WIJN UIT ANDERE VRUCHTEN DAN DRUIVEN - EEN NIEUWE TREND
WIJN UIT ANDERE VRUCHTEN DAN DRUIVEN
EEN NIEUWE TREND ?
Uit mijn vinologenopleiding herinner ik mij nog een van de examenvragen wat is wijn ?
Het antwoord was maar juist indien men verwees naar het Franse decreet van 1907. Volgens dit decreet moet wijn uit het sap van verse of gedroogde druiven worden bereid.
Bijhorende lezingen leren ons dat maar alleen wijndruiven zoveel suiker bevatten, en dus potentiële alcohol, die leiden tot de magische drank die wij wijn noemen. Alcohol is immers een versterker van geuren en smaken. Vandaar dat men in druivenwijn aromas van allerhande vruchten, en van nog veel meer, ontdekt. Denk maar aan het organoleptisch onderzoek dat wordt gebruikt bij blinde proeverijen. Ons oog, onze neus en onze smaak ervaren dan precies het fijne, subtiele, complexe van allerlei aromas in druivenwijn. Zou wijn gemaakt van andere vruchten bij het proeven dan simpeler en monotoner zijn? In de meeste gevallen wel maar er zijn natuurlijk altijd uitzonderingen.
Vermits alle vruchten suiker bevatten kan er dus van alle vruchten wijn worden gemaakt. Volgens WikipediA omschrijft men deze wijnen als vruchtenwijn, een alcoholische drank die wordt verkregen na het vergisten van andere vruchten dan druiven. Denk maar aan appelwijn (cider), perenwijn (perry) of bessenwijnen zoals aardbeienwijn, aalbessenwijn enz.
Denken wij ook aan wijnen gemaakt uit rijst (sake) en honing (mede) en wijn gemaakt uit rabarber.
Recent proefde ik een schuimwijn met name Sparkling Rhubarb Wine Rabarberu Brut ABAVAS uit het Letse Sabile. De proefnotitie spreekt van een lichte strogele kleur met fijne bubbels. Men herkent hier niet direct dat het hier gaat om een brut gemaakt zonder druiven. Verder organoleptisch onderzoek laat ons kennis maken met een uniek fruitig en kruidig bouquet met aantrekkelijke rabarber accenten (100% rabarber), florale nuances, groene appel en een behoorlijke aciditeit. In de mond domineert natuurlijk de rabarber aangevuld met een zoetheid en afgerond met florale en romige kenmerken. Een cool aperitief met ongekend drinkplezier!
Op vlak van vinificatiemethode gebruikt men hier rijpe rabarber die gewassen wordt, ingevroren, ontdooid en zorgvuldig geperst. Aan het geëxtraheerde sap wordt suiker bijgevoegd. Het gechaptaliseerde sap wordt vervolgens met een speciale gist ongeveer 30 dagen gefermenteerd. Tot slot rijpte de wijn 6 maanden in roestvrije tanks. Voor de botteling wordt koolzuur aan de rabarberwijn toegevoegd.
Een uitdaging voor de hobbyist-wijnmaker is geboren en een nieuwe trend voor de wijnliefhebber is een feit !
Vergelijk dit met het veilen van kunstwerken, schilderijen, antieke objecten en zelfs huizen, zij het nu door fysische aanwezigheid (live-veiling), of via kooporder, via telefonische bieding, via account of via computer of tablet (live-bidding).
Veilinghuizen met een wijndepartement spelen immers een uiterst belangrijke rol in de mythevorming én dus de prijsvorming van de wijnen. Zo kunnen wijnkastelen de prijs van hun wijnen gestadig zien stijgen. Voor gespecialiseerde veilinghuizen met wijnexperten in dienst zoals Sothebeys ( omzet draait tussen 25 en 30 miljoen euro) en Christies ( recordomzet van 44,5 miljoen euro) zijn dit een sterk groeiende business. Ook minder gekende veilinghuizen spelen gretig mee met deze trend. Meestal gaat het hier om wijnen van oudere jaargangen. Particulieren, wijnhandelaars en restauranthouders kunnen op die manier publiekelijk wijnen aanbieden, in de hoop er een zo hoog mogelijke prijs voor te krijgen. Soms worden die wijnen vrijwillig aangeboden, soms gedwongen door bijvoorbeeld een faillissement. Voor de koper is het dus van groot belang dat er een gegevensdossier is opgesteld door het veilinghuis dat antwoord geeft op de vragen: - waar werd de wijn bewaard? hoeveel keer is hij van eigenaar verwisseld? in welke verpakking is hij aangeboden? hoever het niveau van de wijn in de fles is gezakt (oxidatie)? is hij nog drinkbaar? kan hij nog bewaren? is het geen vervalsing? - enzovoort ..
Deze antwoorden spelen zeker een belangrijke rol in de bepaling van de prijs. Zelfs ondrinkbare wijnen vormen een object voor verzamelaars. Wijnen met een sterk merkimago ( vb. Petrus ) worden vaak op veilingen aangeboden. Bordeaux blijft het best scoren, alsook Champagne en Bourgogne. Vergeet ook niet dat meer en meer wijnveilingen het jachtterrein is geworden van speculanten die alleen wijn kopen omdat ze hopen die later tegen nog hogere prijzen opnieuw te verkopen. Vooral in crisistijd willen wereldwijd heel wat rijken een deel van hun geld investeren in bepaalde oude wijnen.
Wees indachtig dat wijn kopen op veilingen bijkomende kosten vergt zoals de veilingkosten (15%, incluis btw over de hamerprijs) én eventueel de verzend- of bezorgingskosten.
Voor diegenen die aan deze veilinghype willen meedoen kan ik enkel meegeven dat trouwens heel wat wijnen niet beter worden door ouder te worden, ze zijn soms gewoon versleten. De speculant of etiket verzamelaar zal de wijn meestal toch niet drinken. Soms kan je op een veiling wijnen ontdekken die heel goed zijn, maar niet zon grote naam hebben én door de speculanten genegeerd worden. Toeslaan zou ik zeggen. Pas als je als wijndrinker achteraf de kwaliteit hebt ontdekt, pas dan kan je zeggen dat je een koopje hebt gedaan.
Het was voorspelbaar, want na Bordeaux kon Bourgogne niet nalaten om een eigen prestigieus wijnkenniscentrum uit te bouwen. Het centrum zal zeker de wijntoerist antwoord geven op zijn talrijke vragen zoals .wat bedoelen ze in de Bourgogne met een Climat? Wat maakt de ondergrond in de wijngaarden van Bourgogne zo bijzonder? Welke organoleptische verschillen zijn er tussen een Chablis en een wijn uit de Mâcon ? Welke druivenrassen gedijen het best in de Bourgogne? Hoe zit het met de wetgeving? Allemaal vragen waarop je binnenkort antwoord gaat krijgen in de drie Cités des Vins die de Bourgogne aan het bouwen is, in Beaune, Chablis en Mâcon. Eén locatie is niet voldoende om alle streek- en wijneigenschappen in detail te kunnen vertellen over het rijke wijngebied van de Bourgogne. Het worden dus drie kenniscentra over alle facetten van het Bourgondische wijngebied met respect voor het historisch erfgoed.
Voor de Cité des Vins in Mâcon worden twee bestaande gebouwen (de huidige locatie van het BIVBs Maison des Vins en het Maison Mâconnaise des Vins) samengevoegd. Twee architectenbureaus hebben een centrale uitbouw bedacht met als blikvanger een 17 meter hoog gebouw geïnspireerd op de ronde vormen van een houten wijnpers. Dit aantrekkelijk, educatief aanbod van 1.900 vierkante meter kent een prijskaartje van 3,9 miljoen Euro. Dit alles zal een leuke en eigentijdse bezoekersruimte zijn voor activiteiten en proeverijen waarop de belangrijke boodschappen over de Bourgognewijnen zullen aangekaart worden. Verder is gedacht aan een kelderboetiek, een ontdekkingsbar en een platform voor wijntoerisme. Workshops, trainingsruimten en vergaderzalen zullen natuurlijk niet ontbreken bij dit prestigieus ontwerp. Deze site wil jaarlijks 55.000 bezoekers aantrekken. De opening is voorzien in het voorjaar 2021. Net als in Chablis wordt alleen gewerkt met eerlijke materialen die te maken hebben met de wijnwereld. In dit geval zijn dat hout, natuursteen uit Bourgogne, glas, metaal en zink.
Wat betreft de Cité des Vins in Beaune zijn nog niet alle details bekend. Wel is duidelijk dat dit kenniscentrum onderdeel wordt van een groter gebouw waarin ook een hotel en twee restaurants zullen worden ondergebracht.
De derde voorziene site bevindt zich in het hart van Chablis ( DE PETIT PONTIGNY IN CHABLIS). Weggestopt in de wijngaarden maakt de internationale reputatie dit dorp tot een wereldwijd icoon voor wijnliefhebbers. Als boegbeeld van de regio Chablis en Grand Auxerrois was Chablis een voor de hand liggende locatie voor de Cité des Vins in de Yonne. In de charmante kelder van Petit Pontigny zal het worden gehuisvest en een uitbreiding van deze 12e eeuw constructie is reeds gepland. De Cité des Vins zal dus een showjasje zijn in termen van erfgoed en identiteit. Chablis ligt in het hart van de Route Touristique des Vignobles de lYonne die bezoekers door pittoreske dorpjes leidt om gepassioneerde wijnbouwers te ontmoeten. Het is goed verbonden door de snelweg A6 en de aanwezigheid van de Cité des Vins zal de aantrekkingskracht in de toeristische regio Troyes vergroten. Ook in deze site hoopt men 40.000 bezoekers aan te trekken. De opening is voorzien in het voorjaar 2021.
Wijnliefhebbers, noteer dit alvast in jullie agenda 2021 !
Iedereen heeft wel al eens gehoord over Absint (Absinth). Het is een sterke drank met een sterke anijs smaak en een groene kleur. Via het internet ben ik dan ook op zoek gegaan naar meer informatie over dit sterk goedje.
Aan het einde van de 19de eeuw was dit drankje razend populair in heel Europa en werden er allerlei mysterieuze eigenschappen toegeschreven. Absint zou hallucinaties veroorzaken, kunstenaars zouden veel meer fantasie krijgen door de drank, het zou lust opwekkend zijn, enz.
Toen in 1870 bijna alle wijnstokken in Frankrijk afstierven tengevolge van een virusziekte werd het de meest populaire drank in Frankrijk. Vooral in kunstenaarskringen werd het veel genuttigd. In Frankrijk werden de verliezen tijdens WO1 zelfs toegeschreven aan deze drank. In bijna heel Europa werd het in het begin van de 20e eeuw verboden. Frankrijk kwam daar enkele jaren achteraan en stak alle alsemvelden in brand. Alleen in Engeland en Spanje is de drank nooit verboden. Behalve de naam van groene godin kreeg het ook de naam van groene gevaar mee. Vooral onder de kunstenaars in Parijs was Absint zeer populair. Verlaine was eraan verslaafd. Degas, Picasso en Toulouse Lautrec schilderden de drank en hun gebruikers. Vincent van Gogh zou onder invloed van absint zijn geweest toen hij zijn oor afsneed. De twee grote producenten van de 19e eeuw Pernod en Ricard hebben de giftige alsem vervangen door een grotere dosis anijs en noemden het vervolgens Pastis.
Wat is absint?
Absint is een sterke-drank-soort die wordt gemaakt van onder andere absintalsem. Daar komt de naam van de drank ook vandaan. Verder zitten er in absint anijszaad, venkelzaad en andere kruiden. Het is een groen drankje dat gemaakt wordt van alcohol en het kruid alsem. Het heeft een bittere anijsachtige smaak. Absint bevat 55% tot wel 70% alcohol. Het kruid alsem bevat thujon en absintine. Thujon werkt bij een zeer grote dosis enigszins hallucinerend. Absintine veroorzaakt de bittere smaak. Absint werd in 1909 in onze contreien verboden omdat het tot waanzin zou leiden. In 2005 is het verbod voor België opgeheven.
