Het aantal rebelse kiezers dat op 13 juni zijn kat stuurt, zal na de dissidente uitspraken van sommige BV's vorige week wellicht hoge toppen scheren. Maar veel mensen kúnnen ook niet gaan stemmen, omdat de stembusslag zo inderhaast georganiseerd is. Een huwelijk, verre reis of communiefeest zeg je nu eenmaal niet zomaar af. 'Wie zelf redenen tot verschoning heeft, kan iemand anders een volmacht geven', zegt Etienne Van Verdegem, chef verkiezingen van de overheidsdienst Binnenlandse Zaken.

Wie moet wel gaan stemmen, wie niet?
Al wie Belg en minstens 18 jaar is, zijn burgerlijke en politieke rechten mag uitoefenen en in een Belgische gemeente staat ingeschreven, is verplicht te gaan stemmen. 'Dus niet wie veroordeeld werd en/of een straf uitzit', zegt Etienne Van Verdegem. 'Verdachten in voorhechtenis kunnen per volmacht hun stem uitbrengen. In dat geval krijgen ze een attest van de instelling waar ze verblijven.'

Om welke redenen kan ik wegblijven?
'Wie ziek is of niet in staat om naar het stembureau te komen, heeft recht op een medisch attest', zegt Van Verdegem. 'Moet je werken of studeren, vraag dan een attest aan je werkgever of onderwijsinstelling. Ook wie vanwege zijn geloof niet kan stemmen, mag een attest van zijn religieuze overheid inbrengen.'

Als ik niet kan, ben ik dan verplicht per volmacht te stemmen?
Artikel 147 bis van de Grondwet zegt letterlijk 'dat kiezers een andere kiezer kunnen machtigen om in hun naam te stemmen'. 'Stemmen is in principe verplicht, ook per volmacht', zegt Etienne Van Verdegem. 'Kan je niet en je wil wettelijk in orde zijn, stel dan een verschoningsbrief op voor de vrederechter. Grote kans dat die je verontschuldiging goedkeurt, zolang je geen drogredenen opgeeft als ik kan niet stemmen omdat ik tot na 13 uur wil uitslapen. Een verschoningsbrief opsturen kan ook na de verkiezingsdag nog.'

Aan wie geef ik een volmacht?
Elke burger die wettelijk mag stemmen. Dat hoeft geen familielid of vriend te zijn. 'Je vult het volmachtformulier in, voegt je attest toe en bezorgt dat aan je volmachtdrager', vertelt Van Verdegem. 'Die levert het document af in het stembureau van de gemeente waar je moet gaan kiezen. De volmachtdrager moet zijn identiteitskaart en oproepingsbrief meebrengen. Daarop zet de gemeente dan de stempel Heeft bij volmacht gestemd, zodat elke burger maar één keer volmachtdrager kan zijn.'

Wat als ik op 13 juni op reis ben in het buitenland?
'Ga met bewijsstukken (reisdocumenten, vliegtickets...) naar je gemeente. Je ontvangt er een attest van de burgemeester. Heb je niets dat je verblijf in het buitenland bewijst, onderteken dan een verklaring op grond van erewoord. Let wel, de attestaanvraag moet ten laatste de zaterdag voor de stemming bij de burgemeester zijn ingediend. Zit je in het buitenland en wil je bij volmacht stemmen, dan kan dat nog tot de dag vóór de stemming.'

Waar vind ik een volmachtformulier?
Dat kan je nu al downloaden op www.verkiezingen.fgov.be of afhalen bij het gemeenteloket.

En als ik niet ga kiezen, niet per volmacht stem of een verschoningsbrief stuur?

'Niet-stemmers riskeren een berisping of boete van maximaal 55 euro. Maar die wordt amper of niet opgelegd. Recidivisten riskeren bij vier gemiste stembusgangen een kiesverbod van tien jaar.'

Ik word als bijzitter opgeroepen en kan niet. Wat nu?
'Reageer binnen de 48 uur op de oproepingsbrief en motiveer aan de vrederechter waarom je niet kan. Reageer je niet, dan word je op verkiezingsdag verwacht. Als je dan je kat stuurt, riskeer je een boete van 300 tot 1.100 euro. Ook achteraf kan je nog een verschoningsbrief opsturen.' (nieuwsblad)