Beste Jan,

Een paar dagen geleden heb ik een verhaal gelezen van professor van Togenbirger. Mocht je het zelf nog niet gelezen hebben – hetgeen mij ten zeerste zou verwonderen – dan raad ik je aan het vandaag nog te doen. Een knap stukje, dat ik iedereen zou willen aanraden te lezen: www.bloggen.be/omskvtdw. Het stukje heet “water” en de reden dat ik het zo knap vind moet misschien wel voor een deel gezocht worden in het feit dat het nostalgie oproept naar mijn lagere schooljaren. Ook ík heb, net als professor van Togenbirger, in klassen gezeten met hoge plafonds. Zou de professor werkelijk de mening toegedaan zijn dat er tegenwoordig minder zuurstof in de klassen is vanwege de lage plafonds, en dat daar de verklaring kan liggen van minder presteren op school? Wil je hem dat eens vragen bij gelegenheid: jij leeft toch op meer vertrouwelijke voet met hem dan ik.

En dan dat natuurkundig principe dat warme lucht veel meer vocht kan bevatten dan koude, dat zo vakkundig werd uitgelegd door de schoolmeester – was dat in Serskamp? – en dat alvast door twee leerlingen goed begrepen werd, zijnde Omsk van Togenbirger zelf en ene Gerard – dat was toch niet Gerard Moreels? – Het toeval wil dat de “legendarische” madame Janssens uit mijn boek “O jerum jerum jerum...” – zie pagina 26 tot 30 – ons dat ook al trachtte aan ’t verstand te brengen, in de lagere gemeenteschool te Kaster. Eén kubieke meter lucht boven de Noordelijke IJszee bevat minder water dan één kubieke meter lucht boven de Sahara, schreef zij op het bord. Emilienne en ik waren de enigen die daarover verwonderd waren en dat verheugde “madame”. De anderen begrepen wellicht niet eens goed waarover het ging. Ondanks de hoge plafonds...

Zoals je misschien wel weet heb ik mijn laatste drie jaar lagere school in Kaster gedaan en mijn eerste drie jaar in Grijsloke. Ook in Grijsloke hadden we een “juffrouw”: Valentine. Maar die juffrouw was in werkelijkheid een weduwe, die al een redelijk grote dochter had, Dora. Die Dora is later getrouwd met Jules Waelkens, één van de pioniers van Dwars door Grijsloke. In mijn eerste boek over Grijsloke staat een foto van Jules op pagina 26. Ook de school in Grijsloke had hoge plafonds. Albert Debeurme is ook naar die school geweest, maar dat was een kwart eeuw vóór mij. In genoemd boek over Grijsloke poseren Albert en ik samen op éénzelfde bank in datzelfde schooltje (cf. foto op pagina 14). En het schooltje bestaat heden ten dage nog steeds. Het bloeit zelfs méér dan toentertijd: er zijn vér over de honderd leerlingen, hetgeen toch niet mis is voor een dorp van amper driehonderdvijftig inwoners. De school van madame Janssens is er niet meer. ’t Is te zeggen: het gebouw is er nog wel, maar ’t is nu “het cultureel centrum van Kaster”...

Waarom ben ik, inwoner van Elsegem, nooit in mijn eigen dorp naar school geweest, bij meester Anckaert, die mijn schoonvader is geworden en voor wie ik later zoveel bewondering heb gekregen? Wij woonden aan de rand van het dorp en zowel ’t schooltje van Grijsloke als dat van Kaster waren dichterbij – al scheelde het niet veel – en ook daar was ’t onderwijs verre van slecht. Wie kon toen vermoeden dat ik ooit zou trouwen met meester Anckaerts dochter?

In het “waterverhaal” van Omsk van Togenbirger heb ik drie foutjes – tikfoutjes – gevonden. In het midden van paragraaf 8 moet het zijn “ook al sta je” in plaats van “ook als sta je”, en in paragraaf 20 moet er “zou” staan i.p.v. “zoud” en wat verder op dezelfde lijn is de “r” van “zuurstof” vergeten. Wil je hem daarop attent maken?

Met mijn beste groeten,

Kris.

14-06-2007 om 17:12 geschreven door Kris Vansteenbrugge  

Drie dagen geleden...

- Er is telefoon, zei mijn vrouw. Iemand uit Dijkzigt.

Uit Dijkzigt! Waarom in ’s hemelsnaam belt iemand mij op uit Dijkzigt? Wordt er een bijeenkomst georganiseerd voor de oud-assistenten? Of zou professor Strüben overleden zijn? ’t Zou niet te verwonderen zijn, want de hooggeleerde moet, als hij nog in leven is, al diep in de negentig zijn. Dijkzigt is het universitair ziekenhuis van Rotterdam. Veertig jaar geleden heb ik er een opleiding gevolgd tot keel-neus-oorarts op de afdeling van professor Strüben. Vier jaar heb ik daar gewerkt, als arts, in een van de grootste ziekenhuizen van Europa...

- Hallo?

- Spreek ik met Kris Vansteenbrugge?

Het was een wat krakerige vrouwenstem. Ze klonk duidelijk Hollands. Haar articulatie was niet al te best. Piepjong klonk ze ook al niet... Ik antwoordde bevestigend.

- Ik ben zuster van Houwelingen, van Dijkzigt, weet je nog wel?

Nee, ik wist het niet meer. Er zal daar best wel een zuster van Houwelingen geweest zijn, maar zo direct kon ik mij dat niet herinneren. Dat overkomt mijn arm brein vaak, als het zo overvallen wordt. Als ik er daarna even rustig kan over nadenken, blijkt er vaak hier en daar iets naar boven te komen.

- Maar jawel, je móet het nog weten. Ik was die lange van ‘t operatiekwartier. We hebben zo vaak samen geopereerd. Je noemde mij Puk, iederéén noemde mij Puk.

Ze tutoyeerde mij. Dat was daar de gewoonte toen. We spraken elkaar in alle omstandigheden aan met de voornaam. Alleen tegen de professor zei bijna iedereen “u”. Na veertig jaar tutoyeerde ze mij dus nog...

Ik had natuurlijk moeten antwoorden: maar natuurlijk, Puk, die Pukkie, hoe gaat het nog? Ze zou daar waarschijnlijk blij mee geweest zijn. Maar ik kon mij op dat ogenblik echt geen Puk voor de geest halen en toen zei ik maar:

- Nu je dát zegt, meen ik het mij toch te herinneren, maar... je stem klinkt wel anders.

Ik doe soms wel vaker domme uitspraken, in ’t bijzonder als ik mij een beetje in ’t nauw gedreven voel. Dit was er een...

- Jóuw stem klinkt overigens ook helemaal anders, zei ze.

Zou ze zich mijn stem van toen nog herinnerd hebben? Ik bleef maar doorgaan met het stellen van domme vragen:

- Werk je nog in Dijkzigt?

- Neen natuurlijk niet, ik ben zeventig.

- Zou professor Strüben nog leven?

- Of professor Strüben nog leeft? Ik zou haast denken van niet. Hij zou al bijna honderd jaar oud zijn, denk ik.

- Woon je in Rotterdam?

- Bijlange niet. Ik woon al dertien jaar in België, in Lier.

- Ha, zei ik, Lier, de stad van de Zimmertoren en van Felix Timmermans.

Weer zoiets onnozels, maar ze beantwoordde mijn parate vaderlandse kennis toch met een waarderend gemompel.

- Toch kan ik me jouw beeld niet precies meer voor de geest halen, zei ik nog. Kan je mij niet eens een foto opsturen? En misschien ook één van vroeger, want een mens verandert natuurlijk wel in al die jaren.

- Dat zal ik doen, zei ze.

- Ken je mijn adres?

- Natuurlijk!

Ze maakte geen aanstalten om dit gesprek nog langer te rekken. Zonder veel plichtplegingen werd er afgehaakt. Waarom heeft ze opgebeld? Zomaar? Misschien krijg ik daar in de komende dagen meer duidelijkheid over... Ik vraag me af of ze die foto zal opsturen.

Vandaag 8 juni. Nog geen foto van zuster “Puk” van Houwelingen. Nu ik er rustig wat over nagedacht heb... Er waren op de afdeling van professor Strüben twee gezusters met die naam of iets wat dicht in de buurt komt. De ene leek me nogal wispelturig en niet van de snuggerste, al kan ik mij daar lelijk in vergissen natuurlijk. De andere, de grootste, en naar mijn bescheiden smaak ook de knapste, moet die Puk geweest zijn. Ik herinner me niet dat ik haar ooit zo genoemd heb. Ze was een stille, ze sprak niet veel. Toen Peter van Groeningen anderhalf jaar vóór mij klaar was met zijn opleiding, vernam ik dat zij een koppel waren. Had ze dat nu maar gezegd van Peter en dat haar zus ook operatiezuster was in Dijkzigt, dan was mijn frank wel eerder gevallen. Anderzijds, aangezien ze nu zeventig is, moet ze toen al drieëndertig geweest zijn... Tenzij mijn puzzel toch niet helemaal klopt. In die tijd had ik op het operatiekwartier ongetwijfeld meer oog voor Gusta Dewit en Emmy de Haas. Gusta viel op door haar knap en lief snoetje. Emmy was een assertieve meid, rad van tong - niet op haar mondje gevallen, zoals men dat zegt -, en ze was intelligent en een uitstekende chirurgisch assistente. Emmy heeft het aangelegd met Harm ter Stege, die een half jaar na mij kwam. 't Kan ook zijn dat Harm het met háár aangelegd heeft - wat maakt het uit, tenslotte? -  Hij heeft er ongetwijfeld een goede vrouw aan gehad.

Tot slot laat ik nog enkele verpleegsters het rijtje passeren, verpleegsters van toen, op de afdeling keel-neus-oorheelkunde in  Dijkzigt. Van de polikliniek herinner ik mij twee al wat oudere verpleegsters: de goedige wijze zuster van Meerkerk en de kleine bescheiden zuster Koudijs. Van de kliniek herinner ik mij vooral de vinnige zuster Muyt, met wie ik soms diepzinnige gesprekken voerde. Ook de-vlug-op-haar-teentjes-getrapte zuster van Driel staat mij nog duidelijk voor de geest, en de ernstige spichtige zuster van Schaaik. Verder zijn er nog een paar waarvan ik de naam kwijt ben, plus nog een half dozijn wier herinnering helemaal is uitgewist. Een en ander komt misschien nog terug, wie weet? Als die foto van Puk nu maar gauw komt...                     

08-06-2007 om 00:00 geschreven door Kris Vansteenbrugge  

4 juni 1940: einde van de operatie "Dynamo", waarbij 338.226 geallieerden vanuit Duinkerken worden geëvacueerd naar Engeland, en zo aan een gewisse dood ontsnappen.
4  juni  2006 :  het boek "O jerum jerum jerum..." verschijnt.

