Het verblijf van wijlen Knut is het voorbije weekend een bedevaartsoord geworden. Honderden bezoekers rouwden om 's werelds populairste ijsbeer, die zaterdagmiddag levenloos werd teruggevonden in zijn zwembad.

De massale opkomst deed onvermijdelijk denken aan de indrukwekkende belangstelling van vier jaar geleden. Toen vertederde het verhaal van Knut heel Duitsland, en bij uitbreiding de rest van de wereld. De donzige knuffelbeer was na zijn geboorte verstoten door zijn moeder en een verzorger bracht hem dan maar groot met de fles.

Vergiftigd?

In Duitsland wordt gespeculeerd over zijn doodsoorzaak. Hij heeft een ongelukje gehad en is verdronken, vermoedt de een. Neen, zegt de ander, een bezoeker heeft hem vergiftigd met voedsel. Nog zo'n populaire hypothese: een 'flessenkind' als hij was vanaf het begin verloren.

'Ongeloofwaardig als doodsoorzaak', weet Harry Schram van de Antwerpse Zoo. 'Bijna de helft van de ijsberen die in dierentuinen geboren worden, moeten met de hand grootgebracht worden. Dat zou betekenen dat ze allemaal vroeg sterven.' Gemiddeld wordt een ijsbeer vijftien à achttien jaar oud.

Wat wel klopt, volgens Schram, is de vaststelling dat flessenkinderen moeilijker samenleven in groep. 'IJsberen zijn sowieso al asociale dieren. Zelfs met tweeën alleen op één oppervlakte is het moeilijk om ze samen te houden. In de natuur komen ze elkaar alleen tegen in de paartijd.'

Drie vrouwtjes

Knut zat met zijn vieren samen. Dierenbeschermingsorganisatie Peta vindt dat hij nooit in één verblijf mocht opgesloten worden met drie vrouwtjes, waar hij niet mee kon opschieten. 'Het is best mogelijk dat hij daardoor stress kreeg en dat hij ging verzwakken', reageert Schram. 'Maar dat is speculatie. De autopsie zal uitsluitsel geven.'

Vier jaar geleden al zeiden experts dat mensen geen ijsberen mochten opvoeden. Dat zou later alleen maar leiden tot gedragsproblemen. Miljoenen Duitsers reageerden met afschuw op het idee dat Knut een spuitje moest krijgen. En ook de zoo van Berlijn wilde zijn kersverse goudmijn niet kwijt.

'Knut was inderdaad een gouden zaak voor de dierentuin', zegt Harry Schram. 'Hij luidde tegelijk de tendens in om dieren te verpersoonlijken en hen symbool te maken van een probleem. Zo werd hij ingezet in de strijd tegen de klimaatopwarming, maar dat is niet echt gelukt. Ik denk dat wij er in de Antwerpse Zoo beter in geslaagd zijn met Kai-Mook geld in te zamelen voor de olifanten in India.' (WimDehandschutter nieuwsblad)