Geraadpleegde bronnen: EOS-magazine – Hoogleraar gedragsecologie Hans Van Dyck – persbericht Vogelbescherming Vlaanderen

Ze staan symbool voor vrede en liefde. Sommige zijn topsporters en meesterlijk als het op navigatie aankomt. Op de duiventil kan je ze in diverse formaten en kleuren aanschouwen. Van blauw geschelpt, over vosbruin tot hagelwit. Er zijn er met kuifjes, met pauwenstaarten of met een potsierlijke dikke krop. Domesticatie haalt frivoolheid boven die wilde vormen zich niet kunnen veroorloven.

Domesticatie is evolutie op speed

Charles Darwin was gebiologeerd door de diversiteit van gekweekte duiven en de overerving van hun kenmerken. Hij leerde meer van duiven dan van het om even welke andere vogelsoort.

De menselijk impact beperkt zich niet tot de tamme duiven.

Wereldwijd zijn er meer dan 300 soorten, waarvan 20% wereldwijd met uitsterven zijn bedreigd. Een weinig fraai palmares voor het symbool van de hoop. Vooral tropische soorten en eilandbewoners zitten in nesten.

Het verdwijnen van geschikt leefgebied, sterke druk door de jacht en handige rovers, zoals katten en ratten, brachten deze elegante vogels in het kamp van de verliezers van de biodiversiteit.

Dat soorten met een bescheiden populatiegrootte sneller in de problemen raken, verbaast niet. Ook grotere groepen bieden niet altijd een levensverzekering.

De Amerikaanse trekduif is een spectaculair vb. Al een eeuw werd de soort uitgeroeid.

Dat leek onmogelijk want trekduiven leefden in vluchten (zwermen) die aan Afrikaanse sprinkhanen deden denken.

Oude rapporten spreken van kilometerslange groepen. Misschien enige dichterlijke vrijheid, maar dat het er erg veel waren, staat buiten kijf.

En toch ging het ‘from hero to zero’

De trekduif voedde zich haast exclusief met beukennoten en eikels. Een nomadische levensstijl in sociaal verband bleek de sleutel van het succes. Tot de mens de spelregels veranderde.

De Europese kolonisten veranderden het boslandschap in een agrarisch landschap en bejoegen de trekduiven. Afzonderlijke paartjes of paartjes in kleine groepen bleken niet goed te functioneren om hun verspreid voedsel efficiënt te vinden.

Er werden minder jongen per jaar voortgebracht dan bij de paartjes in de grote bendes van weleer. De negatieve spiraal werd ingezet en het kwam niet meer goed.

Forse verliezers vinden we ook dichter bij huis. Neem de zomertortel. Deze fraaie, bruin gevlamde tortelduif was sinds mensenheugenis een doodgewone verschijning in onze contreien. Nu moet je ze hard zoeken om dit duifje te spotten.

Sinds 1970 – het 1^ste Europees jaar van het Leefmilieu – nam de populatie bij ons meer dan 70% af. Een crash van formaat. De oorzaak? Er zijn er verschillende!

Zo wordt de zomertortel niet bepaald vrolijk van toenemende woestijnvorming in de Sahel, waar deze trekvogel over moet. Onderweg getrakteerd worden op jagerssalvo’s en de ingrijpende veranderingen in het agrarisch landschap zorgen verder voor forse druk op de spreekwoordelijke ketel.

Hoekjes en kanten in het landschap met een overvloed aan onkruidzaden zijn een zeldzaamheid geworden in ons steriele agrarische landschap, net als rommelige heggen om in te broeden. En toch bulkt ons land van de tortelduiven. In de naoorlogse jaren kreeg een andere soort hier voet aan wal: vaalgrijs van kleur en met zwarte halsband: de Turkse tortel. Vanuit het Aziatische deel van Turkije trok ze over de Balkan en veroverde heel Europa. Ze heeft een heel andere levensstijl dan de zomertortel. Geen trekgedrag en voor voedsel en leefgebied richt ze zich helemaal op de mens. Dat blijkt een succesformule. In België broedde de Turkse tortel voor het eerst in 1955 in Knokke-Heist. Ondertussen telt de nieuwkomer vele miljoenen broedpaartjes in Europa. De soort werd ook in de jaren 1970 ook op de Bahama’s geïntroduceerd. Van daaruit palmde ze Midden- en Noord-Amerika in. De Turkse tortel is een biologische wereldhit.

De houtduif wordt een stadsduif

Duiven hebben nog andere flexibele rakkers in hun rangen. De culinair gegeerde houtduif is een vb. Hoewel haar oorspronkelijke levensstijl aan de trekduif deed denken, heeft ze voor een ecologische koerswijziging geopteerd. Ze profiteert van landbouwgewassen en voedertafels en kwam erachter dat de stad een veilig broedgebied kan zijn. Houtduiven brengen in de stad meer jongen per jaar voort dan in het buitengebied met zijn talrijke (nest)rovers. De houtduif werd ook een stadsduif. Daar hoort een creatief dieet bij. In studentsteden als Leuven bieden de uitgangsbuurten rijkelijk buffetten van braaksel. Over smaak valt niet te redetwisten …

Vorig weekend namen in de West-Vlaamse gemeente Staden 50 jagers deel aan een door het Algemeen Boerensyndicaat georganiseerde duivenslachting. Er werden naar verluidt 360 houtduiven naar de eeuwige jachtvelden geschoten.

Vogelbescherming Vlaanderen schiet deze onzinnige jachtactiviteit resoluut af!

Vogelbescherming Vlaanderen is van mening dat het massale afschot van houtduiven geen invloed heeft op de broedvogelpopulatie in Vlaanderen en dus ook niet op het beschermen van land- en tuinbouwgewassen tegen vraatschade later op het jaar. Het grote aantal houtduiven in het (landbouw)landschap is overigens door de landbouw zelf veroorzaakt door een overaanbod aan oogstresten van maïs.

In deze periode is daarenboven minder dan één houtduif op tien in Vlaanderen een vogel van de plaatselijke broedpopulatie. Vermits de schadegevoelige teelten houtduiven aantrekken, impliceert dit dat de schade maar kan worden voorkomen via de bestrijding op populatieniveau, dus wanneer bijna totale uitroeiing van de houtduif zou worden beoogd.

Eind januari is bovendien ook de periode wanneer de voorjaarstrek van de houtduif op gang komt.

Die trekperiode loopt tot in mei. Tijdens de winter zijn er tien maal meer houtduiven in Vlaanderen dan in de zomer. Het aantal houtduiven dat aan het eind van de winter in Vlaanderen verblijft en van eind januari tot in mei door Vlaanderen zal trekken, beloopt meerder miljoenen vogels. Het heeft totaal geen zin om trots te poseren met een jachttrofee van 360 duiven. Deze ondoordachte handelswijze bewijst alleen een gebrek aan inzicht in de ‘natuurwetten’ van een schepen van milieu, die enkel beoogt in ‘the picture’ te komen.

01-02-2015 om 20:52 geschreven door birdy

De blonde tapuit die slanker, lichter en minder compact is dan een tapuit, komt in twee vormen voor – met een zwarte en met een witte keel – waardoor beide nauw verwante soorten (bonte en blonde tapuit) niet altijd gemakkelijk van elkaar te onderscheiden zijn.

Al is de blonde tapuit moeilijk te determineren, het mannetje draagt een onmiskenbaar karakteristiek verenkleed in de lente.

De blonde tapuit leeft in het Middellandse Zeegebied. Hij geeft de voorkeur aan laaggelegen landschappen met verspreide struiken, rotsige hellingen en kale aarde. Stenige akkers, greppels, heide en wijngaarden en open mediterraan struikgewas zijn geschikt. Doorgaans zit hij op lage bosjes en hoge stengels. De vogel is slank en door zijn lage gewicht kan hij op vrij dunne stengels zitten.

Het vogeltje haalt een lichaamslengte van 14.5 cm; de spanwijdte wisselt tussen 25 en 30 cm; het lichaamsgewicht schommelt tussen 15 en 25 g. Het verenpak bestaat uit zwartige vleugels, een zwart gezicht en keel, een helder lichte onderkant met zwarte zijzomen in het staartpatroon.

Om zich te voeden kijkt de blonde tapuit uit vanaf een struik of steen, een zitpost om neerwaarts in een doelgerichte achtervolgingsvlucht insecten achterna te zitten, waarheen hij weer snel terugkeert. Ook eet hij kleine zaden.

Mannetjes zingen langdurig vanaf rotsen, muren, struiktoppen en draden. Ze hebben een zangvlucht, spreiden hun staart om de grote witte delen te tonen en duiken dan steil naar de grond.

De zang bestaat uit een reeks korte, luide, riedelende frasen met een krasserige klank. De roep is een droge klikkende klank met korte ratels.