Met gepaste trots melden wij u dat medio juni de eerste exemplaren van o jerum jerum jerum , geschreven door Kris Vansteenbrugge, van de drukpersen rollen. O jerum jerum jerum is een zuiver autobiografisch werk. Kris beschrijft de gelukkige na-oorlogse kindertijd en de ellendige kostschooljaren, waarna de glorierijke studententijd in het geliefde Gent aanbrak, de gelukkigste periode in Kris’ bestaan. Het verdere leven als keel-neus-oorarts dat erop volgde was enkel maar ‘om den brode’, en in dit boek kijkt Kris vol heimwee terug op het bruisende, baldadige studentenleven met al zijn emoties en zijn romantiek. In zijn verhaal over die mooie jaren die nimmer meer terugkeren legt Kris zijn diepste zieleroerselen bloot op een ontwapenende en humoristische wijze, vaak echter met een cynische en pessimistische ondertoon, niemand ontziend, ook zichzelf niet.

Kris Vansteenbrugge: Geboren in Anzegem op 4 juni 1940, getogen in Elsegem, heb ik mij, na een verblijf van vier jaar in Rotterdam, gevestigd in Kortrijk, als keel-neus-oorarts. Ik werd marathonloper, stichtte de stratenloop ‘Dwars door Grijsloke’, en publiceerde daarover vier boeken. Met het naderen van de pensioenleeftijd kwam het heimwee naar de roemrijke studentenjaren in Gent, met dít boek als resultaat. Ook drie toneelstukken en een gedichtenbundel zijn van mijn hand. Een literaire carrière ligt nog in het verschiet

Uitgeverij Free Musketeers, Woerden, Nederland.

Dit boek is te bestellen via  www.freemusketeers.nl (17,95 € + verzendkosten).
In Vlaanderen is het ook te bestellen door storten van 17,95 € op rek. nr. 000-0542957-48 van Kris Vansteenbrugge, 8500 Kortrijk, met vermelding "boek" (in dit geval zijn er geen verzendkosten te betalen).

Dit boek kan ook ontleend worden in een aantal Vlaamse Openbare Bibliotheken ( Anzegem, Kortrijk, Waregem, Wortegem-Petegem...)  

04-06-2007 om 11:05 geschreven door Kris Vansteenbrugge  

Gedichtje voor mijn Tony (2004).

Zestig jaar na datum

haal ik je weer

uit je bedje

van balatum.

Je petje staat

wat scheef

en je neusje

is geschaafd.

Je was mijn troost,

mijn toeverlaat.

Tony mijn, kom hier,

kom aan mijn hart,

ik ben weer vier.

Ik bid de Heer

dat als ik weldra

weg ben uit dit leven

er nog iemand wezen mag

die om jou zal geven.

02-06-2007 om 13:48 geschreven door Kris Vansteenbrugge  

Eergisteren was het 25 mei en op die dag is mijn kleindochter Elke dertien geworden. Proficiat! Een belangrijke kaap overigens, die “dertien”. Te groot voor de poppen, te klein voor de kerels, zoals Paul van Vliet ooit dichtte:

Meisjes van dertien - niet zo gelukkig
Meisjes van dertien - er net tussenin
Te groot voor de poppen - te groot voor de merels
Te klein voor de liefde - te klein voor de kerels
Nog nergens een vrouw - ja van boven voorzichtig
Maar verder nog nergens - nog te dun en te spichtig
Meisjes van dertien - droom er maar van
Meisjes van dertien - giechel maar an!

Ik ben de mening toegedaan, mijn beste Elke, dat jij die kaap probleemloos zult omzeilen. Je hebt tenminste alles mee: een goed stel hersenen, een goede gezondheid en een knap voorkomen, je bent kunstzinnig en sportief, en gevoelig ongetwijfeld en... bescheiden. Zei ik dat je álles mee hebt? Misschien moet ik dat even corrigeren. Van één ding weet ik het niet zeker: dat onontbeerlijke beetje geluk, dat ieder van ons nodig heeft om van zijn leven een succes te maken. Welnu, dat beetje geluk kan ik je alleen maar toewensen en ik doe het dan ook bij deze, uit de grond van mijn hart, ter gelegenheid van je verjaardag. En een dikke zoen, ... als je daar al niet te groot voor bent.

En gisteren 26 mei was het precies één jaar geleden dat mijn schoonvader gestorven is. Hij heeft oma met nog iets meer dan drie jaar overleefd. Na haar dood heeft hij nog meer dan tweehonderd schilderijen gemaakt, en hij heeft gemusiceerd en proza en poëzie geschreven, ofschoon hij al ver in de tachtig was. Op deze zesentwintigste mei, pinksterzaterdag, was er in de kerk van Elsegem een mis ter nagedachtenis van vader Albert en moeder Margriet. Te midden van de feesttenten en de vrolijke kermismuziek, die ons via de open kerkdeur tegemoet kwam en het kerkorgel overstemde, had die mis iets héél bijzonders, iets attractiefs. Zou ons dierbaar overleden ouderpaar daar ook zo over gedacht hebben?

Wat er ook van zij: voor jou ziet de toekomst er alvast rooskleurig uit, vader Albert. Zal ik het nu maar verklappen? Er zijn plannen voor een soort museum, jou ter ere, ter ere van “meester Albert”, in het dorp waar jij en moeder geboren zijn en geleefd hebben tot en met de laatste dag van jullie leven. Jij, meester Albert, en niemand anders, bent de grootste Elsegemnaar aller tijden: je haalt het met een straat voorsprong op de grootgrondbezitters, de legergeneraals, de burggraven, de brouwers, de pastoors en de burgemeesters die Elsegem in de loop der eeuwen hebben bevolkt. Met dank aan de promotor van jouw museum, je trouwe leerling Albert Dhondt.

Het zal je ongetwijfeld plezier doen te vernemen dat we de dag besloten hebben met twee spelletjes kaarten: Julien en ik, tegen Carlos en Hendrik. Zou je geloven dat we er ons nog steeds wat onwennig bij voelen: kaartspelen zonder dat jij erbij bent. Julien en ik hebben allebei de spelletjes met brio gewonnen, of wat had je gedacht? Maar ach, waarom vertel ik je dit alles? Je hebt ongetwijfeld ons spel gevolgd vanuit de hemel en over onze schouders meegekeken. Dat deed je ook al, af en toe, tijdens je laatste levensjaar, toen je na één spelletje al zo moe was dat je liever je plaats afstond aan één van je kleinzoons. Zeer zeker zal je ook nú weer menigmaal je hoofd in vertwijfeling geschud hebben, want tegenover jou zijn wij in ’t kaarten nog steeds dezelfde stumperds gebleven als voorheen.

Vandaag tenslotte, 27 mei en kermiszondag: oma’s zevenentachtigste verjaardag. Vanaf je vierentachtigste verjaardag hebben we het niet meer samen kunnen vieren, omdat je lichaam toen al onder de aarde lag, op twintig passen van de kerkmuur. Terwijl je ziel daarboven is, in de hemel. Vanavond is er een groot vuurwerk op het kerkplein. Zachtjes zullen de vuurpijlen neerdalen op het kerkhof, en op jouw graf en dat van vader. Net voor ze de grond raken doven ze uit...

Ik wordt nu even heel weemoedig. Maar morgen ga ik wéér verjaardag vieren. Tony uit zijn bedje halen en hem een beetje knuffelen en stilletjes het gedichtje voorlezen dat ik drie jaar geleden voor hem geschreven heb.

27-05-2007 om 00:00 geschreven door Kris Vansteenbrugge  

De bedevaartloop Kerselare-Grijsloke is een flop geworden. Voor mij althans. Zaterdag had ik het al voelen aankomen en gisteren wist ik het zeker: een infectie op de luchtwegen. Keelpijn, verstopte neus, kriebelingen in de luchtpijp, algemeen gevoel van “onwel zijn” en een beetje koorts. Het was geen gemakkelijke beslissing, maar ongetwijfeld een wijze: voor de eerste keer in jaren heb ik dus niet meegelopen. We hebben de mis bijgewoond in Kerselare, mijn vrouw en ik, en daarna zijn we een koffie gaan drinken. Omdat het Moederdag was heb ik haar daarna nog een kadootje gekocht aan één van de kermistenten. Ten overvloede, want op de ontbijttafel had ik al een witte roos gelegd, vers geplukt uit de tuin, alsook twee waardebonnen: één voor een boottocht op de Leie in Gent en één voor een treinreis naar Maastricht. Ik heb de hele dag lopen piekeren: hoe vaak zal ik nog kunnen deelnemen aan die bedevaartloop? Zal ik überhaupt nog deelnemen? De afstand bedraagt rond de dertien kilometer en komende maand wordt ik zevenenzestig... Mijn gedachten zijn ook uitgegaan naar mijn schoonmoeder zaliger. Precies vier jaar geleden, op Moederdag, had ik met haar een dansje gedaan. Ze was drieëntachtig, maar kerngezond. Als er iemand honderd jaar zou worden in de familie was zíj het. Een dag later belde ze mij op dat ze een beetje verkouden was: keelpijn, verstopte neus, kriebelingen in de luchtpijp, algemeen gevoel van “onwel zijn” en een beetje koorts. Neem een aspirientje, zei ik, en ik bel u morgen terug. ’s Anderendaags vertelde ze mij dat het absoluut niet beter ging met haar, integendeel. Ik raadde haar aan een dokter te raadplegen. Die raad heeft ze opgevolgd en... twee dagen later is ze gestorven, aan een longontsteking.

Tot hier het slechte nieuws. Het goede nieuws is dat ik mijn straatliedjes heb teruggevonden. Een deel van de nalatenschap van tante Irma en tante Jenna. Na hun dood heb ik de liedjes zorgvuldig “ergens” opgeborgen. Té zorgvuldig, vreesde ik en ik was bang dat ik ze nooit meer zou terugvinden. Tot nú dus. Tweehonderdtweeëntwintig zijn ze in getal. De meeste dateren van de periode tussen de beide wereldoorlogen, denk ik. Toen stonden beroemde straatzangers – de B.V.’s van die tijd – op jaarmarkten en kermissen en bij de uitgang van de kerk, hun vaak zelfgeschreven liedjes te vertolken, op de tonen van een bekende wijs. Meestal begeleidden ze zich daarbij zelf op de accordeon. Tijdens en na hun optreden werd de tekst van hun liedjes aan de toehoorders verkocht: netjes gedrukt op een enkel of een dubbel velletje gekleurd papier. Gewoonlijk stond de tekst boordevol fouten, maar geen mens die er zich aan stoorde. Grosso modo waren er twee soorten liedjes. Enerzijds waren er de komische: de kluchten. Anderzijds waren er de ernstige: de romances en de drama’s. Maar altijd waren ze “uit het leven gegrepen”. De drama’s handelden vaak over een moord, die dan meestal betiteld werd als “laf”, “afschuwelijk”, “dramatisch”, “vreeselijk”, “gruwelijk”, “afgrijselijk”. Bijna nooit ontbrak aan ’t eind “de moraal van het verhaal”.

