Niet alleen Groot-Brittannië heeft een landelijke origamivereniging! Ik heb hun link vervangen door een link naar de 'Origami-startpagina', waar een hele reeks landelijke origamiverenigingen èn een hele reeks andere leuke sites (met màssa's diagrammen) te vinden zijn. Wist je dat er zelfs een 'Envelope and Letter Fold Association' bestaat? Zorg maar voor een hele voorraad vierkanten en A4'tjes voor je de klik waagt ...
In een reactie op het bericht 'papierplezier op reis' (waarvoor dank) kreeg ik de volgende link http://www.flickr.com/photos/bzedan/118407350/in/photostream: nog kleinere boekjes, waarschijnlijk gemaakt met een nog kleiner boekbindboxje ...
Mijn reisje naar Ierland bracht niet alleen Zuid-Afrika in the picture, maar ook Japan. Bij mijn zoektocht naar origamiboeken heb ik èlke boekhandel die ik tegenkwam ondersteboven gekeerd (eindeloze bewondering voor het geduld van mijn reisgenoot heb ik). Wat betreft origamiboeken heeft dit niets opgeleverd, maar er zijn wel enkele andere pareltjes te voorschijn gekomen. Mijn reisje was meteen geslaagd. Klaar voor enkele weken Japan? De eerste vondst: Gift Wrapping - Creative Ideas from Japan Kunio Ekiguchi Kodansha, Tokyo ISBN-087011-768-8 In Japan wordt bijzonder veel zorg besteed aan het verpakken van een geschenk. Er zijn een massa voorschriften en regeltjes die je moet volgen, wil je de etiquette respecteren. Zowel het geschenk als de verpakking zijn communicatie, en brengen dus een boodschap over. 'Verpakken, bedekken' wordt aangeduid met het woord 'tsutsumi', dat verwant zou zijn aan woorden die 'bescheidenheid, discretie, terughoudendheid' betekenen. Japanse verpakkingen komen dan ook vaak heel minimalistisch over, maar juist daarom misschien zo elegant.
Er zijn van die mensen die heel regelmatig een kijkje komen nemen op deze plek, èn die ook nog eens reageren, bijv. als er een lelijke taalfout in een bericht geslopen is, of als er een interessante aanvulling bij een bericht hoort. Hier één van die aanvullingen.
Maud Bekaert, een letterkapster van niveau, werkt momenteel een wel erg groots project uit ten voordele van kinderen met AIDS in Zuid-Afrika. In Damme zijn op dit moment letterkappers gratis in gekregen grote blokken arduin teksten van mensen van hier en ginder naar een ontwerp van Zuid-Afrikanen aan het kappen. Zij doen dat in een oude gemeenteschool en die is elke dag toegankelijk voor het publiek. De blokken zullen volgende zomer geveild worden ten voordele van de Zuid-Afrikaanse kinderen. Volgende zomer ook schrijft een zandkalligraaf in Zeebrugge in het strand voor hetzelfde doel. Meer info op http://www.bloggen.be/lettersinsteen/
En toevallig of niet: nog een bericht uit Damme! Ik citeer een persbericht. "In het middeleeuwse Stadhuis van Damme nabij Brugge (België) worden naar aanleiding van 10 jaar Damme Boekendorp 150 hedendaagse boekbanden tentoongesteld. De banden komen enerzijds uit de gerenommeerde Bibliotheca Wittockiana in Brussel en anderzijds uit particuliere collecties uit België, Frankrijk, Duitsland, Groot-Brittannië en Nederland. Curator van de tentoonstelling is mevrouw Annie De Coster, directeur van de Bibliotheca Wittockiana, bijgestaan door boekbandkunstenaar August Kulche. De 150 geëxposeerde boekbanden dateren allen uit de 21ste eeuw. Dat is een bewuste keuze, aldus Annie De Coster. Met de tentoonstelling willen we laten zien dat het maken van boekbanden een volwaardige kunstdiscipline is, waarbij materiaalkeuze en -kennis van essentieel belang is. De boekbinders maakten gebruik van diverse ledersoorten zoals kalfsleer, boxkalf, geitenleer, krokodillenleer, buffelleer, varkenssuède en andere. Ook heel aparte, soms exotische, materialen zoals rhododendronschors, polycarbonaat, bananenbladeren, leisteen, fineerhout, zijn naast diverse papiersoorten in de boekbanden verwerkt. De tentoonstelling Bibliotheca Wittockiana in het stadhuis van Damme is tot zondag 26 augustus 2007 dagelijks toegankelijk van 10 tot 12 uur en van 14 tot 18 uur. Er is een summiere catalogus beschikbaar. Info: Toerisme Damme, Huyse De Grote Sterre, Jacob van Maerlantstraat 3, 8340 Damme, +32 (0)50 28 86 10, www.toerismedamme.be." Allen daarheen!