Absint smaakt bijzonder bitter. Om de bittere smaak te verzachten worden aan de absint kruiden toegevoegd zoals anijs en koriander. Ook wordt suikerwater toegevoegd. Dat gebeurde eind negentiende eeuw volgens een vast ritueel. Eerst deed men de absint in het glas. Vervolgens hield men een geperforeerd lepeltje met daarop een suikerklontje boven het glas. Daar overheen goot men water waardoor de suiker langzaam oploste. Het drankje werd troebel van kleur, zoals ook gebeurt bij het toevoegen van water bij Pernod. Gezien het hoge alcoholpercentage neemt men tegenwoordig aan om de absint aan te steken zodat de helft van de alcohol verdampt . Ook kan men een suikerklontje op de absint leggen en dan aansteken waardoor het een lichte karamelsmaak krijgt en aldus de alcohol verdampt. De effecten van absint zijn voor het belangrijkste deel toe te schrijven aan alcohol. Thujon werkt licht hallucinerend maar alleen bij hoge doseringen. Vroeger voegde men koper aan de absint toe om het drankje mooi groen te maken. Een deel van de giftige effecten van de oorspronkelijke absint kan mogelijk verklaard worden door het toevoegen van koper. Ook het hoge alcoholpercentage heeft bijgedragen aan de problemen die bij het gebruik van absint ontstonden. Bovendien is het de vraag of men in die tijd de alcohol altijd wel op de goede manier bereidde.
Gebruik van absint is door de alcohol zowel geestelijk als lichamelijk verslavend. Langdurig gebruik kan zenuw- en hersenbeschadiging veroorzaken. Ook hier is de alcohol de boosdoener. Langdurig gebruik kan leiden tot lichamelijke en geestelijke achteruitgang. Bij langdurig chronisch gebruik kan absint hersenbeschadiging, psychoses, hallucinaties en intellectuele aftakeling veroorzaken.
Alsem als kruid is gedroogd verkrijgbaar bij smartshops. Alsem kan ook zonder alcohol gebruikt worden. Het wordt dan gedronken als thee of gerookt. Vanwege de intens bittere smaak is pure alsem thee bijna niet te drinken. Het toevoegen van pepermuntblad of anijs kan de bittere smaak verzachten. Voor roken geldt hetzelfde als voor thee: het is extreem bitter. Om een rookbare mix te maken, mengen gebruikers de alsem soms met kruiden als Wild Lettuce, Wijnruit en Pepermuntblad. Ook het gebruik van een sigarettenfilter bij het roken wordt door smartshops aangeraden omdat je op die manier de bittere smaak niet in je mond en op je lippen proeft.
Er zijn verschillende technieken of rituelen om absint te schenken. Suiker komt in al deze rituelen voor en wordt in opgeloste vorm toegevoegd aan de absint om de bitterheid tegen te gaan. Vaak wordt hierbij gebruik gemaakt van een speciale absinthlepel; een lepel met gaatjes waardoor de opgeloste suiker in het drankje kan vallen. We kijken naar de twee meest voorkomende rituelen:
Traditioneel ritueel
Schenk wat absinth in een glas. Leg op het glas een absintlepel met daarop een suikerklontje. Druppel hier vervolgens ijswater over zodat de suiker uiteenvalt en oplost. Door dit proces vertroebelt de absint wat. Voeg eventueel naar smaak nog wat druppels ijswater toe om het drankje te verdunnen.
Boheems ritueel
Is wel een beetje tricky. Dompel in dit geval de lepel met het suikerklontje onder in de absint om deze vervolgens weer op het glas te leggen en aan te steken. De gekarameliseerde suiker valt in de absint. Roeren maar en klaar! Let op: het is niet aan te raden om sterke absint voor dit ritueel te gebruiken i.v.m. brandgevaar.
In Frankrijk vind je absint gewoon in elke supermarkt maar ik heb het drankje nog in geen enkele supermarkt zien staan hier in Belgie. (Wil je mij verbeteren als dat niet waar is ?) Je ziet, er wordt veel over gezegd en gefantaseerd maar uiteindelijk is het gewoon een kruidige sterke drank waar een wat mysterieuze sfeer rond hangt. Veel mensen noemen het drankje dan ook De Groene Fee om wat in die sfeer te blijven. Wil je zelf eens proeven? Dat kan in verschillende hippe cocktailbars of gewoon gezellig bij je thuis.
Absinth is nu weer gewoon te koop. Vanwege het hele hoge alcoholpercentage wordt het ook populair onder studenten, die het stoer vinden om miniflesjes Absinth naar binnen te werken. Puur wel te verstaan! Dat is natuurlijk niet verstandig.
Feit blijft dat het een drank blijft uit een ver verleden met een hoop mythes eromheen, maar is het niet zo dat iets dat verboden was mensen altijd zal intrigeren?
Geniet van je Absinth, maar drink het met mate!
Georges De Smaele, Advanced certificate in Wines and Spirits.
WORDEN WE ALS WIJNPROEVER DOOR DE WETENSCHAP BEDROGEN ? CHEMISCHE NAMAAKWIJNEN WORDEN EEN GROOT SUCCES !
Momenteel kampt de wijnbranche met een grote plaag. Kopiëren, vervalsen en modificeren winnen terrein!
De gekende techniek de stroomstoot die jonge wijn heel snel doet rijpen is een uitvinding van onderzoekers aan de universiteit van de Chinese stad Guangzhou. Na tien jaar onderzoek slaagden de wetenschappers erin om stroomstoten door de wijn te jagen waardoor de structuur van de drank veel sneller verandert. Na een drie minuten durende behandeling van 600 volt per centimeter bleek dat een drie maanden jonge wijn perfect op smaak was. Volgens de wetenschappelijke periodiek The New Scientist waren twaalf onafhankelijke wijnproevers verrast en verbaasd over het organoleptisch onderzoek en vergelijk met andere wel gerijpte wijnen. Bekende wijnspecialisten bevestigden dat wijn zo kan worden verbeterd. Hervé Alexandre, wijnprofessor aan de universiteit van Bourgogne, beweert dat een elektrisch veld inderdaad de kwaliteit van jonge wijn kan verhogen.
Ook een eikenhouten fles ( Oak Bottle ) die houtlagering vervangt zou volgens Amerikaanse uitvinders, waaronder Joël Paglione, het klassiek delicate rijpingsproces in slechts 24 uur repliceren. Je hoeft dus hierdoor niet meer veel geld uit te geven ten opzichte van een wijn die een opvoeding heeft gekregen met een nobele houtrijping. De Oak Bottle is gemaakt van duurzaam Amerikaanse eik dat aan de binnenkant is getoast, het zogenoemd branden in het vakjargon. Om je eenvoudige wijn te rijpen moet je de fles eerst 24 uur met water gevuld laten inweken. Vervolgens giet je er de wijn in over en wacht je 24 tot 72 uur. De wijn neemt dan de smaak over van het vat. Naast een gewoon eiken vat kun je ook kiezen voor speciale aromas en smaken zoals eik met kersentonen, chocolade, koffie, rook ..
Maar ook gewone wijn wordt volop bijgestuurd met industriële additieven zoals kleurstoffen, kleurextracten, eik extracten, aromatische gisten, artificiële suikers, zuren en tannines, kunstmatige enzymen, sulfiet enz.
Bepaalde wijndomeinen werken dus gretig met recepten en formules en nemen allerlei beslissingen die de wijn sturen naar een gewenst smaakprofiel.
Nog een stap verder en we komen tot de Replica wijnen, ook Frankenstein wijn genoemd. Dit product begint bij wijn die in bulk aangekocht wordt bij grote industriële wijnbedrijven. De wijn wordt dan in het laboratorium geüpgraded met componenten in dezelfde hoeveelheid en verhouding als in de originele wijn. Sommige schrijvers en recensenten in Amerika hebben het al Frankensteinwijn genoemd.
Met de naam van hun bedrijf Replica wijnen draaien ze er niet omheen. Replica Wine van twee Amerikaanse ondernemers maakt replicas van bekende Amerikaanse wijnen en verkoopt die voor 25 tot 50% onder de prijs van het origineel.
Normaliter houden we er natuurlijk van om wijnen in lyrische termen te beschrijven en aan een organoleptisch onderzoek te onderwerpen. Replica wijnen richten zich op de chemische en wetenschappelijke kant van de wijn. Voor het beschrijven van de wijn wordt het dus minder romantisch voor het zeggen dat de frisse zuren van een wijn afkomstig zijn van de oceaanbries die over de wijngaard waait. Toch zijn er ook wijnschrijvers en andere professionele proevers die in de Amerikaanse pers al toegaven dat ze het verschil tussen het origineel en de kopie niet proefden en soms zelfs een kopie de betere wijn vonden.
Oké, komt er dan in de toekomst enkel chemische of gemanipuleerde wijn op de markt en is het gedaan met de kwaliteit van de wijn, gelinkt aan een uitstekend wijnjaar? Is het gedaan voor de wijnboer met risicos als gedonder met hagel, droogte of teveel regenval in de wijngaard? Moeten we nu onze wijngaarden gaan rooien en vol met zonnepanelen plaatsen? Zal de wijnboer enkel wijnchemicus worden?
Hopelijk zitten er ook vast wel enkele grote nadelen aan dit systeem verbonden en zal de toekomst dit alles al dan niet bevestigen. Gevaarlijke spelletjes als men denkt: wanneer is de mens aan de beurt. Foei wetenschap!
Misschien een van de minder bekende Duitse wijnregios maar daarom niet minder interessant, integendeel.
De Nahe kreeg in 1971 erkenning als wijnbouwgebied. Daarvoor werd wijn uit deze streek eenvoudig Rheinwein genoemd.
Klimaat, ligging en het streven naar perfectie bij vele wijnboeren heeft ervoor gezorgd dat dit juweeltje in het zuidwesten van ca. 4200 ha zich heeft ontwikkeld tot een van de beste wijnregios van Duitsland.
De rivier de Nahe ontspringt in het Saarland bij Nohfelden-Selbach en mondt bij Bingen uit in de Rijn. Het gebied aan de Nahe en zijn zijrivieren kent een wijnbouwtraditie van 2000 jaar. Dankzij de natuurlijke beschutting door de hoge Hunsrück zorgen milde temperaturen en veel zonneschijn (1750 uren zon/jaar) voor een uitstekend klimaat voor de wijnbouw.
Geen enkel ander Duits wijngebied biedt op zon kleine ruimte zoveel verschillende bodentypes. Druiven groeien er op leisteen, vulkanische porfierbodems, löss of leem dat vele mogelijkheden biedt tot druivenaanplant met verschillende wijnstijlen.
Naast de finesserijke Riesling die een kwart van de aanplant in beslag neemt worden Rivaner, Silvaner, Müller-Thurgau in wit aangeplant. Ook Burgunders, Kerner, Scheurebe, Portugieser en Dornfelder zijn hier best thuis. Momenteel kan men stellen dat een flink aantal producenten hoort bij de wijnelite van Duitsland.
Op gebied van toerisme en als hoogtepunten van de wijncultuur raad ik volgende bezoeken aan:
1.Gut Hermansberg waar tegenwoordig superieure Riesling gedijt. Ooit werd daar kopererts gedolven. De wijngaard Schossböckelheimer Kupfergrube was tot 1901 exact wat de naam suggereert, een kopergroeve. In dat jaar kocht de Pruisische staat het terrein en stichtte er het Weinbaudomäne Niederhausen.
2.Kloosterruïne Disibodenburg in Odernheim aan de Nahe is niet alleen beroemd vanwege Hildegard von Bingen*, maar kan ook bogen op een oeroude wijngeschiedenis. Er zijn aanwijzingen van Romeinse wijnbouw op de zuidelijke hellingen sinds de 11e eeuw. Deze hellingen zijn ononderbroken beplant met druivenstokken.
3.Openluchtmuseum Bad Soberheim waar wijnbouw van de Middeleeuwen tot op heden nergens zo aanschouwelijk wordt gepresenteerd als openluchtmuseum. Het in 1973 geopende museum in het idyllische Nagtigallental is met een oppervlakte van 35 ha en circa 60.000 bezoekers per jaar het grootste in zijn soort in Rheinland-Pfalz.
Tot slot wil ik jullie nog een wijnweetje meegeven: Zoals vrijwel ieder ander wijngebied heeft ook de Nahe een wijnroute. Deze route is samenlopend met de Duitse edelsteenroute waarvan Idar-Oberstein niet ver weg ligt. Ieder jaar wordt een speciale wijn uitgebracht in een speciale sierfles, de Edelschliff, waarvan elke fles is voorzien van een edelsteen.
Veel wijn- en reisgenot!