De liedjes die ik van mijn tantes geërfd heb zijn tot op den draad versleten. Ze vallen uit elkaar bij het openvouwen, maar met een beetje geduld en een beetje zorgvuldigheid, plus een goede copieermachine, hoop ik er iets presentabels van te kunnen maken.

Hier alvast een voorbeeld: de eerste strofe van een “dramatisch lied” van de Eeklose zanger Lionel Bauwens, beter bekend onder de naam “Tamboer”, waarschijnlijk de beroemdste Vlaamse volkszanger.

14-05-2007 om 23:18 geschreven door Kris Vansteenbrugge  

14-05-2007 om 00:00 geschreven door Kris Vansteenbrugge  

Een greep uit andere gezongen moordverhalen, die hier naast mij op de tafel liggen?

- Laffe moord te Kortrijk;

- De misdaad tot Tervueren;

- Afschuwelijke kindermoord (te Buysbroeck bij Mechelen);

gedicht en gezongen door Antoon Verstraeten en zijn vrouw Marie Duverger.

- De dubbele moord van Belsele;

door Georges Harvent.

-Het Liefdedrama te Peteghem bij Deinze;

door Jean Nolf, Hulst 62, Thielt.

-Een 20-jarig meisje door haar minnaar vermoord;

-Liefdedrama te St. Amandsberg: moord en zelfmoord;

-De moord van Phoenix-Park;

door A. Van Peteghem, Scheldestraat, St. Amandsberg-bij-Gent.

-De gruwelijk misdaad te Tongeren;

door Frans Jacobs, Zandstraat 43, Gent.

-Afschuwelijke moord (gepleegd op een meisje van 13 jaar) te Rumbeke;

-Afschuwelijk moord te Noordschote;

door Emiel Weyne.

-De afschuwelijke misdaad te Sleidinge;

-Gruwelijke moord te Rumbeke;

door de gebroeders Vanderplancke.

-Het drama te Sombeke (Waesmunster);

door Alois Van de Velde, Oude Brug 264 Lokeren,

gezongen door zijne vrouw Honorine Van Hemelrijk.

-De wraak van een zwanger meisje;

-De afschuwelijke moord te Brugge;

door Leon Vanderplancke (zanger) en Remy Bossuyt (muzikant).

-De vreselijke moord te Brugge (Een 18-jarige moordenares);

-De gruwelijk moord te Tiegem;

door Albéric Cattebeke, Pluimstraat 35 Kortrijk,

en ook: café Jean, Sweveghemstraat 100, Kortrijk.

Deze laatste was invalide – beide onderste ledematen geamputeerd – en kende een fenomenale populariteit in Zuid-Westvlaanderen.

Zo ziet u maar dat er in de goede oude tijd ook flink op los gemoord werd. Dat pedofilie en familiedrama’s niet typisch zijn voor “onze” tijd moge genoegzaam blijken uit bovenstaande titels. En dat is natuurlijk nog maar een kleine greep uit de talloze volksliederen waarin een moord bezongen werd. En bijlange niet iedere moord werd aldus bezongen. Neem nu die moord, in een naburig dorp, waarover mijn moeder vaak vertelde: een jachtopziener had een jonge moeder en haar twee kleine kinderen met een slagersmes vermoord. Een passionele moord, zoals dat heet. Iedereen op het dorp, en nog ver daar buiten, wist wie de moordenaar was. Maar de man werkte in dienst van de baron, en de baron wenste niet dat zijn jachtopziener beschuldigd werd. En iedereen zweeg, de echtgenoot van de vermoorde vrouw incluis, want men kon de baron best te vriend houden. De moordenaar vertoonde zich vrij in alle café’s van het dorp en als ook maar iemand in zijn bijzijn een toespeling op de misdaad durfde maken riskeerde hij halfdood geslagen te worden. Voor zover mij bekend is daarover nooit iets  in de krant verschenen.

En dan is er nog de moord in de Broeklindeweg in Kaster, en de moord aan de Statie in Anzegem. De armoe en de drank waren vaak oorzaak van huiselijke drama’s. Zoals de moord die zich had afgespeeld in een naburig dorp. Een dronkaard woonde er  met zijn vrouw en een kind of acht in een vervallen krot – ’t moet rond het einde van de eerste wereldoorlog geweest zijn – en armoe was er troef. In een dronken bui sloeg de man zijn vrouw dood. De man vloog de bak in. De kinderen werden opgevangen door familie en kennissen, de meesten al even arme drommels. De jongste echter werd opgenomen in een rijk boerengezin. Een schelm van een knaapje, dat plaste in de klompen van de boerenmeiden, als ze aan tafel waren. Mijn eigen moeder is er nog meid geweest en heeft het aan den lijve ondervonden... Het knaapje bleek bijzonder goed te kunnen leren. De boer en de boerin lieten hem verder studeren en uiteindelijk werd hij een gerenommeerde professor aan een van onze Vlaamse universiteiten.

De conclusie uit dit alles is dat het raar kan lopen in ’t leven, dat er vroeger evenzeer moorden bedreven werden als nu en dat gerechtigheid vaak ver te zoeken was. Ik weet niet of het waar is dat er nu zoveel meer misdadigheid is dan vroeger: waarschijnlijk is het alleen maar een indruk die we krijgen door de media, die alles ook uitvoeriger behandelen. Neem nu de moord in Oostende, een maand of drie geleden: een jongen had een andere jongen doodgestoken. Er was opschudding in het hele land. Toen ik in 1957 mijn kostschool in Oostende verliet, voorspelde ik: hier valt nog eens een dode. Dat staat te lezen in mijn boek “O jerum jerum jerum...” dat vorig jaar is verschenen, in de maand juni. Enkele jaren later viel er inderdaad een dode in diezelfde school: een jongen had een andere jongen doodgestoken. Het stond in de krant, een klein artikeltje van een tiental lijntjes en niét op de voorpagina...

Tot hier dus het goede nieuws. Hoe het vandaag met mij gaat? Het gaat absoluut niet beter, integendeel, dank u. Zou ik er niet beter aan doen een dokter te raadplegen? Dat deed mijn schoonmoeder ook, vier jaar geleden.

14-05-2007 om 00:00 geschreven door Kris Vansteenbrugge  

De boot brengt u in drie kwartier van Holwerd (Friesland) naar het Waddeneiland Ameland. Het eiland is langwerpig en er liggen vier dorpen op een rijtje, samen drieduizendvierhonderd inwoners, plus nog tien keer zoveel toeristen. De dorpen zijn, van West naar Oost: Hollum, Ballum, Nes en Buren. Hollum heeft het grootste aantal inwoners van de vier en daar staat ook de Amelander vuurtoren, één van de allergrootste vuurtorens: hij “draagt” zowat honderd kilometer ver! Aan het strand van Hollum speelde zich op 14 augustus 1979 een drama af: bij het uitvaren van de reddingsboot, die toen nog door paarden werd getrokken, kwamen acht paarden om door verdrinking. Het eiland was in rouw en tegenover de plek waar de boot uitvoer werd toen in de duinen een monument opgericht ter nagedachtenis van de dieren. Ballum is met iets meer dan driehonderd inwoners het kleinste dorp maar dáár staat het gemeentehuis van Ameland en er is zelfs een vliegveld. Nes is qua inwoners iets kleiner dan Hollum, maar het is niettemin de “hoofdstad” van het eiland en het bezit de haven, die dient voor de verbinding met het vasteland. Het meest oostelijk dorp is Buren, eerder bescheiden, maar waar zich één van de grootste tragedies heeft afgespeeld. Dat vertel ik u aan ’t einde van dit betoog...

Tijdens het verlengd week-end van één Mei verbleven we in “Hotel Nes” in het gelijknamig dorp aan de Strandweg, nummer 39. De uitbater van ’t hotel is een zeer innemend man. Lijkt als twee druppels water op Fawlty uit Fawlty Towers. Maar het wás Fawlty niet. Hij bleek Veenstra te heten, Wietse Veenstra, al had hij geen uitstaans met zijn bekende voetballende naamgenoot. Hotel Nes is zeker aan te bevelen. Vriendelijk onthaal, verzorgd ontbijt in een gezellige eetzaal, niet al te prijzig en – voor zover ik dat heb kunnen beoordelen – allemaal leuke comfortabele kamers. Behalve één, kamer 12, tenminste als je die als koppel toegewezen krijgt. Die kamer is ongetwijfeld bedoeld als “één-persoons” en het bed is navenant. U raadt het: die kamer is mijn vrouw en mij te beurt gevallen. Ik schrijf dit niet om hotel Nes een blaam te geven. Integendeel, ik wens het hotel ten zeerste aan te bevelen. Ik wil u alleen maar waarschuwen, beste lezer: vermijd kamer 12 als u er met uw partner uw intrek wil nemen, tenzij u houdt van super-knus.

Ameland is overigens pure weelde. Prachtige oude Friese huizen alom. Talloze soorten water- en andere vogels zorgen ervoor dat de vogelaars méér dan aan hun trekken komen. Prachtige zandstranden en duinen en wandel- en fietspaden. ’t Allen kante weidende schapen en lammetjes: een aandoenlijk tafereel waarbij menig tourist zichzelf belooft nimmer meer lamsvlees te eten. Al wordt dat laatste wel rijkelijk geserveerd in de Amelandse restaurants... Aan restaurants, hotels en café’s overigens geen gebrek op dit eiland. Er is geen twijfel mogelijk: iedereen leeft hier goed van de tourist.

In Nes staat een standbeeld van kardinaal de Jong, die aartsbisschop van Utrecht was in het midden van de vorige eeuw. De kardinaal is in dit dorp geboren en er is hier een school die naar hem genoemd is en uiteraard een straat, alsook menig “etablissement”. Een groot deel van de bevolking draagt hier overigens de naam  de Jong, en alle de Jongs met wie ik gesproken heb beweren van ver of van nabij verwant te zijn aan de kardinaal. Eén antwoordde bevestigend en met overtuiging op de vraag of hij een “afstammeling” was van de kardinaal. Laten we hopen dat hij zich vergist...

Wenst men zich een idee te vormen over de typische persoonsnamen in een bepaalde streek, dan kan men best een bezoek brengen aan het plaatselijk kerkhof. Ik heb er een bezocht, in Nes: groot, maar tegelijkertijd zéér sober. Typische Friese namen eindigen op “ga”, “ma” en “stra”, zoals in Kammenga, Baarsma, Hoekstra. Talrijk zijn hier de Adema’s en de Scheltema’s. Ik herinner mij uit mijn middelbare schooltijd een Nederlandse schrijver, genaamd Adema van Scheltema. Dat zal ongetwijfeld een Fries geweest zijn, een dubbele zelfs. Een beetje gekke naam vond ik Fopke Foppema, en ook Poppe Poppema. En Tetsje Spleet... Merkwaardigerwijze dragen hier verscheidene grafstenen opschriften die je eerder in Vlaanderen zou verwachten: Olivier, Polet en Schots.