De broedplaats is een komvormig nest van mos en een fijnere voering op de grond in een holte onder keien of aan de voet van een bosje. Een stapeltje fijne twijgen bij de toegang vormt een aanvliegplatform. De legsels (1 of 2) tussen april en juni brengen 4 tot 5 eitjes voort, die gedurende 13 tot 14 dagen worden bebroed.

Wie even de Oostelijke blonde tapuit ‘in levende lijve’ wenst waar te nemen, kan onderstaand filmpje raadplegen:

https://www.youtube.com/watch?v=VhkpLBSoiY

24-01-2015 om 19:39 geschreven door birdy

Bron: Vogelbescherming Vlaanderen

Nog teveel mensen halen een uil of andere roofvogel in huis. Toch horen die dieren echt niet in gevangenschap. Speciaal voor al wie toch een uil in huis wil halen, heeft Vogelbescherming Vlaanderen een webshop vol uilen geopend op Pinterest:

https://www.pinterest.com/vogelinfo/alleen-uilen-kopen-echte-uilen/

Daar vind je allesbehalve echte uilen: van klokken over kussens tot mutsen en oortjes. Zo maakt Vogelbescherming Vlaanderen op een ludieke manier duidelijk dat alleen uilen echte uilen kopen.

Al meer dan 37 jaar ijvert de kerkuilenwerkgroep, afdeling van Vogelbescherming Vlaanderen, voor het behoud van de prachtige nachtroofvogel als natuurlijke broedvogel in ons land. Dat blijkt hard nodig want zonder hulp lijkt dit niet meer te lukken.

In Vlaanderen leven nog amper 2 000 kerkuilen in de vrije natuur. De vogel is erg gevoelig aan koude winters en heeft lang te lijden gehad aan een nijpend tekort aan geschikte broedplaatsen. Vandaag woont 85% van de Vlaamse populatie in speciale nestkasten die door de werkgroep werden geplaatst.

Doodsoorzaak nummer 1 bij de kerkuil is het wegverkeer; de helft van alle uitvliegende jongen sneuvelt binnen het jaar op onze wegen. Nog een kwart sterft door allerlei andere  oorzaken zoals obstakels, opsluiting, verdrinking, vergiftiging, slechte conditie … Slechts 1 op 4 haalt de leeftijd van 1 jaar en neemt zelf deel aan het broedproces.

Nieuwe problemen steken vandaag de kop op, meer en meer geschikt jachtgebied verdwijnt zienderogen door oprukkende ruilverkavelingen voor industriegebieden, KMO-zones en sociale woningbouw. Hiervoor worden grote percelen geëgaliseerd en de grondwatertafel gevoelig verlaagt. Dit laatste heeft nog eens een bijkomende negatieve impact op de muizenstand, het stapelvoedsel van de kerkuil. Ook in onze buitengebieden verdwijnen heel wat geschikte percelen door het massaal omzetten van grasland in maïsteelt. Het omzetten van een terrein tot een geschikte biotoop duurt 3 tot 4 jaar.

18-01-2015 om 20:44 geschreven door birdy

Bron: Natuurpunt

Tijdens het Grote Vogelweekend van 2014 telden meer dan 20 000 waarnemers in ruim 14 000 tuinen 372 411 vogels.

Zoals uit de voorlopige resultaten al bleek, heeft de zachte winter voor verschuivingen gezorgd in de finale einduitkomst. Voor het eerst sinds 2011 is niet de vink, maar de huismus de meest getelde vogel in de Vlaamse tuinen. Op 2 staat de vink en de koolmees sluit de top 3.

Tellen doe je in 3 eenvoudige stappen:

1. Maak je tuin of terras vogelvriendelijk: voorzie goed vogelvoer, veilige schuilplaatsen en proper water.

2. Neem je folder, tellijst en je verrekijker (niet perse noodzakelijk) bij de hand en tel op zaterdag 17 of op zondag 18 januari de vogels in je tuin of op je terras. Doe dit minstens gedurende 30 minuten. Overvliegende vogels tellen niet mee.

http://vogelweekend.natuurpunt.be/wp-content/uploads/2014/11/het-grote-vogelweekend-folder-2015.pdf

1. Noteer per soort het grootste aantal dat je tegelijkertijd zag en geef ze in via het online telformulier. Klaar!

http://vogelweekend.natuurpunt.be/telformulier-particulieren/

Om aan te geven dat jij meetelt, kan je onderstaande raamaffiche aan je venster hangen.

http://vogelweekend.natuurpunt.be/wp-content/uploads/2014/12/A4-affiche-HGVW-recto-verso-beeld-Jeroom.pdf

Bron: Vogelbescherming Vlaanderen gaf via infografieken ook eerder al nuttige tips vervat in een bessenkalendertabel,  voederzoneschets en wintervoedertabel

17-01-2015 om 10:26 geschreven door birdy

Beste natuurfans, beste bezoekers

Vooreerst wens ik jullie en al wie je dierbaar is van harte een voorspoedig en gelukkig nieuwjaar met een stralende gezondheid er bovenop, alsook rustgevende en deugddoende momenten in nog meer groene ruimten.

Tevens wens ik jullie allen nog meer succes met jullie knap bedachte initiatieven en lovenswaardige engagementen.

Door onze krachten te bundelen en ons te verbinden kunnen we positieve wendingen in ons milieubehoud een extra ‘boost’ geven, hoe klein ook de bijdrage; alle steunbetuigingen groeien uit tot een waardevolle beweging die aanstekelijk werkt en de groene golf nog meer aan het rollen brengt.

Wellicht hebben sommigen onder jullie gemerkt dat ik plots op 25/12/14 van het radarscherm verdween en ook op deze blog tot vandaag inactief bleef.

Een woningbrand kwam letterlijk roet in het eten gooien op de vooravond van kerstdag!

We zijn met z’n allen – mijn echtgenote, onze twee kinderen met hun partner en onze viervoeter – nipt ontsnapt aan een hevige brand, die is ontstaan in de stook- en waskelder door een nog steeds duistere oorzaak.

Dank zij de snelle en moedige interventie van de brandweerlieden kon de brand in de oververhitte stook- en waskelder nog in extremis worden bedongen en een dreigende gasontploffing worden vermeden.

Dat we door het oog van de naald zijn gekropen, werd ons snel duidelijk toen we aan de overkant van de straat, machteloos toekeken hoe de walmende rookpluimen vanuit de voordeur en uit alle andere vensters opbolden.

De woning werd onbewoonbaar verklaard daar alle nutsinstallaties en-leidingen werden vernield. Vanaf dan (21 dagen geleden), begon tijdens de bruisende feestperiode de samenstelling van het schadedossier met het neerschrijven van een bestek bedoeld voor de verzekeringsexpert.

Foto’s maken van de aangerichte schade in alle kamers, opzoeken van de facturen, offertes (3) van installateurs centraliseren, contactpersonen opzoeken, … een heel inventariseringswerk.

Tot zondag verbleven mijn vrouw en ik met onze dochter bij mijn ouders, maar aangezien er heel wat herstellingswerken dienen verricht, hebben we inmiddels beslist elders onderdak te vinden. Van mijn ouders – 88 en 87 en zelf behoevend – kan je niet verwachten dat ze ons nog langer herbergen. Wellicht duurt het maanden alvorens we opnieuw in onze opgekalefaterde woning kunnen.

Inmiddels verblijven wij in een appartement te Sterrebeek. Het zal heel wat creatief planningswerk vergen om ons door deze lastige periode heen te worstelen. Het wordt ook een uitdagende evenwichtsoefening op professioneel en persoonlijk vlak. Toch zit er niets anders op dan er ons doorheen te slaan! We houden er alvast de moed in en proberen – nu ik na die 21 dagen radiostilte – weer op het internet kan surfen de ‘draad’ weer op te pikken.

Franz, Christiane & Steffi

14-01-2015 om 20:28 geschreven door birdy

Geraadpleegde bron: Bert Meynen

Als je in het bos een duidelijke, stevige roffel hoort weerklinken met snelle (beitel)slagen, dan mag je besluiten dat er een grote bonte specht in de buurt is. Na elke drumprestatie kijkt hij rond om na te gaan of de kust nog veilig is.

Zowel de vrouwtjes als de mannetjes hebben zwart, rood en wit in hun verenpak, wat vrijwel ongewoon is in het vogelrijk. Doorgaans zijn de vrouwtjes een pak minder fel gekleurd, omdat zij niet zo mogen opvallen wanneer ze bij hun eieren of jongen aanwezig zijn.

Grote bonte spechten maken echter hun nesten in boomstammen waardoor ze toch opvallende kleuren mogen dragen.

Tijdens het baltsgedrag schudden beiden eerst met hun koppen naar elkaar om hun sekse kenbaar te maken en dan achtervolgt het mannetje het wijfje met een spiraalvormige vlucht rond de takken.

