ENKELE TOPICS ROND SUCCESSIEPLANNING VOOR HET MENTAAL GEHANDICAPTE KIND.
1.
Op vlak van erfopvolging en verzorging en opvang na hun overlijden, steken bij ouders van een mentaal gehandicapt kind vaak vele vragen de kop op.
-Wie zal voor ons kind zorgen als wij er niet meer zijn ?
-Wie beheert het vermogen dat wij ons kind nalieten en dat uiteraard in de allereerste plaats moet dienen om de nodige zorgen en behoeften van het kind te bekostigen ?
-Hoe kan er in geval van overlijden nadien van het kind zelf nog beschikt worden over het resterende vermogen (bijvoorbeeld ten gunste van broers, zussen, zorgverstrekkers, ) ?
-Breng ik de rechten op welbepaalde tegemoetkomingen door de overheid niet in het gedrang door het kind een aanzienlijk vermogen te doen toekomen ?
-
2.
Bij leven van de ouders is er eigenlijk geen noemenswaardig probleem : zolang het kind minderjarig is, zijn de ouders de wettelijke beheerders van het vermogen van het kind en zulks alleszins tot diens 18de levensjaar.
Daar waar de minderjarigheid in principe met het worden van 18 jaar overgaat in meerderjarigheid, kan dit statuut verlengd worden : men spreekt dan van verlengde minderjarigheid. Op die manier blijven de ouders bij leven ook ná de achttiende verjaardag van het kind de wettelijke vertegenwoordigers van het kind. Meer nog, het kind blijft zelfs aan het ouderlijk gezag onderworpen.
Naar erfopvolging toe, is het in dit verband belangwekkend om aan te stippen dat dit statuut de verlengd minderjarige niet toelaat om een testament uit te schrijven.
Dit statuut zal tenslotte enkel toegekend worden aan zeer zwaar gehandicapte personen met een handicap die hun belet hun vermogen zelf te beheren.
In de andere gevallen kan aan het kind ook een voorlopige bewindvoerder toegevoegd worden.
Het kind zelf behoudt hierbij nog een zekere vrijheid; naar erfrechtelijke aspecten toe, is het in deze van belang om te weten dat het aankopen van een onroerend goed of het aanvaarden van een schenking onderworpen is aan de machtiging van de Vrederechter.
3.
Vraag is natuurlijk wie deze taken van vertegenwoordiging en beheer op zich neemt na het overlijden van de ouders of één van de ouders.
De ouders kunnen in een testament of via een door de Vrederechter gehomologeerde verklaring beschikken over wie na hun beider overlijden voogd van het kind wordt. Het zal dan deze voogd zijn die de erfenis van de ouders voor rekening en in het belang van het kind - weliswaar onder voorrecht van boedelbeschrijving - kan aanvaarden.
In geval van overlijden van één ouder, is de andere ouder verder gemachtigd om het kind te vertegenwoordigen en het vermogen te beheren.
Voor sommige beheersdaden in verband met goederen die het kind van de eerst overleden ouder erfde, zal de langstlevende ouder zich moeten richten tot de Vrederechter.
Om dergelijke omslachtige of vervelende procedures te vermijden, kan het nuttig zijn het huwelijkscontract van de ouders tijdig aan te passen (toevoeging van een beding van aanwas ?).
4.
Er kan zich een scenario voordoen waarbij het mentaal gehandicapte kind een gedeelte of het gehele vermogen van zijn of haar ouders erft, doch waarna het zelf niet kan beschikken over de toekenning van de eigen nalatenschap aan andere dan zijn of haar wettelijke erfgenamen.
Zo kan het voorkomen dat een restlegaat na overlijden van het minderjarige kind naar de wettelijke erfopvolgers gaat en niet naar andere personen die na overlijden van de ouders de zorg over het kind op zich namen.
Welnu, bij testament kunnen de ouders vooraf bepalen dat het mentaal gehandicapte kind weliswaar zijn of haar volledig erfdeel bekomt, doch dat de rest, bij overlijden van het kind zelf, toekomt aan een bepaalde persoon of zelfs een bepaalde instelling (Fideïcommis de residuo).
Fiscaal voordeel hierbovenop is (onder meer) dat de tweede begiftigde erfrechtelijk én fiscaal geacht wordt het vermogen rechtstreeks te hebben verkregen van de oorspronkelijke erflater.
5.
Op vlak van fiscaliteit kan nog worden aangestipt dat indien voldaan aan bepaalde voorwaarden de gehandicapte bepaalde vrijstellingen kan genieten van de heffing van successierechten.
6.
Bij wege van besluit kan gelden dat in verband met de erfopvolging van en voor een mentaal gehandicapt kind verschillende factoren een rol spelen :
-emotionele factoren : wie zal voor mijn kind zorgen als ik er niet meer ben ? Hoe zal dit worden betaald ?
-burgerrechtelijke factoren : Wie zal mijn kind juridisch vertegenwoordigen als ik er niet meer ben ?
-sociaalrechtelijke factoren : breng ik de verschillende uitkeringen voor mijn kind niet in het gedrang wanneer het bepaalde vermogensbestanddelen of een geheel vermogen erft ?
-fiscale factoren : hoe kan ik ervoor zorgen dat de erfopvolging fiscaal interessant is voor mijn kind ?
Buiten kijf staat dat één regeling waarin AL deze aspecten volledig aan bod kunnen komen eenvoudigweg niet bestaat.
De ouders zullen zelf moeten bepalen welke factoren voor hen het zwaarst doorwegen; in de uit te werken regeling die per definitie steeds maatwerk betreft zal dan uitgegaan worden van de voor de ouders belangrijkste premisse.
Subsidiair kunnen andere factoren uiteraard aan bod komen.
