Jubileumnummer:  50 jaar Mens & Vogel

Persbericht: Vogelbescherming Vlaanderen

Tot omstreeks 1960 werd de natuur als een onuitputtelijke bron beschouwd.

Er was geen ruimtelijke ordening, geen wet op het natuurbehoud, de jaarlijkse vangst van miljoenen vogels was toegelaten, insecticiden werden overvloedig gebruikt, de meeste stand- en trekvogels dienden als schietschijf voor jagers, …

Tot dan stond ook de veldornithologie in haar kinderschoenen. Het waarnemen van vogels in de natuur gebeurde door enkelingen en het gebruik van een verrekijker om vogels te observeren, was onbekend in brede lagen van de bevolking. In die omstandigheden was er veel persoonlijk inzicht en moed nodig om op te komen voor de bescherming van de vogels en hun leefgebieden.

De stichters van de georganiseerde vogelbescherming waren echte pioniers en in België begon het in 1922.

Negentig jaar geleden werd het Belgisch Verbond voor de Bescherming van de Vogels (BVBV) opgericht door Antonia de Smet de Nayer (1874-1949).

Ze was geboren in Gent in een oude, aristocratische familie.

Door haar huwelijk met Markies de Pierre bekwam ze de Franse nationaliteit en ging ze ook op een kasteel in de Auvergne in Frankrijk wonen. Ze werd gestimuleerd door de Franse professor Legros – die in Frankrijk 1508 ‘toevluchtsoorden voor vogels’ oprichtte – om ook in België een vereniging voor Vogelbescherming te stichten.

Het BVBV werkte nauw samen met tal van organisaties voor dierenbescherming.

De activiteiten richtten zich vooral tégen de massale vogelvangst in België en vóór de oprichting van ‘toevluchtsoorden voor vogels’. Dit waren private domeinen waarvan de eigenaars zich verbonden er niet te jagen en waar veel aandacht uitging naar wintervoedering , nestkasten en passende aanplantingen. Zelfs openbare parken kregen dergelijk statuut.

In 1937 verkreeg het BVBV rechtspersoonlijkheid als ‘vereniging zonder winstoogmerk’.

De Markiezin nam deel aan alle internationale congressen over ornithologie en was in 1948 aanwezig op de stichtingsvergadering van de ‘Internationale Unie voor Natuurbescherming’ (UICN).

Jubileumuitgave

Ter gelegenheid van de 10^de verjaardag van Vogelbescherming Vlaanderen vzw en de 50^ste

jaargang van haar driemaandelijks tijdschrift ‘Mens en Vogel’ wordt teruggekeken op 50 jaar vogel- en natuurbescherming in België en Vlaanderen.

Als je als lid of lezer van ‘Mens & Vogel’ interesse hebt in deze exclusieve uitgave, schrijf dan 5 euro (verpakkings- en verzendkosten) over op rekeningnummer 001-4098773-17 van Vogelbescherming Vlaanderen met als vermelding “Jubileumnummer”.

De fotoreeks hieronder van Wim  beeldt achtereenvolgens baardman, blauwborst, huismus, winterkoninkje en pimpelmees af.

08-05-2013 om 00:00 geschreven door birdy

Geoorde futen zijn dol op afwisseling. Ze bouwen hun nest dáár waar het ze uitkomt en dat kan elk jaar weer een andere plek zijn. Soms vormen ze een kolonie (van 10 tot 20 broedparen), soms niet. Af en toe eten ze een tijd lang enkel insecten, dan weer maanden na elkaar alleen vis, want futen wijn weergaloze duikers.

De geoorde futen die in onze gematigde streken overwinteren, zijn trekkers.

De meeste fuutachtigen hebben uitgestrekte watergebieden nodig om met succes te broeden, maar de geoorde fuut is een uitzondering.

Deze bijzonder fraaie vogel, die niet veel groter is dan de dodaars, verlangt naar rietomzoomde zoetwatermeren, heidevennen, sloten, vijvers en brakke lagunes. Kortom zijn voorkeur gaat naar ondiepe plassen met zowel onder water en langs de oever, als drijvend op het wateroppervlak een rijke begroeiing van waterplanten . Dergelijke plassen hebben dikwijls zeer weinig open water.

De geoorde staartloze fuut is in prachtkleed te herkennen aan de zwarte hals, de waaiervormige goudgele oorpluimen en de koperkleurige flanken. Tijdens het baltsvertoon worden de kopveren kuifvormig opgericht.

Het hoog voorhoofd met puntige kruin, het opvallend rode oog en een iets opgewipte puntige en slanke snavelpunt onderscheiden het dier in winterkleed van de kuifduiker.