Bronnen:
WikipediA: Hildegard von Bingen, bijgenaamd de Sibille van de Rijn was een Duitse benedictijnse abdis die aanzien wordt als eerste vertegenwoordigster van de Duitse middeleeuwse mystiek.
OP WEG NAAR EEN GEZONDER ALTERNATIEF VOOR SULFIET IN WIJN?
Gedaan met de Chateau Migraine?
-Volgens WikipediA zijn Sulfieten zouten die het sulfiet-ion, SO32− bevatten. Sulfiet komt van nature voor in planten uit de lookfamilie. Sulfieten worden gebruikt als kleurstof en als
conserveringsmiddel in voedsel (E-nummers E150b, E150d en E221 t/m E228). Het wordt in beperkte hoeveelheden toegevoegd bij de wijnproductie om de fermentatie en oxidatie tegen te houden. Ook biologische wijn kan sulfiet bevatten aangezien biologisch in dat geval slaat op de teelt van de druiven en niet op de vinificatie, die het gebruik van sulfiet toestaat. Sulfiet is een allergeen, ongeveer 5 procent van de astmapatiënten krijgt binnen 5 minuten ademhalingsmoeilijkheden na het nuttigen van sulfiethoudend voedsel.
Personen met een allergie voor aspirine hebben een verhoogd risico voor een heftige allergische reactie op sulfiet (anafylaxie). Een dergelijke reactie kan fataal zijn en dient ogenblikkelijk behandeld te worden. Daarom moet in de EU(*1) vermeld worden als producten meer dan 10 parts per million sulfiet bevatten.-
De geschiedenis leert ons dat zelfs de oude Romeinen zwavelrook gebruikten om wijnflessen, -kruiken en de kelders waarin de wijn lag opgeslagen te ontsmetten. Het gebruik van sulfiet werd beperkt toen in het Duitsland van de 15e eeuw hevige wijndrinkers last kregen van neveneffecten. Vandaag zijn sulfieten nog altijd courant gebruikte additieven in onze voeding, weliswaar binnen limieten. Ze remmen de woekering van micro-organismen, schimmels en gisten. Daarnaast gebruiken fabrikanten sulfiet ook als middel tegen bruinkleuring. Volgens een wetenschappelijke statistiek neemt de Belg per dag gemiddeld 0,19 tot 0,34 mg sulfiet op per kilogram lichaamsgewicht. Wijn is hiervoor de bollebof. Sulfiet ontstaat tijdens de wijnproductie van nature, dit noemen we dan natuurlijk sulfiet. Bovendien voegen wijnboeren sulfiet toe om het gistingsproces in de fles te stoppen en een goede bewaring te verzekeren, dit noemen we dan toegevoegd of chemisch sulfiet in poedervorm. Daarbij is het belangrijk dat sulfiet oordeelkundig en met mate wordt gebruikt. Heel wat wijnbouwers hebben de laatste jaren inspanningen geleverd om tot een redelijk gebruik van sulfiet te komen, met als resultaat een daling van de concentratie zowel in witte als rode wijnen. U bent wijnliefhebber en u wilt liefst zo weinig mogelijk sulfiet innemen? Kies dan rood boven wit. Toch graag een glas witte wijn, ga dan veeleer voor droge dan voor zoete.
Sulfiet is sinds 2005 zon beetje de meest omstreden toevoeging in wijn. De wetenschap staat niet stil en dus wordt er nog steeds gezocht naar een gezonder alternatief.
Nu is er SURE, een natuurlijke sulfietvervanger op basis van een kruidenextract van citroenmelisse plus een paar andere, geheime en natuurlijke toevoegingen. Het extract SURE, afkorting van Sulfite Replacer, moet de natuurlijke variant voor chemisch sulfiet worden. Althans, als het aan Terra Vitis-ambassadeur(*2) Ferencz Deli ligt. Zon alternatief bestond nog niet. Dus toen hij zes jaar geleden door wetenschappers van de HAS Hogeschool Den Bosch werd benaderd om mee te werken aan de ontwikkeling van een sulfietvervanger, was hij meteen enthousiast. Nu is Natural4Sure (bedrijf van de wetenschappers Deli en co-founder Rolf van Milligen) de stuwende kracht achter het product. De kennis, contacten en ervaringen van voornoemde onderzoekers zullen worden ingezet voor verdere commerciële uitrol. Op het extract, een mengsel van Melissa officinalis (ofwel citroenmelisse) hebben ze een wereldwijd patent aangevraagd. Het is een resultaat van de Bio Based Product Ontwikkelings Coöperatie (BPOC), een initiatief van de HAS Hogeschool. Zij hebben vanaf 2006 onderzoek gedaan naar de ontwikkeling van nieuwe producten gebaseerd op grondstoffen van agrarische oorsprong. Drs. Hans Clarijs, biochemicus en bioprocestechnoloog en verbonden aan de HAS (s-Hertogenbosch, Nederland): Het kruidenextract SURE is een baanbrekend product. Uit kruiden kun je allerlei chemische componenten halen die elders succesvol toepasbaar zijn. In de geneeskunde wordt dat al veel langer gedaan. Het was een bewuste keuze om de werking van de vervanger als eerste te gaan testen op een complex product als wijn. Bij succes kan het verder ontwikkeld worden voor andere levensmiddelen.
Het productieproces is ingewikkeld en bestaat uit drie delen: de extractie (als een soort slappe, lauwe thee), de opzuivering (het ruwe extract scheiden van de blaadjes) en de standaardisatie (om tot een breed toepasbaar en verkoopbaar product te komen). Kris Schatteman, directeur van het eveneens betrokken Belgische Eco Treasures: We gaan van een synthetisch anorganisch product naar een volledig natuurlijk product.
Concluderend kan men stellen dat de verdere verfijning van SURE toe te juichen is als work in progress voor een baanbrekend gezond product.
*(1) De EU-wet van november 2005 verplicht de aanwezigheid van sulfiet in wijn te vermelden op het etiket, indien de wijn meer dan 10mg sulfiet per liter bevat. Daarom staat er bijna altijd bevat sulfiet op de fles. Ook bij natuurlijke wijnen waar totaal geen sulfiet aan toegevoegd is, vindt men meestal deze vermelding.
EU-normen
De Europese Unie heeft normen vastgelegd voor het gebruik van sulfiet in wijn, mousserende wijn en likeurwijn. Helaas zijn deze EU-normen toch nog hoog:
160 mg per liter voor rode wijnen (restsuikers onder 5 g/l)
210 mg per liter voor rode wijnen (restsuikers 5 g/l of meer)
210 mg per liter voor witte of rosé wijnen (suikers onder 5 g/l)
260 mg per liter voor witte of rosé wijnen (suikers 5 g/l of meer)
Sommige wijnsoorten, bijvoorbeeld Sauternes, vormen een uitzondering op bovenvermelde normen en mogen tot zelfs 400 mg sulfiet per liter bevatten.
*(2) Terra Vitis is een federatie en keurmerk dat naar duurzame wijnbouw en productie streeft en waar inmiddels circa 650 wijnboeren bij zijn aangesloten.
Bron: informatie geput uit Natural4Surecompany in de media.
Dit meest noordelijkste wijnbouwgebied van Duitsland situeert zich in het zuiden van Sachsen-Anhalt rond Freyburg en Naumburg. Het wijngebied van de twee rivieren Saale (zijrivier van de Elbe) en Unstrut beslaat 735 ha waarvan het grootste deel van de wijngaarden vallen binnen het natuurpark Saale-Unstrut Triasland. Naast de vele wijngaarden in Sachsen-Anhalt zijn er nog enkele aanplantingen in Thüringen en Brandenburg. Dat hier al meer dan 1000 jaar wijnbouw wordt bedreven blijkt uit de schenkingsoorkonde die dateert uit 998 waarvan keizer Otto III de grondsteen voor deze wijnbouw legde. Elk jaar, het tweede weekend van september, grijpt in de ongekroonde wijnhoofdstad Freyburg aan de Unstrut een groots wijnfeest plaats.
Klimatologisch kan men dit wijngebied beschrijven als het droogste wijngebied van Duitsland. De zon schijnt er zon 1600 uur per jaar en de neerslag is slechts 500 mm. De gemiddelde opbrengst bedraagt slechts 50hl/ha. Men moet wel in dit wijngebied rekening houden met een meedogenloze vorst in de lente en in de winter. Een geleidelijke overgang van zomer naar winter ontbreekt dus.
Geografisch stelt men dat de rivieren Saale en Untrut zich voort bewegen door een oud cultuurlandschap met steile terrassen, nauwe dalen, droge muren, traditionele boomgaarden en warmte-eilanden.
Op bodemkundig vlak kenmerkt dit wijngebied zich door bodemstructuren zoals muschelkalk, zandsteen, lössleem en koperleisteen.
Onder de 30 te proeven druivenrassen blijft de müller-thurgau in dit micro-klimatologisch wijngebied de belangrijkste druivensoort. De grootste trots van de plaatselijke wijnboeren is hun weissburgunder, terwijl ook de cépages silvaner en riesling tot de regionale klassiekers behoren. ¼ aanplant bestaat uit blauwe druiven waarvan vooral portugieser, dornfelder, spätburgunder en zweigelt.
Als men vandaag spreekt over elegante, frisse, aromatische lichte Saale-Unstrut geraffineerde wijnen dan is dit wel te danken aan de val van de Muur en aan de hereniging van Duitsland. Tot voor de val van de Muur werd niet geïnvesteerd in viticultuur en vinificatie en dat plaatste de kwaliteit van de wijn op grote achterstand. Ook de DDR-tijd deed de wijnbouw geen goed. Veel wijnhuizen werden opgeheven en moesten volgens staatsinzicht gaan produceren, hetgeen vaker op kwantiteit dan op kwaliteit neerkwam. De Duitse hereniging in 1989 deed de wijnbouw weer openbloeien. Veel onteigende wijnboeren kregen hun bezittingen terug. Sedert 2015 spreekt de wijnregelgeving in dit gebied over 2 Bereichen, 3 Grosslagen en 23 Einzellagen.
Daar wijnbouw alleen mogelijk is op goed beschutte plaatsen met een mild microklimaat refereer ik graag naar:
Wijngoed Kloster Pforta dat oorspronkelijk behoorde tot het aldaar oude Cisterciënzer klooster.
De Rotkäppchen Sektkellerei in Freyburg
Het Universitäts-Weinhaus aan de Unstrut (heeft zijn eigen Einzellage=wijngaard)
De lezers van dit artikel zullen vlug begrijpen dat dit wijngebied door zijn cultuur, geschiedenis, natuur en romantiek op een vanzelfsprekende manier met elkaar zijn verenigd. In dit Toscane van he Noorden kan ik een drietal wijnroutes aanraden:
Saale-Unstrut route (60 km)-Strasse der Romantik, Himmelswege met burchten en kastelen
De Zeits route (20 km)
De Mansfeidsee route (20 km)
Met de kano kan je tussen de rivierwijngaarden de talrijke kastelen ontdekken en voor de fietsers raad ik sterk de Hasselbach en Biberbach route aan (55 km).
Tot slot een gastronomische ervaring:
Zeitzer Milbenkäze
Eremitenschinken (lokale ham)
Plaatselijke geteelde asperge (regio Altmark)
Kenmerken WEISSBURGUNDER (*)
Stamt af van de Spätburgunder en gedijt overal prima waar het voor de Riesling te warm is. Lichtvoetig, fris en met zijn ingetogen zuren ideaal aan tafel. Geurt en smaakt naar citrusvruchten, peer, meloen en groene noten. Net zo geschikt voor verwerking tot sekt als voor opvoeding in barriques. Bereikt in eersteklas wijngaarden een indrukwekkende kwaliteit.
Weetje(*)
Langs de wijnroute van Saale-Untrut lopen ook de Strasse der Romantiek en de Himmelswege. Kastelen als de Neuenburg en Rudelsburg, belangrijke gebouwen als de Naumburger dom en mystieke plaatsen als die waar de Himmelscheibe von Nebra gevonden werd, vertellen over de cultuurgeschiedenis van het gebied. Freyburg an der Unstrut geldt als de officieuze wijnhoofdstad ervan.
