Gwyneth Paltrow is na een paar jaar afwezigheid weer helemaal terug! Door haar rol als Pepper Potts in de superheldenfilm 'Iron Man' staat zij weer volop in de schijnwerpers. Op het Festival van Cannes presenteerde de 35-jarige actrice (geboren: 1972) haar nieuwste film 'Two Lovers': "een film over verlangen en obsessie", volgens regisseur James Gray.

'Two Lovers' vertelt over de jongeman Leonard (Joaquin Phoenix) die verzot is op twee vrouwen. Gwyneth Paltrow speelt Michelle, één van deze dames waar Joaquin Phoenix verzot op is, Vinessa Shaw speelt Sandra, de andere. Zij is een nette meid en Leonard's ouders zien hem maar wat graag met haar verder gaan. Leonard zelf is echter helemaal weg van Michelle, een vrouw die beduidend minder deugdzaam lijkt maar die hij misschien daarom wel juist zo spannend vindt.

Het personage van Michelle lijkt ver van jou af te staan. Hoe begreep je hoe zij zich voelde?

Gwyneth Paltrow: Ik vond haar fascinerend; ze is beklemmend en toch meelijwekkend. Je ziet dat ze vast zit in een verschrikkelijke vicieuze cirkel, maar tegelijk merk je dat er ergens een vrijgevochten vrouw in haar schuilt. Ik voel me verbonden met haar ook al zijn we zo verschillend. Ik geloof erin dat we allemaal van één groot wezen of ziel afstammen, daardoor kan ik me verbonden voelen met iemand die niet zoals mij is.

Hoe kon je jezelf in haar inleven?

GP: Iedereen heeft wel meerdere lagen die je vanuit je levenservaring gekregen heb. Ik heb een geweldig leven, maar ook ik heb mindere dingen meegemaakt en daardoor krijg je meer diepgang.

Wat sprak jou aan in deze film?

GP: Toen ik het script las raakte het me echt. Ik vond het einde ook erg sterk. Ik hou van de spirituele boodschap van het verhaal: er is een oud-Joods geloof dat zegt dat een slechte vrouw een man in het slechte meesleept, net zoals een goede vrouw een man meeneemt naar dat wat goed is. Dan hoeft zo'n slechte vrouw niet per definitie een slecht persoon te zijn, maar gewoon een vrouw die ongeschikt is voor die man. Daar gaat deze film over. Sandra staat voor wat voor Leonard het goede is.



Vindt je het jammer dat jij de rol van Sandra niet speelt?

GP: Nee, ik vond deze rol juist een geweldige kans om een complex iemand vol tekortkomingen te spelen.

Wat voor voldoening geeft 'Two Lovers' jou, nu die af is?
GP: Dat ik me na een lange afwezigheid weer helemaal in een rol voelde opgaan. Ik ben een lange periode voltijds als moeder van twee kinderen bezig geweest. Maar begrijp me niet verkeerd, dat is het mooiste van mijn leven dat er is! Het is goed weer terug te zijn en deze film was voor mij wel een soort van redding.

Jodie Foster zei ooit dat het erg lastig is om een comeback te maken in Hollywood als je er een tijd tussenuit geweest bent. Heb jij dat ook zo ervaren? Jij bent immers net ook een lange tijd uit de roulatie geweest.

GP: Hollywood is inderdaad keihard: er kan altijd iemand die jonger en mooier is dan jou opduiken. Ik heb gewoon ontzettende mazzel gehad dat zogauw ik terugkeerde zowel Jon Favreau als James Gray mij zulke kansen gaven. En zo mocht ik ook nog eens werken met Robert Downey Junior en met Joaquin Phoenix! Dat overkomt je maar één keer in je leven. Althans, niet helemaal één keer, aangezien we nu een tweede Iron Man gaan maken.

Naar de film 'Australia' met Nicole Kidman en Hugh Jackman is reikhalzend uitgekeken. Het gigantische epos zapt vrolijk van western naar oorlogsfilm, van romantiek naar komedie. Nu nog het budget terugverdienen.