Beide vliegen ook met een speciale ‘beverige’ vleugelslag van boom naar boom, waar de achtervolging rond de takken opnieuw begint.

Tijdens het broedseizoen heeft de grote bonte specht een territorium nodig dat ongeveer 40 ha beslaat; dit is behoorlijk minder dan zijn soortgenoot, de groene specht, die aanspraak maakt op een domein van 100 ha.

Niettegenstaande zijn grondgebied kleiner is, is het mannetje binnen de spechtensoorten een hoogwaardigheidsbekleder, want hij heeft een rood kardinaalspetje op zijn achterhoofd staan. Het wijfje is verstoken van dit ornament, alhoewel ze het in haar jeugd wel heeft gehad.

Alle jongen hebben een mooi satijnrood petje, maar enkel bij de mannetjes blijft er later iets van over.

Om zijn aanwezigheid kenbaar te maken, heeft hij binnen zijn residentie, zorgvuldig enkele goed resonerende takken of stammen uitgekozen. Die vormen zijn vaste drumstellen en daarmee maakt hij indruk op zijn buren en soortgenoten.

Met zijn geroffel lokt hij ook een wijfje. Het gebeurt dat meerdere wijfjes slaags geraken om het begerenswaardige mannetje.

De dames zitten elkaar dan meestal laag bij de grond – rond de voet van de stam – achterna.

Het populaire seksidool laat gewoon begaan en bemoeit zich niet met dit bekvechten.

Als het wijfje tot paren wordt verleid, wordt het nest gekozen.

Het voorbereidend werk is reeds door het mannetje verzorgd en doorgaans neemt hij ook de verdere afwerking voor zijn rekening.

Slechts af en toe steekt het wijfje een ‘beitelslagje’ toe, maar meestal beperkt zij zich tot het inspecteren van het resultaat en tot het verwijderen van de spaanders. Het hakkenwerk duurt een 3-tal weken tot een maand. Als het hol klaar is, heeft het een diepte van 25 tot 30 cm en is het ongeveer 15 cm breed.

Het broednest wordt bekleed met spaanders en het vrouwtje legt ergens tussen april en juni 4 tot 7 glanzend witte eieren, die zij overwegend alleen uitbroedt in 12 tot 16 dagen.

Binnen de 24 uur zijn alle jongen uitgekomen en zij leggen allen hun kopjes over elkaar zodat zij een soort ‘warmtepiramide’ vormen. Daarna voeden beide de hongerige magen en na 20 tot 24 dagen verlaten de jongen het nest.

Een spechtenhol met jongen hoor je, voor je het ziet. Dat kleine grut maakt ongelooflijk van zijn oren om voedsel te krijgen. Ze moeten ook niet bang zijn om zich te laten horen, want geen enkele predator kan de woning binnendringen. Eigenaardig daarbij is dat de jonge spechten vóór het uitvliegen zachtjes tegen de binnenwand van het hol kloppen, al weet men tot op heden nog niet waarom ze dit doen.

Zelfs nadat ze de ouderlijke woning hebben verlaten, blijven de kleintjes nog om voedsel bedelen en dat lukt nog ook gedurende 8 tot 14 dagen. Daarna moeten zij definitief op eigen vleugels vertrouwen.

De jongen worden hoofdzakelijk gevoed met rupsen en larven. Deze laatste worden met de lange tong die eindigt op een verhoornde harpoenpunt met weerhaken, diep uit hun gangen gehaald. Maar ook kannibalisme komt voor. Als er wat te weinig rupsen en larven zijn, hakt de specht nestkasten open waarin mezenjongeren piepen en voeren de pasgeboren meesjes in stukjes aan hun eigen jongen.

Later, als de jongen zijn uitgevlogen en er minder insecten zijn, schakelen ze over op zaden, die ze overwegend uit dennenappels halen. Ze plukken de ‘mastentoppen’ uit de bomen en vliegen ermee naar een vaste plaats. Doorgaans is dit een gevorkte tak, een spleet of een zelfgemaakte nis in een eikenboom. De dennenappel wordt vastgeklemd en de specht peutert de zaden eruit. Eens leeg gehaald, laat hij de mastentop vallen en zo zie je soms tientallen dennenappels onder een eikenboom liggen. Dan weet je dat hier een ‘spechtensmidse’ aan het werk was.

Men heeft ook vastgesteld dat de bonte specht er een eigenaardige manier van slapen op nahoudt. Het slapengaan en ontwaken verloopt volgens een vast ritueel. De bonte specht gaat op een vast tijdstip slapen dat afhankelijk is van de lengte van de dag. De tijd tussen zijn verdwijnen in zijn slaaphol en het invallen van de duisternis, is telkens even lang.

Hij zet zich niet neer, maar hangt zicht tegen de kant, juist onder het vlieggat. Dan zet hij zijn veren op, steekt zijn kop onder zijn vleugels en slaapt tot het eerste ochtendgloren.

Bij het eerste daglicht steekt hij voorzichtig zijn kop uit het vlieggat en verkent hij eerst geruime tijd de omgeving.

Wanneer alles veilig is, klimt hij het hol, maakt dan zeer uitgebreid ochtendtoilet en vliegt dan luid roepend zijn gebied in.

Wie een eerder verschenen artikel in het archief wenst op te diepen kan terecht op:

16/10/2010  De grote bonte specht

Een kort filmpje van  Pieter Cox  in zijn eigen tuin:

https://www.youtube.com/watch?v=v8DFaV2aXKo

14-12-2014 om 17:13 geschreven door birdy

Geraadpleegde bron: ©JO

De putter komt oorspronkelijk voor in tamelijk open gebieden met bomen en struiken, langs zonnige randen van vochtige loofbossen, in parklandschappen, heggen, boomgaarden en tuinen, zéker als men er een rijke vegetatie aan composieten aantreft (distels, paarden- & zonnebloemen, kaardenbollen). Deze planten produceren immers de zaden waarvan de putter vrijwel geheel afhankelijk is. Alleen de jongen krijgen tijdens hun groei ook veel eiwitrijke insecten en spinnen.

Putters zijn sociale en praatgrage vogeltjes die vrijwel altijd in groepen of kleine familieverbanden leven en gezellig met elkaar kwetteren terwijl ze voedsel zoeken in een onkruidrijke berm.

Distelvinken houden van verwilderde plekjes, afgelegen hoekjes en verlaten boerderijen, leegstaande fabrieken en verwaarloosde tuinen. Wellicht heeft dit te maken met hun behendigheid om in hoog onkruid aan dunne, zwiepende stengels te hangen om er de zaden uit te pikken. 

Een volwassen putter is meteen herkenbaar aan zijn rood/wit/zwart koppatroon; de snavel is lang en spits en eveneens wit. Zijn inktzwarte vleugels vertonen een felgele brede baan, duidelijk waarneembaar tijdens de snelle, wendbare en golvende vlucht.

Alle vinken zijn zaadeters, maar het bemachtigen van diverse zaden vraagt telkens een andere aanpak. Zo zijn sommige vinken notenkrakers. De snavel van de putter is een scherp precisiewerktuig, ideaal om in de stijf verpakte zaadhoofden van distels en klissen te prikken en er het fijne, pluizige zaad uit te halen.

Je kan de putter naar de voedertafel lokken door onkruidzaden, gemengd strooizaad, etensresten en zonnebloempitten te strooien.

In het voorjaar neemt de mannetjesputter een nestelplaats in een bos of boomgaard in beslag en verdedigt deze tegen ongewenste belagers. Hij zingt luidkeels, vanaf hoge uitlijkposten en imponeert in trage zangvluchten.

De zang is een riedelende, kwetterende versie van de roep, die kenmerkend vloeiend en slepend weerklinkt. Een door zijn zang aangelokt vrouwtje mengt zich in de hofmakerij, waarbij beide vogels hun vleugels spreiden en zich draaien om de gouden streep te laten ‘flitsen’.

Vervolgens bouwt het vrouwtje een buitengewoon keurig, komvormig nest van geweven gras, haren en spinrag, bekleed met wol en disteldons. Het bevindt zich meestal op een dunne takkenvork, verscholen tussen de bladeren.

Ze broedt de 4 tot 6 eitjes in haar eentje uit en blijft 2 weken op het nest zitten terwijl het mannetje haar van voedsel voorziet.

De kale jongen zijn vliegvlug als ze zo’n 2 weken rijp zijn en verlaten rond die tijd het ouderlijk nest. De ouders blijven hen echter nog ongeveer een week voeren alvorens ze voor een 2^de legsel vertrekken.

