De Haspengouwse fruitsaga 'Katarakt' op TV1 is genoemd naar de oogkwaal cataract, waarmee één van de hoofdfiguren uit die reeks te kampen heeft. Maar wat is cataract eigenlijk?

Grauwe staar
Cataract of grauwe staar is niets anders dan het vertroebelen van de ooglens. Het ontstaat vaak op hoge leeftijd, maar ook als gevolg van een ongeval of ziekte en wordt door hoge bloeddruk in de hand gewerkt. Bij niet meer zo jonge, insulineafhankelijke diabetici komt cataract vrij 
 algemeen voor en noopt geregeld tot een operatie. Als cataract ver (genoeg) gevorderd is, wordt de lens uitgesneden en vaak vervangen door een kunstlens.

Bij beginnende grauwe staar evenwel, wordt meestal 'afgewacht'.  Uit een Amerikaanse studie blijkt dat de helft van de cataract-operaties zou kunnen vermeden worden en dat de ontwikkeling van de kwaal met gemiddeld tien jaar kan worden vertraagd wanneer ouder wordende mensen dagelijks behoorlijk wat vitamine C en E zouden gebruiken.

Deze vitamines zijn antioxidanten, net als vitamine A, het oogvitamine bij uitstek.
 Daarnaast blijken ook foliumzuur (B9-B11) en calcium het ontstaan van cataract en zijn ontwikkeling tegen te gaan. Een goed 'voedend' middel voor de ogen, dat tevens een beter nachtzicht bevordert en de nodige antioxidanten bevat, is 'Vision Help' (Marnys/Phytal Crea - CNK 2040¬731), te verkrijgen in de apotheek.

Groene staar
Grauwe staar ofte cataract mag niet verward worden met die andere veel voorkomende oogziekte, glaucoom of groene staar. Het feit dat beide oogziekten 'staar' worden genoemd, is inderdaad nogal verwarrend. Glaucoom ofte groene staar is in heel de westelijke wereld de meest voorkomende oorzaak van gebrekkig zien en kan tot blindheid leiden.Vroeger beschouwde men dit als een ouderdomskwaal, nu begint het vaak al omstreeks het veertigste levensjaar. Om een constant zicht te hebben, dient de bolvorm van het oog behouden te blijven.

En om dat te bereiken, moet er in het oog een vaste druk heersen. Daarvoor zorgt een doorzichtige- vloeistof, die geproduceerd wordt door kliertjes achter het regenbogenvlies. Het overtollige vloeit langzaam weg via de pupil. Belangrijk voor de druk in het oog is dat de aan- en de afvoer van het oogvocht in evenwicht blijven. Werkt de afvoer gebrekkig en blijven de kliertjes toch vocht produceren, dan stijgt de druk in het oog  want het oog is nu eenmaal niet rekbaar. Zo ontstaat glaucoom.

Zo'n verhoogde druk doet geen pijn en men merkt het vaak pas wanneer er reeds onherroepelijke schade is aangericht. Dat oogwater gaat zo sterk op de zenuw- en vooral op de bloedvaatjes in het netvlies drukken, dat dit op die plaatsen ongevoelig wordt voor licht. Zo ontstaan vlekken en ook deze bemerkt men vaak vrij laat, omdat zij in het begin alleen maar voorkomen in het wazige gebied aan de zijkanten  van ons gezichtsveld. Bovendien worden tekorten in het gezichtsveld van het ene oog gecompenseerd door het andere. In dit stadium zijn glaucoom-patiënten letterlijk ziende blind. Indien de blinde vlekken ook het centrum van het gezichtsveld aantasten, wordt men echt blind.

Als U regenboogkleuren ziet...
Behandeling is nodig, maar ze kan alleen maar het voortschrijden van de kwaal tegenhouden. Glaucoom kan echter makkelijk worden voorkomen: laat vanaf uw veertigste ééns per jaar uw oogdruk meten. Beginnend glaucoom is namelijk nog vrij goed te behandelen met oogdruppettjes, die door de oogarts worden voorgeschreven, en eventueel met de laser. Acuut glaucoom - met braken en vreselijke pijn - is een spoedgeval voor de oogchirurg, maar komt gelukkig weinig voor.

Goed om weten is dat het eerste teken dat het begint mis te lopen, het zien is van regenboogkleuren of van voorwerpen als door een waas van rook of nevel, verder een trage lichtreactie en het verwijden van de pupillen. (Dit laatste geschiedt ook bij gebruik van roesmiddelen, bij angst en bij een overactieve schildklier).