Het is onmogelijk om Baz Luhrmann te zien als een geld verkwistende, onverantwoordelijke dromer: zoals de Australische regisseur (46) in het poepdure Claridge's in Londen zit, lijkt hij nog het meest op een tiener met grijs haar. Hij drinkt mineraalwater uit een designfles en veert af en toe op uit zijn zetel om zijn woorden kracht bij te zetten.

Soms wisselen hij en Hugh Jackman, van interviewploeg; ze proberen elkaar de loef af te steken met zelfrelativerende grappen en noemen je allebei 'mate'. Typische Australiërs in actie.

Twentieth Century Fox kan een ander verhaal vertellen. Natuurlijk is Luhrmann de wonderboy die Leonardo DiCaprio Shakespeare liet spelen in Romeo + Juliet en musicals weer hip maakte met Strictly ballroom en Moulin rouge. Kassa kassa, ook al is Luhrmann een ziekelijke perfectionist. Hij en zijn echtgenote Catherine Martin - Luhrmann noemt haar meestal 'CM' - willen altijd spectaculaire kostuums en decors.

Voor Australia ging hij nog een stap verder: hij trok met een crew van vierhonderd man het bloedhete Australische binnenland in - 'David Lean filmde ook alles op locatie!' - en besloot dan doodleuk om het adembenemende landschap in de studio nog wat te 'verbeteren' met de computer. De film kostte uiteindelijk 130 miljoen dollar - 30 miljoen meer dan gepland.

Twee dagen voor de wereldpremière zat Luhrmann nog te monteren. In Australië is de film al twee weken nummer één in de bioscoop; nu is het afwachten wat de rest van de wereld zal doen. België bijt woensdag de spits af.

Met Australia creëert Luhrmann naar eigen zeggen een 'mythologisch' Australië. 'Het gaat niet over Australië, zoals Casablanca niet over Casablanca gaat. Het is een metafoor, een plek waar mensen naartoe vluchten. Voor Lady Sarah Ashley (Nicole Kidman, red.) is het de verste plek op aarde. Ze gaat ernaartoe en wordt erdoor veranderd, zoals Lawrence in Lawrence of Arabia of Karen Blixen in Out of Africa.'

'Al mijn films komen uit mijn hart, al zijn Strictly ballroom of Romeo + Juliet meer zoals een mooie stoel waar ik trots op ben. De origine van Australia zat me veel dichter op de huid: CM en ik wilden niet dat onze kinderen van die internationale weesjes zouden worden die drie jaar in New York hebben gewoond, en dan even in Parijs. Australië moest hun thuis worden.'

'Ik verdiepte me op dat moment in de geschiedenis van mijn land, omdat ik ook zocht naar een canvas waarop ik een grootse, romantische, komische avonturenfilm kon projecteren. Maar mijn land heeft ook een duister hoofdstuk: de aboriginalkinderen die uit hun huizen zijn geroofd en in instellingen gestopt, de zogenaamde stolen generation. Daar zijn al prachtige films over gemaakt, zoals Rabbit proof fence, maar dat zijn films voor de mensen die al bekeerd zijn. Ik wilde datzelfde onderwerp in een film voor een groot publiek stoppen, zoals je een bittere pil in een dessertje verbergt.'

Dat thema is uiteindelijk de film gaan overheersen, zeker in Australië, waar al twee weken over niets anders wordt gepraat. Luhrmann noemt zichzelf een 'typische Australiër' wat dit onderwerp betreft. 'Ik groeide op in een vrij racistische streek, waar aboriginals boons werden genoemd en als een verloren ras werden beschouwd. We gaven af en toe geld aan de missies; ik wist dat die voor aboriginalkinderen zorgden, maar niet dat die kinderen met geweld werden afgenomen van hun ouders.'

'Als Barack Obama in Australië was geboren, zou hij in een instelling zijn gestopt en te horen gekregen hebben dat zijn ma dood was. Hij zou een nieuwe naam gekregen hebben en geherprogrammeerd zijn. Ze zouden er “het zwarte er wel hebben uitgekweekt,, zoals een personage in de film zegt. Dat heb ik niet verzonnen: het komt uit een rapport van een plaatselijke functionaris.'