Powerscourt Shopping Centre (Dublin) is een heel vreemd winkelcomplex: het is nu de hippe place-to-be in Dublin voor alles wat mode, design en antiek aangaat, maar het was vroeger een soort woonkazerne rond een grote binnenplaats, waar ook nog eens een groot, deftig herenhuis (compleet met staatsietrap en gesculpteerde deuren) in opgeslokt is. Elke halve vierkante meter brengt er geld op: op de overloop van het herenhuis brengt een meisje geflankeerd door twee stoelen haar blitse handtassen aan de m/v. We vonden er ook een winkel die de produkten van allerlei Afrikaanse projecten verkoopt, waaronder die van Wola Nani, een project dat mensen tewerkstelt die met HIV/AIDS leven. Wola Nani maakt heel mooie papier-maché schalen: ze zijn strak vormgegeven, en ze zijn prachtig bekleed met allerlei fel gekleurde repetitieve patronen uit reclamefolders of etiketten van voedingsmiddelen. Te bekijken op www.wolanani.co.za. Ook de website van de winkel zelf is de moeite waard (www.worlddesign.ie). Kijk zeker naar de produkten van Hanan Yanni Craft (ook uit Zuid-Afrika): frèle papier-maché theelichtjes in vrolijke kleuren.
Na augustus komt september, en september betekent: nieuw schooljaar. Dan gaat mijn papierplezierpetje weer wat vaker de kast in, en haal ik mijn docentenpetje weer boven. September, nieuw schooljaar. Nieuw schooljaar, nieuwe agenda. In augustus haal ik steevast bij AVA die éne agenda die van september van het éne jaar tot en met december van het volgende jaar loopt. Erg handig, want wanneer het oude schooljaar op zijn laatste benen loopt, heb je toch de eerste maanden van het volgende schooljaar al bij de hand. En halfweg het schooljaar, rond nieuwjaar, val je niet plots zonder agenda. Brepols is de uitgever, en het type agenda heet Bretime 2007-2008 (waarom bestaat er nog geen dergelijke Solidariteitsagenda?). Het formaat is handig klein, 14,8 cm op 21 cm, en het is géén schoolagenda. Hij is wel erg lelijk. Dit jaar heb ik de bordeauxrode gekocht, de allerlelijkste. Met des te meer plezier snijd ik het ding uit de omslag, en bedenk ik iets beters eromheen. Het moet een omslagje zijn dat een jaar lang dagelijks in een overvolle boekentas gepropt mag worden, dat dagelijks meerdere keren open en dicht geklapt wordt, waar ik een vol jaar lang met tevredenheid naar kijk, dat ik een vol jaar lang met plezier wil aanraken, èn dat ook nog een oogje heeft om altijd een vulpotloodje bij de hand te hebben. Als augustus eraan komt, is het dàt wat me bezighoudt. Binnenkort het resultaat op deze webplek.
Grote schoonmaak bij Atelier Plano, en ik krijg een krantenknipsel onder ogen van 01/12/2003: 'Memory Work: de heling der herinnering'. Het artikel gaat over een Zuid-Afrikaans project waarin mensen besmet met HIV/AIDS een doos samenstellen met persoonlijke voorwerpen, familieverhalen, brieven, ..., zodat hun kinderen later hun veel te vroeg gestorven ouders toch nog een beetje kunnen leren kennen, wat hen helpt wortelen in het leven, hen een geschiedenis en een identiteit geeft, hen helpt bij de rouwverwerking. Een kwartiertje surfen op het net leert mij dat dit project vrij uniek is. Er zijn heel veel sites die het over memory boxes hebben, maar ze gaan zowat altijd over het aanleggen van herinneringsdozen over mensen die al overleden zijn, niet over personen die besmet of ziek zijn en die zelf zorg dragen voor hun eigen overlevering. Een idee voor iedereen die met een mogelijk levensbedreigende ziekte te maken krijgt, of voor wie werkt met deze doelgroep? Atelier Plano is bereid mee te denken over de concrete vormgeving en uitvoering van een dergelijke doos. Meer info op: www.demorgen.be (alleen als je toegang hebt tot het archief; wie het artikel graag wil lezen kan van mij een papieren versie krijgen).
