CINEMA - UW ONLINE FILMKRANT

Helena Bonham Carter heeft zin in een drankje. Ze bestelt een dubbele espresso. En een glas spuitwater. En een appelsmoothie. Ze kijkt ongerust als de interviewer alleen maar een koffie bestel. 'Is dat alles?', vraagt ze zacht. Van alles tegelijk drinken, legt ze uit, is dé manier om gebalanceerd te diëten. Al geeft ze toe dat haar theorie niet gestoeld is op exacte wetenschap.

Het interview vindt plaats in een café in de buurt waar ze woont in Noord-Londen. 'Ik wil u iets tonen', zegt ze, en ze haalt een bizar kartonnen figuurtje boven van een klein vrouwtje met een enorm waterhoofd. 'Ik heb mezelf meegebracht. Dit ben ik in Alice.'

Alice in Wonderland is de nieuwste film die ze heeft gemaakt met haar partner, de regisseur Tim Burton. Het is hun zesde samenwerking, en wellicht de grootste (het is in elk geval de duurste, geschat op 250 miljoen dollar). Het is klassiek Burton-terrein - een sprookjeswereld waar niemand volwassen wordt en de onschuld een walgelijke stank meedraagt. Bonham Carter speelt geen doetje - een kruising tussen de Rode Koningin en de Hartenkoningin.

Ze heeft de film nog niet gezien. Ze kan er niet tegen om zichzelf aan het werk te zien. Net zoals Johnny Depp, het knappere alter ego van Burton die de Mad Hatter speelt in Alice. 'Johnny kijkt nooit naar iets waar hij in zit. Dat is lichtjes geruststellend. Als zelfs Johnny Depp zichzelf al niet bezig kan zien...'
Ze ziet er in elk geval niet op haar best uit in Alice. 'Nee, op Tim hoef ik niet te rekenen om me mooi te maken.'

De carrière van Bonham Carter valt uiteen in twee periodes: pre-Burton en Burton.

Ze lijkt in niets meer op de negentienjarige die doorbrak met A room with a view en een postermeisje werd voor E.M. Forster, Engelse rozen en de corsettenindustrie.

De afgelopen tien jaar was één en al Burton, met steeds geschiftere personages in steeds geschiftere films, van Big fish over Charlie and the chocolate factory tot Sweeney Todd, waarin ze de schattigste handlangster van een seriemoordenaar in de filmgeschiedenis speelt.

Haar witte onderjurken zijn allang ingeruild voor zwarte kant, zwarte hoeden en zwarte rokken; alles zwart. Het weelderige pre-Rafaëlitische haar is een vogelnest geworden en de bleke huid spookachtig wit. 'Ouder worden heeft enorm geholpen', zegt ze. 'Het lijdt geen twijfel dat ik een betere actrice ben, en je kan een zekere typecasting achterwege laten. Ik was toch een beetje de corsetbimbo.'

Ze stopt, neemt een slok van haar smoothie, een hap tosti en begint opnieuw. 'Wel, niet meteen bimbo, maar je weet wat ik bedoel. Het sekssymbool met corset. Nu ben ik niet langer het sekssymbool, maar een grootmoeder in spe.' Met elke hap verandert ze van mening. 'Nu ja, grootmoeder is nu ook weer niet het juiste woord.'

In die vroege films kwam ze over als een bekakte, stijf-Britse Nastassja Kinski. Opmerkelijk, want ze is deels ook Spaans, Frans, Oostenrijks, Tsjechisch en Russisch. Haar verbouwereerde moeder vroeg zich zelfs af waar iedereen toch dat idee van de welopgevoede Britse familie vandaan had.

Het antwoord was eenvoudig: de overgrootvader van Bonham Carter was de liberale premier Herbert Asquith. Maar ook daarin, zegt ze, vergissen de mensen zich - Asquith deed niet chic, hij was een kleermaker die goed zijn boterham verdiende. En de Bonham Carters, dat waren ouderwetse liberalen. Jawel, ooit was er een buitenhuis, maar dat werd jaren geleden opgeofferd toen ze harde tijden te verduren kregen.

Vanop afstand ziet haar jeugd er bevoorrecht uit, maar de realiteit is anders. Haar moeder had een inzinking toen Helena vijf was en kwam die pas na drie jaar te boven (later zou ze aan de slag gaan als psychotherapeute).