Wie een eerder verschenen bijdrage in het archief wenst te raadplegen, kan via de zoekrobot het artikel vinden

18/04/10          De putter of de distelvink

Leuk en leerrijk filmpje: ‘De distelvink dichtbij de camera”  Gerrie van der Meulen

https://www.youtube.com/watch?v=AQliKG9z2aI

11-12-2014 om 18:21 geschreven door birdy

De roerdomp is een middelgrote maar forse reigerachtige vogel die door zijn perfecte lichtbruine schutkleur in het dichte rietland niet opvalt.

Hij verblijft in uitgestrekte rietmoerassen met zuiver water en stabiele waterstand.

In de winter komt hij ook in grote zeggenvegetaties en natte ruigtes voor.

Overdag houdt hij zich goed verscholen in de moerasvegetatie, waar volledig op zijn verenkleed vertrouwt om onopgemerkt te blijven. Het verenkleed is bruin van kleur met een ingewikkeld patroon aan zwarte V-vormige vlekken en strepen. De kruin is zwart; hij heeft ook een zwartige snorstreep.

Op de onderdelen is hij lichter met duidelijke lengtestrepen.

De mysterieuze vogel heeft grote groene voeten met lange tenen die hem een houvast bieden wanneer het lichaam ver naar voren wordt gebogen en helpen om houvast te vinden aan rietstengels boven het wateroppervlak.

Leunt bij het vissen voorover en beweegt het lichaam zijdelings heen en weer. Dan staat hij stil of stapt langzaam vooruit op zoek naar vis, die hij op gekende reigerwijze vangt met een stoot van de dolkvormige snavel. ’s Morgens vroeg en ’s avonds zoekt hij ook amfibieën en ongewervelden langs meer open water.

De vogel haalt een lichaamslengte die varieert tussen 70 en 80 cm; de spanwijdte wisselt tussen 120 en 140 cm en het lichaamsgewicht schommelt tussen 900 en 1 100 g.

Het nest is een grote stapel rietstengels. De 5-6 eieren komen na 25-26 dagen uit.

Tijdens de vlucht ziet hij er plomp uit met brede vleugels en korte en vooral niet gebogen nek.

Bij gevaar neemt de roerdomp de zogenaamde ‘paalhouding’ aan, waarbij de vogel de kop en de hals omhoog richt en daardoor vanwege de zwarte lengtestrepen, nauwelijks van het riet te onderscheiden is. Dit effect wordt nog versterkt doordat de vogel de kop met de bewegingen van het riet mee beweegt.

Hoewel de roerdomp zich maar zelden laat zien, is de roep van het mannetje in de broedtijd geregeld te horen. De roep is een laag en diep keelgeluid (‘whoemp’), dat klinkt alsof er over de hals van een grote fles wordt geblazen en vaak tot op kilometers afstand te horen is.

Wie een eerder verschenen bijdrage wenst te raadplegen kan onderstaand artikel in het archief opsnorren.

05/12/09          De roerdomp

Volgens bioloog Geert is er nog een vogel luider dan de meeuw, namelijk de roerdomp, een reiger die zich amper laat zien omdat hij continu in het riet vertoeft. Daarna krijgen ze in het natuurpuntcentrum in Opglabbeek de kans om een roerdomp in het echt te zien.

http://vtm.be/wild-van-dieren/ooit-al-een-roerdomp-gezien

03-12-2014 om 21:00 geschreven door birdy

Ondanks zijn naam is de grasmus, evenmin als de heggenmus, helemaal niet nauw verwant aan de huismus.

Deze zomergast is vooral bewoner van ruige gebiedjes (bos- & akkerranden, heidevelden) met hoog opschietende onkruiden, afgewisseld met braam- en doornstruiken, meidoornhagen, kreupelhout, heggen, … .

Dergelijke terreinen hebben vaak een tijdelijk karakter en men kan de grasmus als een pionierssoort van jonge vegetaties beschouwen. Door ruilverkavelingen en anderen methodes om de grond optimaal te benutten, verdwijnen er in onze streken steeds meer voor de grasmus geschikte broedterreinen.

De grasmus zit dikwijls half verborgen tussen de begroeiing en hoewel de vogel schuw is, verraadt hij zichzelf door zijn roep en komt uiteindelijk tevoorschijn om toe te geven aan zijn onbedwingbare nieuwsgierigheid.

Daarnaast is met name in Engeland in 1969 een enorme achteruitgang in de populatie geconstateerd, die vermoedelijk is terug te voeren op de verwoestende droogte in de overwinteringsgebieden van de grasmus, o.a. in de Sahel-zone.

Opvallend aan het verenkleedje van het mannetje is de vaalblauw grijze kop, de witte oogkring, de vaak opstaande kruinveren, de witte keel en roestkleurige vleugels met zwartige strepen. De bleke onderzijde is roze-achtig op de borst. De witte buitenste staartveren van de grasmus zijn bij het vliegen duidelijk zichtbaar.

De grasmus haalt een lichaamslengte van 14 cm; heeft een spanwijdte die varieert tussen 19 en 23 cm en bereikt een lichaamsgewicht dat schommelt tussen 12 en 18 g.

De grasmus vangt insecten (vooral kevers), spinnen en rupsen tussen de bladeren van lage doornstruiken met dichte kruidenvegetatie; eet in de herfst veel bessen en wat zaden. Doortrekkende grasmussen duiken in de herfst op tal van plaatsen op, waaronder in tuinen waar ze graag de bessen van de kamperfoelie eten.

Zodra de grasmussen in de 2^de helft van april, weer in onze streken zijn aangekomen, bakenen de mannetjes hun territorium af.

Tijdens de korte baltsperiode brengt het mannetje zijn kort, aangenaam klinkend liedje op opvallende plaatsen of tijdens de onstuimige, dansende baltsvlucht ten gehore.

De grasmus geeft de voorkeur aan ruig terrein en zingt gewoonlijk op een in het oog lopende plaats.

Het nest, een klein holletje van twijgjes en gras, dat doorgaans goed verborgen zit tussen dichte begroeiing, bevindt zich vaak in overgroeide sloten en greppels met brandnetelbosjes of te midden van doornig struikgewas.

Gewoonlijk worden tijdens de periode april – juli 2 legsels van 4-5 eieren geproduceerd. De jongen worden ca. een dozijn dagen in het nest verzorgd.

23-11-2014 om 00:00 geschreven door birdy

Voornaamste oorzaken waarom de roodkopklauwier zich steeds verder naar het zuiden terugtrekt, zijn de slechte weersomstandigheden en de verdwijning van hun favoriete biotoop: oude boomgaarden en boomsingels in open landschap.

De roodkopklauwier is doorgaans moeilijk te vinden, als hij zich in het dicht struikgewas verbergt. Hij geeft de voorkeur aan agrarische gebieden met verspreide bomen, hoge heggen, struikachtige hellingen of aromatische heidevelden, met doornige bosjes en bomen in het Middellandse Zeegebied.

De roodkopklauwier, een zomergast en zeer schaarse broedvogel in onze streken, wordt gemakkelijk geïdentificeerd door de roestrode kruin en nek en de witte schouderveren, zwart-witte rug en witte buik. De lichaamslengte varieert tussen 17 en 19 cm; de spanwijdte reikt tussen 25 en 30 cm; het lichaamsgewicht schommelt tussen 25 en 35 g.

De geslachten zijn vrijwel gelijk, maar het wijfje is iets matter van kleur.

Net als de meeste klauwieren zit de roodkopklauwier graag op een hoge uitkijkpost, zoals in boomtoppen, op palen, draden, … van waar hij de omgeving afspeurt en plots met een duikvlucht zijn prooi verrast.

De roodkopklauwier vliegt meestal rechtlijnig. Het vliegbeeld wordt bepaald door de zwart-witte vleugeltekening, de witte stuit en de witte staartranden.

Vanaf deze zitpost jaagt hij op zich op de grond of in de lucht bevindende prooidieren; hoofdzakelijk insecten (voornamelijk kevers), maar ook kleinere vogels of andere gewervelde dieren, zoals kikkers en hagedissen.

De zang is een onderdrukt gekras met korte kwetterende harde tonen, verweven met imitaties van andere vogels. Bij de balts staan paren tegenover elkaar, hun kop op en neer bewegend en roepend. De zang is een mengeling van riedels en rauw gekwetter.

Het stevige nest bevindt zich doorgaans op enkele meters hoogte in een boom en is met fijn materiaal (haar en wol) gevoerd.

Het wijfje broedt de 4-7 eieren in circa 15 dagen alleen uit, maar wordt door het mannetje gevoerd. De jongen, die zeer gevoelig zijn voor kou en regen, verlaten na ruim 2 weken het nest. Roodkopklauwieren overwinteren in de Afrikaanse savanne, onder meer in de Sahel.