Jonge Duitse wijnmakers ontdekken de potentie van dit dynamisch wijngebied
Ten westen van de steden Worms en Mainz ligt deze grootste productieregio van Duitsland, met ongeveer 26.500 hectare wijnbouwgebied. Het is niet voor niets dat dit zacht glooiende landschap bekend staat als Land van Duizend Heuvels. Als het minst beboste gebied van Duitsland zorgen toch de hoogten van Hunsrück, Taunus, Odenwald en Nordpfälzer voor beschutting tegen de koude winden en hevige neerslag. Daardoor behoort dit gebied tot de droogste en warmste gebieden van Duitsland wat gunstig is voor zowel de wijnbouw als de fruitteelt. Aan gevarieerde bodems is er zeker geen gebrek. Met kwarts, porfier, leisteen, kalk en vulkaangesteente is deze wijnregio ideaal voor wijnaanplant. Miljoenen jaren geleden was op de plek van Rheinhessen een binnenzee. Die oeroude zeegrond met schelpjes zorgt nu voor een diepe kalkrijke omgeving voor de druivenwortels. Dit verklaart de frisheid, de aroma rijkheid en de frisse zuren van de witte wijnen uit Rheinhessen. Kennen we nog de mierzoete supermarktwijn Liebfraumilch? Dit massaproduct, van erbarmelijk niveau kwam ook uit Rheinhessen. Sedert de jaren 80 vonden de wijnboeren dat het beter kon en werd er gefocust op droge wijnen. Sommigen behoren zelfs tot de absolute top van Duitsland. Het traditionele ras van de streek is de silvaner waarvan Rheinhessen de wereldwijd grootste aanplant bezit. Ook worden riesling, müller-thurgau en burgunders aangeplant. Bij de rassen voor rood zijn dornfelder, spätburgunder en portugieser van betekenis. Vergeten we vooral niet de Winzersekt die ongeveer dertig jaar geleden werd geboren. Deze geproduceerde sekt met geografische herkomst is gemaakt volgens de traditionele methode (zoals Champagne). In de wijngaarden van Rheinhessen staan af en toe huisjes met koepeldaken die stralend gewit zijn. Deze schuilhuisjes voor wijngaardwerkers zijn uit steen opgebouwd in het houtarme Rheinhessen.
Concluderend kan men stellen dat Rheinhessen niet meer de kweekvijver is van goedkope, zoete slobber, maar een gebied met tintelfrisse wijn van hogere kwaliteit.
Mainz, de hoofdstad van het bondsland Rheinland-Pfalz, is ook de hoofdstad van Rheinhessen. Sinds 2008 is het een trots lid van de selecte groep Capitals Global Network. Daartoe behoren negen steden in de belangrijkste wijngebieden van de wereld. Behalve Mainz zijn dat Bordeaux, Florence, San Francisco, Cristchurch, Bilbao, Mendoza, Porto en Kaapstad. Doel van de vereniging is het stimuleren van toerisme en wijncultuur.
DE MERKWAARDIGSTE WIJNFLES TER WERELD IS IN FRANKENLAND (MIDDEN DUITSLAND) TE VINDEN
De naam Bocksbeutel kenmerkt zich als wijnfles met een korte hals en een dikke ronde buik. Ze doet zon beetje denken aan de zoetere Portugese Mateus rosé fles. De bierstaat Beieren blijft vasthouden aan deze eeuwenoude traditie om haar witte wijnen te bottelen in deze moeilijk te stapelen wijnfles. Marketing avant la lettre ? Met haar 75 centiliter inhoud wordt zij meestal afgesloten met een schroefdop, niet met een kurk. De cépages silvaner en riesling zijn vaak in een Bocksbeutel gebotteld. De plaatselijke wijnbouwers gaan er prat op dat zij betere silvaner maken dan elders. De silvaner geldt als de klassieke Frankische druif welke in 1659 voor het eerst werd aangeplant op de Schlossberg in Castell. Zoals de Franken zelf is karakteristiek de silvaner te omschrijven als rustig en ingetogen, maar wel solide genoeg om zich te wapenen tegen de soms strenge winters. Het klimaat in Franken neigt naar continentaal met warme zomers en koude winters. De vochtigheidsgraad in Mainfranken wordt zelfs als vrij hoog aangegeven. Dankzij de geringe neerslag concentreert zich in de bodem het gehalte aan mineralen. Aards en minerale tonen zijn dan ook de voornaamste eigenschap van Weinfranken. De drie-eenheid: klimaat, ligging en bodem én vakmanschap is terug te vinden in deze wonderbare wijnstreek. Veel wijnbouwers investeren steeds verder in hun producten. Dit zijn o.a.: Het Weingut am Stein met uitzicht op Würzburg, Wijnmakers Horst Sauer in Volkach-Eschendorf en Wijnmaakster Wendelin Grass in Nordheim am Rhein.
Toerisme: Staatlicher Hofkeller Würzburg, Bürgerspital zum Heiligen Geist, Würzburger Juliusspital, Castell en de silvaner
WEETJE
Een van de beroemdste wijngaarden van Franken en tevens de oudste waarvan de naam gedocumenteerd is, is Würzburger Stein. Steinwein was lange tijd synoniem voor Frankenwijn. Nog altijd ligt er een fles Steinwein uit 1540 in de kelder van het Bürgerspital in Würzburg. Een voornaam liefhebber van Steinwein was Johann Wolfgang von Goethe. Op 12 juni 1806 schreef die aan zijn vrouw Christiane: Stuur me nog wat flessen Würzburger, want geen andere wijn smaakt me en ik ben ongelukkig wanneer ik het zonder mijn lievelingsdrank moet stellen .
Bron: Deutsches Weininstitut-Mainz
KENMERKEN Müller-Thurgau (Rivaner)
Dit aan het begin van de 20e eeuw door Professor Herman Müller uit het Zwitserse kanton Thurgau in Geisenheim ontwikkelde ras stond lange tijd te boek als een kruising uit riesling en silvaner (vandaar de naam rivaner). Dit is enige tijd geleden echter weerlegd door genetisch onderzoek. De ware ouders zijn de rassen riesling en madeleine royale. Het profiel: ongecompliceerd, gemakkelijk toegankelijk, milde zuurgraad en uitgesproken fruit met typische muskaattoets. Dit in Duitsland op één na meest aangeplante en vroeg rijpende ras geeft levendige, zomerse wijnen die bij iedere gelegenheid smaken en ook in de vorm van geurige parelwijn weten te enthousiasmeren.
KENMERKEN Silvaner
Een van de oudste druivenrassen, afstammend van een natuurlijke kruising tussen traminer en österreichisch weiss. Zoals vermeld in een oorkonde werd silvaner in Duitsland voor het eerst aangeplant in 1659, en wel in Castell in Franken. Franken heeft ook nu nog het hoogste aandeel silvaner in de aanplant, maar gemeten in hectaren heeft Rheinhessen het grootste areaal. Hij kan zijn terroir bijna net zo goed tot uitdrukking brengen als de riesling. De aromas roepen associaties op met bloesem of zijn van plantaardige aard. Meloen, mirabellen en appels zijn ook mogelijk. Met zijn zachte, aardse en fruitige tonen en zijn verteerbare zuren is de silvaner een voortreffelijke eetwijn en een klassieke begeleider van asperges.
Persoonlijk raad ik alle lezers aan om Frankenland oenologish, cultureel en toeristisch te verkennen. Vooral de bisschop- en universiteitsstad Wurzburg is een must voor de barokstijl liefhebber.
Met de aanplant van ongeveer 560 hectare is het Ahr gebied een van de kleinere wijnbouwgebieden van Duitsland. Genoemd naar de gelijknamige rivier is het tegelijk het meest noordelijkste wijnbouwgebied van Duitsland. Zon 40 km te zuiden van de voormalige hoofdstad Bonn stroomt de Ahr in de Rijn.
Het schilderachtige dal dat door de rivier is uitgesleten zorgt voor beschutting tegen de koude westenwinden. De wijngaarden zelf situeren zich op de steile zuidelijke hellingen van grijze leisteenbodem. Het regent er maar weinig en het zachte klimaat biedt de druiven in het Ahr dal optimale groeicondities, ook al omdat de overdag opgewarmde rotsen s nachts hun opgeslagen warmte aan de druiven afgeven (natuurlijke vloerverwarming). Ook de rivier zelf heeft een stabiliserende invloed op het klimaat.
Kenmerkend voor het gebied is dat 85% van het druivenaandeel rode wijn levert. Vooral de spätburgunder (pinot noir), portugieser en frühburgunder worden geteeld, terwijl het belangrijkste ras voor wit riesling is.
Ongeveer 60% van de wijnen uit de Ahr zijn spätburgunder. Ze zijn rijp en sappig en toch verfijnd met vaak een mooie mineraliteit. Een klein beetje houtopvoeding en rijping op eikenhouten vaten kan zorgen voor extra lengte en tonen van specerijen. De rode Ahr wijnen beschikken over een behoorlijk bewaarpotentieel.
WEETJE
Een van de eerste wijncoöperaties ter wereld en de eerste in Duitsland werd in 1860 gesticht in Mayschoss. Dat ging als volgt: misoogsten en drukkende accijnzen leidden ertoe dat veel families van wijnboeren aan de Ahr het hoofd niet meer boven water konden houden met hun werk. Sommigen emigreerden, anderen verenigden zich om samen een kelder te exploiteren. Een idee dat ook nu nog steeds functioneert, en niet alleen aan de Ahr.
(Bron:Deutches Weininstitut)
AANPLANT
Ca 560 ha
Aandeel rode wijn 85%
Belangrijkste druivenrassen:
Spätburgunder, Portugieser, Riesling
ZEKER TE BEZOEKEN
Mayschoss: bakermat van de wijncoöperaties
Kloster Mariental: wijnproeverij in een gewelfkelder
KENMERKEN Spätburgunder
( cool climate druif )
Complexe aromas van kersen, zachte rooktonen, amandel en andere fijne fruitnuances die aan rode bessen doen denken. Van de volle, meestal droog gevinifieerde edele rode bestaan twee hoofdvarianten. Er is het uit volledig rijpe druiven gemaakte zachte type met bescheiden tannine, robijnrood en fijn van structuur en het moderne type met meer tannine, minder zuren en een intensere smaak. Een goed gedoseerde lagering op vat past uitstekend bij beide typen. Wanneer spätburgunder snel van zijn schillen gescheiden wordt, levert de most een Blanc de Noirs op die al naar gelang de vinificatie licht roze tot wit uit kan vallen. In de vorm van sekt komt uit spätburgunder een uitstekende rosé schuimwijn of een parelende Blanc de Noirs voort. Späburgunders uit de Ahr maken internationale furore!
Vroeger rangschikte men de Duitse Moselwijn onder de Mosel-Saar-Ruwer appellatie gelegen in het westelijk deel van Duitsland, tussen de Frans-Luxemburgse grens en de rivier de Rijn, ongeveer op de 50e breedtegraad. In het jaar 2008 veranderde de naam van dit wijngebied in Mosel. Deze prachtige meanderende rivier heet in Frankrijk Moselle, in Luxemburg Mussel en vanaf Perl in Duitsland Mosel. Bij Koblenz mondt hij uit in de Rijn. Het is het oudste wijngebied van Duitsland met in totaal ongeveer 9000 hectare wijngaarden die zich ook uitstrekken langs de zijrivieren Saar en Ruwer.
Bepalend voor de wijnbouw waren de Romeinen die zich vermengden met de Keltische populatie. Geschiedkundig onthouden we vooral de stichting van de stad Trier 17 voor Christus. Overal vindt men nog overblijfselen uit dit roemrijke verleden: villas en tempels, maar ook grote wijninstallaties met persen ( De Romeinse pershuizen van Piesport, wijngoed van de Vereinigte Hospitien in Trier, wijngaardzonnewijzers aan de Moezel ).
Er heerst een zacht microklimaat. De wind aan de Moezel komt in hoofdzaak uit het zuidwesten. Zowel de rivier als de bodemstructuren (zandsteen, kwarts, kalk, rode mergel, leisteen ) slaan in gelijke mate overdag warmte op die ze s nachts terug afgeven. De steile hellingen langs de Moezel laten de zon bijna loodrecht op de druivenstokken instralen. Het loont de moeite om de Bremmer Calmont, de steilste wijngaard van heel Europa te bezoeken. Aan de Obermosel tussen het Duits-Frans-Luxemburgse drielandenpunt en Konz waar de Saar in de Moezel uitmondt, domineren mosselkalk- en keuperbodems die een goede bodem bieden voor pinots en lokale elbling aanplanting. Van Schweich tot Koblenz is leisteen toonaangevend. Veel wijngaardnamen aan de Moezel eindigen op lay. Ze geven daarmee aan dat de wijnstokken op leisteen staan. De leisteenbodems van de Mittel- en Untermosel zijn uiterst geschikt voor riesling aanplanting. De rieslingplant moet zich hier diep wortelen en onttrekt zo mineralen (o.a. vuursteen ) en finesse uit de schrale bodem. De moselriesling is dan ook kenmerkend voor zijn minerale elegantie, zijn speelse finesse en vaak zijn delicaat restzoet.
