op aanvraag terug geplaatst

ECTOPARASIETEN BIJ ONZE VOGELS   AVDE+++++++++++++

We gaan ons beperken tot de rode bloedluis(mijt) en de zwarte luis de twee meest voorkomende ectoparasieten bij onze vogels.

Het eerste dat we kunnen vaststellen is dat rode en zwarte luis er een totaal andere levenswijze op nahouden, wat naar bestrijding toe ook een andere aanpak nodig maakt. De rode bloedluis behoort tot de DERMANISISAE parasieten welke sporadisch op de gastheer verblijven. De zwarte luis behoord tot de ORNITHONYSSUS parasieten welke overwegend op de gastheer verblijven.

DE RODE BLOEDLUIS (Dermanyssus gallinae) Laat ons  wat verder ingaan op de gastheren, gedrag, levenscyclus, voortplanting, monitoring de bestrijding en de voorkoming van deze lastposten.

GASTHEREN : tientallen vogelsoorten waaronder wildzang, parkieten, exoten en in het bijzonder kanaries zijn voorkeursgastheren, neerhofdieren zoals kippen, fazanten, kalkoenen en duiven genieten ook hun voorkeur en bij de zoogdieren zijn ze te vinden op muizen, ratten en konijnen ook reptielen kunnen er last van krijgen. Al deze vernoemde gastheren hebben te maken met één en dezelfde bloedluis dus onderlinge besmetting kan plaatsvinden.

GEDRAG: hun actieve periode bedraagt ongeveer 3 maanden en valt samen met de broedperiode van de vogels in de natuur deze periode word gevolgd door een minder tot niet actieve periode van 9 maanden. In normale omstandigheden zijn ze lichtschuw en gaan ze tijdens de nacht op zoek naar de vogels. Bij een hongerperiode van enkele dagen tijdens hun actieve periode als men bv. uit een besmette volière alle vogels gaat verwijderen gaan ze op zoek naar vervangende gastheren. Ze gaan nu een kat of hond ja zelfs een mens opzoeken om bloedmaaltijden te nemen, en dit op klaarlichte dag als het moet.

LEVENSCYCLUS:  deze bestaat uit 5 stadiums en neemt bij gunstige omstandigheden(temperatuur en vochtigheid) 5à6 dagen in beslag en bij minder gunstige 7à8 dagen. Als ei, larve en in het eerste nimfen stadium zijn ze voor het blote oog onzichtbaar, het tweede nimfen stadium gaat men bij een goede observatie wel vinden. Wees er u dus van bewust dat voor elke volwassen luis die u ziet er nog 3 stadiums aanwezig zijn die u niet ziet. Als we niet actief op zoek gaan zal de probleemgrens ergens  bij +-4000 aanwezige luizen liggen waarvan u er +-1000 zal kunnen zien en 3000 die u niet zal zien. Nu weet u ook waarom u vandaag alles behandeld en denkt dat ze weg zijn, en het morgen plots terug vol zit. Van die 3000 die u niet kon zien zijn er één dag later weer +- 400 volwassen

VOORTPLANTING:  bij de opstart van een kolonie bezit een vrouwelijke luis de gave van een maagdelijke voortplanting (parthenogenese) te realiseren. Bloedluizen leven gemiddeld 20 dagen en de vrouwtjes zorgen in vier rondes telkens voor +- 30 eitjes. Eén luis samen met haar nakomelingen zorgt tijdens deze 20 dagen voor 200 volwassen luizen die samen in alle stadia 250 tot 300 bloedmaaltijden nemen. Als 50 luizen gedurende 5 opeen volgende dagen bij één kanarie bloed afnemen of als 200 luizen op één nacht bloed afnemen is hij ten doden opgeschreven.

