In Zweden hebben wetenschappers de oudste levende boom ter wereld ontdekt:
het is een spar, die wortel schoot na het einde van de laatste ijstijd.
Wortelgestel van net na de ijstijd
Het stuk van de 4 m hoge spar dat boven de grond uitsteekt', de eigenlijke boom dus, is helemaal niet zo oud, maar het wortelgestel van de boom groeit al 9.550 jaar, zo heeft een team van Zweedse wetenschappers geconstateerd.
Kerstboom
De eenzame Noorse spar -van het type dat als kerstboom wordt gebruikt om Europese huiskamers mee op te luisteren- werd in 2004 ontdekt. Het is meteen de langst levende geïdentificeerde plant op deze aardbol.
De spar staat op een hoogte van 910 meter in de Zweedse Dalarna provincie.
Klonen
Zijn ongelofelijk lange levensduur heeft de boom volgens de wetenschappers voornamelijk te danken aan zijn techniek om zichzelf te klonen. De stammen van de Noorse sparren hebben een levensduur van rond de 600 jaar, maar zodra de stam afsterft, komt er een nieuwe te voorschijn uit hetzelfde wortelgestel. Op die manier heeft de boom een zeer lange levensverwachting.
Datering
Tot de ontdekking van de oeroude spar in Zweden stond het record voor de langstlevende bomen op naam van de zogenaamde ''bristlecone'' pijnbomen uit het westen van de VS. De oudste daarvan, die in de White Mountains in Californië staat, is 5.000 jaar oud. Dit soort pijnbomen wordt gedateerd door de ringen in hun stam te tellen, maar bij de spar in Zweden is de radiokoolstof-methode gebruikt.
Handboeken herschrijven
De studie van de Zweedse sparren is een deel van een nog lopend onderzoek dat probeert te achterhalen hoe bomen Zweden koloniseerden na het aflopen van de jongste ijstijd. Tot voor kort dacht men dat sparren pas zo'n 2.000 jaar gelden naar het hoge noorden migreerden. De handboeken zullen dus herschreven moeten worden.
Klimaatverandering
De bomenstudie kan ook een licht werpen op de manier waarop planten reageren op klimaatverandering. De warmer wordende planeet maakt het de onderzoekers ook mogelijk om de oeroude sparren te vinden.
Professor Leif Kullman, van de universiteit van Umea, die het onderzoek leidt: ''Dit soort planten overleefde duizenden jaren als lage struiken van minder dan een meter hoog. Maar nu groeien ze als paddenstoelen.''
Bedreigd
Tegelijkertijd dreigt de klimaatopwarming de oeroude bomen straks te doen verdwijnen. Wetenschappers wijzen erop dat de boomgrens in Centraal-Zweden de afgelopen eeuw 200 meter noordwaarts is opgeschoven. ''Kullman: ''Er is een grote verandering gaande in het landschap. Sommige heuvels, die 100 jaar geleden nog kale toendra waren, zijn nu bedekt met woud.
Bergen zorgen traditioneel ook voor een veilige haven voor de oudste bomen, gezien de kleinere competitie die er heerst, en omdat er door de schaarse vegetatie minder bosbranden zijn.
Nog ouder?
ntussen gaat de zoektocht naar nóg oudere bomen verder. De nu gevonden spar zal moeilijk te kloppen zijn, maar er zijn indicaties dat sommige bestanden van de zeldzame Huon-pijnboom in Tasmanië -die ook overleeft door zich te klonen- mogelijk 10.000 jaar oud zijn. Marc Helsen
|