Om te beginnen greep de lancering van Harry Potter 7 plaats terwijl wij in Ierland waren! Niet te missen: om middernacht in de rij gaan staan tussen doodvermoeide kinderen en half geflipte volwassenen uit alle hoeken van de wereld ... En leesplezier is natuurlijk ook papierplezier. Verder: The Book of Kells: een manuscript van rond 800 na Chr., dat in Trinity College in Dublin getoond wordt: elke dag een bladzijde tekst en een bladzijde met een afbeelding. Plus een knappe tentoonstelling over de tijd waarin het gemaakt werd, de monniken die het maakten, de kleurstoffen, de boekbindtechniek, ... Veel informatie over The Book of Kells, inclusief schitterend beeldmateriaal vind je op http://www.bookofkells.ie/. De boekbindtechniek van The Book of Kells wordt in de tentoonstelling gedemonstreerd door Anthony Cains. Videomateriaal van demonstraties door Cains en andere gezaghebbende boekbinders kun je bekomen via http://wally.rit.edu/cary/CP_publications/CP_BB2000Videos.html.
Op vakantie mis ik mijn goed uitgeruste atelier natuurlijk wel. Maar er blijft gelukkig nog voldoende papierplezier over. Ik heb op reis altijd een mini-boekbindbox mee, die alles bevat wat ik nodig heb om miniboekjes te maken. Kleine blaadjes, kleine stukjes linnen, stukjes gaas, draad, naald, een minilijmpotje, kleine kartonnetjes, kleine restjes van schutbladen, van leeslinten, een klein vouwbeentje, een breekmesje, een klein penseeltje, een klein vodje. Ik heb dan ook genoeg aan een klein tafeltje en een lampje om heel mooie kleinigheidjes te maken. Het boekje op de foto meet 10 op 8 cm, en is gemaakt bij wijze van après-ski in de Vogezen. Het is bekleed met roze handgeschept papier dat glitterdeeltjes afkomstig van de judaspenning bevat, en het heeft schutblaadjes die zachtgrijs gekleurd zijn met de vouw- en dompeltechniek. In mijn rugzak had ik vorige week echter ook een voorraad origamiblaadjes mee, en een origamiboek. Ik ben nl. nog steeds op zoek naar de methode om die heel mooie schaal te maken. Verder was één van mijn plannen om boekhandels af te schuimen op zoek naar origamiboeken, in de hoop het vouwschema voor de bewuste schaal kant-en-klaar te vinden. Ik heb ontzettend veel gevouwen, en ik heb heel veel boekhandels gezien. Ik weet nog steeds niet hoe die schaal moet, maar mijn reisje was op papiergebied toch verre van vruchteloos ... Wat het rugzakboek betreft: niemand heeft geraden wat het was, maar collega Isabel heeft wel opgemerkt dat er moerbeibast aan te pas kwam. Dit levert haar een eervolle vermelding op.
Net terug uit vakantie gooi ik de gebruikte stadsplannen en wegenkaarten niet weg. Ze krijgen een tweede leven als kaftpapier voor schoolboeken, agenda's, schriften. Als het nieuwe schooljaar soms een beetje lastig valt, doet dit kaftpapier moeiteloos wegdromen naar andere, misschien betere oorden... Rara, waar ben ik op vakantie geweest? O ja, het raadselachtige object van het bericht van 25 juli was een rugzakboek: een aantal vellen papier met een Japanse binding in een omslag van moerbeibast gebonden en opgerold. Doorstaat de zwaarste rugzakreizen. Wel een klein beetje omslachtig als je snel de uren van de bus wilt noteren.
