De Mont Ventoux is een berg in departement Vaucluse in het zuiden van Frankrijk, gelegen op zo'n 20 kilometer noord-oost van Carpentras. Het is de enige berg in de streek de Provence en wordt daarom ook wel de Reus van de Provence genoemd. De naam van de berg is afgeleid van het Occitaanse woord ven dat berg betekent. Doordat het veel en hard waait op de top van de berg door de mistral, wordt de naam vaak verkeerd uitgelegd als windberg. Windsnelheden tot 300 km/uur zijn geregistreerd. Een andere verklaring van de naam dateert uit de 1e of 2e eeuw na Christus. De Gallische naam laat zich reconstrueren als 'Ven-top(s)', hetgeen 'sneeuw-top' betekent.
In de 10e eeuw verschijnen de namen Mons Ventosus en Mons Ventorius.In de streek wordt de wijn A.O.C. Ventoux gemaakt.De top ligt op 1912 meter hoogte. Het hoogteverschil met de voet van de berg bedraagt 1614 m.In het Trias werd een sedimentatiebekken gevormd in wat nu zuidoost Frankrijk is. In het Juratijdperk ontstond er door bodemdaling een verbinding met de al aanwezige zee op de plaats waar nu de Alpen liggen. Dit is de Tethyszee. Deze zee kende onderzeese ruggen (de huidige Vercors en Mont Ventoux) en dalen (de zogenaamde fosse voconcienne ). In deze laagte werden dikke lagen sedimenten afgezet. In de Krijtperiode raakte dit bekken gevuld en door het tropische klimaat ontstonden koraalriffen. Aan het einde van het Mesozoïcum begint een ingewikkeld proces van plooiing en overschuiving als gevolg van de convergentie tussen de Europese en Apulische tektonische platen.
Het grondpatroon van het huidige reliëf in dit deel van Frankrijk met de Mont Ventoux en de Dentelles de Montmirail werd toen vastgelegd. In het Mioceen bereikte de alpine orogenese (zie Geologie van de Alpen) haar eerste hoogtepunt. Aan de zuidzijde van de Alpen ontstond een zee. De Mont Ventoux, het plateau van Vaucluse en de Montagne de Lure vormden eilanden in deze zee. Bij het begin van het Kwartair was deze zee geheel gevuld met sediment. Na de laatste IJstijd was het huidige hydrografische systeem in de omgeving van de Mont Ventoux min of meer gevormd. De Mont Ventoux ontleent zijn kenmerken aan de markante vrijliggende positie in het landschap van dit deel van de Provence. Met name vanuit het zuiden en zuidwesten is de top bij helder weer op grote afstand te zien. Aan de noordzijde wordt het Ventouxmassief van de Montagne de Bluye (1062) gescheiden door de diepe vallei van de Toulourenc. In het zuiden vormen de Gorges de la Nesque de scheiding met de Monts de Vaucluse en in het oosten vormt de laagte rondom Sault de scheiding met de Montagne de Lure.
In het westen is het bekken van Malaucène de overgangszone naar de Dentelles de Montmirail (hoogste punt 734 m).Heel typerend voor de Mont Ventoux is de assymetrische vorm van het massief. De noordhelling is relatief steiler dan de meer geleidelijk verlopende zuidhelling.De berg is vooral bekend van wieleretappes in onder andere de Ronde van Frankrijk. De beklimming vanuit Bédoin is erg zwaar door de lengte van de klim (21,4 km), het gemiddelde stijgingspercentage (7,5 %) en de zomerse temperaturen in Zuid-Frankrijk. In totaal zijn er drie beklimmingen met een racefiets mogelijk (een zuidelijke beklimming vanuit Bédoin, noordelijk vanuit Malaucène en vanuit het oosten vanuit Sault). De klim werd de wielrenner Tom Simpson in 1967 fataal door een combinatie van doping, alcohol en de hitte.Ook in het Critérium du Dauphiné Libéré is de Mont Ventoux een beklimming die regelmatig terugkeert.De Mont Ventoux wordt in de zomer vooral bezocht door toeristen die de berg beklimmen, voornamelijk met de fiets. De Nederlandse dichter Jan Kal wijdde een van zijn bekendste sonnetten aan de Mont Ventoux en Tom Simpson. (rrv) De uitgestippelde etappe en uitslag op wielernieuws.