18-11-2014 om 19:51 geschreven door birdy

Geraadpleegde bron: persbericht: Houten reus inspireert Vlaamse politici voor meer natuur

In de aanloop naar de verkiezingen verzamelde Natuurpunt meer dan 10 000 opdrachten voor het natuurbeleid van de nieuwe regering.

Hieruit blijkt dat de Vlaming erg bezorgd is over de toestand van de natuur en dat bereikbare, dichtbijgelegen natuur een prioriteit is.

Voor heel wat mensen brengt wandelen en fietsen in de natuur rust in het hectische leven van alledag en is het een blijvende bron van creativiteit.

Toch vinden 3 miljoen Vlamingen geen natuur op wandelafstand van hun woning, zo bleek uit gegevens van het Vlaams Instituut voor Technologisch Onderzoeken (VITO). De nood aan natuur dichtbij is hoog, terwijl het aanbod laag is.

De CosmoGolem, een gigantische, houten antropoïde sculptuur, is het geesteskind van kunstenaar Koen Vanmechelen. De houten helper en boodschapper van hoop, die de opdrachten voor meer natuur in z’n hart zal sluit, zal ze vervolgens via een indrukwekkend beeld- en klankspektakel aan de wereld overbrengen.

Met een 30-tal beelden verdeeld over de hele wereld (o.m. in Nederland, India, Zimbabwe, Tanzania, Polen Chili en België), groeit de GosmoGolem uit tot een baken van hoop en evolutie, die beoogt als een universeel symbool voor mensen- en kinderrechten te worden aanzien.

De Cosmogolem is leeg en in het luikje van zijn hart kunnen mensen hun dromen en wensen achterlaten. Door daarmee over de planeet te bewegen, stimuleert hij culturele diversiteit en slaat hij bruggen tussen verschillende culturen.

Door over de planeet te bewegen, op zoek naar plaatsen waar hij hoop kan brengen aan mensen in nood, zet de CosmoGolem mensen aan tot beweging.

Op deze manier krijgen minderheidsgroepen en kinderen een gezicht en een eigen sterk symbool en worden gemeenschappen in hun identiteit versterkt.

De reus werd vervaardigd uit duurzaam kastanjehout door de sociale werkplaats van Natuurpunt in Ekeren. Om de 4 m hoge constructie te bouwen werd reeds ruim 4 000 euro ingezameld via crowdfunding.

09-11-2014 om 18:40 geschreven door birdy

Waterpiepers, behoren tot de familie van de kwikstaarten en zijn echte bergvogels, die evenwel alleen ’s zomers op hoge bergweiden voorkomen en dan boven de boomgrens leven in de Pyreneeën, de Alpen en de Balkan.

In de winter, van oktober tot eind maart, zakken ze af naar de Europese valleien en laaglanden.

Hoewel water- en oeverpiepers ogenschijnlijk nauw verwant lijken, hebben beide soorten een totaal verschillende verspreiding qua broedgebied en biotoopkeuze, het hele jaar door.

Ze zijn het makkelijkst te onderscheiden aan de hand van hun habitat: waterpiepers komen voor in de buurt van drassige weilanden, akkers, langs rivieroevers en sloten.

Oeverpiepers kom je uitsluitend tegen langs de kust.

De slank gebouwde waterpieper heeft op de grijzige kop een heldere witte wenkbrauwstreep, weinig tekening op kin en keel, witte buitenste staartpennen, donkere loodgrijze poten, met een vrijwel of geheel ongetekende roos getinte borst. De donkerbruine rug is zwak gestreept; de donkere staart vertoont witte randen. Tijdens de vlucht met krachtige, snelle vleugelslagen, vallen de twee scherp afgelijnde witte banden op de donkere vleugels op.

De lichaamslengte wisselt tussen 15 en 17 cm; de spanwijdte varieert tussen 23 en 28 cm; het lichaamsgewicht schommelt tussen 20 en 36 g.

Deze erg schuwe wintervogels bezoeken modderige oevers van reservoirs, rietkragen en moerasgebieden, die heel anders zijn dan hun zomerse verblijfgebieden – alpenweiden en met keien bezaaide hellingen rond de sneeuwgrens.

Waterpiepers vangen insecten op de grond, waden ook in ondiep water, draaien steentjes en wier om; soms vangen zij insecten in de vlucht met een sprongetje of korte jachtvluchten, zoals kwikstaarten dat wel vaker doen.

Tijdens de balts zingen mannetjes in de vlucht, stijgen hoog op en zweven als aan een parachute naar beneden.

Het nest is een met gras gevoerde kom op de grond op een beschutte plaats onder stenen of planten. De broedperiode spreidt zich over de maanden april – juli en het aantal legsels beperkt zich tot één, maximum twee. De 4 tot 6 eieren komen in 14 tot 15 dagen uit. De jongen vliegen na nog eens 14 tot 15 dagen uit.

01-11-2014 om 19:45 geschreven door birdy

Geraadpleegde bron: Natuurpunt: technische fiche

Kenmerkend voor de boerenzwaluw is zijn lange, diepgevorkte staart en zijn rode keel.

De rug is glanzend blauwzwart en de buik roomkleurig.

De boerenzwaluw heeft het duidelijk ook erg moeilijk om stand te houden.

Nu bedraagt de populatie in Vlaanderen nog 20 tot 30 000 broedparen. In de jaren ’70 waren er dit nog 100 tot 200 000.

Qua biotoop gaat de voorkeur van de boerenzwaluw uit naar een landelijke omgeving met boerderijen en stallingen, waarbij de aanwezigheid van vee, vooral grote grazers als runderen en paarden, belangrijk is. Boerenzwaluwen broeden vrijwel uitsluitend in stallen en gebouwen op de boerenerf.

Het voortbestaan van de soort ligt volledig in de handen van de landbouwers. Meer en meer sluiten deze hun stallen hermetisch af, doorgaans om hygiënische redenen. De open stallen van vroeger, waar zwaluwen vrije toegang hadden, worden alsmaar zeldzamer.

Ook de schaalvergroting in de landbouw speelt de boerenzwaluw parten. Kleine bedrijven met veel kleine stallen verdwijnen en maken plaats voor enorme gebouwen, vaak in metalen constructies, waarbinnen het moeilijk is om nesten te bouwen.

Kleine stallen van hobbyboeren – onder meer voor paarden en schapen – bieden hier en daar een alternatief.

Het gebruik van pesticiden is een bijkomende nadelige factor voor een insecteneter als een zwaluw.

Vanaf medio maart komen de vogels aan in onze streken en het duurt niet lang voor ze aan hun nest beginnen, dat een schotelvormig, open kommetje van aarde is, vermengd met speeksel en strohalmen. De binnenkant wordt bekleed met strootjes en veren.

De boerenzwaluw heeft 2, maximaal 3 broedsels per jaar.

De najaarstrek kan al beginnen in de eerste helft van augustus, maar de meeste vogels vertrekken in september of begin oktober.

Een deel van de boerenzwaluwen trekt tot in Zuid-Afrika, 6 000 km van de broedplaats.

Een boerenzwaluwnest heeft de vorm van een vlakke lemen schaal, die ze bouwen vanaf een steun: een uitspringend muurtje, een balk, een richeltje, een lamp, een spijker, ….

Als dergelijke nestgelegenheden niet voorhanden zijn, kan je in geschikte donkere hoekjes –  beschut tegen tocht en vocht – kunstnesten aanbrengen of latjes van circa 10 cm lang, tenminste 2 cm breed of houten L-vormige profielen aan de muur bevestigen, buiten het bereik van katten, ratten en muizen.

Verder moet de stalling overdag permanent toegankelijk zijn, bv. via een open raam, deur of verluchtingskoker. Deze opening moet minstens 30 cm breed zijn en 10 tot 15 cm hoog, omdat de boerenzwaluw altijd vliegend de stal binnenkomt.

Boerenzwaluwen houden niet van geverfde muren; het kalken van muren is echter wel geschikt, want dit geeft een uitstekende absorberende achtergrond om het nest tegen te bouwen.

Kunstnesten voor boerenzwaluwen zijn nestkommetjes gemaakt van houtbeton of een ander hard mengsel van pleistermateriaal en zaagsel.

Boerenzwaluwen zijn echter nogal eigenwijs en laten zich niet zo snel tot broeden verleiden met een kunstnest.

De bezettingsgraad is doorgaans laag en ze durven naast een kunstnest zelf een eigen nest bouwen.

Aangezien boerenzwaluwen frequent naar hun eigen nest van het vorige jaar terugkeren, moeten die altijd gespaard blijven.

Tegenwoordig zijn alle erven en wegboorden verhard of geëgaliseerd en de meeste aarden veldwegen zijn verdwenen. Hierdoor zijn er nog weinig modderplaatsen te vinden waar zwaluwen nestmateriaal kunnen halen. Ook bij droog weer tijdens de nestbouwperiode kan het moeilijk zijn om binnen een redelijke afstand van de nestplaats modder te vinden.