De lichaamslengte wisselt van 28 tot 34 cm; de spanwijdte varieert van 56 tot 60 cm en het gewicht schommelt tussen 250 en 350 g.

Vanuit de lucht valt niet veel gevaar te vrezen, maar in de ondiepe plassen met weelderig tierende waterlelieslierten en snel woekerende waterpest liggen wel vaker snoek, meerval of otter op de loer.

De vogel brengt een gekwetter met hoge schelle fluittonen en is ’s winters zwijgzaam.

Buiten het broedseizoen houdt de geoorde fuut zich meer op in open water en ’s winters trekt hij ook in gering aantal langs onze kust door.

De kleine behendige duiker eet visjes, kreeftjes en kleine schaaldieren, maar geeft de voorkeur aan insecten, larven en ander voedsel, dat hij van het wateroppervlak en de planten plukt.

Sedert het midden van de vorige eeuw is het broedgebied van de geoorde fuut in noordelijke en westelijke richting uitgebreid.

Tijdens de broedperiode heeft de geoorde fuut grote belangstelling voor meer beschutte en intieme plekjes. Als voorzichtige vogel kiest hij voor het samenzijn in gemengde kolonies.

Hij broedt graag in gezelschap van kokmeeuwen en sterns. Dat zijn immers uitstekende waakvogels, die hun eigen veiligheid en dus meteen ook die van hun medebroeders in de gaten houden.

In het voorjaar vertonen de paren een gevarieerd baltsgedrag, waaronder een ‘pinguïndans’ die overeenstemt met die van de gewone fuut.

Mannetje en vrouwtje zijn monogaam. Ze sluiten een huwelijk voor tenminste één seizoen.

Gewoonlijk vindt de paarvorming zijn beslag tijdens een foerageerstop tijdens de voorjaarstrek.

De bruiloft van de geoorde futen is echt een behaaglijk en intens feest.

Beide partners mogen elkaar dan al wel gevonden hebben, in het broedgebied spelen ze alsof ze elkaar nu echt voor het eerst ontdekken.

Trots zwemmen ze om elkaar heen met opstaande kuif en opeens lijkt het wel of ze een wedstrijdje snel zwemmen houden. De halzen gestrekt en laag boven het water, peddelen ze snel naast elkaar voort. Dan komt het moment dat het mannetje zijn rugveren bolt en als een slagscheepje achter zijn geliefde aanzit, die rechtop en met gekromde hals en gestreken kuif voor hem uit door het water wipt.

Luid roepend komen ze vervolgens op elkaar af, alsof ze mekaar, borst aan borst, de mantel willen uitvegen. Ze willen gewoon voor elkaar niet onderdoen en even later gaan ze watertrappelend en naast elkaar in pinguïnhouding door het water.

Na al dit ceremonieel geweld begint de inleiding tot de huwelijksvoltrekking.

Samen gemoedelijk en dobberend op het water, de kopjes dicht bij elkaar, wordt de huwelijksgelofte uitgewisseld. Dan wordt er toilet gemaakt en geven de vogels elkaar tedere kusjes door de snavels tegen elkaar aan te tikken. Beide partners zingen tijdens het hoogtepunt van de bruiloft hun copulatieduet.

Het nest, dat bestaat uit een stapel opgehoopte waterplanten, in het ondiep water tussen rottende plantendelen en riet verankerd (vaak in kolonies bijeen), bevat 3 tot 4 eieren die na 3 weken uitkomen. Zowel het vrouwtje als het mannetje broedt, waarbij ze elkaar geregeld aflossen. Bij het verlaten van het nest, om naar voedsel te zoeken, worden de eieren afgedekt.

Een leuke filmopname van Stichting Natuurkanaal

http://www.youtube.com/watch?v=2zfRR_AKXuI

03-05-2013 om 16:00 geschreven door birdy

Geraadpleegde bronnen: Meer plastic dan plankton – Bart Aerts / Koppen: Noodzee vol plastic / TEDxtalk

Vlaamse onderzoekers hebben 5 000 m diep in zee microplastics ontdekt.

Een wetenschappelijke wereldprimeur voor professor milieutoxicologie Colin Janssen en professor mariene biologie Ann Vanreusel van de Gentse universiteit.

Tijdens jarenlang onderzoek vonden wetenschappers ook in de Noordzee steeds meer plastic.

Ieder jaar kan je langs onze 67 km lange kustlijn per km strand 100 kg afval vinden.