Ik zou de Amelander tekort doen als ik hier geen gewag zou maken van zijn vriendelijkheid in de omgang. Al zaten we met “humor” niet altijd op dezelfde golflengte. Meer dan eens werd ik doodernstig genomen als ik iets grappigs bedoelde. Maar ook het tegenovergestelde heeft zich voorgedaan. In het restaurant “Het Witte Paard” nog wel. Toen het meisje de borden kwam weghalen, merkte ik doodserieus op dat in het mijne nog een stuk zalm lag dat ik nog wenste op te eten. Ze vond dat blijkbaar een goede grap, ze moest er hartelijk om lachen en ze nam het bord tóch mee. Ik drong aan, maar toen moest ze nog harder lachen. Naar dat stukje zalm kon ik wel fluiten. Misschien maar goed ook: ik had toch al tevéél gegeten. Overigens een uitstekend restaurant. Nimmer beter gegeten in mijn leven. Wat is het grootste aantal sterren dat aan restaurants toegekend wordt? Vijf? Welaan dan, vijf!

Maar... lekker uitgebreid eten en gezonde bloedvaten gaan meestal niet samen, of je moet net doen als ik: iedere dag honderd milligram acetylsalicylzuur en een halfuurtje joggen. De zachte zandgrond van Ameland is ideaal voor joggers, zeker voor de wat ouderen bij wie de knoken al wat stram worden. Je maakt er als jogger heerlijke dingen mee in de duinen: konijntjes die voor je voeten wegspringen, paarden die achter de omheining een eindje meedraven en Mien, die haar ogen de kost geeft. Een ouwe baas en een dikke troela kruisten fietsend mijn pad. De dikke troela had blijkbaar wat teveel aandacht voor mij en wat te weinig voor haar stuur... Neen, beste lezer, er kwam geen valpartij van, want de oude baas kon dat nog net voorkomen. Ik hoorde hem zeggen: kijk uit waar je rijdt, Mien, anders gaat het geheid mis! Ik riep nog snel: hou haar maar goed in de gaten, baas! En terwijl hij achter een duin verdween hoorde ik hem nog terugroepen: nou!

Rest nog de tragedie van Buren: een drama in Griekse stijl. Het Oerd is een uitgestrekt onbewoond duinengebied, ten oosten van Buren. Héél vroeger was hier een dorp: Oerd. Daar woonde een oude schippersweduwe met haar zoon Sjoerd. Zij heette Rixt, een courante naam op Ameland. Haar man had zijn leven gelaten op zee en Rixt leidde een armoedig bestaan. Ze leefde van hetgeen ze vond op het strand: allerlei zaken die vanuit de zee aanspoelden en afkomstig waren van vergane schepen. Toen Sjoerd een volwassen jongeman was geworden, verliet hij zijn moeder en ging varen, zoals zijn vader. Voor Rixt brak nu een droevige tijd aan, en omdat het strandjutten almaar minder opbracht besloot ze het lot een handje toe te steken. Met een lichtgevende lantaarn ging ze bij nachte op de hoogste duin van ’t Oerd staan om alzo de schippers in de waan te brengen dat ze een veilige haven naderden. Door die kwade streek van Rixt – of Ritskemooi, zoals ze ook werd genoemd – strandde op een nacht een schip en het verging met man en muis. Talloze waardevolle zaken spoelden aan op het strand van Oerd. De buit zou Ritskemooi in staat stellen rijkelijk te leven tot aan het eind van haar dagen. Op het strand lag ook het lijk van een jonge schipper. Rixt ging het lijk inspecteren om te zien of het geen kostbare ring om de vinger droeg, die ze kon buitmaken. Maar wie beschrijft haar vertwijfeling en haar afgrijzen, toen ze merkte dat het dode lichaam dat van haar zoon Sjoerd was! Ze sloeg haar armen in de lucht en huilend als een bezetene holde ze door de duinen van het Oerd.  Jaren lang heeft ze rondgedwaald en erbarmelijk klonk haar wanhopig geroep en geweeklaag om haar zoon die zijzelf de dood had ingejaagd. En ook heden ten dage nog, zo wordt beweerd, hoort men hier vaak bij nachte, als de wind in alle hevigheid over ’t Oerd blaast, de stem van Ritskemooi: Sjoe-oe-oe-oerd... In Buren heeft men haar een standbeeld gegeven en er is een gedenkplaat waar in dichtvorm de geschiedenis van Ryxt van ’t Oerd, alias Ritskemooi, is weergegeven:

Ritskemooi

Eeuwen geleden als landpirate tot alles in staate.

Met noodweer stond dat oude boze wicht

op ’t Oerderduin met vals verleidend licht.

Liet schepen zo uit de koers te pletter slaan,

om te roven uit armoe, om voortbestaan.

“Haar Straf”, op het hoge duin van ’t Oerd,

’t vergaan van ’t schip met haar zoon Sjoerd.

Van ellende, ach en wee, verdween z’in zee.

Nog klinkt bij storm de stem over het Oerd

van Ritskemooi, die roept om Sjoe-oe-oe-oerd.

Het was aanvankelijk mijn bedoeling dit verhaal af te sluiten met het gedicht van Ritskemooi, ware het niet dat deze verkwikkende reis nog enigszins in mineur is geëindigd. Ook dát wil ik u niet onthouden.

Op de terugweg werd halt gehouden in de mooie stad Leeuwarden. Ik heb u nog niet verteld dat we met zijn vieren waren: mijn vrouw en ik, samen met mijn schoonbroer en diens echtgenote. We zaten rustig een Duvel te drinken – de vrouwen een koffie – op een gezellig plein. Een hyperkinetisch knaapje van een jaar of drie liep er te zwaaien met een soort vlagge(n)stokje en... pats, in het oog van mijn zwagerin. Ze slaakte een gil van de pijn, waarop de moeder van het aapje kwam aangevlogen. Of het ernstig was? ’t Gaat wel, zei mijn zwagerin. De moeder leek gerustgesteld. Nou, zei ze, kijk es an. En weg was ze, mét de vervelende snotaap, die de hele commotie anders wel “leuk” scheen te vinden. Nederlanders zijn rad van tong, en staan nooit met de mond vol tanden. Daarom zeggen ze ook vaak “nou” en “kijk es an”: ’t zijn uitdrukkingen die van alles kunnen betekenen. En ach, wat zijn wij Vlamingen toch weinig assertief. ’t Had best wél ernstig kunnen wezen. Er was een “conjunctivale bloeding” in het oog: het wit van het oog was egaal donkerrood en mijn zwagerin had serieus veel pijn. Ik raadde haar aan een tubetje Terracortril oogzalf te halen bij de dichtstbijzijnde apotheek. Ze ging er heen met mijn vrouw. Onverrichterzake keerden ze terug: zonder reglementair voorschrift van de dokter ging het niet. Nederlanders houden zich correct aan de regels. Ach laat maar, zei ik, over een uur of vier zijn we thuis en op die enkele uren zal het wel niet aankomen. Toen we bij de auto kwamen bleek er een bonnetje achter de ruitenwisser te zitten: achtenveertig euro... Door het incident was de ingestelde parkeertijd van anderhalf uur met een tiental minuten overschreden. En ten tweede male: wat zijn ze toch correct in Nederland. En wat moet dit toch een veilig land zijn, waar de politie zo waakzaam is. Het geeft alleszins een geruststellend gevoel. We komen nog vaak terug!

04-05-2007 om 00:00 geschreven door Kris Vansteenbrugge  

‘...Waarom immers zou God niet in staat mogen geacht worden om een proces van evolutie te scheppen? Elk van ons apart evolueert toch ook meestal onmiskenbaar van één bevruchte eicel tot een bijzonder geordend organisme?’  prof. O. van Togenbirger de Waelekens.

Er is de laatste tijd nogal wat te doen geweest rondom de vraag “Darwin of God?” Als ik het goed voorheb schijnen er dus twee strekkingen te zijn die het mensdom verdelen. De enen geloven dat God de mens gemaakt heeft, de zesde dag, de voorlaatste van zijn “scheppingsweek”, zoals de bijbel het voorhoudt: floep, en de mens was er! De anderen geloven dat de mens geleidelijk ontstaan is, als gevolg van een evolutie, alover een eenvoudig, laten we zeggen ééncellig levend wezen, tot het redelijk en redelijk gecompliceerd en getalenteerd wezen dat hij denkt te zijn. Al lijkt die laatste prestatie – die van de “evolutie” – mij een grotere prestatie vanwege de Schepper – of noem het “de scheppende kracht” of “de god” –, toch zijn de zogenaamde creationisten van mening dat we die god te kort doen door het niet letterlijk interpreteren van het scheppingsverhaal.

Sta mij toe een vraag aan de creationisten neer te schrijven. In welk stadium heeft God de mens geschapen? Als volwassene of als een “jong model” dat hij laat evolueren tot de ideale krachtige man of vrouw en daarna weer involueren tot de zwakke oude grijsaard? Ik schrijf dit allerminst met de bedoeling de Schepper te kleineren. Integendeel. Ik vind die “dynamische prestatie” van God van een hoger niveau dan het “kant-en-klaar afleveren” van de mens. Precies in de evolutietheorie van Darwin herken ik de Schepper op zijn best. Als u het mij dus vraagt – maar u vraagt het mij niet, ik dring mij gewoon op, ik wéét het wel – doen wij God in niets te kort door het niet letterlijk interpreteren van het scheppingsverhaal.

Een andere vraag is deze: moéten we, of  mógen we, de Schepper danken en aanbidden, vanwege zijn scheppingswerk? Mógen? Natuurlijk wel, antwoord ik dan. Maar moéten? Omdat hij ons het leven gegeven heeft, zeker? Schrik niet, beste lezer, als ik nu met een andere vraag op de proppen kom: heeft hij ons wel degelijk het leven gegeven? Als ik die vraag stel is het omdat mijn “gezond (?) verstand” mij influistert dat “iemand het leven geven” een absurditeit is: ofwel is die iemand er op een gegeven ogenblik (nog) niet en dan kan hem ook niets gegeven worden, óf hij is er wel en dan kan men hem evenmin het leven geven, want dan heeft hij het al... Vráágt de Schepper overigens dat wij hem zouden danken en eren? Dankbaarheid en eerzucht zijn toch “menselijke gevoelens”. Zou God die óók hebben? Dankbaarheid en eerbied, zou hij dát vragen? Denkt hij dááraan? Trouwens, wat zou hij er mee opschieten? Dat kan toch niemand weten. Net zo min als iemand zich een idee kan vormen over de grootte van het heelal of de duur van de eeuwigheid. Beide zijn oneindig en “oneindig” kunnen wij ons niet voorstellen. We weten er niets van. Ook van de schepping weten wij niets. De geleerden, darwinisten en creationisten, durf ik bij deze brandmerken als dwazen. Heeft ooit een wijzer man geleefd dan Socrates? Heeft Socrates niet ooit iets gezegd in de zin van: De enen zeggen “zus”, de anderen “zo”, maar de wijzen twijfelen, en ík, ik wil mij niet van deze laatsten distantiëren?