Je kan de boerenzwaluwen helpen door in de buurt van hun nestgelegenheid een ondiepe plas met modder te maken, door een paar emmers leem en zandleem op een stuk landbouwplastic te gooien, die je in april en mei nat houdt.

Leg er wat stro, hooi of pluimpjes bij. Zorg dat deze open plek ruime aanvliegmogelijkheden toelaat, zonder dichte vegetatie in de nabijheid, zodat katten de vogels niet kunnen verrassen.

Zwaluwen hebben massa’s vliegende insecten nodig om zich te voeden. Het aanbrengen van een laag stro in de stal en een goede ouderwetse mesthoop buiten kan een gunstige invloed hebben. Buiten de stallen kan het voorzien van wilde hoekjes met overvloedige vegetatie wilde planten en bloemen voor een extra bron aan insecten zorgen.

Wie eerder verschenen artikels wenst te raadplegen, kan in het archief de volgende bijdragen opsnorren.

• 17/03/13             De lente komt eraan

• 08/04/12           Boerenzwaluwkolonie bedreigd (Vogelbescherming Vlaanderen)

• 19/12/08            Vogel van het jaar: boerenzwaluw

26-10-2014 om 18:09 geschreven door birdy

Geraadpleegde bron: De Standaard – rubriek wetenschap – Pieter Van Dooren

Ouder zijn heeft niet enkel nadelen. Je bent ook bedachtzamer en wereldwijzer, waardoor je evengoed komt waar je wil zijn. Dat geldt voor mensen, maar evenzeer voor vogels.

De zwarte wouw – een roofvogel uit de familie van de havikachtigen – trekt jaarlijks naar Afrika. Omdat hij in Europa broedt, zijn we geneigd om hem als Europese vogels te beschouwen.

De oudere vogels zijn efficiëntere vliegers dan de jonge, omdat ze beter de voordelen van gunstige winden en thermiek hebben leren benutten.

Waarom zijn oudere vogels betere trekkers?

Intussen hebben wetenschappelijke onderzoekers, waaronder vaste-stof-fysici en nano-technologen, niet stilgezeten. Fabrizio Sergio en collega’s van het Donana-natuurreservaat in Andalusië gebruikten zendertjes om 92 zwarte wouwen, tussen 1 en 27 jaar oud, jarenlang gedurende 364 trektochten te volgen,.

Uit een eerste conclusie bleek dat individuele vogels bijleren, maar de domste minder overlevingskansen – en ook minder nakomelingen – hebben omdat ze vaak al de dood vinden voor ze aan broeden toekomen. Zwarte wouwen beginnen met broeden tussen hun 3^de en 6^de levensjaar.

Vliegen is een kunst

De onderzoekers ontdekten dat vliegen moeilijker is dan gedacht. Ook na jaren leerden de vogels nog steeds bij en werden hun vluchten nog steeds efficiënter. De kunst bestaat erin de bellen van stijgende lucht te vinden, zo lang mogelijk in spiraalvlucht hoogte te winnen om dan in glijvlucht naar de volgende thermiekbel te zweven, liefst met zoveel mogelijk rugwind onderweg. Elke uitgespaarde vleugelslag is immers bezuinigde energie.

Wanneer de vorsers de gps-gegevens van de ‘proefvogels’ in kaart brachten, bleken de oudere vogels veel beter een succesvolle vluchtroute te kunnen uittekenen.

De vogels vertrokken uit Afrika tussen eind januari en eind juni. Hoe ouder, hoe vroeger ze vertrokken. Tot hun 7^de jaar vervroegde hun vertrekdatum elk jaar; nadien bleef hij stabiel.

Onderzoeksresultaten laten toe gevolgen klimaatopwarming voor vogels in te schatten

Door  vroeger te vertrekken, kunnen de vogels het onderweg rustiger aandoen, zonder zich nodeloos uit te putten. Gemiddeld vliegen ze 18 dagen, 8 ½ uur lang en 200 km/dag met een tussenstop van een 3-tal dagen. Naarmate ze ouder worden, vliegen ze minder km/dag.

Ze kiezen vaak minder de kortste route en opteren voor een weg die minder energie kost.

Het moeilijkst voor de vogels is omgaan met dwarswinden. Jonge vogels drijven onderweg veel meer oostwaarts af, het Afrikaanse binnenland in. Vanaf 3 jaar leren ze gebruik te maken van rugwinden, waardoor hun route een stuk rechter wordt

Vanaf 7 jaar gebruiken ze de rugwind meer minder. Dat lijkt bizar, maar nu snappen ze dat de kortste route niet altijd de beste is en dat je een nuttige thermiek maar beter niet links laat liggen.

Wanneer ze in de herfst terugvliegen naar Afrika, hebben ze het gemakkelijker, omdat er dan meer thermiek beschikbaar is en betere rugwind. Ze halen dan een snelheid van  260 km/dag, stoppen niet meer dan een ½ dag en zijn in 11 dagen ter plaatse. Tijdens deze trek is er minder verschil tussen de leeftijden, omdat het ook met weinig ervaring prima te doen is. Dat de ouderen toch eerder vertrekken, is veeleer omdat de jonge wouwen wat langer in Europa blijven om al een goede broedplaats voor volgend jaar te zoeken.

Volgens de onderzoekers zijn hun resultaten niet enkel interessant voor vogelliefhebbers, maar helpen ze ons beter te voorspellen wat het effect van de komende klimaatopwarming op diverse vogelsoorten zal zijn, zodat we onze bescherming kunnen toespitsen op wie die het meest nodig heeft.

Wie de zwarte wouwen een prooi willen zien oppeuzelen, kunnen onderstaand filmpje bekijken

https://www.youtube.com/watch?v=QxdX3eTHNoQ

19-10-2014 om 00:00 geschreven door birdy

Beste natuurfan, beste vogelliefhebber,

Als vogelfans zijn wij bijzonder begaan met het voortbestaan van de huismussen. Daarom gaan wij als ‘tellers’ 3 x per jaar na hoe het met het huismussenbestand is gesteld, via een vast uitgestippeld telpuntentraject. We nemen ook deel aan het jaarlijks huismussentelweekend en verlenen sinds kort ook onze medewerking aan het Project huismussennestkasten van Vogelbescherming Vlaanderen in samenwerking met Vivara. Inmiddels hebben we met de Kille Meutel Vogelvrienden een eigen concept bedacht om huismussenpopulaties in kaart te brengen. Red de Zaventemse straatket! Help mee huismussenpopulaties in stand houden!

Waar zijn er nog huismussen?

Komen er huismussen bij en groeit de kolonie of verdwijnen ze omdat bv. daken hermetisch worden geïsoleerd, ramen of regenpijpen worden vernieuwd of hersteld?

Komen er meer omdat er struiken en lage bomen worden aangeplant of blijven ze net weg omdat ‘groene corridors’ met veilige dichte begroeiingen verdwijnen?

Wat trekt huismussen aan om te nestelen of waarom verlaten ze een bepaald – ooit huismussenrijk – woongebied?

Al berust ons engagement integraal op vrijwilligerswerk, toch wensen we het netwerkmoment van 18/10/14 aan te grijpen als een volgende sensibiliseringsactie om voor ons lokaal ambitieus project nog meer actief meewerkende enthousiastelingen te rekruteren. Jouw hulp en interesse om ons bij deze taak te helpen is welkom.

Mocht je interesse hebben om aan onze verdere acties mee te werken, neem dan gerust contact op met de leden van het kernteam:

• Arlette Verbraecken – arlette.verbraecken@telenet.be / 02 721 05 00
• Oswald Vanhaelen – oswald.vanhaelen@telenet.be / 02 721 05 00
• Robert Podevijn – bobp14z@gmail.com / 02 721 40 87
• Christiane Rillaerts – christiane.rillaerts@gmail.com / 0475 58 75 62  
• Franz Pieters – franz.pieters@telenet.be / 0478 55 34 59

Hoe we in 10 jaar tijd evolueerden van een vriendenclubje tot een huismussenwerkgroep is concreet verhelderd in een publicatie, die we je van harte wensen te overhandigen tijdens onze bescheiden jubileumviering.

Graag blijven wij nauw in contact met jou en met dit inschrijvingsstrookje bevestig je dat je ook een exemplaar ‘10 jaar Kille Meutel Vogelvrienden’ wenst (omwille van budgettaire redenen is de oplage beperkt)

12-10-2014 om 17:38 geschreven door birdy

Geraadpleegde bron: Persberichten Natuurpunt

In meer dan 30 Europese en enkele Centraal Aziatische landen bezetten dit weekend vogelkijkers heuvelruggen, rivierdalen en andere open ruimte om de vogeltrek in kaart te brengen. Het is al de 14^de keer in 21 jaar tijd dat BirdLife de Europese simultaantelling organiseert.

