Tenzij bij ontslag om dringende redenen zijn werkgevers geen reden tot ontslag verschuldigd aan hun (ex-)werknemers. Met die regel in het ontslagrecht bekleedt België een unieke positie.

België is vooralsnog het enige land dat conventie 158 van de Internationale Arbeidsorganisatie (IAO) niet geratificeerd heeft. Die stelt dat er een gegrond motief moet zijn voor ontslag en dat de werknemer de kans moet krijgen om zich daartegen te verdedigen.

Net als in Oostenrijk moeten Belgische werkgevers ook geen toestemming krijgen om iemand te ontslaan. Nederland is daar strenger in: werkgevers hebben er de toestemming nodig van de overheidsinstelling CWI (Centrum voor Werk en Inkomen), van de kantonrechter of van de werknemer, tenzij het een tijdelijke arbeidsovereenkomst betreft die automatisch eindigt op de overeengekomen einddatum. Zijn er tussen werkgever en werknemer afspraken gemaakt over de opzegvergoeding en -termijn, dan is de rechtbank hier niet door gebonden.

Wat met collectief ontslag?

Voor collectief ontslag geldt een Europese richtlijn. Die bepaalt welke procedure er gevolgd moet worden. Ze verplicht de werkgever bovendien om de vertegenwoordigers van het personeel bij collectief ontslag te raadplegen. Toch zijn er ook hier lichte verschillen tussen Europese landen onderling, in de eerste plaats over de definitie van collectief ontslag.

In België en Denemarken is er sprake van een collectief ontslag als er minstens 10 ontslagen vallen in een bedrijf met 20 tot 100 werknemers. In een bedrijf met 100 tot 299 werkkrachten moet 10 procent aan de deur worden gezet om van ‘collectief’ te kunnen spreken. Bij bedrijven met een personeelsbestand van 299 mensen of meer, zijn 30 afdankingen goed voor een collectief ontslag. In Nederland en Groot-Brittannië is elk ontslag van 20 medewerkers of meer een collectief ontslag.

Tussen 19 juni 2009 en 28 februari 2010 zijn er in ons land 13.224 (voornemens tot) collectieve ontslagen aangekondigd, stelt de FOD Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal overleg vast. Januari 2010 was de somberste maand op het vlak van aangekondigde ontslagen. De gemiddelde duur tussen de aankondiging en de betekening van het collectief ontslag bedraagt 55 dagen. De totale procedure van een collectief ontslag neemt volgens het ABVV zo’n 3 maanden in beslag, net als in Frankrijk en Nederland. In Oostenrijk is dat gemiddeld 1 à 2 maanden. In Spanje duurt de hele proceduren gemiddeld 45 dagen.

Spanje kent bovendien een wettelijke verplichting om bij collectief ontslag een sociaal plan op te stellen. Veel andere Europese landen, waaronder België, hebben die verplichting niet. In Duitsland en Frankrijk hangt het af van onder andere de grootte van de onderneming.  Jobat (ks)