Hugh Jackman, die er even later komt bijzitten, wist een beetje meer. 'Toen ik negentien was, ging mijn liefje voor drie maanden op reis. Dat had ik het jaar voordien zelf gedaan, dus ik wist dat ze me zou vergeten; om daar niet aan te denken, nam ik een baantje aan in de outback. De armoede die ik toen zag, tartte alle verbeelding.'

'Op de middelbare school had ik wat algemene dingen geleerd over de cultuur van aboriginals, gezichtsbeschildering en didgeridoo's. In de outback leerde ik voor het eerst aboriginals kennen. Maar op de universiteit kreeg ik pas echt een schok, toen ik leerde over de stolen generation.'

Terwijl de opnamen van Australia bezig waren, kreeg Australië een nieuwe eerste minister, die officieel zijn excuses aanbood aan de aboriginals. 'Tot een jaar geleden waren er nog mensen die alles ontkenden', zegt Jackman. 'Dat wordt nu niet meer gepikt. De reden waarom het zo lang heeft geduurd voor we ons verontschuldigd hebben, was natuurlijk financieel: Australiërs waren bang dat ze compensatie zouden moeten betalen. Maar de speech van Rudd was onschatbaar: eerlijk, duidelijk.'

De zeven plagen van Egypte

Luhrmann laat de film vertellen door Nullah, een kind van een aboriginalmoeder en een blanke vader. Gemengde relaties waren weliswaar wettelijk verboden, maar kwamen wel vaak voor. De overheid erkende ze ook impliciet, door kinderen van gemengde afkomst bij hun ouders weg te halen - de idee was, dat zij 'minder zwart' waren en dus nog heropvoedbaar.

'Brandon Walters, die Nullah speelt, was een revelatie', zegt Luhrmann. 'Waarschijnlijk is hij op dit moment een hagedis aan het vangen, terwijl er in Hollywood wordt gediscussieerd of hij een Oscarnominatie krijgt. Brandon is een kind uit de bush: hij had al films gezien, maar hij had geen idee hoe ze gemaakt worden. Het cliché gaat dat filmen met kinderen onmogelijk is, maar met hem werken was zo gemakkelijk. Hij werd ook goed opgevangen door zijn familie.'

'Ik zou dit niet mogen verklappen, maar zijn zusje was zijn doublure in deze film. Kinderen mogen maar een paar uur per dag werken, en veel scènes waar je denkt hem te zien, zijn eigenlijk zijn zusje, die er op de rug net hetzelfde uitziet.'

Het lag dus niet aan Walters dat de film zo duur was. Maar de ploeg werd met de zeven plagen van Egypte geconfronteerd. 'Een typisch voorbeeld was die keer dat we niet konden filmen omdat het voor het eerst in honderd jaar regende op die plek', zegt Luhrmann met een zucht. 'Of de dag dat we de paarden gingen filmen - er stonden er zevenhonderd klaar, maar toen kwam een man van het ministerie zeggen dat er een besmettelijk paardenvirus was uitgebroken en dat ze alle zevenhonderd in quarantaine moesten. Je lacht, maar de problemen overtroffen alles wat we in onze stoutste dromen hadden bedacht.'

Honderd keer vallen

Jackman speelt een veedrijver, maar was voor de film niet zo'n paardenfanaat. 'Ik reed twee keer per jaar en was nooit helemaal op mijn gemak op zo'n beest. Dus heb ik eerst leren rijden zonder zadel, omdat mijn leraar vond dat ik anders 'geen goede relatie met mijn paard kon ontwikkelen'. (lacht) Maar hij had gelijk: zonder zadel voel je precies hoe je paard beweegt en kun je het veel gemakkelijker bijsturen. (droogjes) Na de eerste honderd keer vallen, ben je daar ook niet meer zo bang voor.'

