Op kruistocht langs Richard's kastelen. Sluit je ogen en droom mee naar de twaalfde eeuw. De Kruistochten zijn in volle gang, en Frankrijk en Engeland hebben (voor even) vrede gesloten voor het goede doel. De Franse koning Philip II speelde echter vals, en Richard Leeuwenhart nam vreselijk wraak.

Hoeveel mensen weten dat de grens tussen Frankrijk en Engeland ooit dwars door het huidige Frankrijk liep?
De Franse koning Philip II regeerde in de tweede helft van de twaalfde eeuw namelijk slechts over de oostelijke helft. De grens liep van noord naar zuid, ongeveer dwars door de Limousin streek. De huidige N21 autoweg geldt zo'n beetje als voormalige grensweg. Westelijk daarvan heerste de Engelse koning Richard I.

Zijn bijnaam Richard Leeuwenhart verdiende hij tijdens de belegering van Jeruzalem, op het hoogtepunt van de kruistochten. De Europese Christelijke vorsten vergaten toen voor even hun onderlinge twisten om de 'heidense' koning Saladin uit de heilige stad Jeruzalem te veIjagen. Wat een gekke episode in de geschiedenis is dat toch. Trouwens, is er in Jeruzalem ooit vrede geweest?

Wraak
Terug naar Frankrijk. Ondanks hun plechtige belofte om elkaars gebied tijdens het gezamenlijke uitstapje in het midden oosten niet aan te vallen, verzon Philip een smoes om eerder terug te keren. Hij veroverde meteen de Engelse kastelen langs de grens. Toen Richard dat hoorde zwoer hij wraak, liet Jeruzalem voor wat het was en viel met een groot leger Frankrijk binnen. Hij heroverde Normandië en Bretagne, maar de strijd zou nog jaren duren, voornamelijk ten westen van de Limousin. Voor Richard eindigde hij abrupt in 1199, toen hij sneuvelde tijdens de belegering van het kasteel van Chälus-Chabrol, even ten zuidwesten van Limoges.

In deze streek zijn nog een heleboel kastelen uit die tijd te vinden. Sommige zijn slechts ruïnes - we spreken immers over ruim 800 jaar geleden. We kiezen een mooie toeristische route met zoveel mogelijk kastelen erin. Te paard zou het wat lang duren, dus we huren een leuke cabriolet, duwen de cd 'Crusader' van Chris de Burgh in de cd speler en gaan onder deze passende klanken Richard achterna op zijn 'Kruistocht na de Kruistocht' - de wraak op Philip.

Nieuwe bestemmingen
We starten bij het kasteel van Arnac-Pompadour en rijden naar het noord-westen. Via Ségur, Coussac-Bonneval, Jumilhac, Nexon, Chälus en Montbrun naar de eindbestemming Rochebrune. Onderweg komen we zestien (restanten van) kastelen tegen die Richard tijdens zijn wraaktocht op Philip heroverde. Veel kastelen zijn verwoest en later verbouwd tot nieuwe kastelen, getuige de spitse torentjes. Die waren er in de Middel-eeuwen niet, want de originele kastelen waren vooral plompe militaire vestingen - forten zonder opsmuk. De huidige functie is overigens zeer divers. Zo is er in en rond het kasteel van Nexon een school voor circusartiesten gevestigd. Overal zie je acrobaten oefenen, en de voor-stellingen in de kasteeltuin zijn erg populair. En Chäteau de Pompadour is tegenwoordig het centrum van een vermaarde paardenfokkerij die ge-specialiseerd is in het kruisen van Arabieren en Engelse hengsten. Het resultaat daarvan is het Franse nationale 'paard. Leeft de Kruistocht in het Midden-Oosten en de strijd tussen Frankrijk en Engeland toch nog een beetje voort in dit kasteel. De grootste prestatie als dekhengst werd hier echter geleverd door Lodewijk de Vijftiende, die het kasteel gebruikte om er zijn maîtresse Madame de Pompadour te ontmoeten. Hij gaf het haar cadeau voor de bewezen diensten.

Richard's einde
Halverwege de rit moet bij het kasteel van Chälus-Chabrol natuurlijk even Richard herdacht worden. Hier kwam een einde aan een opmerkelijke vorst en strijder - zelfs een moedig Leeuwenhart is niet bestand tegen de punt van een pijl. Na een rit van ruim 160 kilometer bereiken we het laatste kasteel van de tocht, Rochebrune bij het dorp Etagnac. We zijn nergens slotbewakers in riddertenue tegengekomen. Nooit hoorden we wapengekletter en ook hebben we geen smachtende jonkvrouwen uit torens zien zwaaien. Zeker geschrokken van de cabrio. Of van Chris de Burgh. Hadden we toch op een paard moeten komen. Karin Verkalken