"Vandaag is het schriftwoord dat u gehoord hebt in vervulling gegaan."  Met die uitspraak maakte Jezus zijn dorpsgenoten in de synagoge van Nazaret duidelijk dat de woorden van de profeet Jesaja, die hij had voorgelezen, in zijn ogen geen verleden tijd waren, geen verhaal van vroeger dat definitief voorbij is. Integendeel: hij haalde die tekst naar zich en naar zijn toehoorders toe, hij actualiseerde hem en hij maakte zijn verbaasde dorpsgenoten duidelijk dat die oude profetische woorden, die in de sacrale joodse boeken jarenlang een sluimerend bestaan hadden geleid, nu eindelijk werkelijkheid werden. En wel in en door hem, in en door zijn boodschap en zijn manier van leven. Maar dan wel op voorwaarde dat zijn toehoorders die boodschap ook wilden horen, verstaan en aanvaarden en dat zij ze in hun leven handen en voeten wilden geven.
De tekst van Jesaja die Jezus had voorgelezen was meteen ook zijn eigen beleidsverklaring en levensprogramma. Hij onthulde er zijn ware identiteit mee. Ook hij was van Godswege gezonden, gezalfd met Gods Geest. Hij was de profeet bij uitstek. Hij was heilig omdat hij opkwam voor de heilige rechten, maar ook voor de heilige plichten van ieder mens tegenover zijn naaste. Hij leefde verbonden met zijn volk, tussen de mensen, geïncarneerd (een mens van vlees en bloed) in deze wereld. Door die manier van leven liet hij zien wie God is en hoe God omgaat met ons: als een God-van-mensen.

De toehoorders in de synagoge van Nazaret zaten met hun mond wijd open van verbazing en bewondering naar Jezus te luisteren. Ze betuigden hem hun instemming. Eindelijk was voor hen, in hun godvergeten dorp in de afgelegen provincie Galilea, een periode van heil aangebroken. God was ook hen eindelijk genadig! En ze waren trots dat iemand uit hun dorp (de zoon van Jozef, de timmerman!) opgenomen was in de eregalerij van de grote profeten. Ze droomden er al van 'samen met hem op de foto' te mogen, te delen in zijn roem en daar voordeel uit te halen.
Maar al snel volgden de ontnuchtering en de woede. Want in het commentaar dat Jezus op de Schriftlezing gaf, legde hij uit hoe hij zijn roeping als profeet wilde gaan beleven. Aan de hand van twee voorbeelden van bijbelse profeten maakte hij zijn toehoorders duidelijk dat hij het heil dat hij van Godswege kwam aanbieden niet zou beperken tot zijn eigen vaderstad, zelfs niet eens tot het joodse volk.
Dat Jezus in zijn programmaverklaring bekend maakt dat hij Gods heil wilde gaan aanbieden aan mensen die niet tot het eigen volk behoorden, dat was er voor de dorpsgenoten van Jezus te veel aan. Zij werden zo kwaad, dat ze hem niet alleen uit hun dorp verjoegen, maar hem zelfs wilden doden.

Ook nu nog worden Jezus’ woorden gericht tot mensen zoals wij die vandaag het evangelie lezen. Het zijn zaadkorrels die we moeten uitstrooien om ze – ook na twintig eeuwen – vrucht te laten dragen. Ook nu nog roept Jezus mensen op zijn voorbeeld en zijn levensprogramma te volgen.
Het is een wat simpele gedachte, maar mocht Jezus nu terugkomen, dan zou hij zeker kritische opmerkingen maken over de vervreemdende manier waarop wij bezig zijn onszelf voorbij te rennen door onze jachtige levensstijl, waarbij we dingen najagen die ons niet echt gelukkig maken en vergeten écht te leven. En mocht Jezus terugkomen, dan zou hij vooral ook heel wat van ons gemeenschappelijk gedrag kritisch keuren: de manier waarop we in onze samenleving en in de wereld omgaan met fenomenen als geweld, oorlog en vrede, met verdeling van de rijkdommen van deze aarde, met het milieu, met de gastvrijheid of (ter gelegenheid van de ‘week van de eenheid’) met de verdeeldheid onder de christenen…

Laten we ons in deze viering open stellen voor de profetische boodschap van Jezus. En laten wij die boodschap aansluitend ook uitdragen naar onze omgeving en naar de wereld waarin wij leven. En beginnen we alvast met in deze eucharistieviering een teken te stellen: samen brood breken en delen van het nieuwe verbond, van die nieuwe wereld zoals God die voor ons wil en waartoe Jezus ons heeft opgeroepen.

Jos Smeets, o.p