Ook in ons land wordt op tientallen telposten meegeteld. Natuurpunt en Natagora coördineren de telactie in België. Met de gunstige weersvoorspelling worden dit jaar extra veel roofvogels in het luchtruim verwacht.

Vogelexpert, Koen Leysen, die de telling in Vlaanderen coördineert, meldt dat deze grootschalige telactie Eurobirdwatch een schat aan informatie oplevert over de jaarlijkse vogeltrek.

Vorig jaar werden in ons land alleen 65 524 vogels van 132 verschillende soorten geteld. Opvallend was het grote aantal kruisbekken. Dit jaar zouden er wel eens behoorlijk wat roofvogels zoals buizerds en rode wouwen kunnen worden waargenomen. Immers de weersvoorspellingen beloven de nodige thermiek en de zuidoostenwind is ideaal om ze over ons land te loodsen.

Dit evenement is tevens een uitgelezen gelegenheid om het grote publiek in contact te brengen met de fascinerende tocht die ‘onze’ vogelsoorten twee keer per jaar ondernemen.

De vlucht van de trekvogels is echter niet zonder gevaar. Zo zorgt verbreding van de woestijngebieden in Afrika voor meer zandstormen en veroorzaakt de klimaatverandering verschuivingen van de leefgebieden, terwijl niet elk leefgebied de vogels de nodige rustplekken kan bieden.

Tot slot heffen jacht en vogelvangst in de zuiderse landen een onaanvaardbaar hoge tol. Zo werd vorig jaar vastgesteld dat voor de Egyptische kust met 10-tallen km mistnetten een ware slachting aanrichtten, al worden dergelijke wanpraktijken door BirdLife streng veroordeeld.

Per land en per telpost krijg je op http://trektellen.org/ een overzicht te zien van de vogeltrektellingen uit Vlaanderen en Nederland, maar ook uit Duitsland, Frankrijk, Spanje, Engeland, Denemarken tot zelfs Polen en Georgië. Nieuw dit jaar is dat de tellers in Vlaanderen via een Whatsapp-groep mekaar te velde op de hoogte kunnen houden en live de resultaten aan mekaar kunnen doorgeven.

De Belgische en Europese resultaten van de Eurobirdwatch-telling worden begin volgende week verwacht.

Volgens vogelkenner Pieter Cox vormt de Maatheide in Lommel een ideaal plekje om trekvogels te spotten. Op de vliegroute treedt ter hoogte van deze telpost een trechtereffect op, omdat de vogels, noch over het stadscentrum, noch over de grote plassen wensen te vliegen. Elke dag staan er een vijftal tellers op post. Naast de blikvanger, de rode wouw, hoopt Pieter Cox de redelijk zeldzame blauwe kiekendief te zien.   

Recordaantal trekvogels in Belgisch luchtruim

Zaterdag werd in ons land een recordaantal van 280 221 overtrekkende vogels geteld, verdeeld over 143 verschillende soorten. Opvallend was het grote aantal overtrekkende lijsters.

Overal in Europa stonden groepjes vogelkijkers op uitgekiende observatiepunten klaar om de overtrekkende vogels te tellen. In het totaal deden 40 landen mee, samen goed voor 2.5 miljoen vogels, ruim 23.000 tellers en bijna 900 evenementen.

De meest getelde vogels doorheen Europa waren de spreeuw, de meerkoet en de wilde eend.

Onderstaande 3 foto’s zijn van Pieter Cox, de foto van de rode wouw van Wim Dirckx

06-10-2014 om 21:08 geschreven door birdy

Planten zijn voor de voortplanting en evolutie afhankelijk van de bestuiving van de bij. Groenten en fruit zijn voor de bestuiving eveneens afhankelijk van de bij en bijenvolken worden dan ook door imkers  te huur aangeboden aan groenten- en fruittelers.

Denk aan onze aardbeien, kersen en bessen, maar ook paprika en courgette.

Ze bestuiven tevens appelboomgaarden, bosbessenvelden, bonenplanten. Dit zijn allemaal producten die alleen kunnen groeien met de hulp van de honingbij. Op sommige plaatsen in de wereld is 85% van de bijenpopulatie inmiddels afgenomen.

Bijensterfte neemt wereldwijd alarmerend toe. In delen van China moeten fruittelers al noodgedwongen met de hand bestuiven. Terecht wordt gesproken van een dreigende wereldwijde bestuivingscrisis. Wetenschappers komen met uiteenlopende verklaringen. Sommige schrijven de bijensterfte vooral toe aan ziekteverwekkers, met als belangrijkste dader de varraomijt. Anderen zien de opmars van een eencellige parasiet: Nosema ceranae.

Maar zijn deze ziekten oorzaak of gevolg?

Franse bijenhouders rapporteren consistent dat ziektes toenamen in gebieden waar het systemische insecticide (een neonicotinoïde) werd gebruikt. Deze nieuwe generatie gewasbeschermingsmiddelen pas je niet toe door bespuiting in het open veld, maar door het dompelen van zaden in en fabriek.

Neonicotinoïden zijn in al minieme concentraties giftig voor insecten al zijn ze niet giftig voor andere soortgroepen, zoals vogels en zoogdieren.

Na het zaaien wordt de werkzame stof in de gehele plant (systemisch) opgenomen en biedt langdurig bescherming tegen etende en zuigende insecten.

Uit milieuoogpunt lijkt het een ideaal gewasbeschermingsmiddel. Je hebt er veel minder van nodig en het komt alleen daar terecht waar het werkzaam moet zijn.

De adder onder het gras is dat het ook giftig is voor nuttige insecten. De werkzame stof komt onverhoopt ook in stuifmeel en nectar terecht, die bijen nuttigen. Zonder er acuut aan te lijden, verliezen blootgestelde werkster-bijen hun oriëntatievermogen. Hierdoor vinden ze de korf steeds moeilijker terug en kunnen daardoor minder goed hun taak volbrengen om het bijenvolk van voedsel te voorzien. Het bijenvolkje raakt ondervoed en wordt vatbaarder voor ziekten en plagen.

Italiaanse onderzoekers denken te weten hoe neonicotinoïden precies de immuunrespons van bijen aantasten. De resulterende overgevoeligheid voor virussen zou het tikje kunnen zijn dat een toch al verzwakt bijenvolkje de das omdoet. Volgens hen heeft het allemaal te maken met een tot nu toe onbekend eiwitcomplex dat op zijn beurt de immuunrespons aanstuurt.

Britse onderzoekers verduidelijken dat een combinatie van computermodellen en empirische gegevens aantonen dat er bij bijenvolken sprake is van een kritisch stressniveau.

Zolang je daar ruim onder blijft, compenseert de aanwas van nieuwe bijen de uitval als gevolg van virusinfecties en andere  ziektes. Zit je er boven dan klapt uiteindelijk de hele kolonie in elkaar. Die stress is dan een optelsom van een hele reeks factoren, wat meteen bevestigt wat vele experts al veel langer vermoeden: producenten van insecten werende gifstoffen gaan niet vrij uit.

Wie eerder verschenen bijdragen wenst te raadplegen, kan terecht in het archief:

18/08/10          De mysterieuze verdwijnziekte (bijenexpert Frans Jacob)

23/10/10           Aanpassen of opkrassen (klimaatbiologen over biodiversiteit)

04/11/12           Bang van de natuur

01/09/13          Wespen, Muggen en vliegen in beweging

12/06/13           Levensnoodzakelijke bestuivers

21/04/14          Red de bestuivers! (honingbij – hommel)

03/08/14          Bijenkasten

Er valt geen tijd meer te verliezen – teken nu deze dringende petitie: laten wij een luid mondiaal gezoem weerklinken dat de VS oproept tot het verbannen van deze dodelijke chemicaliën!

https://secure.avaaz.org/nl/save_the_bees_us_pet_loc/?bVgWneb&v=47077

28-09-2014 om 20:17 geschreven door birdy

Geraadpleegde bron: Gezinsleven in het dierenrijk – Desmond Morris

Het voeren van jonge vogels is een hele karwei.

Arenden en haviken moeten het nest elke dag van enkele grote prooidieren voorzien en kleine insectenetende vogels verzorgen soms wel 30 tot 60 maaltijden / u, wat in totaal kan oplopen tot duizenden voedselvluchten per verzorgingsperiode.

Maar dit wil nog niet zeggen dat alle vogels hun jongen voeren.

Eenden, plevieren, kippen en grootpoothoenders zijn bij het uitkomen al voldoende mobiel om meteen zelf voedsel op te scharrelen.

Wat wel of niet eetbaar is, leren ze met schade en schande, geholpen  door het voorbeeld van hun moeder. Sommige fazanten wijzen eetbare zake met hun snavel aan om de jongen op weg te helpen.

