Aan iedereen - ter gelegenheid van 1 mei - meigroetjes. Vorige week heb ik, tijdens het wieden van onkruid in het voortuintje, weer last gekregen van mijn hernia. Iedere dag om spuitjes maar veel beterschap is er nog niet. Vandaar dat ik nog niet verder heb kunnen schrijven aan mijn artikels over het bezoek. Eventjes geduld dus, het komt wel goed.
Ik ben moe. Zaterdagmorgen kan je (net zoals op zondag) ontbijten in Begovil otel. Iedereen (behalve ik die een beetje langer rust) geniet van het buffetontbijt in Begvolil. Daarna vertrekken we naar de luchthaven rond de middag. De mercedes is een 240 diesel en zou zeker niet misstaan bij de oldtimers. We nemen de secundaire weg en daarna komen we toe op de luchthaven. Net zoals bij ons is er parkeerverbod voor de aankomst maar wie maalt daar nou om. Het is wachten tot uiteindelijk de politie Sevim sommeert om weg te rijden. Tien minuten later zijn ze terug. Tot na een kwartiertje de politie dezelfde een beetje moegetergd vraagt om weg te rijden.
Het is komiek om te zien. Bij ons komt de politie en na een korte vermaning wordt het schrijfboekje bovengehaald. Dit gaat enigszins anders in Turkije. Iedereen begint te discussiëren en soms gaat de noeste diender wanhopig weg in de hoop dat het verwachte vliegtuig zal landen.
Er zijn regels, maar de lokale politie is soepel. Te soepel. Want iedereen doet uiteindelijk wat ie wil. Ooit kreeg ik een boete voor te snel rijden, voorbij te steken over een volle witte streep (ik hing achter een zeer trage kamion die nauwelijks bergop raakte) en werd iets verder, door een volgende wagen van de verkeerspolitie gestopt. Ik denk dat ik zo'n 1.500 frank moest betalen. Ik had al mijn portefeuille bovengehaald maar mijn medepassagier schudde het hoofd. 200 frank zei hij tegen de politieagent. Het werd bieden en afdingen. Ik kwam ervanaf met een paar honderd frank boete, natuurlijk zonder bewijsje. Rushvet. Steekpenningen. Ook dit is Turkije.
Uiteindelijk komt de rest van de familie toe. Maya (mijn oudste dochter) en haar vriend Olivier, mijn neef Sam en mijn moeder en tante. Het is zo leuk hen weer te zien. Maya vertelt me dat ze hun vlucht hadden gemist (ze heeft dus wel degelijk iets van haar vader!!!) maar dat ze gelukkig met een andere lijnvlucht van Lufthanza konden vertrekken en de aansluiting met Izmir konden maken.
Ik zie ze even beteuterd kijken naar ons micraatje (om heel eerlijk te zijn, hun gezamenlijke bagage voor één vlucht was voldoende om een kleine kamion door zijn assen te doen zakken). Als ze dan de mercedes zien zijn ze blij. Alle bagage kan in de twee wagen(tje)s en dan gaat het op weg naar Mordogan.
Het moet gezegd, de chauffeur kent zijn wagen. Ook al zijn de zetels wat doorgezakt, toch is het nog comfortabel zitten. En we raken er zonder problemen.
We verdelen de kamers. Omdat Sevim en ik roken slapen we beneden. Dan kunnen we 's avonds nog een sigaretje roken. Mijn moeder en tante Josee onze kamer, Maya en Olivier de gastenkamer en Sam heeft ook een kamertje, dat van Gülce. Freya en Wim willen 'het penthouse' niet meer afstaan.
Misschien klinkt dat een beetje gek voor België maar het is perfect te doen om met negen te logeren in hetzelfde huis. Er moeten wel enkele afspraken gemaakt worden over de badkamer maar het zal heel aardig lukken.
Het enige probleempje zijn de schoenen. Hier draagt nooit iemand schoenen binnenshuis (er zijn wel sloffen voor iedereen). Dat is even wennen, maar vrij snel lukt ook dat.
We gaan eten in askip pide. Voor mijn moeder niet zo makkelijk. Zij is niet direct verzot op de Turkse keuken, maar er is keuze genoeg. Eventjes helpen met de kaart. Ik zeg mijn moeder dat ze ook gehakt (köfte) kan eten en hoor haar mompelen, 'neen hoor, voor mij geen vlees van een oude geit die ze in de vleesmolen hebben gedraaid'. Grapje natuurlijk maar vorig jaar gingen mijn moeder en tante samen met VTB-VAB op een georganiseerde reis door Turkije. Het was peperduur en het eten was slecht. Geen reclame voor een reisorganisatie als VTB-VAB. De deelnemers zijn er echt uitgebuit!!!
De tafel zit vol. Het restaurantje is kraaknet. De toiletten zijn proper. Het eten is goed.
Het is plezant om allemaal bij elkaar te zijn. Op zo'n momenten besef je pas hoeveel je je familie mist. En nu kunnen wij voor gastheer en gastvrouw spelen. Hun deel maken van onze ervaringen. Zo leuk en zo mooi.
Vrijdag. De dagen zijn voorbijgevlogen. Vandaag is een rustdag voorzien. Sevim is moe en blijft dit keer thuis. Wij rijden naar het dorpscentrum en zitten op het terras, dat telkens onze afspraakplaats wordt.
We wandelen het centrum uit. Richting Ayı balı. Een kiezelstrand dat zich uitstrekt achter de rug van het standbeeld van Atatürk. Dan volgt een kleine baai, veel te koud om er nu in te zwemmen, maar in de zomer is het er zalig. Het is vlakbij de plaats waar de mediterrane zeehonden verblijven.
We klimmen naar boven. Van hieruit zie je heel Mordogan. Een lange klim, maar het is de moeite waard.
Terug naar het dorp. Tijd om de innerlijke mens te versterken. Kip of vlees döner, köfte, durum. Langs de ene kant de zee, de andere kant het gebouwtje waarin alles wordt klaargemaakt. Ilse schrikt op. Het is kattentijd en een grote kater heeft snel haar handtas ondergeplast. Niet prettig natuurlijk. Maar ook dat is Mordogan.
Het wordt echt een dagje van luilekker nietsdoen. Wandelen, de omgeving verkennen. Op zoek naar een boot. Want er is afgesproken om met de hele familie een boottocht te doen. We vinden wel een boot, maar de prijs is te hoog.
We wandelen naar het jachthaventje en daar vinden we een andere boot. Prijs onbekend maar ik noteer het telefoonnummer. Sevim zal wel de besprekingen voeren. We hebben geluk. De ruime boot wordt verhuurd voor 500 TL waar Sevim nog weet op af te dingen tot 400 TL. Voor een ganse dag. Het kan echter pas maandag maar volgens de weersvoorspellingen is dat de mooiste dag. Toehappen dus.
's Avonds vis. Iedereen houdt hier van de ciupra (zeebaars) die hier heel goedkoop is. Zo'n 10-12 TL per kilo. En 'levendig vers', vis riek je hier niet, alleen als ie ligt te grillen op de barbecue of te bakken in de pan. Met een paar voorgerechtjes, een goed drankje erbij. Niet te versmaden.
We moeten nog bijkomend vervoer vinden. Een man vertelt ons dat ie twee wagens heeft, één ervan is een mercedes. Hij wil zelf rijden. 80 TL (diesel inclusief) wat voor komen en gaan (115 km enkel) niet overdreven is. Nu ook dit is geregeld, kunnen we op beide oren slapen. Mijn moeder zal versteld staan als ze wordt afgehaald met een mercedes!!!
Morgen komt de rest van de familie toe. Voor Bart, Ilse, Minne, Freya en Wim wordt het weer een luilekkerdagje. Voor ons, de weg naar de luchthaven en terug.
En dan zijn we in Efese. Een goede raad, bezoek nooit Efese zonder map. Die hadden we ons natuurlijk aangeschaft. Ik was de rehber (gids) maar natuurlijk las ik de dingen af van de map. Gelukkig kon ik soms wat meer vertellen dan op de map stond.
Al mijn documentatie heb ik uitgeleend (en natuurlijk nooit teruggekregen) maar ik vertel een paar dingen over Efese die je niet direct in de boekjes terugvindt.
In de hoogbloei van Efese (zo'n 2.000 jaar geleden) woonden er een half miljoen mensen!!! De regio was heel bekend om de Artemistempel (er rest nu slechts één enkele zuil) maar ooit was het een van de zeven wereldwonderen. De figuur van Artemis (Griekse godin van de jacht) werd geassimileerd met de moedergodin (Kybele). Voor de lokale bevolking is Artemis altijd vereenzelvigd met Kybele, de machtige moedergodin die duizenden jaren vereerd werd door de bevolking van Anatolië. De afbeelding van Artemis is trouwens heel verschillend met de afbeelding van Artemis bij de Grieken. Eigenlijk is Artemis gelijkgesteld met Demeter (godin van de aarde) maar voor de Grieken was Demeter een onbeduidende godin.
Verschillende studies hebben uitgewezen dat Anatolië een matriarchiale cultuur kende die zich verder heeft verspreid tot in Syrië waar de moedergodin Kybebe of Kybeba wordt genoemd. Of het matriarchaal of egaal was, die discussie is nog steeds niet uitgeklaard, feit is dat vrouwen minstens even belangrijk of belangrijker waren dan mannen.
Behoudens Sparta kende Griekenland een patriarchale cultuur (man staat boven de vrouw) maar zij dierven het niet aan om de bestaande religie te vernietigen, dus werd de moedergodin (Kybele) omgevormd tot Artemis.
Toen Paulus in Efese kwam moest hij vluchten. Niet omdat hij een nieuwe godsdienst (christendom) verspreidde (want Efese was een pluralistische samenleving met verschillende godsdiensten die naast elkaar bestonden) maar omdat hij de 'Artemis van Efese' als afgoderij bestempelde. De bevolking nam dit niet. Artemis (de oude moedergodin Kybele) was hun godin. Later werd deze bevolking gekerstend maar de oude tradities bleven bestaan. Na Kybele was er Artemis, na Artemis werd het Maria.
Toen de eerste kerk samenkwam in Efese was er een discussie over de goddelijkheid van Maria en de bevolking van Efese kwam in verzet zodat het concilie verplicht was Maria als goddelijk te erkennen. Om het een beetje plat te zeggen, het is dankzij de bevolking van Efese (later de Turken) dat Maria volgens het katholiek geloof een goddelijke status kreeg.
Efese is dus een heel belangrijke plaats. Wisten jullie trouwens dat alle concilies in de beginfase in Turkije plaatsgrepen (concilie van Nicea=Iznik, concilie van Efese herinner de brieven van Paulus aan de Efezers).
Ik heb het voorheen al geschreven maar het moet nog even van mijn hart. Als idioten die in hun achterhoofd de swastika (hakenkruis) als het symbool van bevrijding zien durven beweren dat het christelijke westen niets vandoen heeft met Turkije, vergeten dat én de basis van onze filosofie én de eerste concilies hier hebben plaatsgegrepen!!! Zelfs de lijkwade van Turijn is honderden jaren beschermd in Edessa (nu Şanliurfa). Hetzelfde krapuul dat durft te spreken over cultuur en vlaamse eigenheid en tegelijk de genocide tegen joden, homo's en zigeuners tijdens WO2 ontkent, beseft niet eens dat de roots van hun zo volprezen samenleving liggen in ditzelfde Turkije. Sorry, ik moet het even kunnen zeggen want racisme, fascisme en nationalisme zijn walgelijk.
Terug naar Efese. Weetjes. De enorme site was overdag stil. Alle transport gebeurde tijdens de nacht. Overdag alleen voetgangers. Overal waren de winkeltjes open. Het werd op prijs gesteld als je plaste voor de tekstielwinkeltjes. Urine werd gebruikt om te bleken.