25-04-2007 om 00:23 geschreven door Kris Vansteenbrugge  

Gedwee en met een zucht hangt Odysseus de was op: een paar beddenlakens, een paar handdoeken en vooral een indrukwekkende hoeveelheid ondergoed van Kalypso. Hij maakt er bedenkingen bij. Hoezeer heeft ze hem negen jaar lang vernederd, vooral op gebied van sex! In ’t begin ging het nog, maar ze ging steeds meer en meer van hem eisen. Er kwam SM van en de sexspelletjes werden hoe langer hoe ingewikkelder. Odysseus huivert nog als hij aan sommige nummertjes denkt. Neem nu de “cinquante-neuf”. Neen, dat zal hij maar liever niet beschrijven. Al die jaren heeft hij zich onderworpen aan de talloze vernederingen teneinde de goden niet te ontstemmen, omdat het der goden wil was. Maar morgen zal hij van al die ellende verlost zijn!

Hij hangt net het laatste kledingstuk op, als Kalypso weer verschijnt. Ze is gekleed in een zeer sexy nauwsluitend lederen pak, de zweep in aanslag. Nog één keer zal hij haar van dienst moeten zijn. Ruw duwt ze hem voor zich uit. Odysseus smeekt haar: niet de cinquante-neuf, alstublieft. O neen, zegt Kalypso schamper, ik leer je wel een ander nummer. Ze zal hem de quarante-neuf leren, en oefenen zál hij, desnoods de hele nacht, tot hij het nummer helemaal onder de knie heeft. Daarbij vergeleken is de cinquante-neuf kinderspel!...

Voilà. Hiermee hou ik deze voorbereidende studie van “Odysseus op Aiaia” voor bekeken. U weet ongeveer, beste lezer, hoe het afloopt. Ik weet echt niet of ik nog zin heb om dit te bewerken tot een roman of een toneelstuk. Eerder ben ik nu geneigd het in de lade te stoppen waar zovele andere van mijn schrijfsels liggen. Onvoltooide symfonieën... De kans dat dit de Boekenbeurs haalt of de grote podia moet toch op minder dan één op tienduizend geschat worden. Ik ben tenslotte geen Hugo Claus en ook geen Tom Lanoye en zeker geen... Herman Brusselmans.

13-04-2007 om 00:00 geschreven door Kris Vansteenbrugge  

12-04-2007 om 12:57 geschreven door Kris Vansteenbrugge  

Kijk, dat heb ik nu telkens weer als het einde van een verhaal nadert. Ik heb gewoon moeite om dat einde te hálen! Ik had op zijn minst gehoopt deze "voorbereiding tot Odysseus op Aiaia" in nog één keer te kunnen afmaken, maar... daar is dat klassiek verschijnsel weer, mijn teer punt. Reken daarbij de Paasdagen die, naar ik vermoed, mede verantwoordelijk zijn voor het feit dat mijn inspiratie wat afgebot is. En zo komt het dus dat deze aflevering nog niet de laatste is. Maar wel de voorlaatste. Of 't zou al erg moeten tegenzitten.

Kalypso verschijnt even op het toneel. Ze deelt mee dat zopas de definitieve beslissing is gevallen: morgenvroeg mag Odysseus het eiland verlaten, op het vlot dat hijzelf gemaakt heeft. Het zal beslist geen plezierreisje worden. Hij zal eerst nog dagen de speelbal zijn van de wilde golven en tenslotte zal hij in bewusteloze toestand geworpen worden op de woeste kust van het eiland Kerkyra. Daar zal de lieve, van prille jeugd overvloeiende koningsdochter Nausikaä hem vinden en hem brengen naar het paleis van haar vader. Hij zal er zijn levensverhaal vertellen voor al de notabelen van het eiland en allen zullen hem eren en hem met een comfortabel schip terugbrengen naar zijn vaderland Ithaka. Daar zal hij af te rekenen hebben met de talrijken die naar de hand van zijn vrouw Penelope dingen. Maar geen nood: de goden vinden dat hij nu genoeg geleden heeft. Vanaf dat ogenblik staan ze aan zíjn kant. Met hun hulp en die van zijn zoon Telemachos zal hij de aanbidders van zijn vrouw één voor één doden met zijn pijlen. Tenslotte zal hij Penelope na twintig jaar afwezigheid weer in zijn armen kunnen sluiten.

Na deze goddelijke beslissing over het lot van Odysseus medegedeeld te hebben, haalt Kalypso een zweep van onder haar gordel te voorschijn en stapt dreigend op Odysseus af. Ze verwijt hem dat hij nog niet eens begonnen is met het ophangen van de was. Ze vindt het vermakelijk te zien hoe Odysseus ineenkrimpt van de schrik: vele mannen immers vinden het juist leuk om door een vrouw met de zweep geslagen te worden. Hij krijgt nog precies een kwartier en als hij dan niet klaar is met zijn werk, zal hij er van lusten! Haar lach, als ze het toneel verlaat, doet denken aan die van de heks in het verhaal van Sneeuwwitje...

11-04-2007 om 21:42 geschreven door Kris Vansteenbrugge  

Bijna negen jaren zijn voorbijgegaan. We vinden Odysseus terug, gezeten op de knieën en met een vrouwenschort om de lenden. Hij is bezig met de vloer te schrobben, onder het toeziend oog van de godin Kalypso. Ruw bejegent ze de gedweeë Odysseus, als een slaaf. Ze zal hem weldra laten vertrekken van deze plaats, van het eiland Ogygia, maar dan moet hij wel onderdanig zijn en haar in alles gehoorzamen, tot de laatste snik. Want dit alles hebben de goden zo beschikt en ’t zou jammer zijn als zij zich nogmaals tegen hem moesten keren, nu een goede afloop nabij is. Ze haalt een reusachtige mand te voorschijn, vol wasgoed. Nadat de vloer geschrobd is, moet Odysseus de was ophangen, terwijl Kalypso boodschappen gaat doen. Eenmaal alleen mijmert Odysseus – zijn slapen zijn grijs geworden – over hoe alles verlopen is na het verblijf op het eiland van Kirke…

Op een kalme zee voeren zij eerst voorbij het eiland van de Sirenen. Eurylochus, Polites en Perimedes hadden hun oren dichtgestopt met was, die Kirke hen had meegegeven, in een potje. Odysseus, in zijn nieuwsgierigheid om die heerlijke gezangen tóch te aanhoren, had zijn oren vrij gelaten en hij had zijn makkers bevolen hem vast te binden aan de mast van het schip en de touwen in geen geval te lossen zolang het eiland van de Sirenen niet uit het zicht zou zijn verdwenen. Dit bleek een goede zet geweest te zijn van de slimme Odysseus, want hij zou beslist bezweken zijn voor de lokzang van de Sirenen. Hierna bereikten zij al gauw de zee-engte, waar aan de ene oever het vervaarlijk reuzengroot monster Scylla zat, terwijl aan de andere kant van de zee-engte de vreselijke draaikolk Charybdis zich bevond. Zoals Theiresias hen had aangeraden, voeren zij zeer snel door, vlak langsheen de romp van het monster, dat niet lenig en snel genoeg was om hen daar met zijn wijd opengesperde muil te grijpen. Op die manier bleven zij ook buiten het bereik van Charybdis. Een paar uur later meerden zij aan op een rustig zonovergoten eiland, waar prachtig vee liep te grazen. Het was het eiland van de zonnegod Helios en het vee mocht in geen geval geslacht worden, hoe hongerig hun magen ook waren, hoezeer zij alle vier ook snakten naar een stuk lekker gebraden vlees. Odysseus liet zijn makkers zweren dat zij het vee onaangeroerd zouden laten, maar niet zodra had hij hen uit het oog verloren of zij mopperden: wat verschil maakt het of wij omkomen door de wraak van de goden of hier creperen van de honger? En zij slachtten een vette koe en deden zich te goed. Met volle magen en overladen door verwijten van Odysseus verlieten zij het eiland van de zonnegod, vrezend de wraak der goden. En die liet niet lang op zich wachten. Er stak een storm op van veertien Beaufort, zoals er nog nooit een was geweest en er ook nooit meer een zou komen… Het schip waarmee zij voeren sloeg aan gruizelementen. De drie makkers kwamen om. En Odysseus? Als bij wonder kon hij zich redden door zich vast te klampen aan een losgeslagen stuk van de boeg van het schip, en zich aldus drijvende te houden. En zo kwam uit wat door Kirke was voorzegd: hier, op het eiland Ogygia is hij aangespoeld, het eiland van Kalypso…

30-03-2007 om 00:00 geschreven door Kris Vansteenbrugge  

Het lang verwachte boek over Anzegem (“zijn fanfare en zijn deelgemeenten”) is verschenen. Zowat het levenswerk van de auteur Roland D’Hondt, en tegelijk een meesterwerk. De volledige titel van het boek luidt: 1882-2007. 125 JAAR KONINKLIJKE MUZIEKMAATSCHAPPIJ DE EENDRACHT.  ANZEGEM: WETENSWAARDIGHEDEN EN BIJZONDERE GEBEURTENISSEN. Het eerste deel handelt over de geschiedenis van de muziekmaatschappij en staat boordevol foto’s die ongetwijfeld ook “de leek” zullen boeien. Misschien wel het beste wat ooit over een muziekmaatschappij werd geschreven. In het tweede deel komen in woord en beeld een aantal typische aspecten aan bod van verscheidene deelgemeenten, parochies en wijken die Anzegem rijk is: het Gapersdorp, Hemsrode, Heirweg, Sterhoek, Kaster, Tiegem en “last but not least” Grijsloke. In niet minder dan 22 rijk geïllustreerde pagina’s wordt onze loopkoers beschreven: een schitterend overzicht van 26 jaar Dwars door Grijsloke.

Het boek kost 25 €. Een spotprijs voor een boek van dergelijke omvang (336 pagina’s) en kwaliteit en met een beperkte oplage (650 ex.). Die 25 € volstaan amper om de drukkosten te betalen. Ereloon voor de auteur: 0 €! Als we rekening houden met de uren die Roland D’Hondt en een paar medewerkers gepresteerd hebben om dit kunstwerk te verwezenlijken (à 40 € per uur, zijnde het normaal uurloon dat we aan een loodgieter betalen) dan kost het boek tien maal méér! Ik kan het boek warm aanbevelen aan alle Grijslokenaren en aan alle leden van Loopclub Grijsloke. Haast u, want de 650 exemplaren zouden rap uitverkocht kunnen zijn.

