Heb je pijn? Neem een pilletje. Het is wat dokter House uit de gelijknamige tv-serie al jaren doet, maar ook Belgen kweken zich de verslavende gewoonte alsmaar vaker aan. 'Op tien jaar tijd is bij de Druglijn het aantal gesprekken over geneesmiddelen verdubbeld', zegt coördinator Tom Evenepoel. 'Dat is een verontrustende vaststelling, want mensen associëren onze naam, Druglijn, niet onmiddellijk met geneesmiddelen. Maar na alcohol, cannabis en cocaïne is een verslaving aan medicijnen het belangrijkste onderwerp van gesprek met onze hulpverleners.'

Van de bijna zevenduizend vragen die de Druglijn kreeg, kwam 12 procent van mensen die beseften dat ze afhankelijk waren van geneesmiddelen. In 1999 was dat nog maar 6 procent. Door de stijging komen er bij de Druglijn nu zelfs minder vragen over heroïneverslaving dan over een verslaving aan medicatie.

De verkoopscijfers van de farmaceutische industrie in België weerspiegelen die verontrustende tendens. In 2009 gebruikten de Belgen 212 miljoen dosissen pijnstillers, dat zijn er bijna 600.000 per dag. In 2006 waren dat er nog 'maar' 184 miljoen, wat betekent dat het gebruik met 15 procent is gestegen. De recentste gezondheidsenquête van de FOD Volksgezondheid dateert al van 2004, maar toen al antwoordde ruim één op de twintig Belgen dat ze in de afgelopen 24 uur een pijnstiller hadden gebruikt. Vooral vrouwen van middelbare leeftijd en oudere mensen gebruiken vaak pijnstillers, slaappillen en kalmeermiddelen.

'België behoort op het vlak van verkoop van die middelen tot de wereldtop', zegt Jan Eyckmans van de FOD Volksgezondheid. 'Het verbruik stijgt bij veel mensen snel en zonder dat ze het beseffen. Zeker bij oudere mensen in rusthuizen is dat een groot probleem. Er loopt daarom bij dokters en apothekers een informatiecampagne, zodat ze alternatieven leren kennen. Relaxatietechnieken kunnen bijvoorbeeld ook werken voor mensen die niet kunnen slapen. Zonder die kennis hebben dokters het vaak moeilijk om nee te zeggen.'

Onopvallende verslaving

In veel van de pijnstillers en kalmeermiddelen zit de verslavende stof codeïne, maar volgens de farmaceutische industrie is het gebruik van pillen met die stof wel gedaald. 'Omdat ze zo verslavend zijn, zijn alle pillen met codeïne op voorschrift', zegt Tom Evenepoel van de Druglijn. 'Maar codeïne zit ook in sommige hoestsiropen zonder voorschrift. We krijgen oproepen van mensen die hele flesjes leegdrinken. Anderen gaan voorschriften shoppen bij huisartsen en hebben een netwerk van apothekers, zodat hun verslaving niet te zeer opvalt.'

'Het probleem met een verslaving aan geneesmiddelen is dat medicatie maatschappelijk aanvaard is', zegt Tom Evenepoel. 'Op een teveel aan alcohol of aan drugs ligt een veel groter taboe. Het duurt dan ook vaak jaren, soms decennia, voor mensen beseffen dat er iets aan de hand is. En dan is het nog eens een grote stap voor ze ons durven op te bellen om er iets aan te doen.'  (nieuwsblad Koen Baumers.)