Vooral plastic: zakjes, flesjes, dopjes, lollystokjes, bekertjes, … achtergelaten door achteloze toeristen of aangespoeld vanuit zee.

Ook stukjes touw van visnetten, vislijnen en de inhoud van vuilniszakken overboord gekieperd van op schepen.

Recent verzamelden duizend vrijwilligers in één dag 6 ton afval langs onze kust tijdens een wereldwijd georganiseerde strandopruimactie.

Plastic doodt dieren

Een dwergvinvis die twee maanden geleden uitgehongerd stierf op het strand in Nieuwpoort had wellicht nog wekenlang rondgezwommen. Eten kon niet meer, want 4 grote plastic zakken blokkeerden zijn maag.

Eén van die zakken – een plastic broodzak uit Engeland – had als opschrift: “Gelieve te recycleren”.

Kan het nog cynischer?

Ook zeevogels sterven massaal door plastic omdat ze de felgekleurde, kleine stukjes op het water voor voedsel aanzien.

In een laboratorium van het Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek (INBO) bracht een dissectie van een Noordse stormvogel – familie van de albatros – aan het licht dat het dier 30 stukjes plastic had gegeten.

Ieder jaar vinden vrijwilligers op onze stranden tot 200 dode Noordse stormvogels.

Overal in Europa dissecteren wetenschappers deze vogelsoort om het probleem ‘plastic’ in kaart te brengen: 97% van de vogels heeft plastic in de maag!

Als je de gemiddelde maaginhoud van een Noordse stormvogel naar menselijke proporties zou omzetten, dan hebben wij een brooddoos vol plastic binnengespeeld.

Ieder jaar sterven door verstikking of verstrikking wereldwijd naar schatting 1.5 miljoen zeedieren door plastic: zoogdieren (130 aangespoelde dieren in 2012, waarvan de meerderheid bruinvissen), vogels en schildpadden.

Verse mosselen

De grootste vervuiling (80%) is bijna onzichtbaar. Plastic breekt amper of niet af.

Na verloop van tijd ontstaan door zon en zout, door licht en golfslag minuscule stukjes plastic – daarom microplastics genoemd – die versnipperd overal in het milieu voorkomen.

Zo dringen die partikels door tot in de hele voedselketen.

Professor Colin Janssen bestudeert met zijn onderzoeksteam al jarenlang microplastics.

Recent ontdekte hij dat er ook in het weefsel van een mossel microscopisch kleine deeltjes plastic zitten. Wie 1 kg mosselen eet, krijgt 600 deeltjes microplastics mee binnen.

Al is het niet levensbedreigend, gezond of wenselijk is het ook niet.

Zelfs wie nooit op het strand afval achterlaat of rotzooi in zee loost, gaat daarom nog niet vrijuit. In heel wat ‘good feeling’ bezorgende verzorgingsproducten zitten ook van die kleine verderfelijke bolletjes: shampoo, bodylotion, tandpasta, scrubzeep en lipgloss.

Telkens we ze gebruiken, spoelen we massa’s microplastics naar zeeën en oceanen die ’s werelds grootste stortplaatsen van kunststoffen worden, daar deze niet worden uitgefilterd door de waterzuiveringstations en door de mazen van de (opvang)netten glippen.

Op sommige plaatsen is de concentratie plastic al groter dan de aanwezige plankton!

Men telt 100 tot 300 plasticdeeltjes/kg sediment in de zeebodem.

Happy news?

Een 19-jarige Nederlandse student lucht- en ruimtevaarttechniek aan de universiteit van TU Delft heeft een plan om de oceanen zo goed als plasticvrij te maken.

Samen met 50 collega-ingenieurs is Boyan Slat nu op zoek naar financiering. Als er niet snel iets gebeurt, dobbert er tegen 2020 liefst 7.25 miljoen ton plastic in onze oceanen rond.

Met de huidige technieken grote schepen die met brede netten de oceanen afvaren zou het 790 eeuwen duren om al die rotzooi op te ruimen.

Volgens Boyan Slat kunnen de oceanen zichzelf uitzuiveren in amper 5 jaar.

Al dat plastic drijft dankzij stromingen naar 5 plaatsen ter wereld, waar enorme ophopingen ontstaan. Daarom bedacht de creatieveling een systeem dat bestaat uit een verankerd netwerk van drijvende armen en verzamelplatforms. In plaats van de oceanen af te schuimen maakt het systeem gebruik van de oppervlakstromingen om het plastic via de drijvende armen, die werken als een enorme trechter, naar verzamelplatforms te laten drijven.

