Steunpunt Groene Zorg. Manuel (18) volgt buitengewoon onderwijs bij MPC Terbank in Heverlee. Eén namiddag per week komt hij helpen op het veld. "Het liefst rij ik het gras af met een echte machine. Maar ik mag ook onkruid wieden, snoeien en helpen planten. En ik heb ook al eens een kip gevangen die niet op haar eieren bleef zitten. Tijdens mijn werk eet ik graag alles wat rijp is, zoals aardbeien, bessen of kersen." Buurtbewoner Nik Van Gils (55) uit Heverlee is met zijn gezin al twee jaar lid van Het Open Veld. "We hebben eerst een paar maanden op de wachtlijst gestaan.

Lees meer in bijlage van ambacht tot rendabiliteit.