Last but not least. Geld stinkt niet. Ten tijde van keizer Vespasianus werd tol geheven op de openbare toiletten. Maar het openbaar toilet bezoeken was een sociaal gebeuren. De adviseurs van Vespasianus stelden dat dit toch wel kras was, waarop machtshebber Vespasianus antwoordde 'geld stinkt niet', een leuze die alle machtshebbers zich eigen hebben gemaakt.
Efese is overweldigend. Voor mij is het misschien de tiende keer dat ik Efese bezoek maar telkens weer ontdek ik nieuwe dingen. Behoudens mezelf en Freya waren onze medepassanten voor de eerste keer in Efese. Weinig volk. Telkens een beetje uitleg. Stap na stap verkenden we de site.
Ga niet onvoorbereid naar Efese, maar lees er vooraf over. Met de handige map die je overal kan verkrijgen kan je de tempels en beelden in hun context plaatsen.
Hier werd geschiedenis geschreven. En die geschiedenis grift je in je geheugen. We komen bij het grote theater van Efese. 24.000 mensen konden hier zitten.
De kleine Minne zong enkele liedjes uit haar repertoire. Een paar honderd mensen zaten op de tribunes. Daarna begon Ilse te zingen. Enkele seconden later was het doodstil.
Iedereen zweeg. Kippenvel. Ondanks de warmte stonden mijn armhaartjes overeind. Een klassieke operastem (sorry als ik het verkeerd schrijf Ilse maar zo voelde ik het aan) vibreerde doorheen het theater. Mensen die binnenkwamen deden teken om te zwijgen. Het was uniek. Daarna een stormachtig applaus en opnieuw zong Ilse. Weer hoorde men enkel haar stem. Het moet fantastisch zijn dit te kunnen, het is uniek dit te kunnen horen.
En ik, ja ik had mijn camera bij. Zelfs met opgeladen batterijen maar ... ik had een bandje vergeten (typisch voor mij). 'Maar Marc toch' zal Minne binnen een paar jaar zeggen. Dit moet herhaald worden. Heden en verleden lopen door elkaar. De ruïnes worden loges. Beseffen dat iets mooi is. Dat cultuur niet gebonden is aan tijd, noch aan ruimte, noch aan mensen maar tegelijk een mix van dat alles is. Prachtig.
We wandelen Efese uit. Steeds kijkend naar het theater. Dit is geschiedenis, maar tegelijk werd hier door Ilse ook geschiedenis geschreven. Een klein stukje maar. Voor slechts een paar honderd mensen. Maar niemand zal dat moment vergeten. Gelijk besef je de grootsheid van deze site. De geschiedenis die erachter zit. Voor mij was het een Efese dat tot leven kwam. Beste keer dat ik de site bezocht.
We rijden weg. De bergen in. Naar Sirince. Een vroeger Grieks dorp dat tijdens de volkerenruil werd uitgewisseld. Overal word vruchtenwijn geschonken. Maar alles is nu afgesteld op toeristen. Ik vertelde Bart dat ik hier ooit een week verbleef. Jaren geleden. Ik had een kamer voor 5 euro per dag. Alles was spotgoedkoop. Iedere dag schreef ik hier. Vandaag onmogelijk.
Freya kijkt begerig naar de pensionnetjes. Zo romantisch. Maar alles is zo duur geworden. Voor Wim is het allemaal nieuw. Hij bruist van energie.
We keren terug langs een andere weg. Weer langs de zee. En ik rijd zoals een Turkse chauffeur. Af en toe vertragend om een 'gözleme-plaats' te vinden. Gemiddeld rij ik zelfs met kijken zo'n 90 km per uur op een tweevaksweg. Daarna op de autostrade gemiddeld 140 per uur. Maar iedereen voelt zich veilig want ik neem nooit risicos. Nu zal Freya wel zeggen 'maar pappa toch' en dan zeg ik 'de veiligheid was on board' en dan zwijgt Freya, want Wim is een veiligheidsadviseur met gezond verstand.
Gezond verstand. Iets dat spijtig genoeg op de werkzetels is verdwenen. Veiligheid is een zaak geworden van boekjes, regeltjes en normen. Maar verantwoordelijkheid nemen, dat is iets anders. Nochtans is dit wat werknemers willen. Zelfs rechters interpreteren de wet niet naar de letter. Als het te warm of te koud is, zwaaien de veiligheidsadviseurs met hun speciale thermometers. In de tijd op Boelwerf namen de mensen hun eigen thermometers, en veiligheidsadviseur of niet, het werk werd stilgelegd als het te warm was en de werkgever betaalde. Ja, ik ben nog van die generatie, fier dat ik me nooit door regeltjes en normen heb laten inpakken.Ik denk er het mijne van als gepensioneerde. Die vrijheid kan niemand me meer afnemen!!!
Tussen de vier- a vijfhonderd kilometer deden we vandaag. Als je dat in België doet zit je in een ander land. Hier hebben wij slechts twee provincies doorkruist.
Het was een mooie dag. We eten goed en Freya en Wim slapen in 'the penthouse' van ons huis, een plaatsje dat zij nooit meer willen afstaan.
Vrijdag. De dagen zijn voorbijgevlogen. Vandaag is een rustdag voorzien. Sevim is moe en blijft dit keer thuis. Wij rijden naar het dorpscentrum en zitten op het terras, dat telkens onze afspraakplaats wordt.
We wandelen het centrum uit. Richting Ayı balı. Een kiezelstrand dat zich uitstrekt achter de rug van het standbeeld van Atatürk. Dan volgt een kleine baai, veel te koud om er nu in te zwemmen, maar in de zomer is het er zalig. Het is vlakbij de plaats waar de mediterrane zeehonden verblijven.
We klimmen naar boven. Van hieruit zie je heel Mordogan. Een lange klim, maar het is de moeite waard.
Terug naar het dorp. Tijd om de innerlijke mens te versterken. Kip of vlees döner, köfte, durum. Langs de ene kant de zee, de andere kant het gebouwtje waarin alles wordt klaargemaakt. Ilse schrikt op. Het is kattentijd en een grote kater heeft snel haar handtas ondergeplast. Niet prettig natuurlijk. Maar ook dat is Mordogan.
Het wordt echt een dagje van luilekker nietsdoen. Wandelen, de omgeving verkennen. Op zoek naar een boot. Want er is afgesproken om met de hele familie een boottocht te doen. We vinden wel een boot, maar de prijs is te hoog.
We wandelen naar het jachthaventje en daar vinden we een andere boot. Prijs onbekend maar ik noteer het telefoonnummer. Sevim zal wel de besprekingen voeren.
We hebben geluk. De ruime boot wordt verhuurd voor 500 TL waar Sevim nog weet op af te dingen tot 400 TL. Voor een ganse dag. Het kan echter pas maandag maar volgens de weersvoorspellingen is dat de mooiste dag. Toehappen dus.
's Avonds vis. Iedereen houdt hier van de ciupra (zeebaars) die hier heel goedkoop is. Zo'n 10-12 TL per kilo. En 'levendig vers', vis riek je hier niet, alleen als ie ligt te grillen op de barbecue of te bakken in de pan. Met een paar voorgerechtjes, een goed drankje erbij. Niet te versmaden.
We moeten nog bijkomend vervoer vinden. Een man vertelt ons dat ie twee wagens heeft, één ervan is een mercedes. Hij wil zelf rijden. 80 TL (diesel inclusief) wat voor komen en gaan (115 km enkel) niet overdreven is. Nu ook dit is geregeld, kunnen we op beide oren slapen. Mijn moeder zal versteld staan als ze wordt afgehaald met een mercedes!!!
Morgen komt de rest van de familie toe. Voor Bart, Ilse, Minne, Freya en Wim wordt het weer een luilekkerdagje. Voor ons, de weg naar de luchthaven en terug.
Wachten is nooit prettig. Er is weinig verkeer op de luchthaven. De vlucht van Turkish Airlines heeft vertraging ... maar dat zie je nergens. Het toestel is geland. Wachten.
Dan zie ik ze. Freya met haar vriend Wim. Ze zien er moe uit, maar toch een stralende glimlach. In het micraatje is juist voldoende plaats voor hun bagage. We praten maar iedereen is moe. Afzetten in Balçova bij Hayal en Ali. Dan vertrekken wij. Gaan slapen bij Sevims ouders.
In Turkije is het normaal dat je overal kan slapen. Ben het intussen zo gewoon geworden dat ik het al abnormaal vind als je het niet doet. Gasten zijn heilig (kan geen beter woord vinden). Ons huis is het huis voor onze gasten. Dat geldt overal in Turkije.
Doe alsof je thuis bent is geen slogan maar echte realiteit. Het is een beetje een aanpassing maar ben het intussen goed gewend. Ieder huis in Turkije is ingericht op gasten die kunnen verblijven. Dat heeft natuurlijk te maken met de afstanden maar het maakt deel uit van de traditie. Als je mij vraagt in twee woorden te zeggen wat Turkije is dan zeg ik gastvrijheid en zon. Mooi toch.
De volgende morgen ... een paar uurtjes geslapen ... zijn we terug. Ali en Hayal zijn al gaan werken. Alle bagage wordt overgeladen in een taxi (daar zorgt Sevim voor) en ik vertrek met Bart, Ilse, Minne, Freya en Wim naar Selçuk.
We ontbijten in het winkelcentrum waar Hayal werkt. Vers geperst fruitsap en toast. Voor mij natuurlijk aangevuld met thee. Maar ook Bart begint al thee te drinken (een vorm van assimilatie?).
Het doet deugd mijn jongste dochter te zien. Haar Turks is (nu ben ik even beschaamd) bijna zo goed als het mijne. Als excuus kan ik enkel aanvoeren dat mijn dochters altijd goed in talen waren (maar Marc toch!!!).
De zon schijnt, het is warm en het micraatje is inderdaad een snel wagentje, gemaakt op Sevims maat. Freya merkt droogjes op dat mijn rijstijl wel een beetje veranderd is. Hoewel ik steeds voorzichtig blijf zou ik in België nooit rijden zoals hier. Maar nooit 180 per uur zoals Sevim.
De autostrade is comfortabel, beter dan bij ons. Helaas zijn er niet zoveel autostrades. En de kostprijs is bijna nihil. Minder dan één euro voor honderd kilometer.
Als we de afslag nemen naar Selçuk hebben we ook een viervaksweg. Alles verandert hier zo snel. We rijden Selçuk binnen. Parkeren voor de Sint-Johannes-basiliek, één van de zeven kerken van de apocalyps. Ilse vraagt me wat de kerken van apocalyps betekenen. Tot mijn schaamte moet ik bekennen dat ik het niet weet. Ik weet alleen dat zij vermeld zijn. Dus wie er iets meer over weet mag dit gerust doorzenden dan plaats ik het op deze site. De zeven kerken van de apocalyps liggen in Turkije en de meeste heb ik bezocht.
We wandelen Selçuk binnen. Het weer is zalig. Niet heet maar lekker warm. We ploffen neer op een terras van een typisch mannencafé en zien op de overgebleven resten van zuilen uit de oudheid ooievaars. Ik ben doodmoe maar gelukkig. Freya straalt en haar vriend voelt zich ook goed. Als ik iets mis in Turkije zijn het mijn dochters en nu Freya er is voel ik me heel goed.
We kopen koekjes, wandelen rond in Selçuk. Een heel gezellig stadje dat ik sinds jaren ken. Daarna gaan we naar Efese.