In die verzamelstations wordt het plastic – dankzij zon- en getijdenenergie – gescheiden van plankton, gefilterd en opgeslagen om vervolgens te worden gerecycleerd. Omdat de armen enkele meters diep reiken, worden ook microscopisch kleine deeltjes opgevangen en doordat er geen netten zijn, raken vissen en andere zeefauna er niet in verstrikt.

Toen Boyan als fervent duiker in Griekenland op een bepaalde plek vaststelde hoe zwerfplastic het milieu, de fauna en de flora in onze oceanen om zeep helpt, besloot hij in te grijpen.

The Ocean Cleanup, zoals het project heet, zou zelfs winstgevend zijn.

Als al die opgeruimde troep kan worden verkocht, levert dat 500 miljoen $ op. Dat is meer dan het hele project zou kosten, al is de haalbaarheidsstudie nog maar voor een kwart af.

Het systeem komt op 5 strategische punten ter wereld te liggen, waar getijdenstromen enorme ophopingen veroorzaken.

TEDxDelft “How the oceans can clean themselves” – Boyan Slat

http://www.youtube.com/watch?v=ROW9F-c0kIQ&feature=youtu.be

Wie even een kijkje wil nemen op de website van de idealist, kan onderstaande weblink aanklikken

http://www.boyanslat.com/plastic4/

Eerder verscheen op dit blog ook al een bijdrage over de natuurschade die de plastieken rommel aanricht:

19/08/12 – Vaarwel plastic, welkom shrilk!

28-04-2013 om 15:50 geschreven door birdy

Het mannetje van de geelgors is zijn territorium zeer trouw en kan jaren na elkaar op een vaste plek – meestal een hoge zangpost – zijn lied verkondigen.

Weinig vogels zingen op een zomerdag in de hitte van de middag, maar de geelgors zingt zijn vrolijke zang de hele dag en zomer door. Het wijsje bestaat uit een herhaling van scherp metalige noten, gevolgd door iets in volume toenemende uitroep of triller.

Geelgorzen zijn algemeen voorkomende vogels in kleinschalige cultuurgebieden, langs bosranden, struikenrijke heidevelden, jonge dennenaanplant, … in vooral open grazige stroken met lage begroeiing en weinig hoge bomen.

In agrarische gebieden zijn ze afgenomen door het verlies van heggen en vooral het verlies van wintervoedsel; stoppelvelden en hooimijten zijn nu zeldzaam.

Het mannetje heeft een helder gele kop met donkere strepen; een dunne bovensnavel en een forsere ondersnavel; een fletse vlek op de wang. De borst en bovendelen zijn kastanjebruin met zwarte en rossige strepen; de flanken zijn roestkleurig en de gele onderkant vertoont eveneens een lichtbruin strepenpatroon. De roodbruine stuit loopt uit in een slanke zwarte staart die is afgezoomd met witte randen.

De vlucht is golvend met een vrij snelle reeks van vleugelslagen. Na verstoring vliegen ze steil naar de dichtstbijzijnde heg of hoge boom in een snelle trekkerige vlucht, waarbij het wit op de staart goed te zien is.

De lichaamslengte wisselt tussen 16 en 17 cm; de spanwijdte varieert tussen 23 en 29 cm; het gewicht schommelt tussen 24 en 30 g.

’s Winters vormen ze kleine groepen of mengen zich met andere gorzen en vinken, begroeide velden of geploegd land afzoekend naar zaden, scheuten, gemorst veevoer en ander afval.

De broedtijd begint eind april; de balts omvat een woeste achtervolging van het wijfje door het mannetje. Het door het wijfje gebouwde omvangrijk nest is een keurige kom van gras, mos en plantenstengels gevoerd met gras en haren. Meestal ligt het verborgen op de grond onder overhangende hagen, vlak tegen houtkanten, ruigtes en struwelen, maar soms vlak erboven in een dicht struikgewas en heg; doornstruiken als mei- en sleedoorn genieten de voorkeur.

De 3-5 eieren zijn wit of paarsachtig wit met een krabbeltekening. Meestal broedt het wijfje. De jongen verschijnen na 12-14 dagen en verlaten het nest na 2 weken voordat ze goed kunnen vliegen.

Wie de zang van de geelgors wenst te beluisteren, kan op onderstaande weblink klikken:

http://www.youtube.com/watch?v=CexLWrd_DWU

Symposium van het Instituut van Natuur- en Bosonderzoek (INBO): de grauwe en de geelgors (Maarten Hens, Robin Guelinckx, Olivier Dochy)

http://www.inbo.be/docupload/3038.pdf

23-04-2013 om 20:55 geschreven door birdy

Geraadpleegde persberichten:

·        Tuinvogelconsulent Natuurpunt

·        Educatief- en projectmedewerker, Inge Buntinx Vogelbescherming Vlaanderen

De tuinvogeltelling van Natuurpunt is een jaarlijks terugkerende citizen science-campagne waarbij een breed publiek wordt opgeroepen om de vogels in de tuin te tellen.