MONITORING:  eens men een besmetting heeft doorgemaakt zullen ze vaak net als de zwaluw jaarlijks terug keren, en is de plaag onder controle houden nog de enige optie. Dit heeft vaak te maken met de constructie van het vogelverblijf dat duizenden schuilplaatsen bied om zich te verstoppen. Als de temperatuur onder de 12° C zakt komen de eieren niet meer uit maar ze blijven wel verder eieren afzetten tot 5°C. Ze gaan deze verstoppen op de meest onmogelijke plaatsen zo kan men ze vinden in de armaturen van TL- lampen in de lucht ontvochtiger tussen holle muren achter de plinten enz. Deze gaan nu overwinteren en zien doen we ze niet, ze zijn ook bestand tegen de meeste chemische bestrijdingsmiddelen. Om de luizen snel te kunnen opsporen moeten we actief op zoek gaan dit kan door kokertjes met golfkarton aan de zitstok te bevestigen of plaats een wasknijper op de zitstok, kontroleer nu elke week of ze er zijn zodat je kort op de bal kan spelen.

BESTRIJDING EN VOORKOMING: bij gebruik van chemische bestrijdingsmiddelen kan men best de periode voor een herhaal behandeling respecteren aangezien ze anders op de kortste keren resistentie gaan opbouwen. Combineer en wissel vaak af met verschillende middelen elk met hun specifieke werking.

DE OMGEVING: kweekbakken, TT- kooien maar ook muren, plafonds, vloer en verder alles wat aanwezig is en een schuilplaats bied moet men behandelen ja zelfs uw stofzuiger of veegborstel en vergeet ook niet de deurmat. Men kan best behandelen met middelen die een goede nawerking bezitten.

CHEMISCHE BESTRIJDINGS MIDDELEN

ELECTOR: dosering 5ml op één liter water verkrijgbaar bij Trigenio

Een relatief nieuw middel erg krachtig en met goede nawerking tegen zowel rode als zwarte luis. Minder schadelijk(maar niet onschadelijk) voor de vogels men kan ze er zelfs een gedwongen bad in geven door het kopje vast te houden en het lichaam onder te dompelen in de oplossing. Herbehandeling na Max 30 dagen

SOLFAC EW50 EN SOLFAC 10: dosering 5ml of 5gr op één liter water verkrijgbaar in hobby en tuincenters.

Een middel dat zijn degelijkheid al heeft bewezen bij de bestrijding met goede nawerking. Wel opletten dat voor men de vogels terug plaatst alles goed droog is gezien de schadelijkheid voor de vogel van de natte film. Herbehandeling na Max 90 dagen.

BEY MITE: dosering 4ml op één liter water verkrijgbaar bij Trigenio

Middel met krachtige werking en goede nawerking . De vogels niet in contact laten komen met de oplossing aangezien een druppel dodelijk is voor een kanarie, alles eerst goed laten drogen. Geeft na opdroging mogelijk een gele verkleuring bij toepassing in plastieken kweekbakken. Herbehandeling na 90 dagen

TAKTIK: dosering 8-10 ml op één liter water enkel verkrijgbaar bij de dierenarts

Een middel ter behandeling van schurftmijt bij grotere dieren werkt tegen rode en zwarte luis. Verspreid bij toepassing een doordringende geur welke na korte tijd (+-1h)in intensiteit afneemt. Herbehandeling na max 90 dagen. Bij groter dieren( koeien/varkens) kan het middel in aangepaste dosering op het dier worden aangebracht. Voor de vogels minder schadelijk maar niet op de vogel gebruiken zonder instructies van de dierenarts, enkel de omgeving behandelen.

DE SILICA(silicium)  PRODUKTEN: dit zijn middelen die hun werking halen uit de uitdrogende en beschadigende werking van kleine partikels silicium op de bloedluis en zwarte luis. Deze middelen zijn niet giftig voor de vogels maar bij inademing wel schadelijk voor de mens zeker de poedervorm. Bij gebruik van deze middelen zal de luis niet onmiddellijk sterven pas na enig tijd zal ze immobiel worden en aan uitdroging sterven. Tegen deze producten is geen resistentie opbouw mogelijk men brengt ze best aan op een gereinigde ondergrond wat de werking zal verhogen. De werking zal sterk afnemen of verdwijnen bij vocht opslorping van de droge film of als de film sterk bedekt word door stof.

MERKNAMEN VAN SILCA PRODUKTEN:

Home Shield, Fossil Shield, Diatomeeënaarde zijn in poedervorm oppassen voor inademing, bij vocht opslorping heeft deze poedervorm geen werking meer.