Ik parkeer aan de achterzijde van Efese. Als we uitstappen komt een man op ons af. Hij kan ons for free naar het begin van de site brengen. Project van het Ministerie van Onderwijs. We luisteren. We zitten bijna in zijn dolmus als hij zegt dat we eerst eens moeten gaan kijken naar hoe ze tapijten maken. Ik krijg een blok in mijn maag. Maar hij belooft dat we op elk moment kunnen vertrekken. We stappen in, komen in een tapijtenwinkel.
Wat de man zei was eerlijk. Nadat we gezien hadden hoe ze van de 'poppen' zijde maakten en enkele technieken (een klein kwartiertje) vroeg de man ons om naar tapijten te kijken. Ik zei dat we geen tijd hadden en een minuut later werden we naar het begin van de site gebracht. Was het omdat ik had gezegd dat ik in Turkije woonde, ik geloof het niet, ze hielden zich aan hun woord. En iedereen was blij eens te zien hoe de tapijten en kelims in Turkije werden gemaakt.
Bornova is ook een van de moderne stadsdelen van Izmir. De grote winkelcentra vind je aan het begin en einde van de stad (Balçova en Bornova). Hier heb je zelfs een ikea-winkel maar het is beter dat je meubelen laat maken door stielmensen, het kost iets meer, maar het is tenminste robuust (en om heel eerlijk te zijn, ik heb het veel liever dat gewone mensen er hun verdienste mee hebben dan multinationals).
We gaan naar een oud Grieks gebouw, eigendom van de universiteit, omgevormd tot restaurant. De 'ege-universiteit' heeft twee zulke locaties. Hier kan je echter geen alcohol krijgen (in het andere wel) omdat het tijdens de regering van de AK-partij (na 2002) werd omgevormd tot restaurant. Het zegt eens te meer iets over de 'verdraagzaamheid' van de door de Europese Unie zo geprezen AK-partij. Deze partij maakt trouwens deel uit van dezelfde fractie in Europees Parlement waar ook CD&V en CDA inzitten!!!
Maar de omgeving is prachtig. Het restaurant heel sjiek en het eten ... mmm... .
Naast Bart, Ilse, Minne en wijzelf zijn ook Hayal en Ali aanwezig. Een paar voorgerechtjes, voor elkeen een hoofdgerecht en dan de desserts. Gebakken ijskreem, tiramisu, ijs op wortelblaadjes, ijs met framboise-saus... . Achteraf nog een theetje of koffie en frisdranken tijdens de maaltijd. Het is overheerlijk. En de prijs ... voor 7 personen. Fooi inbegrepen zo'n 50 euro. Niet per persoon, maar voor allemaal samen.
Hayal, nog steeds niet betaald sinds maanden, vertelt me dat haar bedrijf is overgenomen. Ze kan aan de slag voor een nieuwe patroon maar haar (fictief) loon wordt van 1050 TL gebracht op 700 TL. Bart kan het niet begrijpen. Maar ook dat is Turkije. Wanneer zal de Europese Unie zich eens druk maken over de arbeidsrechten van de mensen hier?
We rijden naar de andere kant van Izmir, Balçova. Bart, Ilse en Minne zullen hier deze nacht slapen. Zetels worden bijeengeschoven en zij hebben een driemansbed. Wij roken in een zijkamertje. Ali hoort nog steeds de TV spelen en vraagt me of Bart weet hoe hij de TV kan afsluiten. Ik klop op de deur. Het afsluiten van de TV is geen probleem. Ilse vraagt of ik nog even kan komen. Minne wil nog een zoentje voor zij gaat slapen.
Eigenlijk vind ik het wel een prestatie dat Bart en Ilse met hun dochtertje (3 jaar) naar hier kwamen. Maar alles verloopt perfect. En Minne, ze lust evengraag de Turkse als de Belgische keuken. Ze proeft zelfs pikante pepers (wat ze niet lust). Ik ben fier op zo'n achternichtje. Eerlijkheidshalve moet ik eraan toevoegen dat ze ook wel een slechte gewoontes van mij heeft overgenomen. We eten veel met onze handen. En dat deed zij natuurlijk ook. Foei Marc.
We maken dikwijls grapjes. En Minne, steeds attent, 'Sevim toch' (maar nooit 'Marc toch').
Sevim slaapt. Iedereen slaapt. Ik blijf wakker. We moeten immers Freya en Wim gaan halen. Zij komen deze nacht toe. Ik volg het internet. Zien of de vlucht geen vertraging heeft. Rond één uur maak ik Sevim wakker. We moeten naar de luchthaven. Mijn jongste dochter en haar vriend komen toe. Vanaf nu groeit het bezoek aan.
8 april. We vertrekken samen naar Izmir. Ik rijd. Om heel eerlijk te zijn, ik rijd niet graag in de grote steden van Turkije. Ik ken Izmir nu al een beetje maar het blijft altijd een avontuur.
Mordogan-Izmir is zo'n 90 km. De eerste 37 km volg je de golf van Izmir. Een kronkelige weg die de zee volgt. Daarna is het autostrade. Maar we besluiten om door te rijden tot Urla via de secundaire weg. Urla herbergt de oudste zeehaven van Turkije, zomaar eventjes 6.000 jaar oud.
Midden in de zee ligt een stukje weg in het water die het vasteland verbindt met een eilandje in de zee waarop ook het openbaar ziekenhuis is gevestigd.
We stoppen eventjes vóór de weg. Een speeltuin. Minne bruist van enthousiasme en wil alle speeltuigen uitproberen. Daarna rijden we naar het eilandje.
Het is een speciale ervaring, je rijdt echt in de zee en dan ontvouwt zich een klein paradijs. Wie voor zijn plezier in het ziekenhuis wil liggen (helaas doe je dat nooit voor je plezier) vind hier echt de geschikte plaats.
Het is parkeren op zijn Turks, dat wil zeggen, zoek een plaats en parkeer daar maar. Bart is heel aandachtig. We gaan naar de openluchtrefter van het personeel. Droom van een landschap. Iets verderop een strand, voorbehouden voor het personeel. Misschien een idee voor het AZ Nicolaas zeg ik tegen Bart. Zo'n prive strand voor het personeel. Hij is onmiddellijk mee.
Grappig. Er staat een bankautomaat. Bart zegt, dat hebben ze zelfs niet bij ons. De omgeving maakt indruk. Deze plaats is inderdaad een tussenstop waard.
In mijn achterhoofd denk ik aan de privatisering van al onze openbare ziekenhuizen in Vlaanderen. Via een geheime deal jaren geleden hebben de christelijke en socialistische zuil besloten dat de ziekenhuizen in Vlaanderen onder controle zouden komen van caritas en die in Wallonië een publiek karakter zouden blijven houden. Zo kwamen in Temse, Hamme, Sint-Niklaas, Dendermonde en Zele alle openbare ziekenhuizen in handen van de caritas-sector. Lokeren is nog het enige openbaar ziekenhuis in het gewest Dendermonde-Sint-Niklaas en dat heeft te maken met het feit dat de liberalen daar aan de macht zijn.
We rijden door naar Izmir. Het centrum. Konak. Als je vanuit Mordogan naar Izmir rijdt kom je op 'de ring'. Je rijdt voorbij de stadsgewesten Narlidere en Balcova. De meest progressieve gewesten van Izmir. Hier heeft de AK-partij geen voet aan de grond. De CHP haalt hier meer dan 70% van de stemmen. Hoofddoeken zie je hier nauwelijks. Narlidere is trouwens overwegend bevolkt met Alevieten.
Konak. Ik draai even de verboden richting in (moet kunnen, dit is Turkije en hier moet je vechten in het verkeer) en kan parkeren in een verkeerstoren.
Konak. Het klokkentorentje en de kleine moskee. Een drukte van belang. Overal duiven. Minne mag voederen. Enthousiast natuurlijk.
We eten in de schaduw van het stadhuis. Döner. Maar daarvoor hadden we al simit gegeten. De simit (het ronde broodje met sesam) noemen ze hier gevrek, de beste van heel Turkije.
Dan in de bazaar van Izmir. Overal kleine straatjes, het ene winkeltje na het andere. Uitgestrekt. Goedkoop. We drinken versgeperst fruitsap. Een mengeling van nar (granaatappel) en portakal (sinaas) kost 1,25 TL per glas (62,5 eurocent). We gaan naar een oude kervanserail (vroegere standplaats voor karavanen) waar je onder tenten iets kan drinken. Eigenlijk kan je hier uren rondlopen. Hier en daar wordt gekocht. Sokken, ondergoed, het is spotgoedkoop en van goede kwaliteit.
Na een tijdje is iedereen moe. We gaan naar het museum van Izmir. Drie verdiepingen. Het onderste verdiep herbergt een reusachtige mozaiek maar is niet toegankelijk. Het gelijkvloers herbergt verschillende standbeelden, potterij en glas. Telkens je een stuk nadert knippen de lichten aan. Vele standbeelden zijn onthoofd (de islam verbiedt immers om mensen af te beelden) maar sommige zijn bewaard gebleven. Schatten van de oudheid (en dan te weten dat de overgrote massa van gevonden overblijfselen nog in de archieven steekt). Het verdiep erboven munten, glas, gouden sieraden. Minne is de gast van de bewakers. Ze zijn dol op haar.
Daarna, wandeling buiten. De friezen van Efese, verschillende halfverheven reliëfs en standbeelden.
Het wordt tijd om te gaan eten. We rijden naar Bornova. Het andere eind van Izmir. De afstand Balcova-Bornova is ongeveer 25 km. Binnenkort ligt er een metro die beide stadsgewesten verbindt. Dit keer rijdt Sevim. Recht doorheen de stad. Wat de meesten hier doen (de ring wordt relatief weinig gebruikt). Er is maar één klein probleempje. Ze weet niet juist waar het is. En in ieder stadsgewest wonen enkele honderdduizenden mensen. Maar geen probleem. We raken er. Wat we er hebben gegeten lees je in het volgende deeltje.
7 april. We hebben afgesproken om Bart, Ilse en Minne af te halen in hun hotel rond 10 uur. De zon is dit keer van de partij. We eten buiten en genieten van het zonnetje. Tijd genoeg. Maar ik vergis me een uur. Boven staat de wekker nog steeds op het winteruur en als Bart een berichtje stuurt ben ik in paniek. Het is bijna elf uur.
Tijd in Turkije is niet zoals bij ons. Hoewel ik steeds stipt ben zijn we dit keer te laat. Voor Bart en Ilse geen probleem. Het is immers vakantie. Minne is weer vol energie. Ze kan niet begrijpen dat de cafeetjes hier geen appelsap of chocomelk verkopen. Echt een droom van een kind. Ze doet me denken aan mijn dochters toen zij klein waren. Dan pas besef je hoe snel de tijd vliegt. Bart en Ilse hebben een traditioneel Turks ontbijt gekregen. Brood, boter, eitje, olijven, confituur en honing. Minne cornflakes. Ze zijn de enige klanten in het hotel. Maar er schort wat aan de infrastructuur. Het zwembad is niet verwarmd en de jaccuzzi werkt ook niet.
Het arras-hotel was bij zijn oprichting een viersterrenhotel. Maar Mordogan is niet direct de streek waar all-in toeristen naar toe trekken. Mordogan is nog authentiek. Geen sjieke restaurants, geen dure cafés, wel een open dorp. Overal lopen nog verlaten honden en katten. Garçons dragen hier geen kostuum. Maar het is goedkoop, Turks. Echt Turks dan.
Het hotel belooft alles in orde te brengen. Er waren een beetje problemen met de elektriciteit.