Rest ons nu alleen nog een strookje dubbelzijdige kleeffolie aan te brengen aan de uiterste rand van de bovenflap, zodat we de envelop moeiteloos kunnen sluiten zonder lijmpot bij de hand. De envelop is klaar. Het papier dat ik voor dit voorbeeld heb gebruikt, is het prachtige Taiwanese rijstpapier dat ook bruikbaar is voor de vouw- en dompeltechniek. Ik heb het voor deze envelop niet gevouwen, maar wel bevochtigd en met het penseel gekleurd. Door het papier eerst kletsnat te maken lopen de kleuren mooi in elkaar over. Om een adres op dit soort envelop te schrijven mag het papier natuurlijk niet te donker zijn. Is het dat wel, dan kun je er een witte adresklever op plakken, of zelf een klever maken met dubbelzijdige folie in een papiersoort die past bij de envelop. Wat betreft de frankering: op www.depost.be vind je alle informatie over formaten en tarieven.
We brengen nu een heel dun lijntje plastieklijm (pva) aan op de schuine kanten van de achterflap, zo dicht mogelijk bij de rand. We vouwen eerst de zijflapjes naar binnen, en leggen dan zorgvuldig de ingelijmde achterflap over de zijflapjes. Aandrukken vanuit het midden, om te vermijden dat de envelop scheefgetrokken wordt in deze fase. Als je geen echte pva in huis hebt, dan is Pritt Knutsellijm (in de witte flesjes) een heel goed alternatief: droogt snel, is gemakkelijk aan te brengen, blijft plastisch na het drogen, ... Is alleen wat duurder dan pva.
De twee volgende vouwen vormen de zijflapjes. Ook hier: niet te dicht bij het kaartje vouwen (laat toch aan beide kanten een halve cm speling). Let ook op de symmetrie: beide zijflapjes moeten ongeveer even breed zijn. Het is verder nog de bedoeling dat de envelop een rechthoek of een vierkant vormt, dus de vouwen moeten ook nog eens evenwijdig lopen (net zoals de vouwen die we gisteren maakten, trouwens). Daarna kunnen we het papier uit de hoeken (gevormd door de vouwen) wegsnijden. Eerst werken we de zijflapjes en de bovenflap af. We zetten het mes (scherp aub!) met de punt op de plaats waar de vouwen elkaar kruisen, en we snijden de hoeken eruit. We doen dit echter niet helemaal volgens de reeds gevormde vouwen, maar enigszins schuin, naar het midden toe. Als je voor deze drie flapjes ongeveer een halve cm naast de vouw, richting midden uitkomt, krijg je een mooie envelop. Zijflap en bovenflap zijn maar enkele centimeters breed, en als je een beetje ervaring hebt met papier, kun je dit gerust met de vrije hand proberen. De grote achterflap is veel breder, en die snijden we dus beter met de lat. Hier mikken we ongeveer 1 cm naast de vouw, naar het midden toe. Daardoor valt de bovenflap over de achterflap, en is de envelop goed afgewerkt.
Het is niet moeilijk om een envelop op maat te maken voor eender welk kaartje, briefje, ... Er komt zelfs niet veel meten aan te pas! Je begint met een blad twee maal zo hoog als het kaartje plus 1 à 2 cm, en 5 à 6 cm breder dan de breedte van het kaartje. We hebben maar vier vouwen nodig: de eerste twee lopen horizontaal, en vormen de achterzijde van de envelop en de flap die de envelop zal sluiten. Let op: vouw niet tè dicht bij het kaartje; het moet immers gemakkelijk in en uit de envelop kunnen schuiven.
Nog een variatie vergeten: je kunt een origami of een ander afgewerkt produkt (bijv. een envelop, een zakje, ...) maken met een wit blad, het dan onderdompelen in water, en dan zijdeverf laten opslorpen. Het effect van 'eerst vouwen, dan kleuren' is helemaal anders dan het effect van 'eerst kleuren, dan vouwen'.
Een monkellachje volstond niet meer toen de inkopen voor het avondeten aan de beurt waren. Tonijnfilets zouden het worden, maar niet in olie, want daar word je zo dik van. Even zoeken, en daar waren ze: 'filets de thon, au naturel'. In het Nederlands: 'tonijnfilets, met natural'. Je houdt het toch niet voor mogelijk. Wat 'natural' is hebben we niet ontdekt, maar ze zijn wel lekker.