Toen Bonham Carter dertien was, kreeg haar vader, een succesvolle bankier, een beroerte die hem zwaar invalide achterliet. Als kleine meid was ze voor op haar jaren. Net na haar vaders beroerte zocht ze zelf een agent om haar te vertegenwoordigen. 'Je kan je leven niet rechttrekken, maar je kan wel ontsnappen naar een wereld waar je controle over hebt. Het is trouwens vreemd dat ik voor het acteren koos, want ik was hyperverlegen. Maar ik was erop gebrand om de dingen goed te maken. Ik was nogal een keikop en ik geloofde dat ik zelfvoorzienend moest worden, dat ik voor mezelf moest zorgen.'

Was er voldoende geld? 'Nipt. Enerzijds was ik rijp voor mijn leeftijd, maar anderzijds liep ik ongelooflijk achter. Tot mijn dertigste woonde ik bij mijn moeder en mijn vader. Na elke filmopname keerde ik naar huis terug. Ik weigerde de sprong te maken naar de volwassenheid. Ik was getrouwd met mijn ouders.'

Helena Bonham Carter in 'Alice in Wonderland'

'Als ik terugkijk, weet ik dat ik bleef omwille van mijn vader - een poging om de situatie beter te maken. Te gek voor woorden natuurlijk, maar ik dacht dat als ik een kind bleef, dat dat een compensatie zou zijn voor wat mijn papa overkomen was.'

Ze maakte haar professioneel debuut toen ze zestien was, in een tv-spot. Drie jaar later was ze een filmster. Maar ze voelde zich alsof ze de boel belazerd had. Ze acteerde aan de zijde van namen als Judi Dench en Maggie Smith, zonder enige training; het was afwachten tot ze zou worden ontmaskerd. 'Ik had er geen flauw benul van waar ik mee bezig was. Ik dacht: fuck, ik kan dit niet doen. Ik vond dat ik aan het bluffen was. Nu valt het me makkelijker, omdat ik oprecht gelukkig ben.'

In de late jaren 1990 schitterde ze in Fight club, een film die het publiek anders naar haar deed kijken. Plots was de Engelse roos een verwilderde Amerikaanse, die in het zwart gekleed, louche rookkringen liep uit te blazen en gevaarlijke spelletjes speelde met de stoute jongens Brad Pitt en Edward Norton.

De film werd uitgejouwd tijdens de première op het filmfestival van Venetië, die ze bijwoonde met haar moeder. 'David (Fincher, de regisseur) was in de put van de reactie, het was echt heftig, maar hij kreeg een opsteker van mijn mama: maak je geen zorgen, dit wordt een cultfilm.' En het werd een groot succes. Nog altijd valt ze terug op haar moeders oordeel - ze laat haar scenario's lezen om haar te helpen bij het ontleden van een personage.

De rol in Fight club nam ze aan net na haar enige Oscarnominatie, voor The wings of the dove. 'Het was Brads idee om mij te vragen. In die zes weken voor de Oscars is er een venster waarin je alles aangeboden krijgt. Blijkt de zevende week dat je hem niet hebt, dan kan je het op je buik schrijven. Dus moet je jezelf wel smijten. Ik kreeg veel mooie rollen aangeboden, en ik koos voor Fight club.
Al moet ik bekennen dat ik het scenario niet helemaal doorhad. Ik dacht: oh God, dit kan hier serieus fout gaan en overal van die vechtclubs doen ontstaan. Er zit geen grootse filosofie achter, het is allesbehalve volwassen.'

Toen ze dertig was, voelde ze zich eindelijk klaar om te verhuizen uit het huis van haar ouders in Noord-Londen. Ze bleef wel een paar kilometer verderop wonen. Ze versleet een resem vriendjes, onder wie Kenneth Branagh, maar samenwonen was er nog niet van gekomen. 'Ik weet nog dat ik dacht: zou het niet geweldig zijn als de ware jakob hiernaast kwam wonen?'

En zo gebeurde. Tijdens het filmen van Planet of the apes, de eerste keer dat ze met Burton werkte, wisselde Bonham Carter nauwelijks een woord met hem. De enige conversatie die ze zich herinnert, is dat hij wist dat hij haar als één van zijn apen wilde, en dat hij een tijdje in haar buurt in Londen had gewoond en dat het de enige plek ter wereld was waar hij zich thuis had gevoeld.

Nadat de film was ingeblikt, ze was 35, begonnen ze een relatie en kocht hij het huis ernaast. Of beter: de twee huizen ernaast. Ze hebben twee kinderen, de zesjarige Billy Ray en de tweejarige Nell. Burton woont er nog altijd naast.