De belangrijkste druif is zonder twijfel de riesling welk voor 60% is aangeplant. De muller-thürgau die ook bekend staat onder de benaming rivaner staat op plaats twee. Het oude druivenras elbling wordt enkel maar verbouwd in het hoge Moezelwijngebied waar recentelijk meer en meer pinot blanc wordt aangeplant. Voor de rode wijnen beslaan de zeer populaire pinot noir en de dornfelder bijna 9% van de streek.
Aanplant
Ca 8900 ha
Aandeel witte wijn 91%
Belangrijkste druivenrassen
Riesling, müller-thurgau, elbling
WEETJE
De tot op heden duurste verkoop van een wijngaard vond plaats in 1900 toen de burgemeester van Bernkastel 4300 vierkante meter van de wijngaard Doctor aan een zekere Carl Wegeler verkocht voor 100 goldmark per stok. Omgerekend naar huidige valuta was dit 6 à 700 euro per stok. De investering was niettemin lonend, want de Lage behoort tegenwoordig tot de beroemdste en beste wijngaarden van de streek. De opmerkelijke naam is te danken aan het feit dat in 1630 de zieke aartsbisschop Bohemund von Trier na een paar slokjes van de wijn verrassend herstelde. Als dank verleende hij de wijngaard de doctortitel.
Bron: Deutsches Weininstitut
DRUIVENKENMERKEN:
RIESLING
In de neus komen aromas van appel, citrus vruchten, perzik, honing, ananas en abrikoos. Deze zuivere fruitaromas in combinatie met een uniek spel van fruitzuren maken de riesling tot een van de edelste druivenrassen van deze wereld. Rieslings kunnen uitzonderlijk goed ouderen. Gerijpt laten ze vaak edele petroleumtoon waarnemen. Zware leembodems bewerken een citruskarakter, bontzandsteen zorgt voor een abrikozenaroma in de wijn, en leisteenbodems zorgen voor een uitgesproken minerale toets die soms aan vuursteen herinnert.
Riesling laat zich in alle mogelijke varianten zien: als sekt, als lichte Kabinett, als verfijnde Spätlese of als kostbare Eiswein evengoed droog, halfdroog of edelzoet.
MULLER-THURGAU (Rivaner)
Dit aan het begin van de 20e eeuw door professor Herman Müller uit het Zwitserse kanton Thurgau in Geisenheim ontwikkelde ras stond lange tijd te boek als een kruising uit riesling en silvaner (vandaar de naam rivaner). Dit is enige tijd geleden weerlegd door genetisch onderzoek. De ware ouders zijn de rassen riesling en madeleine royale. Het profiel: ongecompliceerd, gemakkelijk toegankelijk, milde zuurgraad en uitgesproken fruit met typische muskaattoets.
ELBLING
Al sinds zon 2000 jaar in Europa te vinden en door de Romeinen waarschijnlijk vitis alba, witte druif, genoemd. Wordt tegenwoordig in Duitsland vrijwel alleen nog maar in de Moesel geteeld. Licht, fris zuur en parelend is het een ongecompliceerde wijn, waarvan ook opwindende sekt gemaakt wordt. Op warme zomerdagen is er nauwelijks iets dorstlessender denkbaar dan een droge Elbling.
BRAINSTORMEN OVER TERROIR EN MINERALITEIT BIJ HET PROEVEN VAN WIJN TERROIR is veel meer dan BODEM alleen? Wat is nu precies MINERALITEIT ?
Wellicht is terroir het meest invloedrijke woord op wijnkundig vlak van de laatste 15 jaar. Zelfs op de etiketten van wijnflessen wordt het woord terroir graag vernoemd omwille van unique sellingpoint. Het O.I.V. (Organisation Internationale de la Vigne et du Vin) waagde zich om een definitie te geven over dit begrip waarvan ik u graag de vertaling meegeef: Terroir is een gemeenschappelijk begrip van de interacties tussen het fysieke en biologische milieu en de wijnbouwkundige praktijken die samen een product opleveren met een herkenbaar karakter dat zijn herkomst weerspiegelt. Kortom, terroir omvat specifieke aardlagen (geologie), topografie, klimaat, landschapskenmerken, biodiversiteit enz. De vraag stelt zich: Kunnen wij dit waarnemen en proeven in ons wijnglas?
Mineraliteit is en blijft een woord dat te pas en te onpas wordt gebruikt bij wijnproevers en wijnprofessionals. Stellen wij ons de vragen: Wat is nu precies mineraliteit? Waar komt het vandaan en hebben alle wijnen het?
Nog steeds zijn er kampen voor en zijn er kampen tegen over dit brede onderwerp waarover nog steeds geen eensgezindheid bestaat. Als men de lectuur volgt, definieert men mineraliteit als gesteenten opgebouwd uit mineralen. Maar wat zijn nu mineralen?
De wetenschap mineralogie leert ons dat een mineraal een chemische verbinding is met een kristalstructuur die als vaste stof in de natuur voorkomt en gevormd is door geologische processen. Men onderzoekt dus de samenstelling van mineralen wat een raakvlak met de wetenschap chemie is. De wetenschap bodemkunde leert ons dat bodems verschillende hoeveelheden kalium, stikstof, magnesium, calcium en ijzer bevatten om er maar de voornaamste te noemen uit de tabel van Mendeljev. Daar de meningen verschillen over de vraag of de druiven en de resulterende wijn deze mineralen echt opneemt uit de bodem blijft de wijnwereld verdeeld.
Ja-denkers over minerale aromas verwijzen graag naar de Chablis en de Pouilly Fumé. Ruikt Chablis soms niet naar natte kiezelsteentjes? Ruikt Pouilly Fumé soms niet naar vuursteen?
Prof. Atillio Scienza van de Universiteit van Milaan onderzocht of mineraliteit een invloed had op Italiaanse wijnen van vulkanische bodem. Hij verklaarde de relatie tussen mineraalrijke vulkaanbodems en aromas in wijn als volgt: In de druivenschil zit caroteen, een kleurstof die de druiven behoed tegen fel zonlicht. Afgeleide stoffen hiervan vormen tijdens de fermentatie nor-isoprenoïden (aromastoffen). Het gaat hier om een enzymatisch proces waarbij mineralen uit de vulkanische bodem een belangrijke rol spelen. Op indirecte wijze zouden mineralen in de druif op die manier dan toch een rol kunnen spelen bij de smaak van de wijn.
Conclusie van de wetenschapper: Mogelijk zijn nor-isoprenoïden dé aromastoffen die wij omschrijven als mineraliteit. Deze stoffen schijnen een ander spectrum aan aromas te hebben dan floraal en fruitig. De tijd zal ons leren of hiervan de verklaring van minerale aromas in wijn moet worden gezocht, want er wordt nog volop onderzoek gedaan naar deze stoffen.
Conclusie van de wijnproever: Zelf op zoek gaan naar de terroir-expressie en de mineraliteit bij het wijnproeven lijkt mij de beste manier om aan te sluiten bij de Ja-denkers.
Umbrië ligt in het centrum van Italië, tussen de steden Firenze en Rome. Er zijn vooral heuvels en het gebied grenst aan het voor de Belgen gekende toeristische Toscane in het westen en in het oosten aan Marche. Het is een van de zeldzame streken van Italië die niet grenst aan de zee. Het klimaat kent lage winterse temperaturen samen met overvloedige neerslag en besneeuwde heuveltoppen. Door de vele glooiingen kan de bodem de gevallen neerslag maar moeilijk opnemen en veroorzaakt op die manier een zekere droogte van de bodem. In de lage zones in het zuiden is het klimaat veel meer gematigd. De belangrijkste steden zijn: Perugia en Terni (belangrijkste industriegebied). Het meest geteelde landbouwgewas is er tarwe, gevolgd door tabak, zonnebloem, wijnrank en olijfbomen. De bekendste wijnen zijn: Orvieto, Montefalco Sagrantino en Torgiano. De wijnbouw is zeer oud en dateert uit de tijd van de Etrusken. Onder de belangrijkste druiven bevinden zich de TREBBIANO en de SANGIOVESE, zoals in Toscane, de GRECHETTO di TODI, een witte druif die typisch is voor Umbrië en die een wijn geeft met uitgesproken notentoetsen, de SAGRANTINO: andere druivensoort, rood, ook typisch voor Umbrië in de streek van Perugia, die schitterende wijnen geeft met uitgesproken braambessenaroma, de VERELLO maar ook GAMAY en MERLOT.
SITUERING
UMBRIE= vulkanisch gebied
16.500 ha wijngaarden
2000 zonuren per jaar
Gemiddelde temperatuur: 15°C
PROEF EENS DEZE DOCGs en DOCs uit UMBRIE
TORGIANO ROSSO RISERVA (R)
Geografische ligging: Provincie Perugia aan de oevers van de Tiber ten zuiden van de stad Perugia
Waarnemingen: Witte droge wijn met een discreet boeket, droge rosé die over het algemeen weinig gekleurd is, de rode wijn is fruitig maar heeft weinig tannines.
COLLI DEL TRASIMENO of TRASIMENO ( W en R)
Geografische ligging: Ten westen van Perugia, rond het Trasimenomeer.
Waarnemingen: Witte, droge wijn met een discreet boeket, de rosé is droog, de rode is soepel en fruitig. Er wordt ook spumante geproduceerd (chardonnay, pinot blanc en pinot noir).
MONTEFALCO (W en R)
Geografische ligging: Provincie Perugia, ten zuidoosten van de stad.
Waarnemingen: Weinig intense kleur met een delicaat fijne neus. Men proeft soms banaan. Vroeger werd deze wijn zoet gemaakt. Nu vooral als droog en halfdroog. Hoewel de wijn vroeger vooral oxidatieve toetsen kende, lijkt hij nu eerder zeldzaam te zijn. Over het algemeen zijn de wijnen nu evenwichtig, vooral de Classicos (tufsteenbodem).
TORGIANO (W en R)
Geografische ligging: Provincie Perugia op de oevers van de Tiber ten zuiden van de stad Perugia.
Waarnemingen: De eigenschappen variëren al naargelang de gebruikte druif. Ze bestaat in wit, rood en rosé, maar ook als schuimwijn (spumante). Voor deze laatste wordt chardonnay en pinot noir gebruikt.
Andere DOCs (Wen R)
Assisi, Lago di Corbara, Rosso Orvietano of orvietano
rosso.
°°°°°°°°°°
Enkele belangrijke DOCG/DOC-wijnen uit buurland Toscane:
Chianti Classico (zwarte haan op het etiket) zeven subregios
Chianti Classico en districten
Brunello di Montalcino
Vin Santo (ingedroogde druiven)
Carmignano
Vernaccia di San Gimignano
Vino Nobili di Montepulciano
DE ITALIAANSE WIJNPYRAMIDE
De DOCG (Denominazione di Origine Controllata e Garantita) = Hoogste niveau; De wijnen worden verkocht in flessen en dragen een staatszegel.
De DOC (Denominazione di Origine Controllata)= te vergelijken met de AOCS (AOP) van Frankrijk. Termen: RISERVA=lange opvoeding op houten vaten. SUPERIORE = graad hoger, kleiner rendement. CLASSICO = wijnen uit de oudste wijngaarden. VIGNA of VIGNETO = houdt in dat het om een unieke wijngaard gaat, staat dicht bij een cru.
De IGT (Indicazione Geografica Tipica)=komt overeen met de landwijnen van de EU.
Deze regeling stelt wijnmakers in DOC-gebieden in staat om af te wijken van de aldaar heersende DOC-voorschriften en bijvoorbeeld cépagewijnen (wijnen van één druivenras) te maken van inheemse of internationale variëteiten zonder deze onmiddellijk als Vino da Tavola op de markt te moeten brengen. De IGT garandeert in deze de herkomst van de druiven, maar laat de producent een zekere vrijheid in productiemethode.