We gaan naar de wekelijkse dinsdagmarkt. Doen inkopen. Ilse koopt een tafelkleed. We kopen onze kazen en groenten. Voor ons wekelijkse routine. Bart, Ilse en Minne vinden het ook plezant. Dit is het echte Turkije. De groenten zijn voor ons nog relatief duur, enkel de seizoensgroenten zijn heel goedkoop. Maar toch zijn de prijzen niet vergelijkbaar met de onze.
Na de inkopen rijden we naar de dorpen. Alles komt in bloei. Alles is groen, verweven met wilde rozen en paarse bloemen. We stoppen bij een oudere vrouw. Haar ezeltje is volgeladen met sprokkelhout en rondom haar grazen een tiental geiten. 'Kolay gelsin' (maak het je makkelijk), Sevim is direct in gesprek. Alles ademt rust en de natuur is adembenemend. Onderweg zien we een arend zwevend van de weg naar de bergen. De bergdorpen. Hier heeft de tijd stilgestaan. We rijden naar Inecik. In een boom, rond het dorpsplein, ontdekken we een grote uil in een reusachtige dennenboom. Smalle straatjes waar geen auto doorkan. Een oudere vrouw vraagt of Minne niet bij haar mag blijven. Vriendelijk. De dorpen zijn hier niet verstedelijkt. Houtovens buiten, die gebruikt worden om brood te bakken. Oude mensen. De jeugd is weg. In de verte, de zee. Ik zet Minne op een ezeltje. De eerste keer is het dier wat schichtig, daarna is het geen probleem meer.
We ontmoeten een andere Belgische familie. Ook zij zijn hier op bezoek bij verwanten. Die leven in Karaburun.
Hoewel ik de weg goed ken, misrijd ik me bijna. Maar ja, ik ben (echt) wegenblind. We stoppen om wat kruiden te plukken. We stoppen om het landschap te bewonderen. Dit is ongerept gebied. We stoppen in een ander bergdorp, Kösedere. In het café, behalve Ilse en Sevim, enkel mannen. Oude mannen. Hoş geldin. Welkom. Sommigen kennen mij en Sevim omdat we hier af en toe komen. Maar ook met Sevims moeder komen we hier soms. We drinken ada-cay (kruidenthee). Overal ook hier is Atatürk aanwezig. Ilse vraagt het al niet meer. Ze weet al wie het is als ze naar een borstbeeld wijst.
Het nationalisme is enorm vergeleken bij België. De Turkse vlag en Atatürk zijn alomtegenwoordig.
Daarna rijden we naar een klein kustdorpje. Kaynarpınar. Een reusachtige moerbezenboom vormt de ingang van het plaatselijk café. Verder een klein jachthaventje. Je ziet trouwens overal hier in de streek de bodem van de zee en overal visjes.
Het is leuk. We voelen een band met elkaar. De omgeving brengt je tot rust. Geen industrie, geen gejaagdheid, geen problemen op het werk. Iedereen voelt zich behaaglijk. Je eet wanneer je wil, je drinkt wanneer je wil. De omgeving van het eiland brengt je tot rust.
Toen ik vroeger rondreisde in Turkije voelde ik telkens het verschil met België. In België leef je gejaagd, alles op tijd, steeds sneller, steeds beter. Voor het werk alleszins. Maar de levenskwaliteit? Alles, zelfs de vrije tijd, is gecommercialiseerd. Wie hier vrije tijd heeft is echt vrij. En heeft rijkdom niet te maken met levenskwaliteit?
Ik hou ervan om met Bart te discussiëren. Hij is én kritisch én open. Geïnteresseerd in het land. Ook belezen. En hij geniet duidelijk van zijn vakantie. Net zoals Ilse en Minne. Een mooi gezin.
Als we na het avondmaal terugkeren naar het hotel, blijkt dat de dag voorbij is gevlogen. Morgen verlaten we de rust van Mordogan. Dan is het Izmir. De drukte van de stad.
Bart, Ilse en Minne wonen langs de Schelde in Steendorp. Een paar huizen verwijderd van onze vroegere woonplaats. Ilse is mijn nicht, mijn ouderlijk huis is net naast het hare gebouwd. Bart werkt op het AZ Nicolaas en ze hebben een schat van een dochtertje dat luistert naar de naam Minne.
Op 5 april, na een lange vlucht met Lufthanza en overstap in München, landen zij op de luchthaven van Izmir waar Sevim hen afhaalt. De afstand van de luchthaven tot Mordogan bedraagt zo'n 115 km. Voor Turkije een kleine afstand.
De reis is goed verlopen maar Minne is stil. Een beetje koorts. Geen honger. Het weer voorspelt weinig goeds. Vorig jaar viel na de eerste week van april geen druppel regen meer, maar nu is het overtrokken. Niet normaal voor hier. Maar aan het weer kan je nu eenmaal niets veranderen, je moet het nemen zoals het komt.
Ik heb gekookt voor het avondeten. Een mix van Turks en mediterraan eten. Minne geeft verstek. We praten over de verbouwingswerken. Ons huis is groter dan zij zich hadden voorgesteld van de fotootjes. Het is gezellig. Terug Nederlands kunnen praten. Nieuwtjes van het thuisfront. Opnieuw coffeepads voor de senseo en Belgische sigaretten.
De volgende dag. Turks ontbijt. Minne houdt zich stilletjes. Hopelijk geen infectie. Het weer is overtrokken en af en toe valt er een bui. Sevim is terug naar Izmir. We hebben een auto gekocht, een Nissan micra. Zij keert pas deze avond terug. Ilse besluit bij Minne te blijven. Ze is er niet gerust in. Bart en ik wandelen naar het dorp. Dit keer ben ik gids. Het centrum van Mordogan ligt er verlaten bij. Paasvakantie bestaat hier niet en Westerse toeristen zijn schaars. Bart, Ilse en Minne zullen in het Arras hotel verblijven. Eigenlijk een veel te groot hotel voor Mordogan maar het heeft een uitgebreide infrastructuur (dat hadden ze ons althans beloofd). We keren terug langs een andere weg. De zee, de rust en ... plots worden we overvallen door een regenbui.
Terug thuis. We gaan pide halen. Dit keer wandelt Ilse mee. Bart zorgt nu voor Minne die nog steeds heel stilletjes is. Als het niet betert zullen we naar de dokter moeten.
In askip pide bestellen we de pizza's en drinken ondertussen een theetje. Er is weinig volk. Het terras van het restaurantje ligt in zee. Maar omwille van het slechte weer zijn de deuren gesloten. Ilse trekt grote ogen als zij de weinige klanten ziet roken. Overal hangen de verbodstekens maar iedereen rookt. Ze begrijpt het niet. Ik moet erom lachen. Dit is Turkije.
De pide valt in de smaak. Zelfs de kleine Minne eet een stukje pide met kaas. Een half uurtje later is ze vol energie. Oef. Prettig om zien.
Minne kleurt, tekent en geeft concert. Ongelooflijk. Drie jaar en bijna twintig kinderliedjes zingt ze, met het boekje in de hand. Ilse speelt voor ceremoniemeester en Minne als een volleerde zangeres buigt voor en na.
Sevim komt toe. Ezgi, de dochter van haar overleden zus, die Sevim na de dood van haar zus in huis heeft genomen, is mee. De micra is een goede auto. Ze heeft hem al eventjes uitgetest op de autostrade. 180 km/uur. Wie zei ook weer dat Turkse vrouwen niet snel zijn?
We gaan eten in het visrestaurant in het dorp. Ezgi is niet meegegaan. Ze heeft een ingangsexamen gedaan voor een Amerikaanse universiteit om filmschool te volgen en moet wachten op haar uitslag. Ze is een beetje depressief. Turkije biedt geen mogelijkheden. Je moet naar het buitenland.
We eten roodbaars barbun. Voorafgegaan door mezzes. Ook hier rookt iedereen. Eigenlijk zou er een evenwicht moeten zijn tussen rokers en niet rokers. Dit is niet goed, een totaal rookverbod evenmin. Maar Turkije aapt Europa na, alleen, de praktijk is anders.
De bagage van Bart, Ilse en Minne is al afgezet in het hotel, maar we keren eerst nog even terug naar huis. We kijken naar Ezgi's kortfilm. Hiermee kon ze deelnemen aan het ingangsexamen van een van de belangrijkste filmuniversiteiten in de VS. De titel van de kortfilm is Memo.
Ezgi vertelt heel in het kort dat zij geboren is na de staatsgreep van 1980. Deze staatsgreep had enorme gevolgen voor de bevolking. De film gaat over een vader met twee dochters. Vader gaat op reis en vraagt één enkel ding aan zijn dochters, draag zorg voor mijn vogeltje. Vader is vertrokken en de dochters feesten, kopen kleren, gaan naar fuiven tot blijkt dat het vogeltje ziek is. Ondanks bezoeken aan de veearts sterft het vogeltje. De dochters begraven het vogeltje. Vader komt terug thuis en de dochters geven beschaamd toe dat het vogeltje is gestorven. Vader vertelt dat hij vroeger een vriend had, Memo, een revolutionair. Memo is verdwenen en toen kocht hij op een dag het vogeltje. Het deed hem denken aan Memo. De film eindigt als de vader zegt, ik ben blij, eindelijk heeft Memo zijn rustplaats gevonden.
Iedereen is stil na het filmpje. Het zegt veel over een nog altijd niet opgeklaard stuk geschiedenis van Turkije. Ezgi leeft in Istanbul in het huis van haar vaders broer. Na de staatsgreep is hij opgepakt en maanden zwaar gefolterd. Hij heeft nu een bedrijfje maar weigert interviews te geven.
We zetten Bart, Ilse en Minne af aan hun hotel. Morgen verkennen we de omgeving.
De paasvakantie is voorbij. Voor ons was het een periode van familiebezoek. Samen twee weken genieten van Mordogan en omgeving. De dagen zijn voorbijgevlogen. Veel te snel helaas. Het is vreemd weer met ons tweetjes te zijn. We waren gewend geraakt aan onze bezoekers. Het afscheid was niet makkelijk. Maar iedereen heeft genoten.
De herinneringen aan Mordogan zullen nu ook steeds een stukje herinneringen aan de familie zijn. Het zal trouwens niet bij dat ene bezoek blijven. De microbe van de streek heeft ook hen gebeten, en dan kan je niet anders dan terugkeren.
Het wordt tijd om terug de draad op te nemen met ons dagdagelijks leven. En natuurlijk de weblog aan te vullen.
Als deze verkiezingen één ding duidelijk maken, dan is het dat de regerende AK-partij niet almachtig is. Hoewel dit gerelativeerd moet worden. Als je bijna 40% van de stemmen haalt, dan ben je nog altijd de machtigste partij van het land, ver vooruit op de anderen.
Toch zijn er barstjes gekomen in de regerende partij. De eerste minister, Erdogan, had erop gerekend het resultaat van de parlementsverkiezingen in 2007 waar ze meer dan 47 % van de stemmen haalden, te evenaren. Was dit niet het geval, dan zou hij dit als een nederlaag aanzien. Deze verkiezingen waren dus een belangrijke test voor de AKP.
De AKP had drie doelstellingen:
De macht breken van de DTP en de grootste partij worden in Diyarbakır, de grootste stad van het Zuid-Oosten, hoofdzakelijk bevolkt door Koerden.
Izmir veroveren op de CHP omdat het een symbolisch bolwerk is en de AKP bij de parlementsverkiezingen bijna op gelijke voet kwam.
De macht houden in Ankara en Istanbul waar ze de vorige keer met lengten voorsprong op de oppositie waren geëindigd.
Je mag niet vergeten dat de AKP al sinds 2002 de absolute meerderheid heeft in het parlement én sinds de vorige gemeenteraadsverkiezingen van 2004 de voornaamste steden controleerde. Zoals andere partijen in het verleden, zorgt de AKP er voor dat zeker die steden of gemeenten die zij controleert er financieel het beste vanaf zijn. Sommige ministers waren op de campagnetoer zelfs niet beschaamd om te zeggen dat steden en gemeenten waar een andere partij de macht zou halen, minder geld zouden krijgen!