Jackman maakte zich alleen zorgen omdat de film zoveel genres mengt, dat hij als acteur geen voorbeelden had om zich aan te spiegelen. Luhrmann ziet de sluipschutters al klaarzitten. 'Voor critici is het moeilijk te bevatten, iemand als Peter Jackson of ik die iets grandioos willen maken. Het publiek heeft daar minder moeite mee. Ik ben blij dat we al twee weken op één staan in de cinemalijsten; anders zou de kritiek niet mals geweest zijn. Alhoewel ze nu zeggen dat High school musical niet echt een concurrent is. Nou, daar denkt mijn dochter toch anders over. (lacht)'

'Zelfs als de film niet genoeg geld opbrengt, zal iemand wel met een gelijkaardig idee aan de slag gaan, crisis of geen crisis. Studio's en critici hebben soms zo weinig verbeelding: “Musicals zullen nooit meer geld opbrengen in Hollywood, Baz, - dat was vóór Strictly ballroom. “Jongelui gaan niet naar Shakespeare kijken, Baz, - dat was vóór Romeo + Juliet.'

'Weet je: ik heb nooit een goede recensie gekregen in de New York Times, Variety of Newsweek, tot nu. Misschien moet ik me nu pas echt zorgen maken.'



'Australia' draait vanaf woensdag 17 december in onze zalen.

‘Burn after Reading’ draait rond de afpersingspoging van twee bedienden van een fitnesscentrum (Pitt en McDormand), die gevoelige informatie over een ex-CIA-agent (Malkovich) in handen hebben gekregen. Maar de ex-agent weigert om ook maar een dollar te geven. En wanneer zijn vrouw (swinton) hem wil verlaten voor een regeringsambtenaar (Clooney), wordt hij helemaal dol.

Plot: Een buitenaards wezen genaamd Klaatu bezoekt samen met zijn onvernietigbare robot Gort de aarde. Hij heeft een belangrijke waarschuwing voor de bewoners van de aarde: als de mensheid niet stopt met hun oorlogen dan zullen buitenaardse vredestichters wraak nemen en de aarde vernietigen.
Regeringsleiders vanuit alle hoeken van de aarde en vooraanstaande wetenschappers verdringen zich vervolgens om het raadsel achter het bezoek van Klaatu te ontwarren.


Reeves is indrukwekkend als de mysterieuze buitenaardse bezoeker Klaatu, die de bewoners van onze aardkloot een grimmige maar overduidelijke boodschap komt bezorgen: "Als jullie niet op jullie medemens en jullie planeet beginnen te passen, zal er binnenkort niks meer van jullie of jullie woonplaats overblijven!"

Reeves is natuurlijk niet de eerste die deze iconische rol neerzet. 57 jaar terug kroop de Britse karakteracteur Michael Rennie in de huid van de enigmatische alien. Het originele 'The Day the Earth Stood Still' groeide dankzij de strakke regie van 'The Sound of Music'-cineast Robert Wise, de omineuze thereminscore van Bernard Hermann en een destijds toepasselijke Koude Oorlogboodschap uit tot een regelrechte sciencefictionklassieker.

Productiemaatschappij Twentieth Century Fox vond het een jaartje terug dan ook hoog tijd om het verhaal in een moderner jasje te steken. De speciale effecten zijn aanzienlijk opgepimpt: hoe de legendarische robot Gorth er in deze incarnatie zal uitzien is nog niet duidelijk, maar de ontploffingen en gevechtssequenties beloven in ieder geval veel verbluffende 'eye candy'.

Bovendien wordt Reeves op het grote scherm vergezeld door niemand minder dan 'A Beautiful Mind'-knapperd Jennifer Connelly en Will Smiths zoontje Jaden, die in 'The Pursuit of Happyness' reeds toonde wat hij in zijn mars had. In de regisseursstoel nam dan weer Scott Derrickson plaats, de man die met het duiveluitbanningdrama 'The Exorcism of Emily Rose' vriend en vijand verbaasde.

Wanneer Reeves zijn nieuwste prent komt voorstellen in Amsterdam, maakt hij een ontzettend opgewekte indruk. 

Was u net zoals miljoenen filmfanaten vertrouwd met de originele film?