Terloops wil ik bij deze nog even al diegenen bedanken die bijgedragen hebben tot het succes van de boeken over Grijsloke op 26.8.2006, ter gelegenheid van de 26^e Dwars door Grijsloke. Er werden bijna achthonderd boeken meegenomen door de lopers. De boeken waren weliswaar gratis, doch dat neemt niet weg dat er grote interesse voor was. En dat doet altijd deugd aan het hart van de auteur van een boek: wie schrijft wil immers gelezen worden! Wie nú nog een boek over Grijsloke wil kopen vist achter het net: er zíjn er nog, maar ze zijn enkel gratis te verkrijgen, op telefonische aanvraag (056.215944) of via e-mail (kris.vansteenbrugge@skynet.be). Omdat boeken in eigen beheer uitgeven op die manier een zeer verlieslatende zaak is voor een auteur – een dure hobby, zou men het kunnen noemen – heb ik mijn laatste boek (“O jerum, jerum, jerum…”) laten uitgeven door een Nederlandse uitgeverij (Free Musketeers) alwaar het besteld kan worden. Het kan ook bij mij besteld worden (dan spaart u 6,95 € verzendkosten uit) à 17,95 €. Een tip voor wie het boek enkel wil lezen, zonder het daarom in zijn boekenkast te willen hebben: het wordt uitgeleend in een aantal Openbare Bibliotheken, o.a. Anzegem, Wortegem-Petegem, Waregem, Kortrijk…

28-03-2007 om 00:00 geschreven door Kris Vansteenbrugge  

Stel dat u Verhofstadt heet en dat u geen weet hebt van enige familiale band met de enige échte Guy. Stel daarenboven dat u er zou willen achter komen of u en Guy een gemeenschappelijke voorvader hebben, met andere woorden in de hoeveelste graad u familie bent van Guy – langs vaders kant, wel te verstaan –. Vaak geen gemakkelijke karwei, tenzij u een “geneaal” familielid hebt, type Georges Vansteenbrugge, de onvolprezen neef van mijn vader zaliger, voor wie geen enkel probleem onoverkomelijk is, als het maar te maken heeft met de genealogie ofte stamboomkunde.

’t Zal zes, hooguit zeven weken geleden zijn dat ik het met hem over Walter Vansteenbrugge had, onze beider eveneens beroemde landgenoot. Tot mijn niet geringe verwondering bleek Georges nog nooit over Walter gehoord te hebben. De verklaring daarvoor moet gezocht worden in het feit dat Georges, ofschoon een rasechte Vlaming, een gezin gesticht heeft in het Waalse landsgedeelte, alwaar maar weinig Vlaamse kranten gelezen worden en nog minder naar de Vlaamse TV gekeken wordt. Walter is overigens wél een echte BV, die zich reeds ontpopt heeft als dé advocaat in allerlei panels op TV, in navolging van collega Jef Vermassen.

Gisteren belde Georges mij triomfantelijk op: “ik héb hem!” Het leek Bush wel, de dag dat hij Saddam te pakken had. Het duurde een seconde of vijf vooraleer ik begreep wie hij bedoelde: de gemeenschappelijke voorvader.  In de vijftiende eeuw! En hij heet Feinsin – wat eigenlijk hetzelfde is als Vincent – van de Steenbrugghe, zoon van Clemens van de Steenbrugghe en vader van, o.a. Jan en Olivier. Georges in ikzelf zijn afstammelingen van Jan, terwijl Walter afstamt van Olivier. Als daar tenminste niet een of andere postbode of melkboer roet in ’t eten is komen gooien, om het nu maar eens figuurlijk uit te drukken…

Ziehier de afstammelingen van Jan, in chronologische volgorde uiteraard, en waarbij alleen mijn eigen (wettelijke) voorouders vermeld worden: Sijmoen, Gheeraard, Jacob, Jan, Jan, Jacques, Petrus, Jacobus, Joannes Franciscus, Jacobus, Franciscus, Gustaaf, Cyrille, Chrystiaen (zo luidt mijn voornaam officieel!). Voor Georges wordt het, ná Franciscus (Georges’ grootvader en míjn overgrootvader): Camille, Georges.

Voor wat de afstammelingen van Olivier betreft, luidt het, in de rechte lijn naar Walter toe: Jan, Pieter, Pieter, Inchel, Loys, Adriaen, Pieter, Joannes, Olivier, Johannes Baptista, Englebert, Joannes, Leo, Oscar, Gerard, Walter.

Waar ikzelf vijftien generaties moet teruggaan naar de gemeenschappelijke voorvader Feinsin, zijn het er voor Walter zeventien. En aangezien Walter en ikzelf in leeftijd hooguit één generatie verschillen, kunnen we dus besluiten dat de voortplanting via de tak van Walter iets sneller gegaan is. Voor Walter is Feinsin de edelvader, voor mij is hij de stamoudovergrootvader, voor Georges de stamoudgrootvader. Mag ik er terloops op wijzen dat men met het benoemen van voorouders 513 generaties kan teruggaan. Zo heet de voorvader (of -moeder) van de 513^e generatie: hoogopperaartsvooredelstamoudbetovergrootvader ( of -moeder). Verder reikt de terminologie niet, maar we zitten dan al zo’n vijftienduizend jaar in ’t verleden, zodus…

Overigens is de kans groot, aandachtige lezer, dat ik met ú nauwere familiebanden heb dan met Walter. Weliswaar niet via de patriarchale lijn – tenzij u toevallig óók Vansteenbrugge heet – maar via de vrouwelijke lijnen. Of via postbodes en melkboeren…

23-03-2007 om 15:19 geschreven door Kris Vansteenbrugge  

Vandaag is er feest op Aiaia. De makkers van Odysseus hebben hun menselijke gedaante teruggekregen. Samen met Kirke en de nimfen wachten zij op de terugkeer van hun koning uit de onderwereld. Daarna zullen ze eindelijk, na een vol jaar oponthoud op het eiland, hun tocht naar hun thuisland Ithaka verder zetten. Kirke hecht eraan dit afscheid, hoe zwaar het haar ook moge vallen, een feestelijk tintje te geven. We zien een gedekte tafel en er is muziek, taart en drank en… varken aan ’t spit. De nimfen schikken de tafel en brengen overal versieringen aan. Kirke komt haastig op: vlug meisjes, zopas heeft Hermes een SMS gestuurd waarin hij laat weten dat Odysseus over weinige ogenblikken zal terug zijn. Zo geschiedt. Kirke verwelkomt hem en deelt mee dat er nu een afscheidsmaal volgt: met pijn in ’t hart, maar goden mogen niet ondankbaar zijn! Ze heeft, zoals beloofd, de makkers weer omgetoverd. Ze draagt de nimfen op hen te gaan halen. In een mum van tijd zijn ze daar terug, vergezeld door Polites en Perimedes. Ze zien er gaaf en gezond uit, beter zelfs dan voorheen. Eurylochus is er nog niet. Die voelt zich wat minder goed en is nog even op zijn bed blijven liggen. Na een emotionele begroeting tussen Odysseus en zijn twee makkers, nodigt Kirke hen aan tafel. Ze eten en drinken smakelijk. Er wordt een toast uitgebracht en een liedje gezongen. De nimfen tonen zich zeer behulpzaam…

Het vlees is lekker, zegt Odysseus. Welk vlees is het? Varkensvlees! Odysseus vraagt of er varkens gekweekt worden op Aiaia. Waarop Kirke fijntjes antwoordt: we hoeven ze niet te kweken, af en toe toveren we wel eens een aangespoelde drenkeling om… Odysseus realiseert zich dat het wel eens Eurylochus zou kunnen zijn die ze aan ’t opeten zijn. Omdat Kirke geen ondubbelzinnig antwoord geeft op zijn vraag en doordat zijn zinnen een beetje verdwaasd zijn door de drank, meent hij plots een gruwelijke ontdekking gedaan te hebben: hij heeft zijn vriend, Eurylochus opgegeten! Odysseus is in alle staten. Hij kan zich niet langer beheersen. Hij vliegt Kirke naar de keel en poogt haar te wurgen. Zij roept om hulp. De anderen proberen haar ter hulp te komen, maar dat lukt hen maar met moeite. Kirke blijft bewegingsloos liggen. Terwijl Odysseus staat uit te hijgen, zitten de nimfen geknield naast haar te wenen. En dan… komt de godin voorzichtig rechtop. Ze hijgt en betast haar pijnlijke hals. Ze verwijt Odysseus zijn ongelovigheid tegenover de goden. Had ze immers niet gezworen dat ze alle drie de makkers hun menselijke gedaante zou teruggeven? Op haar bevel wordt Eurylochus, levend en wel, te voorschijn gehaald. Odysseus valt zijn doodgewaande trouwe vriend in de armen en vraagt vergiffenis aan de godin. Deze blijft kalm en waardig. IJskoud deelt ze hem mee dat de goden beslist hadden de zwerftocht van tien jaar die ze voor hem voorzien hadden, aanzienlijk in te korten, daar ze van oordeel waren dat hij al genoeg geleden had. Beslist hádden… Maar op die beslissing zouden ze terugkeren indien Odysseus’ vertrouwen in de goden niet onwankelbaar mocht blijken. Om die reden heeft ze hem op de proef gesteld en… hij heeft haar vertrouwen beschaamd! Zo spreken nu de goden, door Kirkes mond:

“Na uw bezoek aan het eiland van de god Helios zult gij, als straf voor uw wantrouwen, geen kalme zee aantreffen. Gij zult schipbreuk lijden en helemaal alleen aanspoelen op het eiland Ogygia, waar Kalypso leeft, de godin met het lang golvend haar. Negen jaar lang zult gij haar moeten dienen en ook in bed zult gij haar moeten behagen. Zij zal u, meestal tegen uw zin, dwingen tot de meest bizarre intimiteiten. Na negen jaar zal zij u laten vertrekken, op een vlot dat zij u zelf zal laten maken van aaneengebonden boomstammen en waarmee gij nog veel stormgeweld zult moeten doorstaan. Meer dood dan levend zult gij tenslotte een vreedzame kust bereiken. Vanaf dat ogenblik zullen de goden u weer gunstig gezind zijn”.

Geslagen aanhoort Odysseus Kirkes woorden en zij vervolgt:

“Ga nu. Verdwijn uit mijn ogen, vooraleer mijn liefde voor u omslaat in haat. Ach, wat liggen die twee, liefde en haat, dicht bij elkaar. Zeker in een vrouwenhart, het weze dan nog het hart van een godin”.