De opgang van de AKP. Het hoe en waarom.
De AKP heeft haar sociale basis bij een groeiende burgerij die vooral in Centraal Anatolië opgang maakt. Steden als Kayseri en Konya, vroeger duffe steden, zijn nu moderne centra geworden. Deze nieuwe burgerij is pro-Europees maar islamitisch conservatief. In die zin verschilt zij grondig van de 'oude fundamentalistische partij' waaruit de AKP is gegroeid.
Maar even belangrijk, via haar 'liefdadigheidsorganisaties', en dikwijls ook via 'officiële instanties' die hun gunstig gezind zijn, zorgt de AKP voor een sociaal net dat zeker in de verpauperde gebieden, van enorm belang is en waarop ook een groot deel van haar stemmenmachine berust.
De AKP is in 2002 aan de macht gekomen, eerder door toeval dan door haar programma. De jaren daarvoor waren er steeds coalitieregeringen, met galopperende inflatie én corruptie én een ineenstorting van de Turkse economie in 2001. Met één derde van de stemmen hadden zij genoeg om een absolute meerderheid in zetels in het parlement te krijgen (dit komt door het kiessysteem, waarbij een partij nationaal de kiesdrempel van 10% moet halen om vertegenwoordigd te zijn in het parlement). Het was een partij die stond voor 'schone handen' en stabiliteit bood. Hoewel de AKP het programma van het IMF uitvoerde, kreeg ze snel de steun van de islamitische liefdadigheidsorganisaties waardoor haar aanhang snel groeide in de verpauperde wijken van de reusachtige steden. Tegelijk slaagde zij erin voor het eerst de inflatie (die soms opliep tot 100 % op jaarbasis) terug te dringen.
Gesteund vanuit de opkomende burgerij koos de AKP voor een heel voorzichtige koers. Het staatsapparaat werd immers nog sterk gecontroleerd door de kemalistische elite van voorheen en de AKP waagde zich niet aan een krachtmeting. Tegenover minderheden stelde zij zich veel openlijker op dan voorheen en zodoende wist zij door haar pro-europese koers (meer democratie en rechten voor iedereen) de steun van een deel van de intellegentsia te winnen.
Velen zagen (om verschillende redenen) heil in die pro-europese koers. De werkende bevolking dacht dat haar levensstandaard zou stijgen, de Koerden dachten dat zij hun rechten zouden krijgen, de vakbonden dachten dat zij stakingsrecht en sociale rechten zouden krijgen en zo kreeg de AKP heel makkelijk een veel bredere steun dan bij hun eerste verkiezingsoverwinning.
Door het feit dat zij alleen regeerde en de inflatie bedwong met een monetaire politiek waar zeker een deel van de reguliere werkers het slachtoffer van werken (de informele of zwarte economie in Turkije is immers heel groot, in bepaalde sectoren veel groter dan de reguliere economie) woog dat niet op tegen de uitbreiding van haar electore basis.
Het werd haar bovendien heel makkelijk gemaakt door de CHP, toen nog de enige partij die in het parlement als oppositie was vertegenwoordigd, die steeds meer woordvoerder werd van de oude kemalistische machtselite (leger, gerecht, president, universitaire raad, media) en het laatste restje vernis van 'sociaal democratische partij' verloor. Meer nog, bepaalde politici van de CHP stuurden aan op een tussenkomst van het leger om deze 'anti-seculiere' partij van de macht te verdrijven.
In het verleden heeft het leger drie keer de macht gegrepen en zeker de laatste staatsgreep van 1980 die leidde tot opsluiting van meer dan een half miljoen mensen, doodstraffen, verbanningen en folteringen, wilden weinigen terug!!!
Zo kon de AKP op rozen naar de gemeenteraadsverkiezingen van 2004 waar zij bijna 42 % van de stemmen behaalden !!!
Nu zijn gemeenten niet onbelangrijk om een electorale basis uit te bouwen. Door de strakke unitaire structuur worden gemeenten vanuit de nationale overheid gefinancierd. De AKP deed wat tussen haakjes ook andere partijen deden in het verleden de gemeenten die zij controleerde kregen het grootste deel van de koek de andere steden en gemeenten de restjes. Maar waar in het verleden het geld dikwijls in de zakken van corrupte partijleden verdween, werden er deze keer belangrijke infrastructuurwerken uitgevoerd (ook om het land rijp te maken voor de Europese Unie). In een programma zag ik hoe de muhtar van een klein dorp met zijn collega van een ander dorp naar een van de AKP-bonzen ging om te vragen een weg tussen de twee dorpen aan te leggen. In ruil zouden beide dorpen volledig hun stem aan de AKP geven. Let op, dit gebeurde ook in het verleden, maar door de steeds wisselende regeringen kwam een groot deel van het geld terecht in zakken van corrupte politici. Vast staat dat de AKP vanaf 2004 weer de kans kreeg om zijn electorale basis verder uit te breiden!!!
Maar deze overwinning voerde ook de druk op van de electorale basis. De opkomende burgerij uit centraal Anatolië die de musiad (patroonsvereniging van kleine en middelgrote bedrijven) controleert, waar de tusiad (de grote patroonsorganisatie) nog steeds nauwe banden heeft met de kemalistische elite, wilde ook controle verwerven over een deel van het staatsapparaat.
De strijd tussen deze twee elites weerspiegelde zich in de strijd tussen de CHP (oppositie) en de regerende AKP. Wrijvingen tussen het leger dat regelmatig opmerkingen maakte over het in gevaar brengen van de seculiere staat en de AKP namen toe. Toen er een nieuwe president moest gekozen worden en Erdogan zijn minister van Buitenlandse Zaken Gül voorstelde, was het hek van de dam.
Via diverse organisaties werd massaal geprotesteerd in de grote steden. De Turkse vlaggen en de foto's van de stichter, Atatürk, namen het straatbeeld in. De CHP en met haar de seculiere elite schilderden de AKP bijna af als de Taliban. Het hooggerechtshof werd ingeschakeld en er kwamen vervroegde verkiezingen.
Weerom liet het leger van zich horen. Voor hen was zonder het letterlijk te zeggen de kandidatuur van Gül onaanvaardbaar.
Deze strijd uit zich in symbolen. Want hoewel de AKP zeker niet mijn voorkeur wegdraagt, toch kan men moeilijk stellen dat het een 'fundamentalistische' partij is. Het is een conservatieve partij, maar tegelijk een volkspartij. Wie in de moderne stadsdelen leeft, kan zonder problemen alcohol drinken. Hoofddoeken zijn er schaars en de kledij is modern. Door echter de taksen op alcohol en benzine enorm te verhogen jaagt de AKP een groot deel van de regulier werkende bevolking tegen zich in het harnas. De leerkrachten of ambtenaren, de werkers in de grote bedrijven, zij betalen de rekening van het IMF, maar juist deze categorie stemt in grote mate op de CHP !!!
Maar in de verpauperde wijken hebben de mensen geen auto, evenmin hebben zij geld voor alcohol, voor hen is er de strijd voor het dagdagelijkse brood en daarin worden ze geholpen door het sociale netwerk van de AKP in allerlei vermommingen. Het platteland is ook conservatiever en de sociale druk om 'gepaste kledij' te dragen is aanwezig.
Als AKP burgemeesters dan een verbod instellen op het drinken van alcohol in hun steden, krijgen zij natuurlijk problemen met én de kemalistische elite én de doorsnee reguliere werkers.
In de nieuwe steden van Centraal Anatolië hoor je deze klachten niet, omdat de bevolking er gewoon conservatiever is. In Konya loop je niet in een minirokje rond, waar dat in de moderne stadsdelen van Istanbul, Ankara, Izmir ... geen probleem is.
De bemoeienissen van het leger hadden echter een averrechts effect. De vervroegde parlementsverkiezingen van 2007 bezorgden de AKP bijna 48 % van de stemmen. Naast de AKP zijn er drie partijen vertegenwoordigd in het parlement. De CHP met ongeveer 20% en de (uit de fascistische partij ontstane) MHP met 11 % en tenslotte de DTP die, via het indienen van 'onafhankelijke kandidaten' (zij vallen niet onder de 10% regel), ook in het parlement vertegenwoordigd is. Daarnaast heeft de AKP nu ook haar president (Gül) die na de verkiezingen in het parlement door steun van de MHP dit keer wel kon verkozen worden.
De AKP, gesterkt door deze nieuwe verkiezingsoverwinning, probeerde de hoofddoek toe te laten voor studenten op de universiteiten. De CHP stapte naar het grondwettelijk hof en de hoofddoek bleef verboden.
Als klap op de vuurpijl besloot de procureur van het grondwettelijk hof de procedure in te leiden om de AKP (op basis van het in gevaar brengen van de seculiere staat) en de DTP te verbieden (op basis van het in gevaar brengen van de eenheid van de staat).
De AKP heeft het gered. Met één stem in haar voordeel besliste het grondwettelijk hof om de regerende partij niet te verbieden.
De DTP wacht nog steeds op de uitspraak.
Intussen heeft de AKP eieren voor haar geld gekozen en is er een soort staakt het vuren tussen de kemalistische elite en de AKP. Dit moet ook gezien worden in het kader van het Ergenekon dossier.
Een aantal procureurs hebben een onderzoek gestart naar de organisatie Ergenekon. Het gaat over een schimmig netwerk waar gepensioneerde generaals, journalisten, leden van de (officieel niet bestaande) Jitem, een onderdeel van de gendarmerie waar iedereen over schrijft, deel van uitmaken. Het gaat over doodseskaders, koelbloedige moorden uit het verleden die nooit opgehelderd werden en plannen tot het maken van een staatsgreep.
Dat er niet altijd volgens de regels van de rechtsstaat wordt gewerkt, staat vast, maar het staat ook vast dat 'deze staat binnen de staat' enorm gevaarlijk is voor welke democratie dan ook.
De AKP slaat en zalft. Enerzijds weigert de eerste minister te spreken met de leden van de DTP die ervan beschuldigd worden de politieke arm te zijn van de verboden PKK, anderzijds wordt er op 1 januari een Koerdische zender opgericht.
Ondanks dat de economische crisis in Turkije enorm hard toeslaat met een werkloosheid die bijna de 14 % heeft bereikt (en dan spreken we over de officiële werkloosheid) worden er slechts een beperkt pakket aan maatregelen getroffen.
De oppositie weet het niet uit te buiten, integendeel, behoudens kritiek hoort men weinig of geen alternatieven.
Erdogan die van deze verkiezingen zijn absolute zege wou maken is vrij agressief. De aanklachten over corruptie die ook tegenover een aantal AKP bonzen geformuleerd worden, worden van tafel geveegd als 'larie'. Met het oog op de verkiezingen worden in de arme wijken ijskasten, gsm's en wasmachines 'geschonken', dikwijls door officiële instanties.
Maar tegelijk zorgt Erdogan voor dingen die zijn populariteit laten stijgen. De reactie in Davos tegen president Peres van Israël, deed zijn populariteit weer met ettelijke punten stijgen. Het teruggeven van het staatsburgersschap aan de verbannen communistische dichter Nazim Hikmet is meer dan symbolisch. Het betekent een streep trekken onder een deel van een duister verleden. Zijn weigerachtige houding om een pakt met het IMF af te sluiten legt hem ook geen windeieren.