Finecto+, Birdy- finect zijn water gedragen oplossingen, deze kan men toepassen op de vogels of in de kweekbakken zonder dat men de vogels moet verwijderen wel best drinkwater en eten verwijderen of afdekken.

Oropharma Mite-Killer(Versele-Laga) zit in een spuitbus onder druk dit heeft als voordeel dat het vrijwel onmiddellijk na aanbrengen droog is. Maar aangezien het vluchtig oplosmiddel gedragen is best niet toepassen op de vogels en al zeker niet op jongen in het nest aangezien dit vaak de dood van de jongen tot gevolg heeft.

BEHANDELING VAN DE VOGEL ZELF: dit zijn producten die men op de vogel kan aanbrengen door middel van druppelen of wattenstaafje. Men kan ook middelen toedienen via het drinkwater. Deze methode is niet de meest onschadelijke voor de vogels het gaat om giftige stoffen die het lichaam van de vogel binnen dringen, weliswaar met geen direct vaststelbare schadelijkheid voor de vogel. Ook moeten al de aanwezige luizen eerst bloed komen zuigen bij de vogel voor ze worden gedood. De overdracht van ziektes via de bloedzuigende luis zoals salmonella, pseudovogelpest, pokkenvirus enz. wordt hier niet door voorkomen. Een luizenplaag is bij de rode bloedluis in de eerste plaats een omgevingsprobleem en kan men eerstelijns daar best gaan behandelen. Als tweede ondersteunende maatregel kan men deze producten gaan gebruiken langdurig gebruik is niet aangewezen.

IVERMECTINE: en in globalisering al zijn afgeleiden zoals vermectin, ivomec, noramec,clormectin enzv zijn middelen die op verschillende manieren kunnen worden  toegediend bv door pour-on het gekende druppeltje in de hals of de orale vorm die via het drinkwater kan worden toegediend, de injecteerbare vorm gaan sommigen toedienen via het drinkwater(gedistilleerd) maar de werking is erg omstreden en word door  gerenommeerde dierenartsen met internationale erkenning voor behandeling van vogels in twijfel getrokken. Bij  bezoek aan een van deze dierenartsen kon ik proefondervindelijk zien dat het niet oplosbaar is in water en dus ook geen werking kan waarborgen. Dit middel wordt veel toegepast ter behandeling van allerhande wormen bij grotere diersoorten de juiste dosering is hierbij van kapitaal belang aangezien onder dosering vrijwel zeker resistentie zal opwekken. Wie via het drinkwater deze stoffen gaat toepassen bij vogels mag nog de juiste dosering toepassen de opname zal per vogel verschillen aangezien ze niet allemaal even veel zullen drinken. Na verschillende lezingen handelend over de luizen die ik her en der gaf en het aanhoren van positieve ervaringen komt het mij voor dat de orale vorm van Cydectin de beste oplossing bied bij het behandelen van rode bloedluis. Nog even vermelden dat de zwarte luis ongevoelig is voor ivermectine en al zijn afgeleiden.

CYDECTIN: (pfizer)steeds de orale vorm gebruiken, dosering 10 druppels op één liter water één maal in de week via het drinkwater, hoeft geen gedistilleerd water te zijn, verkrijgbaar bij de apotheker.

DE ZWARTE LUIS (Ornithonyssus bursa)

Afkomstig uit tropische gebieden, is niet lichtschuw en verplaatst zich snel komt vaak mee op kleding of dergelijke na bezoek aan een besmettingsplaats. Verblijft op de gastheer enkel om eitjes af te zetten verlaat ze deze. Eitjes worden afgezet in nest materiaal, bodembedekking of voer.

De levenscyclus telt ook 5 stadiums waarbij ze in twee stadia bloed nodig heeft om verder te ontwikkelen, als larve en als volwassen luis voor  het leggen van eitjes deze kunnen maanden overleven. Ze hebben jonge vogels nodig om te gedijen en komen dan ook meest voor in de lente en vroege zomer tegen augustus zijn de meeste weg.

Men moet ze bestrijden op de vogel en in de omgeving van de jongen en het nestje. Ze is immuun voor de meeste chemische bestrijdingsmiddelen die werken tegen de rode luis, Ivermectine en zijn afgeleiden doet haar niets.

