Op hun terugtocht van Antiochië naar Syrië passeren Paulus en Barnabas bij gemeenschappen die ze eerder hadden gesticht.
Ze bemoedigen er de mensen om vol te houden in de goede ingesteldheid.
Ze beseffen dat het volhouden in de praktijk van het rijk van God geen lachertje is.
Ze doen zelfs meer. Ze stellen oudsten aan. (Wij kennen dat hier van de protestantse gemeenschappen
waar die oudsten nog steeds functioneren binnen hun gemeenschappen).
Het zijn mannen met een zeker gewicht, mensen met gezag die door hun voorbeeldig gedrag de gemeenschap tot inspiratie zijn.
We merken hier reeds een zorg voor een beginnende organisatie van de christengemeenschap.
De oudsten dienen te waken over de koers die de gemeenschap vaart.
Het kan niet zomaar alle kanten uit. Er dient over gewaakt dat die gemeenschap op de juiste koers blijft varen.
Koersvast op het evangelie. Het leven zoals Jezus het zijn leerlingen heeft opgedragen gaat niet zonder inspanning.
Telkens weer moet die levenshouding ingeprent worden.
Het was toen niet anders dan vandaag.

En ook tussen de gemeenschappen onderling waren er destijds allerlei spanningen. Meningsverschillen, zeg maar conflicten, tussen Paulus en de leiders van de gemeenschap te Jeruzalem. Er waren namelijk verschillende fracties binnen de christelijke beweging. Mensen met een verschillende achtergrond. Er waren er die uit het jodendom afkomstig waren en anderen die daar helemaal geen uitstaans mee hadden, die helemaal niets moesten weten van al die zaken waar die joden wél bleven aan hechten: reinheidswetten, voedselwetten, besnijdenis. Hoe konden die verschillende gemeenschappen onder elkaar het liefdesgebod van Jezus waar maken?

Het liefdesgebod mag dan mooi en aardig klinken, het dient geactualiseerd te worden in telkens nieuwe situaties. En het betekent niet per se dat alles koek en ei is. Ook toen zijn die verschillende christengemeenschappen eigen wegen gegaan, met respect voor elkaars verschillende culturele eigenheid. De christenen die uit het jodendom afkomstig waren bleven trouw aan de joodse gebruiken, de christenen die uit de heidense wereld kwamen waren daarvan vrij gesteld. Zo was het bepaald door het allereerste concilie in Jeruzalem omstreeks het jaar 50. Liefde betekent niet dat we met z’n allen hetzelfde doen en denken. Liefde respecteert juist de eigenheid van de ander. Liefde schept ruimte voor verscheidenheid.

Het is vandaag niet anders. Wij leven in een totaal andere cultuur. We zijn volop bezig met kerkstructuren die dienen aangepast te worden aan het nijpend personeelstekort. Schaalvergroting heet het. En schaalverfijning. Dat laatste betekent dat we blijvend alert dienen te zijn voor de kwaliteit van onze plaatselijke geloofsgemeenschappen. Het liefdesgebod van Jezus blijft dan ook heel actueel. Het staat haaks op een van toonaangevende houdingen die onze cultuur aanprijst. Ook aan jonge mensen. We hebben geleerd op te komen voor onszelf. Het is een van de pijlers van onze samenleving geworden. Het is belangrijk je eigen belangen te behartigen. Er oog op houden dat je niet tekortgedaan wordt en onmiddellijk te protesteren wanneer je meent dat dit het geval is. Het levert je niet alleen feitelijk iets op, het levert je bovendien ook nog respect op. Je geldt dan als iemand om wie men niet zomaar heen kan, iemand die zijn waarde kent, en dat stimuleert anderen om hem of haar naar waarde te schatten. Wie zich in het hoekje laat zetten heeft dat enkel aan zichzelf te wijten. Eigen schuld, dikke bult.*

Maar ook op grote schaal doet zich een gelijkaardige verschuiving voor in de waardeschaal. Het heet dat we terecht gekomen zijn in een onbarmhartige samenleving, waar alles er erg zakelijk aan toe gaat. Kijken we maar naar de zorgverlening: alles wordt functioneel bekeken en geregeld. Er blijft helemaal geen tijd over voor de informele babbel, hoe kort ook.

En breder maatschappelijk. Er heeft zich een gevoel van onveiligheid verspreid. We leven in een onherbergzame wereld. Mensen klagen over de kilheid van onze samenleving, de verruwing. De aanslagen die zich de laatste tijd onder jongeren afspelen zijn daar allicht niet vreemd aan.

Het enige geloofwaardige antwoord is de menselijke aanwezigheid van betrouwbaarheid, van eerlijkheid, van radicaal respect voor de medemens, wie hij/zij ook is. Christenen kunnen bijdragen tot de kwaliteit van het samenleven in deze cultuur. Niet in zeemzoeterige beschouwingen waarbij de ogen wegdraaien naar rondvliegende engelen. Maar door middenin deze samenleving consequent betrouwbaar te zijn. Niet het eigen voordeel voorop plaatsen. Voorrang geven aan wie het meest noodlijdend is.

Liefde is geen zoethoudertje. Liefde is een levensstijl die niet zichzelf zoekt. Maar die bereid is, telkens weer een nieuw begin te maken. Met een menswaardige samenleving. Niet de eigen zakken vullen. Maar het belang van het geheel voorop.