De Vino da Tavola = tafelwijn zonder herkomstbenaming.
SPUMANTE en FRIZZANTE
(dit zijn schuimwijnen)
Frizzante is een sprankelende wijn, die dus weinig schuimt. ( vb.: Lambrusci)
Spumanté is een mousserende wijn verkregen door de traditionele methode of metodo classico, waarvan de tweede gisting dus op fles gebeurt of op een andere manier: de meest gebruikte, nl. Charmat of tankmethode.
Prosecco deze benaming wordt vaak gebruikt voor schuimende wijnen die droog en licht zijn.
ENKELE VOORNAME DRUIVENKENMERKEN
TREBBIANO SPOLETINO (W)
-Is een autochtoon wit druivenras uit Umbrië
-Stamt uit de regio Spoleto
-Rond 2000 uitgestorven, maar van de ondergang gered door Cantina Novelli
-Staat volledig los van de trebbiano toscano
-Volle kleur, meer diepte en fruit in de neus (rijp citrusfruit, kruiden, lange aangename afdronk)
GRECHETTO (W)
-Is een onbekende witte druivensoort uit Midden-Italië
-Wordt vooral verbouwd in de provincie Umbrië en heeft faam verworven als onderdeel van de witte Orvieto
-Wordt altijd geblend met de druivensoorten trebbiano en malvasia
-Subtiele hints van honing en karamel. Aangevuld met groene appel en tropisch fruit. Tonen van bloesem en noten
MALVASIA (W)
-Duidelijke notengeur en goede zuren
-Wordt veel gebruikt in zoete wijnen (cf.: Madeira)
-Behoort tot de Muscatvariëteiten
CILIEGIOLO (B)
-afgeleid aan het woord ciliegia = kers
-geurige, zoete smaak
-wordt in mengeling gebruikt om de looistoffen wat te verzachten
-duidelijk kers te herkennen
-laag alcoholpercentage, lage zuurtegraad, veel fruitigheid
-aangenaam om jong te drinken
SAGRANTINO (di MONTEFALCO) (B)
-dé juweeldruif van Umbrië
-bezit zeer veel tannines
-lange maceratie (meestal 1 week met schilcontact)
-regelmatig remontage (meestal 4 à 5 per dag)
-de wijn blijft in tanks tot na de Malo-lactische gisting
-nadien meestal een lange opvoeding op hout (op Franse eiken vaten van 500 liter) gevolgd door een kort intermezzo op stalen tanks. Daarna aantal maanden flesrijping (meestal 18 maanden)
-De barriques worden meestal om de 3 maanden vernieuwd
CANAIOLO (B)
-ondersteunende rol
-in blend gebruikt om de wrangheid van de sangiovese te verminderen
-zwarte huidskleur, tonen van leer, inkt , aarde
SANGIOVESE (B)
-deze druif heeft veel klonen voortgebracht
-Toscaanse autochtoon met een heldere rode tint met soms een bruine rand
-Boers karakter met aromas van leer, pruim, truffel, bont, noten, tabak, choco, rode bessen, kruiden (bonenkruid), bos en soms licht bloemig. Soms een bittertje.
Geloof me, het op een-na-grootste land ter wereld met zijn 1.266.883.598 inwoners en met een oppervlakte van 3.287.000 km2 bezit prachtige wijngaarden. Het belangrijkste Indiase gebied voor wijnbouw noemt Maharashtra, dat zich situeert op zon 150 km van de wereldstad Mumbai. India heeft ongeveer 50.000 ha wijngaard waarvan slechts 5% wordt gebruikt voor de wijnproductie. De rest is bestemd voor tafeldruiven en rozijnen. Het land heeft zijn wijnbouw te danken aan de Portugese en Britse kolonisten. De Portugezen hadden in de 16e eeuw al een handelspost in Goa en de Britten koloniseerden het land eeuwenlang. Zij legden in de 19e eeuw wijngaarden aan in de deelstaat Kashmir en bij Baramati in Maharashtra. Klimatologisch kan men spreken over een tropisch klimaat waarin de temperatuur kan oplopen tot boven de 40° C. Het grootste deel van de wijnbouw vindt plaats op de koelere hoger gelegen gebieden zoals op het Deccan plateau ten oosten van de stad Mumbai. De moessonregens die de wijnbouw omstandigheden sterk beïnvloeden vinden plaats vanaf juni tot oktober. Nashik is dan ook dé grootste wijnregio met een micro klimaat op zon 200 km ten noordoosten van Bombay, dit op een frisse hoogte van 600 meter boven de zeespiegel. Men oogst daar in maart tijdens het droge seizoen. Het klimaat is er perfect voor wijndruiven. Nashik is van oudsher een agrarisch gebied en is nu de grootste en snelst groeiende wijnstreek van India. Verder worden ook druiven verbouwd in Gujarat, Karnataka, Bangalore, Hyderabad, Tamil Nadu en in Punjab ..
Er zijn in deze wijngebieden geen uitgesproken seizoenen. De wijngaard groeit er het ganse jaar door.
In 1997 werden de eerste Franse wijnstokken Sauvignon Blanc en Chenin Blanc aangeplant. In de Dindori Valley werden later druivensoorten zoals Cabernet Sauvignon, Shiraz, Zinfandel, Merlot, Viognier en Riesling aangeplant.
Mijn eyecatcher richt zich vooral naar het huis SULA(*) in de Nashik regio. Dit huis is het geesteskind van eigenaar Rajeev Samant (°), die de passie van het wijnmaken te pakken kreeg tijdens zijn studies in San Francisco. De aanleg van zijn wijngaard gebeurde in 1999. Naast een Sparkling wine volgens de méthode traditionnelle (tweede gisting op fles) maakt deze wijnmaker ook stille wijnen van de cépages Chenin Blanc, Viognier, Sauvignon Blanc, Cabernet, Shiraz en Zinfandel. Zijn Zinfandel wordt vooral gebruikt voor rode en rosé wijn. Dit wijnhuis ligt zon 180 km van Bombay in het gebied Maharashtra waarvan 90% van de Indiase wijn afkomstig is. Sinds de jaren 80 van de vorige eeuw is er meer en meer belangstelling in India voor wijn, zeker het laatste decennium, door de toenemende welvarende middenklasse. De Sula Vineyards (-) en de zon 40 tal wijnbouwers uit de Nashik (tevens wijnhoofdstad van India) streek produceren 3 miljoen flessen per jaar. De export richt zich vooral op Azië, Europa, USA en Canada ..
Uit het Sula gamma, waar de biologische teelt hoog in het vaandel staat, was ik op een recente proeverij gecharmeerd bij het drinken van hun monocépages en blends welke gemaakt zijn uit Europese rassen en een Californisch ras namelijk de Zinfandel.
Enkele voor mijn smaakpallet interessante ontdekkingen:
SULA-Sauvignon Blanc 2015 (W)
Kruidig, helder en droog met hints van groene peper. Deze wijn zit goed in balans.
SULA DINDORI RESERVE Viognier 2014 (W)
Prachtige ondertonen van exotisch fruit zoals lychee ananas en abrikoos.
SULA-Chenin Blanc 2014 (W)
Halfdroge, verfrissende lichte witte wijn met ananas en wit steenfruit kenmerken. Ideaal met honing bereide spijzen.
SULA-Zinfandel 2014 (R)
Geuren van confituur, braambes en kaneel. Mooi in evenwicht qua zuurzoet en tannine.
SULA-Cabernet/Shiraz 2016 (R)
Duidelijke aromas van pruimen en zwarte peper. Mooie blend.
SULA DINDORI RESERVE SHIRAZ 2013 (R)
Elegante rode wijn met weelderige bessengeuren. In de mond erkende ik zijdeachtige tannines. Een aangenaam zacht mondgevoel. Ideaal te matchen met lamsvlees.
SULA RASA SHIRAZ 2013 (R)
Complexe, krachtige rode wijn met nog veel ouderdomspotentieel. Geuren van rijp rood fruit. Kruidig en animaal. Gaat uitstekend bij kruidige bereidingen.
SULA RASA CABERNET SAUVIGNON 2013 (R)
Fijne tannines, goed versmolten. Impressies van rijpe donkere bessen. Een aanrader bij lam.
Ja, wijnen uit India met biologische teelt bestaan wel degelijk en ze zijn nog lekker ook!
(*) www.sulawines.com
info@wijnendeclerck.be (prijzen tussen de 8 en 18 Euro)
SULA VINEYARDS
(-) Is nu de grootste Indiase wijnproducent die reeds verschillende medailles won voor zijn wijnen op Decanter World Award
(°) Rajeev Samant, de oprichter van Sula Vineyards heeft in 1999 de eerste stokken Zinfandel aangeplant die hij smokkelde uit de Sonoma regio (Californië).
In Monte Blandinio gelegen op de helling
tussen de Sint-Pieterskerk (koorzijde) en de Schelde
Ontstaan van de St.-Pietersabdij
en de wijngaard
In de 7de
eeuw, rond het jaar 630, is de Heilige Amandus vanuit Frankrijk hierheen
gekomen om het Christendom te verkondigen. Hij stichtte hier de Sint-Pieters-
en de Sint-Baafsabdij aan de samenvloeiing van de Leie en de Schelde.
In de 9de
eeuw heeft volgens archivalische bronnen Abt Einhard (biograaf van Karel de Grote
770-840) van de Sint-Pietersabdij een wijngaard laten aanleggen. Zo begonnen de
monniken bier te brouwen en wijn te verbouwen. Wijn hadden ze o.a. nodig voor
hun misviering. Zij verwierven ook het recht op een aantal flessen wijn voor
eigen gebruik. Lange tijd was de Sint-Pietersabdij het centrum van de
wijnhandel in Gent. De Sint-Pietersabdij bezat ook wijngaarden in Frankrijk en
Duitsland. Het transport van de tonnen wijn gebeurde destijds per schip via de
Schelde. De Gentse stadswijngaard was met zijn hellend vlak uitstekend gelegen.
De opkomende zon zorgde voor een perfecte fotosynthese op het bladgroen van de
aangeplante druivelaars.
In de 15de
eeuw wordt de wijngaard voor het laatst vermeld. Het klimaat werd toen te koud
voor het verder verbouwen van wijn.
Het opnieuw aanleggen van een
stadswijngaard
In 1978 heeft onze Ere-deken
en stichter van de Wijnmetersgilde Willy De Smet, oenoloog, contact genomen met
de stad Gent om te zien of het mogelijk was om opnieuw een wijngaard aan te
leggen op de helling van de Sint-Pietersabdij. Na goedkeuring en het opstellen
van nodige regelgevingen heeft de Plantsoendienst van de stad Gent dan in 1980
een 400-tal stokken aangeplant. Hun keuze viel op de druivensoort Müller
Thurgau. Later werd deze druivensoort gedeeltelijk vervangen door de cépages Sirius
en Phoenix. Ingevolge de schimmelvorming van de Müller Thurgau werd deze
volledig vervangen door de cépage Johanniter.
De groendienst van de stad Gent staat nog
steeds in voor de aanplanting, het sproeien en het bemesten van de wijngaard.
De grote snoeibeurt in februari valt ook onder hun bevoegdheid. De
Kapittelleden en de Vrienden van de Gentse wijngaard staan in voor het
mede-onderhoud die bestaat uit verdere snoeibeurten, om de 14 dagen, van mei
tot september. Begin september worden er netten gehangen om de druivelaars te
beschermen tegen de vogels en té nieuwsgierige bezoekers. De studenten van de stedelijke
hotelschool Gent staat in voor het plukken van de druiven en het opstarten van
het vinificatieproces dit in samenwerking met een aantal vrijwilligers
gegroepeerd onder de vereniging de vrienden van de Gentse Wijngaard . Het
persen, het vinificatieproces en het bottelen gebeurt voortaan in Het Gents Wijnmetershuis
(oude kosterwoning), gelegen aan de achterkant van de Sint-Pieters kerk en
palende aan de wijngaard. Sedert de aanleg van de wijngaard maakte men
gebruikelijk een stille witte wijn en men noemde deze In Monte Blandinio. Een
vierde van de opbrengst moet volgens
onze overeenkomst met de stad Gent afgestaan worden aan de stad zelf die het
kan gebruiken als relatie geschenk. De rest van de ongeveer 250 flessen
opbrengst is bestemd voor De Vrienden van de Gentse Wijngaard waarvan ieder
lid recht heeft op één fles. Door de jaren heen ondervond de Gilde dat sommige
aangeplante druivenrassen te weinig suiker produceerden en besloten zij, op
advies van onze wijnmakers Jan Caudron en Hugo De Graeve en ingevolge de
resultaten van de suikermetingen van Prof. Dominique Van Der Straeten van de
Universiteit Gent, om de cépages Sirius en Phoenix gefaseerd te rooien. Deze
niet- rijp -te -krijgen wijnsoorten werden vervangen door resistentere soorten
zoals Souvignier Gris en door de suikerrijke Solaris. Momenteel bestaat onze
aanplant uit iets meer dan een 500-tal wijnstokken.