Mijn goede vrienden van de Carrefour bezorgen mij regelmatig een monkellachje, en soms een schaterlach. Een monkellachje kreeg ik van de servetjes die ons 21-juli-ontbijt moesten opvrolijken: het waren servetjes met 'trois plis'. Ik begrijp dit als 'drie lagen', wat zoveel betekent als 'baby- en peuterproof'; de kinderen mogen al eens een beker melk over het hoofd zien bij het grijpen naar nog een croissantje, het servetje kan dit wel aan ... De Carrefour houdt meer van origami, want 'trois plis' betekent voor de vertaler-van-dienst: 'drie vouwen'. Ik heb er nog maar twee gevonden ...
Gentse Feesten, en dus niet veel tijd en geduld voor papierplezier. Plastiekplezier dan maar: in plaats van al die gebruikte drankbekertjes weg te gooien: je scheurt je plakkerige bekertje in reepjes, je geeft alle reepjes een twist in één richting, en als je het op je vingertop zet en ertegen blaast heb je een molentje dat draait... Maar papier vind ik toch leuker, hoor.
Waar vind je in hemelsnaam dat papier dat veel water kan opnemen en dat nat toch niet scheurt? Een aantal Chinese en Japanse papiersoorten zijn geschikt voor deze technieken. Een papiersoort die voldoet aan de twee vereisten, betaalbaar is (zo'n halve per meter, breedte 45 cm), en vrij gemakkelijk te verkrijgen, is het 'Palace Museum Drawing, Writing Paper' uit Taiwan. Deze papiersoort vind je bij Schleiper en bij De Gouden Pluim, verpakt in een plastieken wikkel met het etiket dat op de foto staat. Ik vermoed dat je ook kozo-papier kunt gebruiken voor deze techniek, maar ik heb het zelf nooit geprobeerd, omdat ik kozo veel te mooi vind om te kleuren. Kozo is Japans papier, vrij duur, te koop in grote vellen van 70 cm op 120 cm of 70 cm op ong. 165 cm, wit of naturel. Als ik het me goed herinner is 'kozo' het Japans voor 'moerbei', en is dat dus papier dat gemaakt is uit moerbeivezels.
Voor deze derde variatie heb je een overschotje van een dikke buis nodig (lengte ongeveer 50 cm, diameter 20 cm of meer, te koop in de bouwmaterialenhandel, of soms wel eens te krijg op een werf). Je neemt een blad dat veel water kan opnemen en dat nat toch niet scheurt. Je kleeft één hoekje vast met tape aan de bovenzijde van de buis. Met een bolletje sterke katoendraad leg je een lus bovenaan de buis, over het vastgetapete hoekje. Je wikkelt de katoendraad strakt rond de buis en het papier (windingen ongeveer 1 cm uit elkaar). Na een vijftal windingen schuif je het reeds ingebonden papier naar boven, zodat de windingen tegen elkaar liggen, en het papier een regelmatig vouwpatroon krijgt. Zo wikkel je verder tot het hele blad 'ingewikkeld' en gevouwen is. Je maakt dan het blad kletsnat (bijv. met de plantenspuit), en je brengt één of twee kleuren zijdeverf aan. Leg een krant onder de buis om weglekkende verf op te vangen, en wacht (zéér geduldig...) tot het hele blad kurkdroog is (kan wel enkele dagen duren, jawel). Pas dan mag je de katoendraad losmaken, en het blad heel voorzichtig openvouwen. Geloof me: je dag kan niet meer stuk!
Mijn reisje naar Ierland bracht niet alleen Zuid-Afrika in the picture, maar ook Japan. Bij mijn zoektocht naar origamiboeken heb ik èlke boekhandel die ik tegenkwam ondersteboven gekeerd (eindeloze bewondering voor het geduld van mijn reisgenoot heb ik). Wat betreft origamiboeken heeft dit niets opgeleverd, maar er zijn wel enkele andere pareltjes te voorschijn gekomen. Mijn reisje was meteen geslaagd. Klaar voor enkele weken Japan? 
Gentse Feesten, en dus niet veel tijd en geduld voor papierplezier. Plastiekplezier dan maar: in plaats van al die gebruikte drankbekertjes weg te gooien: je scheurt je plakkerige bekertje in reepjes, je geeft alle reepjes een twist in één richting, en als je het op je vingertop zet en ertegen blaast heb je een molentje dat draait... 