En van de oppositie heeft de AKP weinig te vrezen. De CHP (republikeinse partij) staat enorm ver van een 'progressieve, democratische of werkersgezinde' partij. Zij werpt zich steeds meer op als een puur nationalistische partij die draait als een windhaan. Waar zij zich enerzijds opwerpen als de 'echte secularistische partij' zetten zij anderzijds hier en daar een imam op hun lijst, spelden zij partijspeldjes op bij vrouwen die de çarsaf dragen en hun kandidaat in Kocaeli riep zelfs op om op iedere hoek van de straat koranscholen op te richten. Zulke maneuvers worden echter heel snel doorzien en in plaats van er fors op vooruit te gaan, is hun stemmenwinst beperkt, terwijl de MHP (een 'beschaafde' fascistische partij) hierbij garen spint en fors haar stemmenaantal verhoogt.
In de gordel van de Egeïsche tot de Middellanse zeekust, van oudsher een CHP-bastion, verliezen ze een aantal (3) provincies aan de MHP !!!
Izmir de van oudsher 'meest liberale' stad blijft behouden, en hier gaat de AKP fors achteruit tegenover de vorige verkiezingen. Het is echter tekenend dat CHP-leider Baykal tot op het laatste moment wachtte om de CHP-burgemeester te steunen. De CHP in Izmir is immers een stuk progressiever en linkser dan de CHP-leiding. Telkens hij voelt dat zijn autocratische macht in gevaar komt of zou kunnen komen, zuivert hij alle tegenstand systematisch uit.
In Istanbul en Ankara (waar de burgemeester van AKP-signatuur) serieus in opspraak kwam, blijft de AKP de sterkste partij, maar het verschil met vroeger is verkleind. In feite is het een nek aan nek race geworden. Plots zag men op de tv-kanalen een van CHP-leiders komen verklaren dat er 'elektriciteitspannes' waren (nou ja, daar kan ik van meespreken) waardoor de uitslag niet meer zou kloppen. Blijkbaar heeft men gebruik gemaakt van computers die regelmatig uitvielen. In Izmir deed men het beter. Het netwerk raakte overbelast en men schakelde gewoon wat computers uit en dan ging het vanzelf.
Voor de bevolking was weinig alternatief, er bestaat zelfs geen rechtse sociaal-democratische partij.
Klein links heeft op verschillende plaatsen geen lijsten ingediend, wat natuurlijk in het voordeel van de CHP of de DTP speelt. Er is weliswaar één burgemeester verkozen van de ödp, in Samandag tegen de Syrische grens. En sommige linkse politici zoals de burgemeester van Dikili kwamen op de CHP-lijst op.
Toch komt de AKP niet zonder problemen uit deze gemeenteraadsverkiezingen. Vooral inzake de benadering van het Koerdisch probleem blijkt dat ze het moeten afleggen tegen de DTP die dit keer licht groeit en in Diyarbakır en Batman fors vooruit gaat.
Het verlies van Antalya aan de CHP en de nek aan nek koers in Istanbul en Ankara liggen de AKP ook zwaar op de maag. Het bleek dan ook duidelijk dat Erdogan niet zo gelukkig was met zijn overwinning!!!
Nu zal de AKP terug moeten overgaan naar de orde van de dag onder andere de snelgroeiende werkloosheid, de integratie in de Europese Unie, de wijziging van de grondwet, een oplossing van het Koerdisch probleem. Het Ergenekon dossier wordt steeds dikker en zou model kunnen staan voor een thriller, met generaals die achter hun tafel staatsgrepen voorbereiden, moordaanslagen, doodseskaders, verdwijningen ... .
De economie zit net zoals overal elders in een steeds dieper groeiende recessie. De rekening wordt betaald door degenen die nog werk hebben of hun werk verloren. Vraag is hoelang dit zal blijven duren, want noch de regerende noch de oppositiepartijen hebben een duidelijk antwoord en de macht van vakbonden is beperkt door een ganse reeks van wetten die staken zo goed als onmogelijk maken.
Nochtans zal verzet nodig zijn. Hoe het zich zal organiseren en verder zal verlopen, blijft met de mix van dossiers die het hier nog extra gecompliceerd maken, de vraag.
Hoewel het vroeg in de morgen is zijn nog niet alle stemmen geteld. Ik geef hier de provinciale uitslagen weer (95 % van de stemmen geteld).
De AKP verliest 1 tot 2 % tegenover de vorige gemeenteraadsverkiezingen en meer dan 8 % tegenover de parlementsverkiezingen en belandt op 39-40 %.
De CHP belandt op 23 % (winst plus 2 %) maar de MHP maakt de grootste sprong en komt op 16 % (winst plus 5 %).
De DTP wint een klein procent en behaalt 5,5 % en dat is evenveel als de SP (de oude fundamentalistische partij) die hiermee ook een goede score behaalt.
Verder zijn er nog een paar kleinere partijen, maar die halen maximaal 2 tot 3 procent van de stemmen.
En de uitslag hier ...
De provincie Izmir heeft 30 gewesten en daarvan haalde de CHP er 27 binnen, eentje ging naar de DP (Democratische Partij) en tot op het laatste moment bleef het spannend. Het leek erop dat Çesme naar de AKP zou gaan maar op het laatste moment haalde ook hier de CHP Çesme binnen.
Bleef nog Karaburun, het kleinste, waartoe ook Mordogan behoort. In de beginfase leek het erop dat de CHP ligt voorop lag (2 van de 7 kieskringen geteld, met enkele stemmen toen er 5 van de 7 kieskringen geteld waren, won de AKP met 3 stemmen). Nu, om vijf uur zijn alle kieskringen geteld en wint de CHP met 14 stemmen verschil. Wat dit voor Mordogan betekent weet ik (nog) niet. Het zal er nog om spannen maar nu ga ik slapen na een spannende verkiezingsnacht.
De volgende dagen wordt deze weblog opgekuist. Een aantal artikels verdwijnen en in de toekomst behandeld deze weblog nog ons dagdagelijks leven.
Er komen twee nieuwe weblogs, eentje over de reizen uit het verleden (weblog2), een andere die meer ingaat op de actualiteit en achtergrondinformatie verstrekt(weblog3). Voor deze twee weblogs dien je echter in te schrijven.
Een aantal lezers hebben reeds ingeschreven, wil jij ook inschrijven voor weblog2 en/of weblog3, stuur dan een mailtje naar marcvanhecke@hotmail.com
Zodra de tweede en derde weblog werken, krijg je de nodige informatie toegestuurd.
De zon schijnt. Geen wolkje aan de lucht. Alles ligt in een zonovergoten morgendschaduw. Nu komt de echte lente. Met zomerse temperaturen. Niet alleen het klimaat verandert maar ook het seizoen en voor hier betekent dat zon zon en nog eens zon. En gelijk komt de warmte. De zaligste periode van het jaar.
De vlinderthijm staat overal in bloei en nu wordt het tijd om te plukken en confituur te maken. Deze plant is in België beschermd maar groeit hier overal. En vlinderthijmconfituur, een echte lekkernij. Net zoals artisjokkenconfituur. Kennen jullie in België niet maar nu begint het artisjokkenseizoen. Seizoengroente en o zo lekker.
Wij eten gevulde artisjokken. Je neemt verse artisjokken en vult deze met een mengeling van rijst en gehakt. In een oventje of goed gesloten pan braadt je dit in olijfolie. Immens lekker als hoofd- of voorgerecht. En we kopen verse artisjokken voor iets minder dan 1 euro per kilo. Zalig toch.
Maar sommige groenten (zoals pikante pepers) zijn duur. Bijna 3 euro voor een kilo. Tomaten kosten nu 75 cent voor een kilo. Jonge verse komkommers hetzelfde. Duur voor hier. Maar we hebben onze Turkse kool en onze Turkse speciale wortels (rood als rode kool maar o zo lekker) en daarnaast alle soorten van bloemkool (niet enkel de witte, maar ook de paarse!!!!).
Hier eten wij bloemkool als mezze (voorgerecht). Alles wordt gekookt en daarna overgoten met citroen. Niet mijn smaak maar als stukje van een voorgerecht is het lekker.
In de Turkse keuken eet je meestal drie tot vier voorgerechten. Alles komt gelijk op tafel en bij voorgerechten wordt meestal raki of een droge witte wijn gedronken. Daarna komt de rest op tafel.
Bij ons is dat vis, elders gelden de riten van de lokale gewoontes. Maar waar je ook bent het is lekker en deel van onze keuken.
In het huishouden heeft een man weinig of geen inspraak. De vrouw beslist en ze is nooit in paniek. Of er nu vijf of vijftien mensen op bezoek komen, nooit is er een probleem. Gezellig toch. En de Turkse keuken is ... geweldig.
Het doet me altijd genoegen een mail te krijgen. Als die komt uit de stadswerkplaatsen dan doet me dat extra deugd. Daar zaten (en zitten) nog steeds onze meest strijdbare militanten en leden.
Dat mijn artikel niet makkelijk is, heb het nu een paar keer doorgelezen, kan ik mee akkoord gaan, maar er zijn geen simpele verklaringen en dus moet je dieper gaan. Zal er rekening mee houden als ik mijn brochure over de economische crisis schrijf.
Ik geef je volledig gelijk met de verkiezing van delegees. Als we voor een werknemersdemocratie zijn, dan moet een delegee verkozen worden. Het syndicaal statuut voor de openbare diensten bepaalt echter dat het de vakbonden zelf zijn die hun afgevaardigden aanduiden. Wie zijn/haar werk als delegee goed doet hoeft geen schrik te hebben voor syndicale verkiezingen. Het gooit een aantal rotte appels (die enkel uit zijn op eigenbelang) uit de mand. Dus ben akkoord met jou.
Mijn artikel over de crisis is inderdaad niet hoopvol. Ik wou meer dan wie dan ook dat deze crisis de beleidsopties van politici zou veranderen maar geloof dit niet. Zou dus zeggen, schiet niet op de boodschapper van het slechte nieuws maar op de politici die dit willen realiseren.
Ik blijf echter geloven in het socialisme en een betere toekomst voor alle werknemers, dat verdienen wij want wij brengen de goederen en diensten voort en zijn de eersten om aan de kassa te staan, niet de patroons en ceos van financïele ondernemingen!!!
En met jou geloof ik niet in onze huidige delegees. Dat is erg maar helaas de realiteit. Het wordt de hoogste tijd dat we zelf kiezen wie ons vertegenwoordigt
Ik kan natuurlijk mij baserend op diverse bronnen een afschuwelijk artikel schrijven over de 'dodenvelden' van de Koerden. Tienduizenden Koerden verdwenen in de negentiger jaren. Maar dit keer baseer ik mij op een artikel van Mustafa Akiyol, iemand die in zijn colums meestal de AK-partij verdedigt.
Hij geeft toe dat er minstens 17.500 Koerden zijn vermoord door de JITEM, een geheime inlichtingendienst van de gendarmerie. Maar hoewel alle pers openlijk schrijft over de JITEM ontkent men (leger, gendarmerie en regering) dat deze dienst bestond.
Stukken van de gebeentes worden nu teruggevonden in de 'putten van de petroleummaatschappij Botas'. De rest ligt elders.De verantwoordelijke generaal weigerde toendertijd te verschijnen voor de parlementaire onderzoekscommissie en het dossier werd begraven. Vandaag zit hij in de gevangenis in het kader van het Ergenekon dossier, iets waarover ik bij mijn achtergronden website wil schrijven.
Iedere week in Istanbul zijn er de moeders van de hoofdzakelijk Koerden - wiens zoon, vader of dochter werd vermoord en zij betogen om duidelijkheid te verschaffen over hun broers, zusters of vaders. Nog steeds worden zij beschouwd als terroristen!!!