Zodra ze samen was met Burton, veranderde het imago van Bonham Carter. Ze werden vaak samen gefotografeerd in het zwart, met dezelfde bleke gezichten, dezelfde warrige haardos. Ze werd vastgelegd terwijl ze de kinderen de berg opduwde, eruitziend alsof ze juist uit bed was.

Na haar bevalling had ze er geen probleem mee om haar uitgezakte lichaam te laten zien. Grof zijn over haar uiterlijk werd een sport. Maar hoe onverzorgd of pafferig ze ook was, ze zag er nog altijd mooi uit. 'Ik krijg veel kritiek over hoe ik me kleed. Dat is mijn label in de pers: het vestimentaire rampgebied!'

Ik denk dat ze het nog half leuk vindt ook. Zelf is ze daar niet zo zeker van. 'Welnee, soms is het echt beledigend. Maar tegenwoordig klinkt het bijna liefkozend; wij zijn het geschifte koppel.'

Vandaag ziet ze eruit alsof ze recht uit een Burton-film komt gestapt: zwarte bloemenjurk, zwarte rok, knielange kousen met bloemmotief, zwarte laarzen om iemand een stamp mee te verkopen en zoveel kettingen en hangers rond haar nek, dat het mag verbazen dat ze haar hoofd nog kan rechthouden. Ze wordt vaak bestempeld als een goth, maar ze weet niet wat dat juist betekent. 'Ik hou niet echt van de muziek, ik heb geen goth-platen. Is het al dat zwart? De make-up? Mijn wit gezicht? De witheid. Ja... Soms doet Tim grijze make-up aan voor de pers zonder het mij te vertellen. Achteraf reageer ik dan: je bent ziek! Waarop hij: nee, het is die grijze make-up.'

Alice in Wonderland'

'Hij houdt trouwens ook niet van goth-muziek. Maar we verkleden ons wel voor Halloween.' Blijven ze dan thuis met hun make-up of gaan ze uit? 'Nee, we gaan naar buiten en we spelen. Ik weet niet... Hij houdt van de dood... Of liever: het maakt deel uit van zijn werk.'

Even nippen van haar koffie. Water. Smoothie. Ze zegt dat ze een nachtmerrie is voor assistenten op de set. 'Woody Allen vergiftigde mijn drankjes altijd.' Ze corrigeert zichzelf. 'Hij deed alsof hij ze vergiftigde.'

Ze bestelt nog een dubbele espresso. Op alle mogelijke manieren daagt Bonham Carter de Hollywoodconventies uit - niet het minst met haar tanden, die geel zijn. 'Ik heb nooit witte tanden gehad. Gelukkig hebben ze mij nooit aangezet tot vreselijke dingen zoals je tanden witter laten maken of je neus rechtzetten.'

Mensen gaan er al snel van uit dat de wereld van het koppel Burton-Bonham Carter even afgescheiden is van de realiteit als die van pakweg Alice in Wonderland. Ik zeg dat een vriend me vroeg om te polsen of zij de vreemdste ouders zijn op de speelplaats. Ze giechelt, vindt het een geestig idee, maar zegt dat ik nog teleurgesteld zou zijn.

'Op een keer ontmoette ik een briljante, intuïtieve astrologe - ik heb het wel voor die dingen - en het eerste wat zij me zei over Tim was: lieve God, wat een efficiënte man,. Hoe interessant, dacht ik, want dat is wel het laatste dat mensen over hem zouden zeggen. Maar het klopt. Hij is een heel creatief iemand met een geflipte buitenkant, maar in se is hij helder en praktisch ingesteld. Om eerlijk te zijn, ik denk dat wij helemaal niet gek zijn.'

Ook als het op het huishouden aankomt, zijn ze niet meer dan praktisch. Hij kocht de aanpalende huizen omdat het hare te klein was om in samen te leven (het waren drie artiestenpanden, elk met één grote kamer) en ze hebben allebei ruimte nodig. Nu is de opdeling perfect - zij heeft één huis, hij een ander en in het derde kunnen de kinderen spelen met hun nanny. Onder het praten gaat ze door de foto's op haar gsm, toont beelden van de kinderen, haar moeder en vader, Shelley, de schildpad. 'Dat is Bill als piraat op zijn piratenfeestje. Hij is zo geduldig. Nell is twee - zij maakt alles met de grond gelijk. Hij is introvert, zij is extravert. Hij is heel zacht, zij veel mannelijker.'