Na elke editie worden de resultaten gebundeld in een verslag met meest waargenomen en meest verspreide tuinvogels. Met deze massale tuinvogeltelling – zo’n 14 000 gezinnen telden meer dan 518 00 tuinvogels – helpt elke burger mee een beeld van de vogelrijkdom in de Vlaamse tuinen te schetsen.

De huismus boert achteruit

Dat de huismussenpopulatie blijft slinken in Vlaanderen, blijkt opnieuw uit de analyse van de resultaten van het Grote Vogelweekend.

De laatste jaren blijft de huismus zich meer en meer profileren als ‘langetermijnverliezer’. Langzaamaan daalt het aandeel tuinen waar de huismus wordt opgemerkt.

In net iets meer dan de helft (52%) van de tuinen werden huismussen gespot, de laagste score van alle jaren waarin de tuinvogels werden geteld.

Zowel een geringer voedselaanbod, als een afname van het aantal nestplaatsen (beter geïsoleerde en afgesloten daken) zijn hiervoor een verklaring.

Bijvoederen en het aanbrengen van nestkasten in tuinen kan de huismus echt helpen.

Huismussen kan je helpen met gemengd zaad, onkruidzaad of gebroken maïs.

Op het platteland heeft de huismus minder te lijden, zoals blijkt uit de hogere aantallen in West-Vlaanderen en Limburg, waar de vogel tot nu toe zelfs de 1^ste plaats inneemt.

Het gemiddelde van 5 huismussen per tuin waar de soort aanwezig is, bleef gelukkig min of meer stabiel.

Wie het volledige rapport van de vogeltelling 2013 wenst in te kijken kan dit door onderstaande weblink aan te klikken:

http://www.natuurpunt.be/uploads/biodiversiteit/vogels/documenten/VB/resultaten_vogelweekend_2013.pdf

Vorig jaar maakte Vogelbescherming Vlaanderen de resultaten van 10 jaar huismussenonderzoek bekend.  De gegevens van de tellingen werden verwerkt door ABLLO vzw en UGent. Alle partijen waren verbaasd over het waardevolle karakter van de resultaten die hieruit voortkwamen. Zelfs na het uitvoeren van heel zware statistische correcties – om eventuele foutmarges te beperken – waren de patronen die de resultaten weerspiegelden glashelder. De resultaten bevestigden de erbarmelijke bestaanstoestand van de huismus in Vlaanderen.

Het jaarlijkse huismussentelweekend bewees hierdoor dubbeldik haar nut.

De eenvoud van het huismussentelweekend en het grote succes hiervan deed de mussenwerkgroep beslissen om zich volop op dit concept te concentreren.

We merkten immers ook dat het heel moeilijk is om mensen te vinden die even gemotiveerd zijn als de 8-punttellers. Vrijwilligers die 3 x per jaar op 8 verschillende locaties, die zij zelf niet mochten kiezen, huismuspopulaties tellen, hoewel deze methodiek vanuit wetenschappelijk oogpunt vele voordelen biedt.  Het jaarlijkse huismussentelweekend dat tijdens de eerste van de drie telperiodes valt, blijkt veel populairder te zijn. Méér mensen die een telling uitvoeren wil zeggen, betere gegevens om een zo exact mogelijke conclusie te trekken.

Vandaar de beslissing van Vogelbescherming Vlaanderen hieraan prioriteit te geven.

De 8-punttellers die gegevens inzamelden, blijven uiteraard gewaardeerde medewerkers.

Hun tellingen werden mee overigens verwerkt in de analyse van het 10-jarig huismussenonderzoek.

Voortaan zal de inventarisering van die telgegevens niet meer via een persoonlijke account worden geregistreerd, maar via een digitaal telformulier, waarop telkens de precieze locatie van de getelde huismussenpopulatie zal moeten worden vermeld.

Vogelbescherming Vlaanderen zou het op prijs stellen mocht men tijdens het huismussentelweekend ook op de 8 eerder toegewezen locaties huismussen willen blijven tellen. Ook benadrukt Vogelbescherming Vlaanderen nog eens dat voor het onderzoek het even nuttig is te weten waar er helemaal geen huismussen voorkomen.

http://www.mussenwerkgroep.be/mussenweekend-2013.html

Mus legt buurtwinkel in de as met brandende sigaret

In het Britse Leasingham heeft een vogel een volledige buurtwinkel in de vlammen doen opgaan. Een huismus had een smeulende sigarettenpeuk opgepikt en toegevoegd aan haar nestje op het dak van de winkel.