Gezien het te lage
suikergehalte van de Sirius en de Phoenix besliste men om van de oogst 2016 een
schuimwijn te maken volgens de methode traditionnelle, versie Brut, tweede
gisting op de fles. Deze mousserende wijn zal gebotteld worden onder de naam
In Monte Blandinio Brut.
De tweede gisting op
de fles startte op 13 april 2016.
De volgende stap in
ons vinificatieproces is de remuage.
De Wijnmetersgilde (VZW)
In de 14de
eeuw is er reeds sprake van een wijnmetersgilde in Gent. Deze gilde werd
bevestigd door Keizer Karel in de 16de eeuw. Hun taak bestond erin
de wijn te meten in de tonnen voor het bepalen van de accijnzen. Onze gilde
staat in voor het beheer en het onderhoud van de wijngaard. De huidige deken is
de heer Christian Genbrugge, opvolger van Ere-deken Jan Vallaeys. Onze
patroonheilige is Sint-Maarten. Het embleem stelt een ton voor met een boor
bovenaan de ton. Dit schild kan men terugvinden op de sokkel van het standbeeld
van Jacob Van Artevelde op de Vrijdagsmarkt te Gent. Alle gilden zijn daar
trouwens afgebeeld.
Vrienden van de wijngaard In
Monte Blandinio
Om onze wijngaard
betere bekendheid te geven heeft de Wijnmetersgilde een feitelijke vereniging
opgericht die jaarlijks een aantal activiteiten organiseert rond het
wijngebeuren. Alle activiteiten over de Gilde én de vrienden zijn terug te
vinden op onze website: wijnmetersgildegent.wordpress.com
Georges De Smaele, Wijnrecensent en gezworene bij de
Gentse Wijnmetersgilde.
Inrichter: WIJNMETERS GENT vertegenwoordigd door Etienne Moernaut en Georges De Smaele
Reisbureau: City Trip Travel bvba (CTT)
Algemeen:
Portugal telt ongeveer 340 autochtone druivenrassen. 80 soorten in de Douro streek waarvan 30 toegelaten en 8 aanbevolen.
Portugal situeert zich tussen de 42° NB en 37° NB (breedtegraad)
Land van de extremen op het vlak van klimaat en bodemgesteldheid. Voorbeeld: Het noorden van Portugal, de Minho (graanschuur van Portugal) is te vergelijken met het Pays de la Loire klimaat. Daartegenover is de streek van Alentejo gezegend door een zeer warm klimaat (warme winden). In het noorden heeft men redelijk veel neerslag, vooral in het kustgebied. Het binnenland kent weinig neerslag.
De stad Porto geniet van de koude golfstroom (ideaal voor de afkoeling van de Porto vaten)
Portugal is 600 km lang en 200 km breed
Portugal ( 3 maal de oppervlakte van België)
meer rode dan witte wijn (verhouding 2/3 rood en 1/3 wit). In mindere mate wordt Rosé wijn gemaakt. Er is een tendens om meer en meer Portugese schuimwijn (Vinhos Espumantes) op de markt te brengen.
Geschiedenis in een notendop:
De geschiedenis van de wijnhandel in Portugal was lang nauw verbonden met de wijnhandel van het Verenigd Koninkrijk. Eén van de belangrijkste redenen hiervoor was dat wanneer Engeland oorlog voerde met Frankrijk, het gemakkelijk was wijn te verschepen vanuit de havens van Portugal. Toen in 1678 in Engeland de import van Franse wijn voor acht jaar verboden werd, kreeg de Portugese export een extra duwtje in de rug. Portugese goederen, waaronder wijn, kregen een voorkeursbehandeling bij het verdrag van Methuen in 1703. Tegenwoordig behoort Portugal tot de top tien van wijn producerende landen met meer dan tien miljoen hectoliter per jaar. Algemeen moet worden opgemerkt dat de keuze van de druivensoort hier een minder belangrijke factor is in de stijl van de Portugese wijnen dan bijvoorbeeld in de Franse. De meeste wijnen zijn gemaakt van verschillende druivensoorten.
ENKELE BELANGRIJKE DATA
- 137Eerste aanplant door de Romeinen
12de EPortugal onafhankelijk
13de EVila Nova de Gaia (elk exporterend schip moet
belasting betalen onder de vorm van wijn)
1328Begin honderdjarige oorlog ts. Frankrijk en
Engeland
17de EAankomst van de Engelsen
1675Eerste vermelding van de naam Port
1703Verdrag van Methuen (zie hierboven)
1734Eerste vermelding van een Vintage wijn
1756Markies de Pombal richt de Companhia Geral
da Agricultura das Vinhas do Alto Douro op
1757Eerste soort appellatiecontrole ter wereld in de
Douro + afbakening Douro gebied als wijn-
producerende regio + reglementeringen
1832Burgeroorlog: Porto wordt bezet en de aanmaak
van brandewijn wordt geliberaliseerd
1872Overal duikt de druifluis (phylloxera vastatrix)
op. Veel land en Quintas staan te koop.
1873-1887: Start aanleg spoorlijn langs de Douro
1893Meeldauw valt aan in het Douro wijngebied
1907Bij wet moet Porto min. 16,5% halen voor export
1910Portugal wordt tot republiek uitgeroepen
1925Militaire staatsgreep (elk handelshuis wordt
verplicht pakhuizen aan te leggen in Gaia =
einde verkoop vanuit de Douro
1933Oprichting van het Instituto do Vinho do Porto
Zij zijn verantwoordelijk voor de kwaliteitsga-
rantie, studie en buitenlandse promotie
1939-1945: Moeilijkheden bij de export door WO II
1942productie van de bekende Mateus wijn
1949Eerste moderne coöperatieve beweging in de
Douro onder impuls van de staat
1974Anjerrevolutie: einde isolement en einde
fascisme. Bij wet moet alle vintage nu in
Portugal gebotteld worden. Sinds de
Anjerrevolutie ontwikkelde de wijnbouw in
Portugal zich onder meer dankzij zware
buitenlandse investeringen. Daardoor kwamen
de nieuwste technieken binnen in jonge
bedrijven.
1982Droge witte en rode wijnen krijgen hun DOC
1986Portugal treedt toe tot de EG
Rijping en export vanuit de Douro terug mogelijk
1996Creatie van een Port wijnroute
19971juli: Bij wet moeten alle portwijnen in Portugal gebotteld worden.
2007Het Port en Douro Wijninstituut, het verantwoordelijk orgaan voor de reglementering van de wijnbouw in de Douro vallei, heeft een nieuw classificatie systeem geïntroduceerd dat moet bijdragen tot een consument vriendelijke etikettering. Het systeem is gebaseerd op een organoleptische beoordeling van de wijnen volgens een 20-puntensysteem. Wijnen die onder de 10 punten blijven, worden zondermeer afgewezen. Bij een score va 10 punten krijgen ze de status van regionale wijn (Vinho regional) met naam Terras Durienses. Krijgt een wijn 11 punten, dan heeft hij recht op de DOC Douro zonder nadere predicaten. Ingeval van 12 of 13 punten kan een wijn reserva genoemd worden, vooropgesteld dat hij minimaal een jaar rijping krijgt. Bij 13 punten wachten fraaie benamingen als Grande Reserva, Reserva Especial, Colhaita sellecionada en Grande Escolha. Tot nu toe gebruikte aanduidingen als Escolha en Superior zijn niet langer toegestaan.
2009Pas sinds mei 2009 is rosé Port wettelijk erkend als officiële Portsoort. In tegenstelling tot andere port is deze Rosé Port niet hout gelagerd en daardoor iets levendiger, frisser en fruitiger van stijl.
Nog een beetje wetgeving:
Een klein maar toenemend percentage van de totale productie heeft de hoogste classificatie namelijk de Denominaçao de Origem Controlada (DOC)
In 1989 werd een nieuwe categorie van kwaliteitswijn net onder de DOC geïntroduceerd, die het potentieel heeft om snel toe te treden tot de DOC status. Deze regios worden als Indicao de Provenienda Regulamentada (IPR) geclassificeerd. Als laatste is er nog de evenknie van de Vin de Pays, Vinho Regional. Alle andere wijn is geklasseerd als Vinho de Mesa (tafelwijn).
DOC en IPR hebben een papieren zegel, de Selo de Origem, die door de desbetreffende regionale autoriteiten wordt toegekend. Omdat ze deel uitmaken van een controlesysteem heeft elke zegel een nummer. Dit heeft de vorm van een papieren schijf met een staart die doorloopt tot onder de capsule en over de kurk. De termen Reserva en Garrafeira worden gebruikt om wijnen van een superieure kwaliteit aan te duiden. Een reserva wijn komt van één oogstjaar, dat op het etiket moet staan en dat door een proefpanel moet zijn goedgekeurd. De term Garrafeira, die bij alle wijnen wordt toegepast, niet alleen bij die wijnen met DOC status. Naast de eisen voor een reserva moet zon wijn ook nog voldoen aan een voorgeschreven rijpingsperiode: twee jaar op vat en één jaar op fles voor rood, zes maanden op vat en zes maanden op fles voor een witte wijn.
Regios en wijnen:
Het is niet de bedoeling hier de 26 belangrijkste streken van Portugal (Vinho Verde, Douro, Porto, Dao, Tavora-Varosa, Bairrada, Beira, Obidos, Alenquer, Arruda, Torres Vedras, Lourinha, Colares, Carcavelos, Bucelas, Tejo, Palmela, Lagos, Portimâo, Lagoa, Tavira, Sétubal, Madeira, Alentejo, Encostas dAire, Tras-os-Montes.) te bespreken daar onze Portugal reis enkel is toegespitst op de Portwijn zelf én enkele stille wijnen in de te bezoeken Douro streek. We bespreken graag ook nog de Vinho Verde omdat deze regio voor het grootste deel gelegen is tussen de rivier de Douro en de Spaanse grens in het Noorden, en vanaf de kust tot 90 km in het binnenland.
Vinho Verde (vooral graniet)
Het klimaat is warm in de zomer maar er is een buitengewoon hoge neerslag gedurende de winter. De meeste bodems bestaan uit graniet. Vinho Verde betekent letterlijk groene wijn. Met verde wordt jeugd van de wijn aangeduid.
De witte Vinho Verde wijnen hebben een laag suikergehalte en een hoge zuurtegraad!
De rode Vinho Verde wijnen hebben tanninerijke zuren!
Druivensoorten voor wit: Loureiro en Trajadura
Belangrijkste druivensoort voor rood: Vinhao
Wijnen aan de zuidelijke oever van de rivier Minho geven complexe wijnen in wit van de Alvarinho druif.
Douro (vooral leisteen)
Maar voor een deel van de druiven die groeien in de leistenen wijngaarden in de Dourovallei wordt het toegestaan om deze druiven te gebruiken voor portwijn, en dit kan van jaar tot jaar verschillen. Het grootste gedeelte van de druiven wordt nu gebruikt om een lichte (in de zin van niet versterkte) wijn te maken. Dit is lonender geworden sinds de creatie van een DOC in 1982. Er zijn nu een aantal wijngaarden die alleen voor dit soort wijnen worden gebruikt. De gebruikte druiven zijn dezelfde als die voor port, voornamelijk tinta roriz, touriga nacional, tinta nacional en tinta barroca. Franse druiven als cabernet sauvignon, sauvignon blanc en zelfs gewürztraminer zijn ook aangeplant. De witte wijnen, zeker diegenen die komen van de wijngaarden die op grote hoogte liggen, kunnen fris fruit hebben met een opwekkende zuurgraad.