Zien zij en Burton elkaar veel thuis? 'Hij komt altijd op bezoek; heel ontroerend.' Heeft hij een sleutel van haar huis? 'Nee, de huizen zijn met elkaar verbonden. Er is een doorgang. Journalisten spreken van een ondergrondse tunnel, heel gothic. Maar in werkelijkheid ligt hij een stuk boven de grond, met heel veel licht.' Slapen ze samen? 'Soms. Er is een probleem van snurken... Ik babbel, hij snurkt. En hij lijdt aan slapeloosheid, dus moet hij tv-kijken om in slaap te geraken. Bij mij moet het stil zijn.'

Ze denkt dat ze veranderd is sinds ze met Burton is. 'Hij heeft me bewuster gemaakt. Hij vindt dat ik voortdurend overacteer. Ik zou een beweeglijk gezicht hebben. Tim heeft vaak gezegd dat ik hyperactieve wenkbrauwen heb - hij noemt ze dansende rupsen. Terwijl hij bij minimale expressie zweert. Hij vereenvoudigt de zaken graag, terwijl ik ze moeilijker maak. Ik denk dat we dit kunnen doen, of dit of dat - keuzes, keuzes - en dan verkramp ik omdat ik niet meer weet wat te doen.'

Heeft zij hem veranderd? 'Mensen die hem kennen, zeggen van wel - en dat voelt als een compliment. Ik heb hem doen praten. Voordien praatte hij niet. Hij is veel meer verlegen dan ik. Elke zin brak hij af. Ik noemde hem een tehuis voor verlaten zinnen. Tegenwoordig maakt hij ze wel af.'

Ze wordt vaak omschreven als de muze van Burton, maar dat maakt haar ongemakkelijk. 'Het zou me niet raken als hij me geen rol gaf; er komt altijd wel een film langs waarvoor ik niet geschikt ben. Dat kan ik niet persoonlijk nemen.'

Maar wat als hij haar nooit meer zou vragen? 'Als ik wél de gepaste persoon ben, dan zou ik het persoonlijk nemen.' Zou hun relatie zoiets overleven? 'Het zal in elk geval interessant worden. Werken met Tim is niet zonder druk. Bij Alice ging het goed. Sweeney was stresserend - het woog op onze relatie.'

Johnny Depp en Helena Bonham Carter in 'Sweeney Todd

Is hij de baas op de set of haar partner? 'Privé is hij een partner, op de set is hij de baas.'

De producer van Alice, Richard D Zanuck, heeft gezegd dat het een film is 'voor kleine mensen en mensen die het verhaal gelezen hebben toen ze vijftig jaar geleden klein waren'. Dat houdt steek voor veel van het werk dat Burton en Bonham Carter samen hebben gemaakt. 'En toch voel ik me op mijn 43ste voor het eerst volwassen, en in staat om bijna elke rol te vertolken. Ik ben klaar voor de moeders en de grootmoeders. En ik voel me ook sexier dan ooit, niet omdat ik seksueel aantrekkelijk ben, het voelt gewoon alsof ik in mijn lichaam ben gegroeid.'

Voelde ze zich sexy toen ze een knap jong ding was? 'Nee, absoluut niet. Het duurde een eeuwigheid om in een vrouw te veranderen, om me daar gelukkig bij te voelen. Toen ik jong was, wilde ik liever androgyn zijn; je kan er niet mee uitpakken, je kan het niet gebruiken. Dat hele gedoe was iets vies, iets om je voor te schamen. En nu is het: hey, geniet ervan! Nu apprecieer ik mijn vormen. Het is fijn om rondingen te hebben. Om een vrouw te zijn.'

Ze schraapt de restjes uit haar dubbele espresso. 'Ik zal wel een laatbloeier zijn.'

The New York Times heeft haar intussen uitgeroepen tot 'next big thing'.

In An education speelt Mulligan Jenny, die aan het begin van de jaren zestig hevig verlangt naar wat opwinding. Die komt er prompt in de vorm van een wereldse oudere man. De film heeft alles mee: een uitstekend scenario, geschreven door Nick Hornby naar de memoires van de journaliste Lynn Barber, uitstekende vertolkingen van onder meer Alfred Molina als Jenny's vader en Peter Sarsgaard als de problematische droomprins, en een fraaie regie van de Deense Lone Scherfig.