Keanu Reeves: Ik zag de film toen ik nog heel jong was en vond 'm toen al fantastisch. Bovendien was het enorm interessant om mijn indrukken van toen en nu met elkaar te vergelijken. Toen ik de prent enkele jaren terug opnieuw bekeek, ontdekte ik pas hoe subversief hij wel was. Er worden verschillende zaken aangekaart: de rol van de media, de artificiële creatie van angst, noem maar op. Dat zijn natuurlijk dingen die ik destijds niet doorhad. Maar wat ik eigenlijk wil zeggen: het gaat om een enorm moedige prent, die Scott en mij inspireerde om een geweldige remake te maken.

Het origineel oogt nu toch een beetje gedateerd, niet?

Keanu Reeves: Dat klopt. Vooral de boodschap aan het einde van de prent is enorm uitdagend. Het komt er eigenlijk op neer dat de buitenaardse wezens de mensheid een flink standje geven. Hun boodschap is nogal ironisch: "Jullie zijn alles aan het kapot maken. Stop daarmee of wij maken jullie kapot!" (Lacht)


Hoe hebt u een iconisch personage als Klaatu aangepakt?

Keanu Reeves: Goed dat je dat vraagt, uit dat element haalde ik immers het meeste plezier. Ik denk dat Klaatu in principe geen lichaam heeft. Hij is een energiebron die zich op verschillende manieren kan verplaatsen. Ik heb geprobeerd hem neer te zetten als een ongewone bestaansvorm die met zijn nieuwe situatie worstelt.

Als ik het goed begrijp is uw Klaatu donkerder dan in het origineel? 

Keanu Reeves:  In onze versie komt hij iets meer sinister uit de hoek. Er is niks mis met de originele prent, maar de warme, lieve aanpak zou nu ongelooflijk naïef overkomen.

Gelooft u zelf in aliens? 

Keanu Reeves: Natuurlijk geloof ik in buitenaardse wezens. Zou het niet ongelooflijk naïef zijn om te geloven dat wij de enige levende, voelende wezens in het universum zijn? Ik wil niet zeggen dat we binnenkort aliens zullen ontmoeten, maar dat het tot de mogelijkheden behoort zal ik nooit ontkennen.

Waarom waagde u zich nu voor het eerst in uw carrière aan een remake? 

Keanu Reeves: Het origineel blijft een verbijsterende film die een fantastisch verhaal vertelt. Daarenboven zijn de thema's die aangesneden worden nog steeds relevant. Het leek me dan ook een geweldig uitgangspunt voor een uitdagend drama. Dat Scott, de regisseur, enorm gepassioneerd was door het project en dat ik het scenario fantastisch vond, hielp natuurlijk ook. Onze versie gaat ervan uit dat de mensheid op een breekpunt is beland. Overal zien we de gevolgen van onze verschrikkelijke houding ten opzichte van de natuur. Nu pas stellen wij: "Zijn we bereid om te veranderen?" De film fungeert dan ook als een spiegel voor onze samenleving.

Walgt u niet van die overdaad aan rammelende remakes?

Keanu Reeves: Ik ben allesbehalve een fan van remakes. Toen ik Scott ontmoette in zijn huis en gesprekken voerde met de scenarist, bleef ik steeds dezelfde vraag stellen: "Waarom zouden we zo'n geweldige film opnieuw inblikken?" Zij wisten me echter te overtuigen dat een klassieker zoals deze best in een nieuw jasje gestoken mocht worden.

Zijn er grote verschillen tussen het origineel en jullie versie? 

Keanu Reeves: Zoals ik al zei: het uitgangspunt van het origineel zou nu niet meer werken. In onze versie krijgt de mensheid ook een kans, maar ze moeten wel instaan voor de consequenties van hun verschrikkelijke gedrag. Mijn tegenspeelster Jennifer Connelly zegt iets ongelooflijks interessant in de film: "Dit is ons moment." Dat is een zinnetje dat je op verschillende manieren kan interpreteren.

Iets helemaal anders: maakt u nog muziek? 

Keanu Reeves: Thuis wel, ja. Maar mijn groep Dogstar is een tijdje terug gesplit. Waarom? Je speelt negen jaar samen in muffe koten en begint elkaar te haten. Dat is niet bepaald bevorderlijk voor je muzikale ontwikkeling. (Lacht) Ik overdrijf, hoor. We haten elkaar niet. Het is gewoon allemaal een beetje ingewikkeld geworden.