Maar wat is er gebeurd met de Koerden? Is dit staatsterrorisme. Voor mij heel duidelijk. Als oud gewetensbezwaarde kan ik er nog inkomen dat men de PKK beschouwt als een terroristische organisatie. Maar wordt het niet de hoogste tijd dat onze journalisten en ze doen hun werk goed ook eens praten over staatsterrorisme???
Als dat niet gebeurt, en ik verwacht het niet, doen onze journalisten hetzelfde als met de economische crisis, de waarheid verdoezelen.
Het is niet zo makkelijk om de economische crisis uit te leggen. Je kan je ervan afmaken zoals een Geert Wilders (weglopen uit het parlement) of je kan de populistische toer opgaan.
Maar het is belangrijk naar de kern te gaan. De fundamentele vraag ligt dan natuurlijk of het kapitalisme als systeem niet het beste van de systemen is.
Eerst en vooral, een socialistische staat bestaat niet!!! Zowel de Sowjet-Unie als vele van de satelietstaten waren staten waar de overheid voor het grootste deel de economie controleerde, maar op een bureaucratische en weinig democratische manier. Dat was ook hun interne zwakte en daarom zijn ze ook tenonder gegaan. Nochtans was de Sowjetunie niet getroffen door de crisis van 1929 (de grote depressie) omwille van dit systeem.
Vandaag ligt het anders. Het 'speelgebied' van het kapitalisme is uitgebreid. Noch de vroegere Sowjet-Unie, noch de vroegere satelietstaten betaan niet meer, zij zijn autonome staten geworden. De Chinese volksrepubliek heeft zich voor een groot deel geïntegreerd in de kapitalistische wereldeconomie en de meeste 'vazalstaten' staan onder controle van Europa of de VS.
De oorzaken van de crisis
Hoe komt het dat een kapitalistisch systeem in crisis raakt? Eigenlijk is dit het makkelijkste punt van de marxistische crisistheorie. Een kapitalist produceert los van de andere kapitalist. Op dat vlak is er niet de minste regulering. En het kapitaal gaat telkens in de richting van die sectoren of landen waar het meeste te verdienen valt.
Laat ons veronderstellen dat in land x of sector y de meeste winst te rapen valt. Kapitaal is mobiel en je zal zien dat in land x of sector y enorm veel kapitaal toestroomt. Maar dit heeft een globaal effect op de winstvoet (de verhouding tussen geïnvesteerd kapitaal en de meerwaarde <winst> die hieruit voortkomt). Door de concurrentie zal de winst dalen. En omdat kapitaal telkens toestroomt naar die sectoren of landen waar de hoogste winstvoet te halen valt, grijpt een proces plaats dat marxisten beschrijven als 'de tendentiële daling van de gemiddelde winstvoet'. Dit is inherent aan de competitie of concurrentie.
Maar men beschouwt zelfs in een totale liberale maatschappij de staat als instrumentvan het kapitaal. Ondanks het feit dat wij verkiezingen kennen, is en blijft de staat een instrument in handen van het kapitaal iets wat maar al te dikwijls vergeten wordt.
De verhouding tussen investering en lonen van enorm belang voor de winstvoet van de kapitalisten wordt niet op de vrije markt geregeld want hier speelt de staat dikwijls een heel belangrijke rol.
In de hooggeïndustrialisteerde samenleving die wij kennen, is het loon immers een gesocialiseerd loon. Het vormt de basis van ons sociaal systeem. Net zoals de werknemer betaalt ook de werkgever een deel van het bruto-loon dat bestemd is voor de sociale zekerheid. Een bruto loon voor de werknemer is niet hetzelfde als het bruto loon voor de werkgever. En net zoals de werknemer stelt dat hij/zij teweinig netto in de pocket krijgt, reclameert de werkgever over het sociaal loon (dat is het bruto loon vermeerdert met de werkgeverslasten).
De werkgever betaalt deze 'lasten' niet zomaar. Zij maakten deel uit van historische beslissingen om een systeem van sociale zekerheid op te stellen. Daarom is die patronale bijdrage dikwijls een deel van onze inlevering, een typisch voorbeeld daarvan zijn de verloren indexsprongen na de devaluatie van de Belgische Frank. Zij zitten in het deel van de patronale bijdrage, hoewel het louter de werknemers zijn die hiervan de (koopkracht)gevolgen dragen!!!
Dus als gesproken wordt over de vermindering van de loonkost gaat het de patroons vooral over het aanvullend stuk dat zij op de bruto-lonen moeten betalen.
De staat heeft hier gevolg gegeven aan de vraag van de werkgevers. De werkelijke bruto loonkost is met ettelijke miljarden euros (!!!) gekrompen voor het patronaat. Niet voor de werknemers!!!
Maar doordat de staat min-ontvangsten heeft op het vlak van sociale zekerheid (want die worden immers verdeeld over werkgevers en werknemers en de staat zelf) komen er gaten in ons sociale zekerheidsnet.
Maar hierdoor vermindert de werkelijke loonkost voor het patronaat. En dit is één van de (op het eerste zicht weinig belangrijke) maatregelen die de winstvoet opkrikken, want de patroons krijgen hierdoor een hogere winstvoet. Voor de maatregelen op het vlak van sociale zekerheid laat men natuurlijk de werknemers en sociaal gerechtigden opdraaien!!!
Tegelijk heeft de staat massaal geprivatiseerd. Gouden eieren werden overgelaten aan de private sector. Maar ook in lokale besturen werden diensten afgeschaft (de stad Gent had vroeger een eigen energiebedrijf voor elektriciteit, gas en water), in andere openbare besturen besteedde men steeds meer diensten uit (kookdiensten, onderhoudsdiensten, ...). Door ook deze markten in te palmen steeg weerom de winstvoet. Want vóór iedere privatisering was er een sanering. De 'sociale kosten' voor deze saneringen werden telkens door de overheid (lees de gewone burger) gedragen en het afgeslankte bedrijf kwam in handen van de private sector. Weerom verhoging van de winstvoet!!!
Combinatie van stijging van de winstvoet en groei van het kapitalisme
Marx had dus geen gelijk op het eerste zicht. Want de winstvoet steeg en alle marxistische economen voorspelden een geleidelijke daling van deze winstvoet. Maar wat gebeurde met deze winsten. In zoverre deze winsten terug geïnvesteerd worden in de reële economie grijpt een accumaulatie van kapitaal plaats. Maar om bedrijven over te nemen is er geld nodig. Dit geld kwam van de aandeelhouders die eigenlijk maar één zaak wilden, dat hun geld zoveel mogelijk nieuw geld opbracht.
De macht van de aandeelhouders in de reële economie is groot. Winsten volstonden niet meer, het moesten superwinsten zijn. En door de vrijmaking van de financiële markten vloeide het geld naar de sectoren met superwinsten.
Het grote probleem was echter dat aandelen dan wel in prijs stegen, maar niet overeenkwamen met de reële winsten. Er werd dus een 'fictieve' economie opgebouwd. Zolang het aandeel in de winst niet wordt opgenomen bestaat het (fictief) en kan het zelfs stijgen en verhandeld worden. Want in dit geval komt het voort uit de reële economie zonder die reële economie te belasten.
Financiële crisis
Wat gebeurt er echter als die 'financiële economie' een eigen leven gaat leiden. Sinds de tachtiger jaren zijn alle controlemechanismen afgeschaft en blijft het geld stromen naar die sectoren die het meeste winst opbrengen.
Een voorbeeld maakt dit duidelijk: Vandaag kost 1 kg maïs 20 cent maar ik verwacht dat volgend jaar door een slechte oogst de prijs gaat groeien naar 50 cent. Ik neem een optie op 1,000 ton mais voor 30 cent en verkoop die opties door voor meer geld (bv 40 cent). Die opties worden verder doorverkocht maar ... er is nog geen kilo maïs geproduceerd. Is er een goede oogst dan verlies ik natuurlijk maar in het andere geval rijf ik mijn winst binnen.
Een tweede voorbeeld maakt dit duidelijk. Door de verlaging van de lonen maar de stijging van de huurprijzen en de woningen, leenden maatschappijen tot 125% van de waarde van een woning in de VS. De prijzen zouden immers stijgen dus er waren veel leners die aan lage tarieven van start gingen, daarna zou het stijgen maar de prijs van hun woningen zou ook stijgen, dus geen probleem. Maar vele van deze kopers hadden gewoon niet de middelen om die woning aan te kopen. Het werd zelfs niet gecontroleerd, zo'n geloof had men in de markt. Die kredieten werden dan weer doorverkocht aan andere maatschappijen die (om aandeelhouders te zoeken) aan de activa-kant de woningen inschreven tegen hun waarde (zodat het leek op een betrouwbare maatschappij) maar die dat blijkt nu nooit konden afbetaald worden.
En dan komen we terug op de reële economie. De aandeelhouders wilden natuurlijk maximale winsten (wat ze nog steeds willen) en die kregen ze ook. Zolang het kapitaal fictief bleef (enkel de intresten werden opgestreken) lukte het nog, maar eens men dat kapitaal wou verwerkelijken bleek het om een niet realistische optie te gaan. Want voor de reële economie waren er geen kopers genoeg om de producten van het bedrijf te kopen!!!
Overproductiecrisis
Men zit in een klassieke overproductiecrisis van het kapitalisme. Dat blijkt overduidelijk want overal schroeft men de productiecapaciteit terug !!! Dit leidt natuurlijk tot werkloosheid en afgenomen koopkracht waardoor de recessie nog sterker wordt.
Het probleem is tegengesteld tot wat Marx zei geen tendentiële daling van de gemiddelde winstvoet want die nam toe de voorbije jaren maar een effectieve ineenstorting van de economie. De accumulatie van kapitaal greep plaats op de financiële gokmarkten zonder dat de werkelijke waarde van producten en diensten nog werd geaccumuleerd. Maar dit is eigen aan het kapitalisme. Zolang het kapitalisme bestaat zal dit blijven gebeuren:
Is deze crisis erg?
Het antwoord is JA. Het speculatieve kapitaal is enorm en vertegenwoordigt vandaag geen werkelijke waarde meer. Geen enkele overheid weet om hoeveel geld het gaat en daarom dempt men de financiële putten zonder te weten hoelang het dempen nog duurt. Maar tegelijk gaat men ervan uit dat deze crisis kan opgelost worden door het 'financieel probleem' op te lossen en tegelijk de financiële markten terug geloofwaardig te maken door de slechte kredieten over te nemen. Natuurlijk is dit een slechte politiek want al die investeringen komen op de staatsbegrotingen die overal in het rood gaan. Eigenlijk doet men niet min of meer dan de grote aandeelhouders (tendele) schadeloos te stellen, terwijl men de bevolking de kosten van deze operatie laat betalen.
Verschillende (zowel burgerlijke als socialische economen) voorspellen dat de slechte kredieten nog veel verder gaan. Maar net zoals in het verleden luistert men niet!!!
Raken wij nog uit de crisis ?
De oplossing van deze crisis bestaat erin de reële economie terug in overeenstemming te brengen met de huidige economie. Het grote probleem is dat hiervoor geen geld is. Dit zit bij de grote speculanten en zij wensen niet over de brug te komen. De liberale visie is heel eenvoudig, een impuls in de economie en daarna weer business as usual. Het is de politiek die momenteel door de meeste landen van de EU wordt gevoerd. Maar tegelijk is het de meest nefaste economische politiek die men kan voeren, want deze gaat ervan uit dat het probleem wel uitgezweet en betaald wordt door de loon- en weddetrekkenden en sociale gerechtigden. Maar door de toekenning van massale kredieten om de financiële crisis op te lossen, vergeten zij dat zij weer een nieuwe boom aan het scheppen zijn van financieel krediet, die op termijn weer zal openbarsten.