Mexicaanse onderzoekers merkten dat stadsvogels meer en meer gebruik maakten van uitgedrukte sigaretten om hun nestje mee te maken.

De hoeveelheid aan celluloseacetaat in de filters werkt immers erg goed tegen parasitaire mijten.

Zanglijsters, huismussen en Mexicaanse roodmussen rapen peuken van filtersigaretten op en schikken die in hun nest. Die moeten het doen met alles dat voorhanden is. In sommige nesten werden tot 50 peuken aangetroffen. De sigarettenfilters helpen ook om het nest te isoleren en de jonge vogels  beter te beschermen tegen de koude dan de twijgjes en de dorre bladeren die de vogels in hun natuurlijke omgeving gebruiken.

Dat de nicotine – die door het roken in de filter is gaan zitten – de bloedzuigende mijten afschrikt, bleek uit proeven waarbij de onderzoekers ‘mijtenvallen’ maakten door warmte-elementen te voorzien van dubbelzijdige plakband en die in de vogelnesten zetten. Op sommige van die ‘namaakvogellijfjes’ hadden ze nicotinerijk filtermateriaal van opgerookte sigaretten aangebracht; op de andere filtermateriaal van niet-gebruikte sigaretten, die dus geen sporen van nicotine bevatten .

Na 20 min telden ze hoeveel mijten op de plakband vast zaten. Op de vallen met nicotinerijke filters waren minder mijten aangekomen dan op de vallen met schoon filtermateriaal.

Met afgedankte peuken kunnen vogels dus mijten uit hun nest weren. Of de nicotine voor de vogels zelf schadelijk of wellicht verslavend is, vermeldden de onderzoekers helaas niet.

Dieren in nesten

Tips voor het behoud van onze gevederde huisgenoot (Natuurpunt):

Tip 1 – Plant een haag

Hagen vormen een biotoop op zich. Huismussen kunnen er in nestelen, schuilen voor de kat en vinden er insecten voor hun jonge kroost. Met een haag (haagbeuk, meidoorn, esdoorn, groene beukhaag of liguster), die je best plant als de dichte struiken in winterrust zijn (tussen november en april) bouw je heel wat m² natuur.

Met gevelbegroeiers die kale muren verfraaien, zoals klimop, blauwe regen, forsythia en winterjasmijn, bied je ze ook veilige plekjes om te nestelen en voedselbronnen.

Tip 2 – Geef ze water en voedsel

Tijdig en voldoende drinken is ook voor vogels levensnoodzakelijk. Insecteneters halen veel vocht uit hun voedsel maar zaadeters zoals de huismus moeten vaker drinken om voldoende vocht binnen te krijgen. Zeker op warme zomerdagen kan je best water in een brede ondiepe schaal aanbieden, al geldt dat ook tijdens langdurige vorstperiodes die verhinderen dat ze water kunnen opnemen. Plaats de schaal alvast buiten het bereik van katten en andere roofdieren. Ververs ook geregeld het water want huismussen nemen er al eens graag een bad in.

Tip 3 – Serveer kanariezaad en fruit

In de winter help je de huismus en alle andere vogels door ze wat bij te voederen. Huismussen eten bijna alles, maar zijn vooral dol op kanariezaad.

Tip 4 – Bind de kat de bel aan

Omdat mussen hun voedsel vooral op de grond vinden, vallen ze vaak ten prooi aan katten, die in aantal almaar toenemen.   

Tip 5 – Probeer het mussenappartement

Heb je huismussen op bezoek in je tuin, maar zijn er in je woning of schuur geen nestplaatsen voorhanden hang dan nestkasten. Immers, de huismus is een kolonievogel en een mussenappartement biedt een onderkomen aan 3 huismusgezinnen. Probeer het mussenappartement op te hangen onder de dakgoot of tussen de muurplanten, zoals klimop.

19-04-2013 om 19:20 geschreven door birdy

Na de winter in Midden-Afrika te hebben doorgebracht, arriveert de boompieper in het voorjaar in onze streken om er te broeden.

De boompieper is gesteld op open terrein met lage begroeiing en verspreide bomen in loofbossen en weiden met boomsingels en hagen. Moerassen zijn ook zeer geliefd, alsook kaalgekapte bospercelen en heideterreinen.