U hebt al in verschillende films met een spirituele boodschap gespeeld. Kan u iets vertellen over uw eigen geloof of filosofie? 

Keanu Reeves: Natuurlijk heb ik een spirituele kant, alleen lijkt deze in de verste verte niet op wat er in mijn films verkondigd wordt. Hoewel ... uiteindelijk gaat elk geloof terug op dezelfde metaforen en verhalen. Denk nu niet dat ik in weerwolven of vampieren geloof. Maar ik ben er wel van overtuigd dat er meer is dan het blote oog kan zien. Dat heb ik al doende ondervonden.




Regie: Scott Derrickson
Genre: drama, science-fiction
Tijdsduur: 106 minuten
Jaar: 2008
Acteurs: Keanu Reeves, Jon Hamm, Jennifer Connelly, John Cleese, Kathy Bates, Jaden Smith, Aaron Douglas...


The day the earth stood still speelt vanaf 10 december 2008 in de Kinepolis-bioscopen

Martin Koolhoven brak in 1999 door met de veelbekroonde Telefilm Suzy Q. Oorlogswinter is zijn zevende speelfilm, na Amnesia, De grot, Het zuiden, Het schnitzelparadijs, Knetter en 'n beetje verliefd. Koolhoven: "Ik wilde een grootse, emotioneel meeslepende film maken over een jongen in de oorlog. Een jongen die graag volwassen wil worden. Maar als dat gebeurt, is het de vraag of hij daar zo blij mee is."

Waarom wilde je Oorlogswinter verfilmen?
Iedere regisseur moet zich volgens mij een keer aan een oorlogsfilm wagen. Ik vind het interessant als de nieuwe generatie Nederlandse filmmakers naar de oorlog kijkt. Die hebben er, denk ik, een andere kijk op. Oorlogswinter herinnerde ik me uit mijn jeugd. In de zomer van 2002 heb ik het opnieuw gelezen tijdens een vakantie in Noorwegen. Dat doe ik vaker. Een boek of film, die ooit grote indruk maakte, nog eens lezen of bekijken. De ene keer is dat een teleurstelling, de andere keer een meevaller. Oorlogswinter las ik in één nacht uit. De volgende ochtend heb ik Els Vandervorst gebeld en gevraagd achter de rechten aan te gaan.

Wat is de aantrekkingskracht van een oorlogsfilm?
Interessant voor speelfilms zijn situaties op het scherpst van de snede. In de recente Nederlandse geschiedenis is de Tweede Wereldoorlog de ideale achtergrond voor een meeslepende film. Ik vind het mooi verhalen te verfilmen die net wat groter zijn, met een mythische of tragedieachtige kwaliteit. Zoals de western ook een setting is die van zichzelf al zo'n soort uitvergroting heeft. Als je geen fantasiewereld wil creëren, kom je als Nederlander dan op de Tweede Wereldoorlog uit. Het mooie van een oorlogsfilm is dat het de geur van realisme heeft, terwijl je er meer mee kunt doen.

Wat sprak je aan in het boek?
De eerste keer het avontuur, de spanning. Dat maakte als jongetje indruk op me. Het is een beetje het dubbele van het boek. Terlouw schreef het om aan de jeugd te vertellen hoe verschrikkelijk de Tweede Wereldoorlog was, maar iedereen die ik er over sprak herinnerde zich vooral een spannend jongensboek. Wat me ook aansprak is dat het verhaal zich in de winter afspeelt. Het is natuurlijk een oneigenlijke reden, maar ik wilde heel graag een film in de sneeuw maken. Ik wilde de Hongerwinter laten zien zoals ik hem nog niet eerder heb gezien.