Kirke wendt zich af en verdwijnt van de scène, samen met de nimfen die haar troostend omringen. Odysseus staat perplex. Zwijgend nemen zijn makkers hem mee.

22-03-2007 om 21:07 geschreven door Kris Vansteenbrugge  

(na het Gents intermezzo, toch maar weer een portie Odysseus)
Een sombere figuur komt opdagen uit de nevelen: Agamemnon. Niets in zijn houding herinnert aan de machtige opperbevelhebber van het Griekse leger, die hij tijdens zijn leven is geweest. Hoe is hij de dood ingegaan? Niet in de oorlog zelf, dat is zeker. Odysseus herinnert zich immers maar al te goed hoe de trotse Agamemnon, met de Trojaanse prinses Cassandra als oorlogsbuit, de terugtocht naar Griekenland heeft aangevangen. De schim drinkt van het offerbloed en herkent Odysseus terstond. Niet op het slagveld ben ik gesneuveld en ook niet op zee ben ik ten onder gegaan, zegt Agamemnon, maar wel in mijn eigen huis. De dag zelf nog van zijn thuiskomst werd hij op een laffe manier vermoord door zijn eigen vrouw Klutaimnestra en diens minnaar Aigistos. Gruwelijk afgeslacht, vooraleer hij gelegenheid had zijn zoon Orestes terug te zien en in zijn armen te sluiten. Hoe zeer benijdt hij Odysseus, de dappere sluwe held, die zich kan verheugen in het bezit van een lieve trouwe echtgenote! Hij wil van Odysseus vernemen wat de reden is van zijn bezoek aan de onderwereld en of hij misschien iets vernomen heeft over zijn zoon Orestes. Maar Odysseus krijgt niet de kans om te antwoorden. Daar verwijdert de schim van Agamemnon zich al: de kracht van het bloed is uitgewerkt…

In de plaats verschijnt nu Achilles, de grootste van alle Griekse helden in de oorlog van Troje, gesneuveld door toedoen van Paris die een dodelijk pijl in zijn hiel schoot, zijn enige kwetsbare plek. Zelfs de schim van Achilles is nog indrukwekkend. Ook op hem mist het offerbloed zijn uitwerking niet. Hij verlangt te weten hoe zijn zoon Neoptolemos het stelt en hij prijst Odysseus gelukkig dat hij nog tot het rijk der levenden behoort. Honderdduizend keer liever zou ik op de aarde willen wonen als de meest onbeduidende knecht van het allerkleinste keuterboertje, dan hier in de onderwereld op de hoogste troon te zitten!

En dan is het de beurt aan de schim van Ajax, door zijn eigen zwaard omgekomen in Troje. Na de dood van Achilles heeft Ajax zichzelf het leven benomen, uit wanhoop en verbittering omdat Achilles’ wapenrustig niet hem, maar Odysseus ten deel viel. Ook hier valt de confrontatie met Odysseus hem te hard: zodra hij Odysseus heeft herkend wendt hij de blik af en verdwijnt.

Odysseus drukt er zijn spijt over uit dat hij zich Achilles’ wapenrusting zelf heeft toegeëigend. Hij ziet nog allerlei schimmen voorbij trekken en hij begint het benauwd te krijgen in dit dodenrijk. Laten we van hier vertrekken, zegt hij tot Hermes. Maar eerst moet hij Teiresias nog spreken. Hermes roept zachtjes de naam van Teiresias, tot de ziener weer ten tonele verschijnt. Teiresias legt uit wat in feite de voornaamste reden is van Odysseus opgelegd bezoek aan de onderwereld: richtlijnen voor de verdere terugreis naar Ithaca. Eerst zal Odysseus met zijn makkers voorbij het eiland der Sirenen dienen te varen. De Sirenen zijn aantrekkelijke jonge vrouwen, aan wier gezang nooit enig zeevaarder heeft kunnen weerstaan. Wee hem die zich door hen laat verlokken. Kirke zal hen bijenwas meegeven, waarmee ze hun oren voor het Sirenengezang kunnen afstoppen. Eenmaal het eiland van de Sirenen voorbij zullen ze doorheen een zeeëngte moeten varen. Ze zullen  er belaagd worden door Scylla en Charybdis: de ene een vreselijk zeemonster, de andere een alles verzwelgende draaikolk. Eenmaal hier voorbij zullen ze in rustiger wateren terechtkomen, in de buurt van het eiland waar de zonnegod Helios zijn prachtige kudden hoedt. Als ze hun handen van het vee afhouden wacht hen een behouden thuiskomst. Zoniet… Teiresias steekt een dreigende vinger in de lucht. Hij heeft gezegd…

Laten we nu de terugweg naar Aiaia aanvangen, zegt Hermes.

19-03-2007 om 21:57 geschreven door Kris Vansteenbrugge  

Begint Odysseus u stilaan de strot uit te hangen, trouwe lezer? Wees gerust, bij mij is het net zo. Het begint erop te lijken dat dit dagboek het dagboek van Odysseus gaat worden. Ingrijpen is de boodschap. Daarom dat ik u vandaag het relaas breng van mijn uitstap naar Gent, eergisteren. Daarenboven: verandering van spijs doet eten.

Even vóór vijven – post meridiem wel te verstaan – stapte ik het station binnen. Er waren twee loketten. Achter het ene loket zat een man van middelbare leeftijd, het type dat je verwacht achter een loket in het station. Daar stonden drie of vier mensen. Achter het ander loket zat een leuke jonge dame – een jong meisje eigenlijk –, het type dat je níet verwacht achter een loket in het station. Dáár stond niemand. Laat tien mensen de keuze om zich te laten opereren door een bejaarde grijze en licht beverige en een tikkeltje demente mannelijke chirurg oftewel door een jonge blonde vrouwelijke collega: wedden dat negen op de tien kiezen voor de eerste mogelijkheid? Zelfs een treinticketje kopen… Een “junior-ticket” Gent, zei ik voor de grap. Ze keek mij verwonderd aan. Ik zei dat ik mij versproken had, dat ik eigenlijk een “senior-ticket” bedoelde. Dát geloof ik nu ook weer niet, zei ze, mag ik uw identiteitskaart zien, alstubieft? Ik zag aan haar guitige snoet dat ze het niet meende. Het ticket lag overigens al klaar. Vier euro. Of ze op haar jeugdige leeftijd reeds vast aangeworven is bij de NMBS weet ik niet. Misschien is ze nog op proef. In dat laatste geval, en als de klant ook zijn zegje mag doen: dit meisje verdient een grote onderscheiding. Ter verduidelijking en ten behoeve van de personen die het voor het zeggen hebben, hier wordt het meisje bedoeld dat op woensdag 14 maart rond vijf uur P.M. achter loket nummer één zat in het station van Kortrijk: ze is van goudwaarde voor de NMBS, laat ze  niet ontsnappen.

Mijn dag kon dus al niet meer stuk. Ik had een hart onder de riem. En dat was nodig ook! Men heeft mij daar, op het plein vóór het Sint-Pietersstation in Gent, toch iets neergepoot. Eerst kon ik het niet geloven, maar geleidelijk drong het tot mij door dat het een monumentaal kunstwerk is. Het moet, geloof ik, een man voorstellen, zonder hoofd en zonder armen. De onderste helft van zijn rechter been ontbreekt. Boven die man ontwaar ik nog een persoon in liggende houding, óók zonder hoofd en zonder armen en eveneens met slechts een half rechter been. Die tweede persoon is van het vrouwelijk geslacht – twee uitsteeksels kunnen er niet om liegen – en is er nog erger aan toe dan de eerste: aan het linker been ontbreekt ook nog de voet. Kunst van het gehalte van de plakken hesp rond de zuilen van de aula van de universiteit, enkele jaren geleden. Ik kreeg er braakneigingen van, net als van die “ingehespte” zuilen indertijd. Maar “kunst” zal het dus wel degelijk zijn, want kunst is alles wat emotie opwekt en die braakneigingen van mij, dat zal emotie zijn. Alleszins kunst die Jan Hoet zal weten te waarderen: het is mij al meermaals opgevallen dat Jan Hoet alles waardeert waar ík braakneigingen van krijgt. Heb ik u al verteld dat ik, naar sommigen beweren, erg goed lijk op Jan Hoet, zowel wat mijn houding als wat mijn fysionomie betreft? Op gebied van de beeldende kunst hebben we een verschillende smaak, maar hij is de specialist en alleen zíjn mening telt. Zodus… Op de vismarkt in Oudenaarde staat ook zo’n reuzengroot gedrocht. Niemand weet wat het voorstelt. De mensen noemen het “de snottebelle”. Ja, daar lijkt het nog het meest op. Alleen de eenvoudige zielen durven zeggen dat ze het niet mooi vinden. Hoe zullen over duizend jaar de kunsthistorici ónze kunstenaars bestempelen als ze deze “kunstwerken” zullen opgraven?

Op de hoek van de Koningin Elisabethlaan en de Koningin Astridlaan staat een frietkot. Een klein pakje frieten kost er één euro veertig, een gewone lookworst één euro vijftig. Een paardenlookworst kost één euro tachtig, maar daar waag ik mij niet aan. Frieten met lookworst, uit het vuistje, overheerlijk! Het smaakt mij beter dan om ’t even welk achtgangen menu. Vóór het huis aan de Kortrijksesteenweg nummer 128 blijf ik staan. Het is het huis van apotheker Fr. Clopterop. In de voorgevel van de apothekerij is een gedenksteen in de muur gebouwd, met in bas-reliëf de kop van Edith Cavell. Er staat een tekst onder: “Miss Edith Cavell. Het glorierijke slachtoffer der Duitsche barbaarscheid werd in dit huis heimelijk geherbergd in april 1915 ”. Achter één van de twee vitrines staat een grote prachtige tekening van Anton Pieck: een schitterend tafereel van een dikke welgestelde klant die gezeten op een stoel een praatje slaat met de apotheker achter zijn toog. Een meesterwerk. Ofschoon de voorkeur van Jan Hoet waarschijnlijk zal uitgaan naar het monster bij het station. Het moet een plezier zijn om hier een doosje aspirines te kopen. Maar ik doe het niet: mijn lookworst-met-friet is nog maar half op.

De laatste zijstraat links voor we uitkomen bij het kruispunt met de IJzerlaan, is de Meersstraat. In deze straat ben ik op kot geweest, drieënveertig jaar geleden. Een betere kotmadam dan die uit de Meersstraat heb ik mij nooit kunnen voorstellen. Waarom, in godsnaam, heb ik haar nooit meer opgezocht, nadat ik afgestudeerd ben. Nu is het hopeloos te laat: ze was toen drieënzeventig en nu zou ze dus honderdenzestien jaar oud zijn… Zal de God van hierboven mij die fout vergeven? Misschien helpt het als ik haar graf ga opzoeken en er een Onze-Vader ga bidden voor haar zielezaligheid. Maar ’t zal niet gemakkelijk zijn: ik kan mij niet eens haar naam meer herinneren. ’t Kan ook zijn dat ik haar naam nooit gekend heb: ik noemde haar steeds “madame”. Ook het huisnummer ken ik niet meer en hoe het huis er uitzag. Al had ik eergisteren, toen ik daar voorbij wandelde, een serieus vermoeden dat het “61” moet geweest zijn, tenminste als de huisnummers na bijna een halve eeuw niet veranderd zijn.

