Wat is verdriet?

Slechte cijfers op een test, een knuffel die stuk is, afscheid nemen van die superjuf, een klasgenootje verongelukt, een dode poes Elke dag heeft zijn portie verdriet. Maar het ene verdriet is het andere niet. Als je iemand (of iets) kwijtraakt die je dierbaar is, spreken we van rouw. Dat kan dus evengoed bij een scheiding of verhuizing. Deze bijdrage gaat vooral over verdriet na een overlijden.

Hoe ervaren kinderen de dood?
Kinderen voelen duidelijk dat er iets mis is, maar kunnen dat niet verwoorden. Sommigen huilen, anderen worden uitbundig, nog anderen trekken zich terug. Het is voor ouders moeilijk om uit te leggen dat dood zijn iets anders is dan slapen of op reis gaan.

Ze beseffen het verlies wel, maar denken nog altijd dat de dood iets tijdelijks is. Als de overledene niet terugkomt, kan woede een manier van rouwen zijn. Voor altijd en nooit meer zijn begrippen die de kinderen moeilijk kunnen vatten. Ze hebben meer dan ooit nood aan een vertrouwde omgeving en een vast ritme.

Tieners willen vaak bij het stervensproces en de begrafenis zijn. Soms beschermen ze anderen en onderdrukken ze hun eigen pijn en verdriet. Vaak hebben ze hulp nodig om hun gevoelens te uiten.

Wat is rouwen?

Verdriet gaat niet vanzelf over. Een rouwproces is voor iedereen anders. Wie iemand of iets verliest moet vier rouwtaken doorlopen:

Het verlies onder ogen zien: kinderen die rouwen, hebben nood aan aandacht, liefde en veiligheid. In zo'n klimaat kunnen ze aanvaarden dat iemand werkelijk dood is en niet zal terugkeren. Lok vragen uit en probeer duidelijk te antwoorden. Soms lijkt een kind op het eerste moment vooral bezorgd om zijn eigen gemak (Wie brengt me nu naar de muziekschool?). Het lijkt alsof het gevoelloos is, maar eigenlijk stelt het zijn rouwen uit tot het zich veilig genoeg voelt.

De pijn van het verlies voelen: als je verdriet verdrukt (Huil nu maar niet meer), komt dat later terug, in de vorm van bv. hoofdpijn of slaapproblemen. Laat het kind verdrietig zijn, duw het verdriet niet weg door alleen maar plezierige afleiders te verzinnen. Als kinderen plotseling erg agressief worden, of de schoolresultaten gaan fel achteruit, kunnen dat tekenen zijn van slecht verwerkt verdriet.