Echte sociaal-democraten zien het enigzins anders. Zij wensen via massale investeringen in de economie de crisis op te lossen. Maar ook al krijgt een patroon goedkoop krediet, als hij niet verwacht zijn zakencijfer op te drijven, dan zal hij dat niet doen. Bovendien is het bedrag dat sociaal democraten vandaag wensen te investeren heel beperkt tegenover de Keynesiaanse politiek die én een perspectief wou geven om uit de crisis te raken maar er tegelijk voor zorgde dat de kosten niet alleen door de werknemers moesten gedragen worden. Zelfs de investeringen van Obama in de VS economie zijn maar een schijntje vergeleken bij de vooroorlogse politiek van Roosevelt. En de investeringen hier zijn maar een schijntje vergeleken bij de VS-politiek.
De Groenen willen een new deal maar ook hun suggesties en voorstellen die (terecht) mede iets moeten doen aan de klimaatcrisis kaderen volledig binnen het systeem. Deze politiek zal hun misschien dichter brengen bij sommige sociaal democraten maar biedt evenmin een antwoord op de huidige crisis. Om iets te doen aan de klimaatcrisis zijn immers immense budgetten nodig en die wil geen regering verschaffen. Bovendien stellen de Groenen niet openlijk dat deze budgetten door en onder controle van de nationale overheid moeten gebeuren. Dat is immers de enige garantie dat er werkelijk een andere politiek wordt gevoerd.
Het meest absurde zijn nog de voorstellen van extreem-rechts. Zij durven eigenlijk niet naar buiten komen met hun voorstellen en scharen zich gelijk achter Wilders die het parlement uitliep.
Hoe reageren onze werknemers en sociaal gerechtigden
De doorsnee burger gelooft allang niet meer aan de geloofwaarigheid van ons parlement en onze regering. Dat ligt in eerste instantie aan onze regering en onze parlementairen. Door hun spel versterken zij de tendens om op extreem rechts te stemmen. Niet akkoord, dus we lopen weg. De doorsnee burger ziet dit liever dan een compromis dat niets inhoudt.
Het is bewezen dat de leden van de vakbonden sociaal economisch progressief zijn, maar conservatief inzake morele problemen (bv. homoproblematiek). Dat is een belangrijke reden dat zij zich niet aangesproken voelen door klein links.
In tegenstelling tot Frankrijk waar de NPA (Nieuwe anti-kapitalistische Partij) erin is geslaagd om én links revolutionaire werknemers én een deel van de brede anti-opportunistische linkerzijde te verenigen (enkel lutte ouvriere de andere trotskistische partij goed voor 2 tot 3 procent van de stemmen haakte af), zit klein links hier nog te navelstaren. Heel erg triest. En een ramp voor onze arbeidersbeweging.
Wat willen onze werknemers ?
Als oud en uitgesloten syndicalist bij de stad Sint-Niklaas weet ik heel goed wat onze werknemers willen. Neen, ze staan niet te trappelen voor de socialische revolutie, maar ze willen hun rechten behouden. Zij zijn heel erg bezorgd over hun pensioenrechten. Zij willen respect voor hun job én zij willen een vaste benoeming. Zij willen terug delegees die voor hen opkomen, zij willen heel terecht syndicale verkiezingen.
En zo zal het wel overal zijn. Werknemers willen dat in plaats van voor de banken eindelijk eens geld voor hen wordt vrijgemaakt.
Welke oplossing komt er ?
Ik verwacht geen positief resultaat voor de werknemers, teveel patroons en politici geloven in de vrije markt. Ik verwacht dat wij deze crisis zullen moeten uitzweten. Het kapitalisme zal zich (tijdelijk) herstellen en daarna is het gedaan. Nu al toont het kapitalisme zijn verval. Maar het dringt nog te weinig door!!!
De toekomst
Dit betekent niet bij de pakken blijven zitten. Ik herinner me nog steeds de slogan van een coöperative in Portugal in 1975: 'custa mois, sempre foi'. Dit betekent 'ook al gaat het moeilijk we hebben hoop.'
Dikwijls spreekt men over de psychologie van werknemers om een eind te maken aan de crisis door meer uit te geven. De dag dat werknemers zullen beseffen dat zij hun lot in eigen hand kunnen nemen, zal een dag van opstand en revolte worden en die dag wordt onze dag.
Misschien is het een droom, maar dan is het toch een mooie. Een droom die wij met jullie willen delen !!!!
Na het weekend gaat de temperatuur klimmen. Officieel gaan we voor het eerst een stuk over de twintig graden. De maand maart was nat en winderig. Er waren wel zonnige dagen, maar in tegenstelling tot de voorbije maanden, de slechtste maand tot nu toe.
Gisterenavond brak een stormachtig onweer uit. Bliksem en donder, elektriciteit weg en daarna een zak stroompje, juist voldoende om de ijskast gaande te houden. Deze morgen bleek alles weer te werken behalve de telefoon.
Zondag gemeenteraadsverkiezingen. Volgens Konda, een heel betrouwbaar peilingsbureau dat in 2007 bijna dezelfde cijfers hadden voorspeld als de officiële verkiezingsuitslag, zal de AK-partij weer de grote winnaar worden. Reden is het gebrek aan alternatief door de oppositiepartijen. Enfin, we zullen zien.
Door het slechte weer ben ik een beetje verkouden. Geen koorts maar eetlust weg en snotteren. Hoop dat ik er snel door ben.
Intussen gezien dat Nederland de pensioenleeftijd gaat optrekken tot 67 jaar. Ook voor België worden zware besparingen in het vooruitzicht gesteld. Je zou denken dat politici uiteindelijk eens beginnen begrijpen dat het kapitalisme steeds leidt tot crisissen, maar neen hoor, weer van hetzelfde.
Cadeaus aan de financiële markten, socialisatie van de verliezen die dan weerom moeten betaald worden door de werknemers en sociaal gerechtigden met nog meer liberalisering en nog verdere afbouw van wat nog rest van onze sociale zekerheid.
En zij die de crisis veroorzaakt hebben, de grote aandeelhouders, de ceo's van bedrijven, ofwel blijven ze aan met een riant salaris waar wij enkel van kunnen dromen, ofwel krijgen zij een 'gouden handdruk' voor bewezen diensten.
De omgekeerde wereld. Normaal worden misdadigers gestraft. Hier krijgen ze een beloning. En de slachtoffers moeten de rekening betalen!!!
Soms moet je gewoon je impulsen volgen. Niets plannen maar doen waar je zin in hebt. Je eens laten gaan.
Nadat we onze inkopen hadden gedaan besloten we een terrasje te pakken. En vrijdagmiddag is en blijft voor mij (en dus ook voor ons) terrasjesdag. We hadden twee soorten vis gekocht, tavuk-balık (letterlijk kip-vis maar o zo lekker) en istavrit (een soort grote sardines) en die moesten nog schoongemaakt worden.
Sevim en Sebahat (die op bezoek is) gingen eerst nog een schoteltje met çi köfte kopen en ik genoot van de lentezon. Onze plaatselijke verkoper kan maar niet begrijpen dat ik zijn çi köfte maar met mondjesmaat lust en heeft beloofd voor mij een 'special' te maken. Iedereen dronk een Efes en intussen vroegen we ons af wat we nog konden doen. Sevim stelde voor om eens naar Çesme te rijden, binnenkort komt de familie op bezoek en vanuit Çesme kan je met de boot naar Chios, een Grieks eiland. Waarom niet, een uitstapje is altijd leuk.
Çesme ligt op zo'n tachtig km van Mordogan, voor Turkije een peulschil (Klik op de map om een groot beeld te krijgen van de weg). Nog even om het foto-apparaat gereden, de vis in de ijskast gelegd en dan op weg naar Çesme. We stoppen regelmatig. Alles staat in bloei, de zijkanten van de weg zijn afgeboord met wilde madeliefjes die mooi contrasteren met het groen en bovendien, het was zalig lenteweer.
Çesme is natuurlijk toeristisch. Maar toch heel gezellig. De grote Venetiaanse burcht, de mooie oude Griekse gevels, de winkeltjes. Onderweg zien we veel kahavaltı-salons. Hier kan je ontbijten. Als we met de familie naar Çesme trekken dan kunnen we onderweg ons ontbijt nemen in een van deze gelegenheden.
Langs de boorden van de weg stroomt het water uit de bergen over de bruine rotsen in de langsgrachten. Maar binnenkort zal dat verleden tijd zijn, want als de zon het eiland verovert dan wordt het water schaars.
Een tocht naar Chios zal niet mogelijk zijn, enkel op zaterdag is er een dagtocht. En om enkel 's avonds te gaan en 's morgens terug te keren, dat is ook niet je van het. Dus we verkennen Çesme en na enkele aankopen (boeken en schoenen, ik begrijp echt niet wat vrouwen in schoenen zien, maar ja, het is een uitstap voor iets) keren we terug. Sevim besluit een binnenweg te nemen, over Ildır waar de site van Erythrea ligt. Helaas heeft ze niet de 'hoofdweg' in de buurt van Alacati genomen, maar een stuk verderop in Ilıca, een echte Turkse binnenweg. De weg is verschrikkelijk maar de omgeving prachtig. Kleuren van de ondergaande zon vermengen zich met schaarse wolken en het paarse licht, ja dat vind je enkel hier.
Het is donker als we thuiskomen. Twee vers gemaakte salades (eentje met geraspte wortelen die de kleur hebben van rode kool en Turkse kool, de andere piyaz, gekookte bonen met uien, alles vermengd met citroen en onze olijfolie). We eten er dorpsbrood bij (niet opgepoft, lijkt een beetje op zuurdesem). De vis is gebakken, een perfecte mengeling van luxe-vis en volksvis, ik lik nog aan mijn lippen als ik eraan denk. Dan als dessert verse tiramisu met aardbeienijs en Turkse koffie. Je begrijpt dat het wel eventjes heeft geduurd voor ik dit artikeltje kon schrijven. Ik ben ook maar een mens.
En misschien gaan wij dit weekend een nieuwe auto kopen. In het kader van de crisis zijn deze maand alle taksen afgeschaft en het lijkt een buitenkans. Maar dat is voor een volgende keer.
O ja, en als je op de link hieronder klikt kom je terecht op de website van mediafire en kan je de beelden van de uitstap downloaden (çesme.mpg), het duurt wel even maar dan maak je maar een koffietje. Speel het af in Quick time (gratis te downloaden)op het kleine formaat.
Leven als God in Frankrijk ... of als Allah in Turkije. Mijn keuze is gemaakt.
Galatasaray zal voor voetbalfans wellicht een begrip zijn. Maar dit keer haalt de topploeg het sociale nieuws. Er wordt een nieuw stadium gebouwd door driehonderd bouwvakkers. De topspelers van de club mogen dan al zeer riante salarissen krijgen, hetzelfde geldt niet voor de bouwvakkers. Gedurende drie maanden werden ze niet betaald.
Op drie maart waren de bouwvakkers het beu, ze stopten het werk, hingen de vlag van de club halfstok en dreigden er zelfs mee deze te vervangen door de vlag van Fenerbahce.
De aannemer is razend en zegt dat hij de bouwvakkers zal uitbetalen maar ze daarna allemaal de straat opgooit. Dit is volgens de Turkse arbeidswet illegaal. Toch zijn de bouwvakkers afgedankt.
De advocate van de bouwvakkers, zelf een supporter van de club, stelt dat het meestal de gewone mensen zijn die hun club komen aanmoedigen, en de tickets zijn niet goedkoop. Het minste wat een topclub kan doen, is respect tonen voor de bouwvakkers, maar blijkbaar is voetbal belangrijker dan het loon van een bouwvakker.