Op de hoek van de IJzerlaan en de Kortrijksepoortstraat is er een snackbar. Daar was eertijds het café van de reeds lang overleden oud-wielrenner Roger Vertriest, het stamcafé van mijn studentenclub Laetitia. Er kwamen daar veel bekende figuren uit de wielerwereld. Ik heb er aan den toog gesprekken gevoerd met Fred Debruyne, Fred Hamerlinck, Marcel Rijckaert en… Jef Cassiers. De Jef was in ’t dagelijks leven al even gek als in zijn rollen op TV. Ik heb het meegemaakt dat hij van zattigheid van zijn barkruk viel en zich dan krampachtig vastklampte aan den toog. Van de warmte van café Vertriest is er geen sprankeltje meer overgebleven. Helaas! Waar zijn die heerlijke jaren toch heengevloden?

Het café Sint-Hubert – studentencafé staat er op het raam – bevindt zich wat verderop in de Kortrijksepoortstraat nummer 210 aan de linker kant van de weg, even vóór de bocht, waar vroeger aan de rechter kant de Sint-Arnold was. Het ziet er een sfeervol café uit, maar er zit niemand: ’t is nog vóór zevenen, veel te vroeg dus. Het huis waar vroeger de Sint-Arnold was, ziet er vervallen uit; het lijkt onbewoond. Plots kan ik niet weerstaan aan de behoefte om een stukje te citeren uit mijn eigen boek “O jerum, jerum, jerum…”:

“…Halverwege de Kortrijksepoortstraat, waar de straat een lichte bocht naar links maakt, bevond zich, rechts van de weg, het café-restaurant Sint-Arnold. Er brandde nog licht. We legden Garten neer, op de tramsporen. In den Arnold gingen we kijken of daar misschien iemand zat die ons kon helpen Garten naar zijn kot te brengen. Maar in den Arnold zat niemand meer. De baas was bezig het café op te ruimen…”

Via de Jozef Pateaustraat en de Sint-Pietersnieuwstraat kom ik in de Lamstraat. Daar zijn nu, aan de linkerkant, heel wat mooie café’s. Voorbij die café’s: de trapjes van de Platteberg. Het was via die trapjes dat Tony Hutsebaut destijds ontsnapte aan de furie van de Gentse flikken. En nu citeer ik weer uit hogervermeld boek:

“…’t Was op ’t einde van een rolling en aan de voet van het standbeeld van Edward Anseele, dat Tony van pure baldadigheid lag te roepen van ‘vuile flikken’. Wij van de club stonden het schouwspel te bekijken, in spanning voor wat nog komen moest. Want de flikken, ze waren werkelijk in de buurt en ze kwamen dreigend nader. Nog maar enkele meters en ze hadden Tony te pakken en nóg lag hij, en al maar driester, met zijn benen in de lucht te stampen en verwijten te uiten aan het adres van de vuile flikken. Ze hadden hem zó voor ’t grijpen. En toen sprong Tony recht, hij rende de Lamstraat in en dan als een schicht de trapjes van de Platteberg naar beneden. De Gentse politie stond perplex. Ze grepen de eerste de beste supporter bij de kraag en zetten hem op de bon. Die enthousiasteling was ikzelf, heilaas…”

Links hebben we nu de Kuiperskaai. Bestaat niet meer. Historie… Hoe is het zover kunnen komen? Hoe is het in godsnaam zover kunnen komen? Het is niet goed voor mijn hart, ik moet de andere kant op kijken, in de richting van vader Anseele. Ik loop bijna tegen een koppeltje op: een blanke jongen, hand in hand met een negerinnetje in jeans. Wat kunnen negerinnetjes in jeans toch mooi en sexy zijn!

Op het Wilsonplein neem ik de bus naar het UZ. We komen voorbij de halfvastenfoor op het Sint-Pietersplein. In de Overpoortstraat zit er al veel volk in de studentencafé’s. Ik heb mijn portie Gent weer gehad. Nu ga ik wat op adem komen in auditorium C. Er is een symposium over geriatrie. In ’t jaar 2000 waren er driehonderdtachtigduizend tachtigjarigen in ons land; in ’t jaar 2050 zullen het er vermoedelijk één miljoen zijn. Dan ben ik er al 110. Een normaal gezonde tachtigjarige heeft een gemiddelde levensverwachting van tien jaar voor de man en dertien voor de vrouw. De boodschap is dus: blijven joggen in Grijsloke tot mijn tachtigste om zólang gezond te blijven. Op die manier heb ik nu nog vierentwintig jaar voor de boeg: dit dagboek kan nog héél dik worden…

16-03-2007 om 00:00 geschreven door Kris Vansteenbrugge  

Odysseus en Hermes doen behoedzaam hun intrede in het duistere rijk der doden. Odysseus verheugt zich over het feit dat de tocht zo voorspoedig verlopen is. Er staat een grote teil en op aanraden van Hermes doet Odysseus daarin nu zijn plengoffer voor de doden, in volgorde: melk, honing, wijn en water. Allerlei duistere schimmen komen nu opdagen, aangetrokken door de geur van het offerbloed dat Odysseus bij zich heeft. Maar daar komt Teiresias reeds aangetreden. Hij jaagt de schimmen weg. Dan komt hij met uitgestoken handen op Odysseus toe en hij drukt zijn bewondering uit voor hem: als ziener, ofschoon blind zijnde, heeft hij onze moedige held onmiddellijk herkend. Hij stelt zich voor als de blinde ziener van Thebe, die een o zo belangrijke rol gespeeld heeft in het verhaal van de vervloekte koning Oidipous. Hij verklaart waarom hij de enige afgestorvene in het rijk der doden is die zijn menselijk lichaam en zijn menselijk verstand behouden heeft. Toch moet hij op tijd een stond een slok bloed drinken om zijn geest en zijn lichaam op peil te houden. Hij drinkt dan ook van het offerbloed dat Odysseus bij zich heeft. De smaak bevalt hem niet en zijn oog valt op de fles oude klare. Hij vraagt Odysseus of hij ook daar een slok mag van drinken, teneinde de slechte bloedsmaak weg te spoelen. Odysseus overhandigt Teiresias de fles – ze was trouwens voor hem bestemd – en Teiresias drinkt ze half leeg. Dat maakt bij hem de tong wat losser en hij doet het verhaal van zijn ruzie met de oppergodin Hera, tevens gemalin van Zeus, waarbij zij hem met blindheid heeft geslagen. Hij had namelijk als scheidsrechter moeten optreden bij een meningsverschil tussen Zeus en zijn gade: ze waren het er niet over eens wie er bij de geslachtelijke gemeenschap het meeste genot ervaart, de man of de vrouw. Omdat Teiresias zelf zeven jaar lang vrouw was geweest, was hij de geschikte persoon om die vraag te beantwoorden. Er was geen twijfel mogelijk: de vrouw is het die het meeste genot ervaart, en wel tien maal zoveel als de man. Hera, verbolgen omdat nu de waarheid aan het licht gekomen was, heeft Teiresias toen het licht uit de ogen ontnomen. Zeus, die deze handicap niet ongedaan kon maken, heeft hem vervolgens de gave van de helderziendheid geschonken, ter compensatie. Het verhaal dat zijn blindheid een straf zou zijn hem opgelegd door de godin Athena, omdat hij haar eens naakt zou gezien hebben, doet hij af als… een mythe. En nu, zegt Teiresias, laat ik u een stonde alleen met de doden. Ze zullen op het offerbloed afkomen. Odysseus moet hen ervan laten drinken: dat zal hun dode geest een poosje verhelderen en hun tongen losmaken, voor even. Maar vooraleer het dodenrijk te verlaten moet hij zich nogmaals onderhouden met Teiresias. De ziener is immers de enige die hem de nodige richtlijnen kan geven, die hij strikt dient op te volgen, wil hij een kans maken om nog ooit zijn geboortegrond te bereiken.

Pas heeft de ziener zich teruggetrokken of de schimmen komen weer naderbij. Odysseus herkent de schim van zijn moeder, Antikleia. Toen hij Ithaka verliet was ze nog in leven… Ontroerd wil Odysseus haar omhelzen, maar dat lukt niet: zij is maar een schaduw. Hij reikt haar de karaf met het offerbloed. Ze neemt het gretig aan en drinkt ervan. Nu pas herkent ze haar zoon. Mijn lieve rampzalige jongen, zegt ze, hoe ben jij hier verzeild geraakt, hoe en waar heeft de dood jou verrast? Odysseus legt haar de reden van zijn bezoek aan het dodenrijk uit en dat hijzelf nog steeds tot de levenden behoort. En dan vraagt hij  of zijn vader nog in leven is en hoe zijn dierbare echtgenote Penelope het stelt en zijn zoon Telemachos, en hoe zijzelf de dood heeft gevonden. Antikleia bekent dat ze, overmand door verdriet, zelf voor de dood heeft gekozen. Haar man, Laërtes, heeft het koninklijk paleis verlaten en kwijnt nu in stilte weg op het platteland. Hij zal ongetwijfeld nog in leven zijn, want zijn schim heeft ze in dit dodenrijk nog niet ontwaard. Het vorstelijk huis van Odysseus zit vol vrijers, mannen die dingen naar de gunsten van Penelope en de troon. Ze proberen haar ervan te overtuigen dat Odysseus toch nooit meer terugkeert, dat hij reeds lang gesneuveld is. Maar Penelope wijst hen allen af. Ze weeft een kleed voor haar schoonvader Laërtes. Pas als het weefstuk af is, wil ze over hun voorstellen nadenken. Maar ’s nachts haalt ze weer uit wat ze overdag geweven heeft. Ondertussen hebben de vrijers zich in Odysseus’ paleis genesteld en ze houden er goede sier en verbrassen zijn fortuin. En Telemachos? Het kind is opgegroeid tot een flinke knaap, die weldra een steun zal zijn voor zijn moeder tegen de opdringerige vrijers. Lijkt hij op mij, wil Odysseus nog weten, is hij schrander? Maar zijn moeder antwoordt al niet meer. Langzaam verwijdert haar schim zich en vervaagt. Odysseus wil haar nog achterna lopen en haar nog eens in zijn armen sluiten, maar Hermes houdt hem tegen. Het heeft geen zin, het effect van het offerbloed is ten einde…

12-03-2007 om 11:40 geschreven door Kris Vansteenbrugge