De boompieper wordt al eens vaker verward met de huismus.

De lichaamslengte bereikt 15 cm; de spanwijdte wisselt tussen 25 en 27 cm; het lichaamsgewicht schommelt van 20 tot 25 g.

De boompieper heeft een gelige borst met dunne zwarte strepen, een vaalgele onderkant, een stevige snavel met rozige basis, dunne lichtroze poten met korte tenen.

De lichtgekleurde rug vertoont fijne zwarte strepen; op de vleugels zijn donkere vlekken en de flanken zijn lichtgeel.

De boompieper zoekt zijn voedsel – spinnen en insecten en hun larven, ook wel zaden – doorgaans op de grond.

Felle achtervolgingen van het wijfje door het mannetje kondigen in mei of begin juni het begin van het broedseizoen aan.

Vanaf half april trekt het hij door zijn zangvlucht de aandacht. Vanuit een boomtop vliegt het mannetje met snelle vleugelslag steil omhoog en begint vlak voor het dalen te zingen: een luide, ver dragende strofe, bestaande uit een kanarieachtige zang (lange notenreeksen en snelle trillers) eindigend in een luid en trage slotzang.

Hij blijft doorzingen terwijl hij met stijve wijd gespreide vleugels en staart, hangende poten, net als een valscherm of badmintonshuttle, naar zijn zitplaats in een boom of op de grond zweeft.

Het nest ligt meestal goed verborgen tussen de begroeiing op de grond en bestaat uit gras en haar, met een basis van mos.

De eieren vertonen een grote variatie in kleur en tekening; de grondkleur is blauwgrijs, groen, bruin, roze, met een bruine, zwarte olijfkleurige of kastanjebruine vlektekening.

Alleen het vrouwtje broedt de eitjes uit. Na zo’n 13 dagen broeden, worden de jongen door beide ouders verzorgd en gevoed, waarna ze na nog zo’n 13 dagen het nest verlaten.

Eind augustus vertrekt de boompieper richting Afrika om te overwinteren ten zuiden van de Sahara.

Hieronder vind je een leuk filmpje van een badende boompieper

http://www.youtube.com/watch?v=OIaYMZDQXd4

14-04-2013 om 14:59 geschreven door birdy

Elk jaar voert de zee zand weg van de kuststrook.

Geregeld wordt opnieuw zand gestort om de geërodeerde laag weer aan te vullen.

Kan kustbescherming niet duurzamer en natuurlijker?

Zandmotor, een zandplaat met eigen drijfkracht

Een zandmotor is een grote hoeveelheid zand gestort in een haakvormig schiereiland, die aan de kust vastzit. Door wind, golven en zeestroming verspreidt het zand zich langs de kuststrook, waardoor de kust op natuurlijke wijze aangroeit. Dit levert op langere termijn een bijdrage aan de kustveiligheid én er ontstaat meer ruimte voor getijdennatuur en recreatie.

Na verloop van tijd verdwijnt de haakvorm en ontstaan een bredere strand- en duinenstrook, waardoor de kust veiliger wordt.

Een zandmotor is een redelijk vlakke zandplaat; de belangrijkste hogere delen zijn een rug van 5 m rond het duinmeer; een hoger gelegen punt op 7 m, waar een mast met monitorsysteem de ontwikkeling van de zandmotor volgt en tot slot een rug in noord-zuidrichting van 4 m dwars over de zandmotor. Deze delen blijven bij hoge waterstanden droog.

Nederland in het algemeen en Zeeland in het bijzonder kent een lange geschiedenis van het omgaan met wateroverlast. Het jongste voorval is de watersnoodramp van 1953, die de hoogdringendheid van een drastische verbetering van de waterveiligheid pijnlijk duidelijk maakte.

De Deltawerken waren de concrete maatregelen om de dreigende overstromingen in te dijken.

Als gevolg van de klimaatverandering moeten de veiligheidsnormen echter opnieuw worden bijgesteld.

Onder de vlag van ‘Coalitie Natuurlijke Klimaatbuffers’ is in Zeeland het project ‘Veiligheidsbuffer Oesterdam’ in het leven geroepen. Daar wordt gewerkt aan de inter-getijde veiligheid.

De Deltawerken beschermen tegen hoogwater. Opmerkelijk genoeg ondermijnen ze de veiligheid door invloed te oefenen op de inter-getijde werking. Met de aanleg van de Oosterschelde kering is het bekken van de Oosterschelde kleiner geworden, waardoor de balans van aan- en afvoer van sediment vanaf dan werd verstoord.