Vinho de Mesa Rosé: Er is nog steeds een zeer belangrijke productie in Portugal van lichte, licht mousserende half droge rosé. Deze zijn allemaal geclassificeerd als Vinho de Mesa (laagste categorie), en worden verkocht onder merknamen. De meeste worden geëxporteerd, en de meest bekende naam is Mateus. De verkoop is wat ingezakt (althans niet meer zo hoog als in de jaren 70). Ze worden in de modernste wijnbedrijven in Portugal gemaakt volgens zeer hoge maatstaven.
Portwijn: (volgens de Engelsen de gebottelde zon)
Port (ook wel portwijn) is een zoete wijnsoort uit Portugal, met een alcoholgehalte dat tussen de 18 en 20 procent ligt. Om Port te kunnen maken zijn, naast de soort druiven, vooral ook het klimaat en de grondsoort van belang. Dit verklaart waarom port uitsluitend gemaakt kan worden in de Douro vallei in het noorden van Portugal. Het verloop van het weer in een bepaald jaar speelt de belangrijkste rol bij het verkrijgen van een unieke kwaliteitsport, die vintage port genoemd wordt.
Streekindeling:
Baixo Corgo (laag Corgo): met Peso de Regua als districtshoofdstad, heeft deze streek nog veel groen. Hier heerst nog een beetje een zeeklimaat met de laagste gemiddelde temperatuur en de hoogste vochtigheidsgraad. Hier worden de meeste rubys en tawnys gemaakt.
Cima Corgo (hoog Corgo): met Pinhao als historisch centrum. Hier worden de betere Portos gemaakt.
Douro Superior: met Vila Nova de Foz Coa als opkomend centrum. Dit gebied dat als laatste Porto is beginnen produceren zorgt wel sedert begin 20ste E voor een revelatie van de betere Portos, door vele goede experimenten. Deze streek geeft zeer mooie stevige wijnen, die ook in vele blends gebruikt worden.
De druifvariëteiten:
Bekende druifvariëteiten voor de aanmaak van port zijn: Touriga nacional, Touriga francesa, Tinta roriz, Tinta barroca, Tinta cao, Tinta francisca, Tinta Rouro, Bastardo, Donzelinho en de Mourisco.
Het bereidingsproces:
Sinds de 19e eeuw wordt gebruik gemaakt van de mutage-techniek. Dit is een techniek waarbij door middel van alcohol het gistingsproces voortijdig gestopt wordt waardoor niet alle suikers in alcohol omgezet worden, zodat de zoete smaak van port ontstaat, en het alcoholgehalte dan tussen 18 en 20 procent zal liggen.
Bedruiving:
Witte Porto:
Donzelinho
Malvasia Fina
Viosinho
Gouveio
Rabigato
Rode Porto:
Touriga Nacional: Eén van de oudste (1700) ,dikke schil, veel aciditeit, suiker (13%) en tannines, zwart fruit, wilde rozen en viooltjes, zeer lage opbrengst, heet klimaat en droog weer.
Tinta Roriz (= de Spaanse Tempranillo): Vanaf 1800, dikke schil, redelijk suiker (12%), strakke tannines en iets minder intens van kleur, houterig aroma, specerijen, vegetaal, hoge opbrengst, verdraagt rijke grond.
Tinta Barroca: Vanaf eind 18de eeuw. Dunnere schil, soms hoge alc. (13 à 14%), elegantie met toetsen van floraal, rode en zwarte besjes, goed op koele grond (hoog of noordelijk).
Tinta Cao: Vanaf de 18de eeuw. Dikke schil, redelijk tot goed suikergehalte (12 à 14%), neigt goed naar de Touriga Nacional, lage opbrengst, op koele grond geeft hij een fijne wijn, op te warme plaatsen een plompe wijn.
Touriga Francesa: Laatst gekende (1941), rijke kleur, weinig suiker (11 à 12%), floraal en licht aroma, robuust met een goede balans, past zich goed aan.
Tinta Amarela: Zeer goede druif, maar zeer gevoelig voor schimmels).
Vinificatietechniek:
Eigenlijk zijn er vier verschillende vinificatietechnieken:
1.Lagar: Geeft de hoogste kwaliteit, maar is het meest arbeidsintensief (de druiven worden hier nog met de voeten gekneusd)
2.Movimosto: (is a.h.w. gelijk aan een lagar met remontage) De druiven worden hier vooraf gekneusd (zonder mensen). Is een minder geschikt systeem.
3.Autovinificatie (1970): Kwalitatief zeer hoogstaand. Een vinificatie-systeem voor rode wijn waarbij met behulp van de voortdurende vorming van koolzuurgas tijdens de gisting, regelmatig wijn omhoog wordt gepompt en over de bovendrijvende koek met schillen en pitten wordt uitgestort. Hierdoor lossen er uit de druivenschillen meer kleur-, geur-, en smaakstoffen op. Heeft ongeveer eenzelfde effect als het rondpompen van de most bij het remontage principe.
4.Gewone vinificatie (of remontagem): In inox of houten vat met remontage.
Daarna wordt de wijn gemuteerd, d.w.z. dat er ongeveer 20% (110 liter alc. voor 440 liter most) wijnalcohol (gem. 77% vol.alc.) wordt toegevoegd. Vroeger werd dit gedaan door de most bij de alc. te voegen, later door de alc. bij de most te voegen en tegenwoordig worden beiden heel langzaam samengevoegd door pompen, die a.h.w. werken als een kunsthart om de wijn zo weinig mogelijk stress te bezorgen.
Tot 1986 waren de wijnboeren verplicht hun brandewijn bij de Casa do Douro te kopen. Na 1986 was dit bij het Institito do Vinho do Porto, maar sedert 1992 is men vrij de alc. aan te kopen waar men wil (de meeste komt van de Zuid-Franse Gascogne-Armagnac streek Midi Pyrenees).
Na stabilisatie en assemblage vertrokken de wijnen voor 1986 naar Vila Nova de Gaia om te rijpen. Vandaag mogen de wijnen echter ook in de Douro blijven.
DE SOORTEN PORT
De White Port of witte port, wordt uitsluitend van witte druiven gemaakt.
De Rosé Port: Port is bezig met een vernieuwingsslag om het jongere publiek voor zich te winnen. Net als de gewone port wordt deze Rosé Port gemaakt, maar met minder schilcontact zodanig dat men een lichte rozige kleur bekomt. Deze Port is frisser, fruitiger en zoeter dan andere soorten. Gekoeld drinken!
De Ruby Port of rode port
De Tawny Port. Dit is een mengeling (=blend) van ports van verschillende oogstjaren, maar heeft als voornaamste kenmerk dat hij meerdere jaren in vaten gerijpt heeft, wat zijn typische tawny kleur geeft. Bij goedkope tawny ports kan de tawny kleur verkregen worden door vermenging van rode en witte port.
Bij de Aged Tawny staat op de fles het aantal jaren (10,20 jaar) dat de port in vaten gerijpt heeft, waardoor de typische tawny-kleur ontstaat. Omdat het hier om een mengeling van ports gaat, is de leeftijd die op de fles aangegeven is, de gemiddelde leeftijd van de blend.
De Vintage Character
De Late Bottled Vintage Port is een mengeling van ports van één enkel jaar. Ze rijpen tussen 4 en 6 jaar in eikenhouten vaten en worden dan gebotteld. De meeste zijn dan rijp om gedronken te worden. Het etiket moet altijd het oogstjaar en het jaar van de botteling vermelden.
De Garrafeiraport is eveneens een mengeling van ports van één enkel jaar. Na een korte rijpingsperiode in houten vaten worden ze overgebracht in grote glazen vaten waarin ze 20, 30 tot 40 jaar traag verder rijpen. In de loop der jaren wordt er een bezinksel gevormd dat decanteren nodig maakt voordat de port voor consumptie in flessen van 75cc overgegoten worden.
De Colheitaport. Deze soort bestaat uit een oogst van één enkel jaar. Hij moet minstens zeven jaar in een houten vat gerijpt hebben. Hij is tawny van kleur en onmiddellijk op dronk (= klaar om gedronken te worden). Het oogstjaar en het aantal jaren dat de port in het vat gerijpt heeft worden op de fles vermeld.
De Crusted Port bestaat uit een mengeling van ports uit verschillende jaren die 3 à 4 jaar in vaten gerijpt hebben en die ongefilterd gebotteld worden waardoor er zich een bezinksel, de zogenaamde crust, vormt. De port moet gedecanteerd worden voor hij voor consumptie geschikt is.
De Vintage port. Dit kwaliteitslabel wordt enkel gegeven wanneer de port een uitstekende kwaliteit heeft. Het komt ongeveer 3 maal in tien jaren voor. Deze kwaliteit kan slechts bereikt worden wanneer het weer uitzonderlijk gunstig geweest is voor de druiven. Er moet een heel koude winter geweest zijn, gevolgd door een warme en droge lente en tenslotte moet er een hete zomer zijn geweest. Aangezien de klimatologische invloeden voor heel de streek dezelfde zijn, zullen bijna alle ports in dat jaar dit label meekrijgen. Het label wordt uitgereikt door het IVP (= Instituto do Vinho do Porto). De Vintage ports worden hoogstens 3 jaar in eikenhouten vaten bewaard. Ze worden dan zodanig gebotteld dat ze nog verder op fles kunnen rijpen. Zo kunnen ze tot 40 jaar lang bewaard worden. Tip: te decanteren. Vanwege het relatief lage tanninegehalte van Vintage Port oxideert deze relatief snel. In de praktijk betekent dit dat Vintage Port binnen de 48 uur gedronken dient te worden, waarna de kwaliteit merkbaar minder wordt.
De Single Quinta Vintage Port. Dit is een Vintage Port die van één enkele wijngaard afkomstig is. De wijngaard vanwaar hij afkomstig is moet op de fles vermeld staan. Deze Single Quinta Vintage Ports kunnen in jaren voorkomen die niet als vintage-jaren gezien worden. Wanneer de producent meent dat zijn Quinta een port van uitzonderlijke kwaliteit geleverd heeft kan hij deze voorleggen aan het IVP dat dan al dan niet het vintage label zal toekennen. Ook hier vermeldt het etiket het oogstjaar en het jaar van de botteling.
SOORTEN PORTO: Er zijn twee grote families
Ruby:
Ruby
Vintage Character
LBV (Late Bottles Vintage)
Vintage
Tawny:
Tawny
Tawny 10,20,30 of 40 years
Colheita
Culinair:
Port wordt, gezien zijn zoete smaak, in de meeste landen geserveerd bij kaasgerechten en nagerechten. Port wordt ook in vele gerechten en sausen verwerkt, zoals Foie gras met port, meloen met port, tournedos met port, stoofpeertjes in port enzovoort.
Enkele moeilijke woorden:
Aguardiente: heldere kleurloze brandewijn (tussen 76 en 78%), die bij de wijn toegevoegd wordt (100l. voor 450l.wijn)
Adega: wijnkelder
Adega cooperativa: coöperatieve wijnkelder
Armazens: grote opslagplaatsen, waar de port gemengd wordt en rijpt
Azulejos: keramische tegels (in Delftse stijl), waarop soms facetten van de druivenoogst worden afgebeeld
Barcos rabelos: Platbodems met vierkant zeil om de vaten over de Douro te transporteren (tot 1964)
Bruto: droge mousserende wijn
Casta: druivensoort
Colheita: oogstjaar, vooral gebruikt bij port met oogstjaaraanduiding
Doce: zoet
Garrafa: fles
Feitoria: Factorij
Lagar(es): granieten bakken, waar de druiven in geplet worden met de voeten
Lodges: wijnkelders
Mortorios: verlaten wijngaarden van na de phylloxera
Patamares: terassen zonder muurtjes ( rond 1970)
Pipas: houten vat van ongeveer 550 liter
Quinta: wijnboerderij
Seco: droog
Shippers; wijnhandelaars
Socalcos: terrassen met muurtjes
Tinto: rood
Verde: letterlijk groen, bij een wijn jong
Vinha ao alto: rechtlijnige aflopende wijngaarden zoals bv. In de Moezel
Ik ben De SMAELE GEORGES
Ik ben een man en woon in Lovendegem-BELGIE () en mijn beroep is op rust .
Ik ben geboren op 13/12/1946 en ben nu dus 77 jaar jong.
Mijn hobby's zijn: Wijn en alles wat het culinaire aangaat.
Vinoloog, Meester-Vinoloog, houder van WSET-level3 Advanced Certificate in Wines and Spirits, Certificaat Bordeaux-SOPEX