Het verschil tussen het boek en de film is groot. Diverse personages zijn verdwenen, het verhaal en de emoties zijn aangescherpt. Terwijl het boek vrij breedspraking is, heeft de film weinig dialoog. Waarom die keuzes?
Bij de meeste Nederlandse historische films blijf je op afstand door de stijl en het taalgebruik. Je gelooft het, maar het komt niet dichtbij. Het lijkt wel een rare Nederlandse wet dat je historische drama's ouderwets moet verfilmen. Ik wilde het anders aanpakken. In your face, op de huid. Een veel modernere aanpak dus dan je meestal ziet. Daardoor krijgt de film ook meer urgentie. Ook de sneeuw helpt. Oorlogswinter refereert daardoor visueel niet aan andere oorlogsfilms. Alles wat me deed denken aan oude oorlogsfilms, moest eruit. Ik heb voor een hybride taal gekozen. Niet te populair, maar ook niet gedateerd. Belegen woorden en archaïsche uitdrukkingen stonden bij mij op de besmette lijst. Een goed voorbeeld is Michiel die tegen zijn vader zegt: 'Moet ik zeker ook met ze slijmen?'. Waarschijnlijk geen taalgebruik uit 1945, maar het kan. Daardoor krijg je het gevoel van een eigentijds verhaal en niet een geschiedenisles. In de dialogen heb ik voortdurend geschrapt. Als filmmaker wil ik verhalen steeds visueler vertellen. Dat is een proces van de laatste jaren. Door al die elementen - de cameravoering, de taal, de muziek ook - word je in de film gezogen en raak je betrokken bij wat er gebeurt.

Waarom ga je nauwelijks in op de historische achtergrond?
Omdat ik denk dat de kijkers die al kennen. Ook de jongeren. Wie een kaartje koopt, heeft over de film gelezen en komt de bioscoop dus binnen met achtergrondkennis. Die weet al iets over de Tweede Wereldoorlog, het verzet en de Hongerwinter. Ik wil niets uitleggen wat het publiek al weet. Als oom Ben een visje meeneemt, merk je aan Michiels reactie dat hij voor het eerst sinds lang weer zoiets eet. Explicieter hoeft het van mij niet. De emoties die je met de jongen beleeft, vind ik belangrijker. Dat je geraakt wordt door zijn verhaal. Dat is waar film goed in is. Film kan je, meer nog dan andere verhalende kunstvormen, dicht bij een personage brengen, laten meemaken wat hij meemaakt. En dat maakt je volgens mij een rijker mens.

Wat is het thema van de film?
Het verlies van onschuld. Een jongen komt in een snelkookpan terecht. Aan het begin van de film wil hij volwassen worden, aan het einde is hij volwassen, maar is het de vraag of hij daar zo blij mee is. Dat is de lijn die ik interessant vond. Die is iets anders dan het boek, waar het meer gaat om verantwoordelijkheden nemen. Dat zit natuurlijk ook in de film, maar volwassen worden, het verlies van onschuld is het hoofdthema.

De film draait om Michiel, het hoofdpersonage. Wat voor jongen had je in je hoofd?
Een jongen in de puberteit, maar nog jong genoeg om onschuld uit te stralen. Je moet geloven dat Michiel aan het begin van de film nog kan spelen met zijn vriendje en aan het einde harde beslissingen durft te nemen. Tijdens castings zag ik veel jongens die net te oud of te jong waren. Het bijzondere is dat een draaiperiode ook een snelkookpan is. Martijn was bij de start van de opnamen nog een jongetje, maar tijdens het draaien is hij, net als Michiel, fysiek en mentaal enorm gegroeid. Daar hebben we gebruik van gemaakt.

Hoe heb je Martijn gevonden?
Voor de rol van Michiel hebben we honderden jongens getest. De hoofdrolspeler moest overeind blijven tegenover ervaren acteurs. Ik heb de knoop bij de andere rollen ook pas definitief doorgehakt toen we Martijn hadden gekozen. Want zij moesten bij hem passen. Toen Martijn naar de casting kwam, had hij nog geen ervaring. Hij had zich net aangemeld bij een Rotterdamse jeugdtheatergroep en had twee maanden lessen gevolgd. Toch sprong hij er direct uit. Hij was heel goed bij een paar improvisatie-oefeningen. En hij kende absoluut geen schaamte. Dat is belangrijk bij film en heel bijzonder voor een jongen van zijn leeftijd. Martijn heeft weinig ervaring, maar veel talent en hij pikt aanwijzingen heel snel op. Met emotionele scènes had hij geen enkel probleem. Dat is knap. Hij kan ook heel goed kijken. Daar hebben acteurs met tien jaar ervaring vaak nog moeite mee. We hebben dicht op zijn huid gedraaid, zodat je echt in zijn hoofd kruipt.