En Carey Mulligan dus, die een collega uitwuift met de woorden: 'Ik ben me er van bewust dat er allerlei dingen over me worden geschreven, maar dat gaat buiten me om. Ik heb The New York Times niet gevraagd om dat te schrijven, hé?'

Hebt u uzelf al eens gegoogled?
Carey Mulligan: 'Euh, ja. Maar wat je dan leest, is echt afschuwelijk. Ik concentreer me op de leuke kanten van de hele hype: dat ik nu gebeld word voor veel interessante films, in plaats van te moeten zagen en flemen om auditie te mogen doen.'

'De rest is opwindend - tot vorig jaar was ik nog nooit naar een filmfestival geweest. Maar ik ben ook nog nooit wakker geworden met de vraag wat draag ik vanavond op de rode loper?, Door An education werd ik gevraagd voor Wall Street. Opeens speelde ik in een andere divisie: als we in New York buitenopnamen maakten, stonden er paparazzi, zodat ik voortdurend mijn concentratie verloor.'

Waarom wilde u 'An education' zo graag doen?
Carey Mulligan: 'Omdat Nick Hornby het scenario had geschreven. En toen ik hoorde dat Emma Thompson al had toegezegd, ben ik echt beginnen te lobbyen. Ik wist dat het scenario gebaseerd was op de memoires van Lynn Barber, maar ik vond niet dat ik haar zo authentiek mogelijk moest spelen -ik heb Jenny echt benaderd als een fictief personage. Het gebeurt bovendien niet vaak dat een jong personage zo'n evolutie doormaakt in de loop van één film.'

Hebt u iets geleerd over tieners in de vroege jaren zestig?
Carey Mulligan: 'Dat er toen helemaal geen tieners waren! Je ging van kindertijd naar volwassenheid, zonder onnozele periode tussenin. Nooit eens plezier maken, dat moet heel frustrerend zijn geweest. En het maakt je kwetsbaar voor mensen met slechte bedoelingen, omdat je snakt naar een uitlaatklep. Maar als ik even frivool mag zijn, tussendoor: ik wou dat mannen zich nog zo kleedden als toen. Die pakken, de hoeden: ik hou ervan.'

Uw eigen kostuums in de film gaan van een schooluniform naar een Audrey Hepburn-look.
Carey Mulligan: 'Het waren geen kostuums: Lone liet ons echte kleren van toen dragen. Dat was een leuk idee: het helpt je in je rol te komen. In die scène waarin ik een jurkje draag dat uit een geruit gordijn lijkt te zijn geknipt en Rosamund gekleed gaat als Marilyn Monroe, had ik absoluut geen moeite om me Assepoester te voelen.' (lacht)

Weet u dat iedereen u nu als een soort Jenny probeert te typeren?
Carey Mulligan: 'Wel ik was zelf ook een goede leerling. Ik ben op mijn veertiende naar een internaat gegaan. Maar toen ik eenmaal begon te acteren, verloor ik toch snel mijn interesse in school. En toen ik een universiteit moest kiezen, heb ik auditie gedaan bij drie toneelscholen zonder het thuis te vertellen, meteen het meest rebelse wat ik ooit heb gedaan.'

Die toneelscholen hadden het wel fout toen ze u weigerden.
Carey Mulligan: 'Maar nee, toneelscholen krijgen elk jaar drieduizend kandidaten en ik bracht een verschrikkelijk pretentieuze monoloog over zelfmoord als vrijekeuzestuk. Ik vind het wel vaak jammer dat ik geen technische opleiding heb gehad. Spreekoefeningen zouden me bijvoorbeeld van pas zijn gekomen.'

Jenny is zes jaar jonger dan u, was het niet moeilijk om u in te leven?
Carey Mulligan: 'Om een of andere reden heb ik tot nu toe altijd jongere personages gespeeld; ik zie er waarschijnlijk nog niet uit als een volwassene. Ach, in een schooluniform en zonder make-up zie je er jonger uit. Zelf heb ik nooit zulke interessante, foute vrienden gehad als Lynn, ik vrees dat ik daarvoor te nuchter ben. Zelfs op internaat heb ik niet verlangd naar wilde escapades, al had ik wel een oogje op de gast die het gazon maaide.' (lacht)

'An education' speelt sinds 24 februari 2010 in de Kinepolis-bioscopen.

Regie: Lone Scherfig
Cast:   Carey Mulligan, Peter Sarsgaard
           Emma Thompson
Genre: Drama
Duur:   100 minuten