Zangvogels, roofvogels, uilen, spechten en pelikanen komen blind, naakt en hulpeloos uit het ei tevoorschijn. Het enige wat ze in het begin goed kunnen, is de snavel opensperren om te bedelen. Tijdens hun hele nestperiode zijn ze voor hun eten afhankelijk van de ouders. En zelfs na het uitvliegen moeten ze soms nog weken lang worden gevoerd, voordat ze echt zelfstandig zijn.

Zodra het volwassen roodborstje op de rand van het nest neerstrijkt, spert het jong reikhalzend de snavel open. De ouder hoeft het voedsel er alleen nog in te proppen.

Een kip geeft haar kuikens niet veel hulp. Hooguit wijst ze met haar snavel geschikt voedsel aan om het kuiken tot proeven aan te zetten.

Jonge pelikanen steken hun kop diep in de grote slokdarm van de ouders om wat halfverteerde visjes op te duiken.

Roofvogels, zoals haviken en valken, brengen een grote prooi mee naar het nest. Hier scheuren ze het voor de jongen in kleine stukjes.

Meeuwen vangen hu prooi vaak op kilometers afstand van de broedkolonie. Bij terugkeer braken ze de visjes voor de jonge vogels op.

In veel gevallen wordt de ouder door de aanblik van felle signaalkleuren in of om de snaveltjes tot voeren geprikkeld. Soms is alleen de lichtgekleurde snavelrand iets verbreed, maar het kan ook ingrijpender. Zo draagt de roodkoppapegaaiaminde in zijn mondhoeken paarlen reflectortjes, die in het donker nest enorm opvallen. Coua’s bezitten tong- of gehemeltemerken.

Duiven voeden hun jongen met zelfgemaakte melk.

De binnenwand van de krop, die normaliter als voedselopslag dient, levert een dikke stof die qua samenstelling sterk met zoogdiermelk overeenkomt. Hiervan leven de nestvogels de eerste 4 dagen. Daarna eten ze er graan of ander vast voedsel bij. Dank zij het hoge vet- en eiwitgehalte verzekert de kropmelk een graaneter als een duif in zijn kwetsbare eerste levensstadia van een voedzaam dieet.

De krop is een uitstulping van de slokdarm. Bij duiven is hij in 2 kamers verdeeld.

De kropmelkproductie staat onder controle van prolactine.

Dit is hetzelfde hormoon als zoogdieren voor hun melkstroomregulatie gebruiken.

21-09-2014 om 21:49 geschreven door birdy

Kolibries – in het Engels bekend als ‘hummingbird’ – zijn de allerkleinste vogels ter wereld.

Ze zijn een familie van vogels uit de orde gierzwaluwachtigen, verblijvend in Noord-,  Midden of Zuid-Amerika. Dat zij verwant zijn met gierzwaluwen blijkt uit de bouw van de vleugels; de ellenboog zit erg dicht tegen het lichaam, wat een krachtige vleugelslag mogelijk maakt.  

Ze leven in diverse leefgebieden; van tropische regenwouden tot hete en koude woestijnen.

De kolibrie is één van de snelste vogels ter wereld. Het vogeltje slaat gemiddeld 50 x / sec met zijn vleugels, waardoor de kolibrie als enige vogel achteruit kan vliegen.

Studenten van de Stanford universiteit filmden divers kolibries op extreem hoge snelheid. De beelden kunnen worden gebruikt om perfecte robotvogels te ontwikkelen. De robotvogel is interessanter om in te zetten dan een drone.

Om de kolibrie in detail te observeren, gebruikten de studenten een Phantom-hogesnelheidscamera, die 3 300 frames / sec schieten op een hoge resolutie. De onderstaande video laat een nieuwe kant van de kolibrie zien. Wanneer dit vogeltje van een tak duikt, draait het zijn lichaam langs zijn ruggengraat. Dit gedrag zien we ook bij natte honden, die zichzelf droog proberen te schudden. Het schudden duurt een fractie van een sec en zou nooit kunnen worden gezien zonder behulp van dit soort technologische snufjes.

http://www.scientias.nl/kolibrie-op-extreem-hoge-snelheid-gefilmd/89431

De mannetjeskolibrie is bont, meestal metaalachtig groen gekleurd, met een glanzend rode, blauwe of smaragdgroene keelkleur.

De kolibrie gebruikt zijn snavel voor het  opzuigen van nectar en stuifmeel uit bloemen. Verschillende soorten kolibries hebben diverse snavels. Zo is de snavel van de zwaardkolibrie bijna net zo lang als zijn gehele lijf: 10 cm lang. Daartegenover heeft de purperrugdoornsnavel maar een snaveltje van 5 mm. De haaksnavelkolibries hebben een sterk naar onderen gebogen snavel en de sabelsnavelkolibrie heeft een snavel die aan de top naar boven is gebogen. Iedere snavel is op een bepaalde bloemsoort gespecialiseerd, waardoor er geen concurrentie tussen de kolibrie-soorten optreedt.

Tussen de soorten komen grote verschillen in gewicht voor. De kleinste bijenkolibrie weegt amper 1.8 g. In Noord-Amerika weegt de meest voorkomende robijnkolibrie 3 g en is 7.5 cm groot.

Kolibries kunnen tot 15 jaar oud worden en keren ieder jaar naar dezelfde plaats terug.

Interessante kolibrie-weetjes:

·         de kolibrie slaapt alleen ’s nachts, waarbij de lichaamstemperatuur enkele graden daalt om energie te besparen;

·         ze hebben een sterke voorkeur voor oranje en rode bloemen;

·         de hersenen nemen 4.2 % van het totale lichaamsgewicht in beslag; dit is de grootste proportie in het vogelrijk;

·         kolibries zijn enorm intelligent en kunnen zich elke bloem herinneren waar ze ooit zijn geweest en hoe lang het duurt alvorens deze bloem zich weer vult met nectar;

·         kolibries kunnen beter horen en verder zien dan mensen; ze kunnen echter niet ruiken

·         de tong van een kolibrie heeft de vorm van een ‘W’ en op het puntje zitten kleine haartjes, die helpen de nectar op te likken;

·         het hart van de kolibrie slaat tot 1 260 x / min; in ruststand heeft het vogeltje een hartslag van 250 slagen / min;

·         de kolibrie ademt in rust zo’n 250 x / min;

·         de stofwisseling van een kolibrie verloopt 100 x sneller dan die van een olifant;

·         kolibries hebben erg zwakke pootjes en kunne nauwelijks lopen;

·         de lichaamstemperatuur van een kolibrie schommelt rond de 40 C°;

·         30% van het lichaamsgewicht bestaat uit vliegspieren;

·         een kolibrie van gemiddelde grootte heeft zo’n 940 veren;

·         een kolibrie bezoekt zo’n 1 000 bloemen per dag om nectar te drinken;

·         veel planten zijn voor hun bestuiving afhankelijk van de kolibrie; immers door zijn lange snavel en tong kan de kolibrie plekken in de bloem bereiken, waar insecten nooit kunnen komen.

Eerder verschenen bijdragen kan je in het archief terugvinden:

07/07/07           Pientere kolibries

14-09-2014 om 20:55 geschreven door birdy

De TEDxWWF-conferenties strijken op 13 oktober 2014 neer in Brussel met als thema: “Een leven de planeet”

Met enthousiaste en inspirerende speeches, geheel in de geest van TEDx, zullen gastsprekers de toeschouwers uitnodigen mee te denken over een meer ecologische toekomst. Een toekomst waarin mens in harmonie leeft met de natuur en de limieten van de beschikbare natuurlijke grondstoffen respecteert.

Net zoals de jonge en probleemoplossende denker, Boyan Slat, ons een geweten schopt om ook voor onze nakomelingen een leefbare wereld te handhaven, trachten nog meer visionairs ons te sensibiliseren milieuvriendelijke acties te ondernemen.

Wij hebben geen andere keuze dan onze levenswijze aan te passen als we een gezonde planeet willen behouden.

TEDxWWF biedt een uitdagend platform om over dit onderwerp te discussiëren.

Op het programma staan essentiële thema’s zoals klimaatverandering, hernieuwbare energie en een vernieuwd contact met de natuur.

TEDx en WWF zijn in 2011 een partnerschap aangegaan om ‘nieuwe en inspirerende ideeën te verspreiden ten voordele van onze planeet’.

De conferenties werden al georganiseerd in Genève, Singapore en Abu Dhabi.

Voor de 4^de TEDxWWF-conferentie hebben de organisatoren de hoofdstad van Europa uitgekozen.

Het evenement zal worden uitgezonden via webstreaming. Voor meer informatie en om de conferentie online te volgen, kan je terecht op het volgende adres: http://tedxwwf.com/brussels/

07-09-2014 om 19:33 geschreven door birdy