Had je andere kandidaten achter de hand?
Nee, want er was niemand die bij hem in de buurt kwam. Daarom vroegen we hem steeds terug. Dat was voor hem natuurlijk zenuwslopend. Met Martijn ben ik erg blij. Hij pakt aanwijzingen snel op, waardoor hij tijdens het draaien alleen maar beter werd. Martijn is een intelligente, gevoelige en open jongen. Dat is ook wat ik zocht. Iemand bij wie je recht naar binnen kunt kijken. Bij wie je ziet wat hij denkt en voelt.

Had je voor de andere rollen vooraf al acteurs in je hoofd?
Bij de meeste films wel, deze keer alleen Anneke Blok. De andere acteurs heb ik bij de casting gekozen. Daarbij kreeg ik van de producenten gelukkig de vrije hand. Er hoefden geen bekende Nederlanders in voor de publiciteit. Het verhaal en de jongen spelen de hoofdrol. Om dan in bijrollen bekende namen te casten, heeft geen zin. Ik heb gewoon gekozen voor de beste acteurs. Jamie Campbell Bower hebben we in Engeland gecast. Ook hij was de beste die we zagen. Al is het natuurlijk een leuk detail dat hij met Tim Burton en Johnny Depp op de set stond van Sweeney Todd. En hij is ook te zien in RocknRolla van Guy Ritchie.

Hoe kwamen jullie voor de opnames in Litouwen terecht?
Ik wilde sneeuw hebben en het landschap moest eruit zien als Nederland. Dat vonden we in het oosten van Litouwen, bij de Russische grens. Een streek die is uitgepolderd en daardoor met zijn weilanden veel op Nederland lijkt. We hebben er bijna de helft van de film gedraaid, de andere helft hebben we hier gefilmd.

Hoe was het om in Litouwen te filmen?
Vreemd. Je merkt er toch dat je in een oud-communistisch land werkt. Dat levert een bepaalde mentaliteit op. En de omvang van de crew was gigantisch. Je had er chauffeurs om de chauffeurs te rijden. Wij zijn gewend om met zo weinig mogelijk mensen te werken, daar stonden voortdurend honderd man om me heen. Ook bij een eenvoudige scène van Michiel die door het bos loopt. Mensen voor de verwarming, paardenverzorgers, strontscheppers. En dan werkten ze nog met minder mensen dan ze gewend zijn. Tijdens het communisme was er een levendige filmindustrie. Die is in elkaar gestort, maar er worden nu wel Russische en Amerikaanse producties gedraaid. Ik zag in de studio nog foto's hangen van Thekla Reuten en Rutger Hauer.

Hoe is het je gelukt om componist Pino Donaggio te strikken?
Ik ben al fan van hem sinds ik als puber zijn muziek hoorde in films van Brian De Palma. Wat me bij Pino Donaggio vooral aanspreekt is de lyriek en pathos. Daarvoor moet je denk ik uit het land van de opera komen. Alleen Italianen weten met een paar akkoorden zo'n emotie op te roepen. Dat gevoel zocht ik ook voor Oorlogswinter. Dat het gelukt is hem te overtuigen, is ongelofelijk. Hij vertelde me laatst welke regisseurs hij heeft afgezegd omdat hij te druk is. Dat waren grote namen. Ik heb hem gewoon het scenario opgestuurd en dat vond hij mooi. Bij onze eerste ontmoeting vertelde ik wat ik met de muziek wilde. De hele film draait om de jongen, het thema is verlies van onschuld. Zo kwam ik op het idee het thema muzikaal te laten vertolken door een jongenssopraan. Dat vond hij een prachtige vondst en was voor hem de inspiratie voor de soundtrack. De eerste keer dat hij me iets liet horen, was geweldig. Ik herkende het als echte Pino Donaggio-muziek, maar het past tegelijk perfect bij mijn film.