Ontwikkelen sneller(4-7 dagen) dan de rode luis en leven veel langer. Massale aanwezigheid zodra er jonge vogels uit het ei komen. Opvallend is dat ze in de periode vlak daarvoor bijna nooit te vinden zijn. Dat de luizen zich massaal op de nestjongen werpen van wel bepaalde nesten. Er zijn maar weinig nestjongen die een dergelijke aanval overleven.

BESTRIJDEN EN VOORKOMEN VAN DE ZWARTE LUIS.

Aangezien de zwarte luis bijna altijd op de vogel aanwezig blijft moeten we ze eerstelijns daar dan ook bestrijden. Als ondersteuning gaat men ook de omgeving behandelen zodat wanneer de vrouwelijke luis de vogel verlaat om eieren te leggen ze in contact komt met het bestrijdingsmiddel.

FRONTLINE SPRAY: is eigenlijk ontwikkeld voor toepassing op honden en katten maar tevens het middel bij uitstek tegen de zwarte luis bij vogels. Wel opletten dat het de spray vorm is, deze in de witte flacon met blauwe opdruk en spray afsluitdop. Deze spray is ontworpen voor toepassing op erg jonge dieren en mag bij niet-gespeende puppies en kittens worden gebruikt. Andere Frontline producten zijn soms voor grotere honden bestemd en te hoog gedoseerd voor toepassing op vogels. Voor vogels tot de grootte van een merel zal een druppel in de hals tussen de schouders voldoende zijn, voor grotere vogels kan men twee druppels toedienen. Wel opletten bij een te hoge dosering kan dit schadelijk zijn voor de vogel. Best preventief behandelen maar nooit meer dan eens in de maand behandelen(werkingsduur tussen 1 tot 3 maanden) en best maar max tweemaal toepassen tijdens de kweek bv. bij aanvang van de kweek en herhalen na zes tot acht weken . Frontline met als werkzame stof Fipronil  wat een breed spectrum insecticide is zal bijna niet doordringen in het lichaam van de vogel maar zich verspreiden over de huid. Daar door is het niet nodig dat de luis eerst bloed moet zuigen voor ze zal sterven in contact komen met de huid is voldoende, anders dan bij ivermectine waar ze wel eerst moet bloed zuigen voor ze zal sterven.

Bij een acute aanval van zwarte luis kan men ook de buitenkant van het nestje behandelen en op de luizen sprayen.

ELECTOR & TAKTIK: zijn ook werkzaam tegen de zwarte luis voor meer informatie zie onder rode luis, ook de producten die hun werking ontlenen aan silica zijn werkzaam tegen zwarte luis.

MISVATTINGEN:

Dettol, Halamid, Chloor(bleekwater) zijn desinfectiemiddelen en treffen de luizen niet. Het Koudijs rooktablet (Foromyceen)  behoord ook tot de desinfectiemiddelen en in tegenstelling tot wat vaak wordt gedacht dood dit product geen bloedluizen. Deze producten gaan de besmettingsdruk van bacteriën, virussen, gisten en schimmels bestrijden.

Zo dit was het dan ik hoop dat ik u nuttige informatie heb verstrekt met dit artikel over de rode en zwarte luis. Sommige van de producten die ik bespreek in dit artikel zijn niet specifiek ontwikkeld voor toepassing bij de vogels de fabrikanten nemen dan ook geen enkele aansprakelijkheid op zich voor het gebruik bij vogels. Iedere liefhebber is zelf verantwoordelijk bij gebruik van deze producten bij vogels. Alle werkwijzen, doseringen en producten die ik vernoem paste ik zelf toe op of bij kanaries zonder nadelige gevolgen voor de vogels, desondanks raad ik u aan om steeds voorzichtig om te gaan met deze producten en uw eigen gezondheid nooit in het gedrang te brengen. Bij het behandelen van de vogels zelf of hun directe omgeving steeds uitproberen op één vogel of één kweekbak en dan eerst een tijd(24u) observeren of er geen nadelige gevolgen zijn voor de vogels en dan pas verder behandelen. Als er jongen in de nest liggen dubbel voorzichtig  met het gebruik van schadelijke middelen.