Het in- en uitgaande getijdenvolume is met 30% afgenomen, waardoor het water zijn sedimentopbouwende kracht is kwijtgeraakt, dát terwijl de erosie gewoon doorgaat.

Het getij heeft onvoldoende kracht om zand en slik dat bij stormen is losgewoeld, weer op de zandplaten van de Oosterschelde te brengen. Het zand dat in de geulen terechtkomt, blijft daar liggen. De afbrekende ecohydrologische krachten werken dus nog wel, maar de opbouwende niet. Van de 11 000 ha aan zandbanken, slikken en schorren in de zeearm, die voor 1986 (jaar waarin de stormvloedkering werd aangelegd) bij eb droogvielen, kalft het terugtrekkend water elk jaar gemiddeld 1 tot 2 cm af.

Door deze ‘zandhonger’ die nog eens wordt versterkt door de zeespiegelstijging, zal in 2045 de helft van de zandplaten in de Oosterschelde zijn verdwenen en in 2075 allicht 90% ervan voorgoed onder water blijven.

De zandhonger heeft gevolgen zowel voor de waterveiligheid als voor de natuur:

·        Schorren en platen remmen de golfaanval op de dijken. Grofweg gezegd zorgt de erosie van 1 m sediment voor een ½ m meer directe golfslagwerking. De zandhonger vermindert daardoor de robuustheid van dijken en maakt dat ze eigenlijk niet meer aan de veiligheidsnormen voldoen.

·        Door de zandhonger verdwijnt een belangrijk foerageergebied voor vogels (steltlopers).

De platen in de Oosterschelde staan langer onder water, waardoor de foerageertijd korter wordt. Verwacht wordt dat het aantal scholeksters daardoor tot 2050 met 80% zal afnemen.

Naar verwachting voldoen de Deltawerken met extra aanpassingen nog tot een zeespiegelstijging van 75 cm. Hoewel het niet duidelijk is hoe snel de zeespiegel precies zal stijgen, zullen de nadelige effecten van de zandhonger zich in ieder geval ver voor het einde van de levensduur van de Deltawerken voor gaan doen.

Het project ‘Veiligheidsbuffer Oesterdam’ is een leerproject waarin men ervaring wil opdoen over de beste aanpak en mogelijke oplossingen om veiligheid en natuur te handhaven.

Het resultaat van een eerste verkenning is een aantal mogelijke inrichtingsvarianten, waarin oude zandplaten door middel van zandsuppletie (zandaanvulling) worden hersteld en seminatuurlijke oesterriffen de toekomstige erosie van het zand moeten remmen.

Het zand is afkomstig uit de geulen van de Oosterschelde zelf. De effecten van zandwinning op de ecologie zijn niet zo groot als bij zandwinning bij de zandmotor; de geulen zijn snelstromend en de hoeveelheden zand, die worden gewonnen, zijn veel kleiner. Deze aanpak heeft een voordeel voor veiligheid én natuur, maakt maatwerk mogelijk en kan worden opgeschaald waardoor het mogelijk is mee te groeien met de zeespiegelstijging.

Inmiddels zijn verschillende suppletieproeven in de Oosterschelde uitgevoerd.

Bij de Schelphoek is dijkvoet suppletie uitgevoerd met en zonder extra (stenen) verdediging om te onderzoeken of de extra versteviging de levensduur van de suppletie verlengt en dus de investering waard is.

Ook bij de Galgeplaat (900 ha grote zandplaat) is suppletie (100 000 m³) uitgevoerd.

Daar is geobserveerd in hoeverre het zand op de plek blijft, het bodemleven zich herstelt, er een effect is op de productie van schelpdierpercelen en op de foerageerduur van vogels.

Na 3 jaar tijd blijkt 7% van de aangevulde sedimentlaag van de suppletie gespoeld en lokaal afgezet en is zowel de bodemfauna en biomassa, als de vogelstand – niet volledig – maar wel grotendeels hersteld.

Het ecologisch systeem is complex. De Oosterschelde kent 4 compartimenten waar vogels zich over het algemeen honkvast ophouden. Met het droogvallen van platen beginnen vogels op de plek waar het meeste voedsel aanwezig is en volgen dan de laagwaterlijn. Een plaat heeft tot een ½ uur na droogvallen het beste voedselaanbod (een rijk gedekte tafel met kokkels, zeepieren, kokerwormen, slakken, kiezelwieren, wilde oesters, mossels, algen).

De foerageertijd van vogels is kritisch voor hun voortbestaan, wat betekent dat naar de hele compartimentenstructuur dient gekeken.

Een vooroever van circa 100 m breed zandig slik voor de dijk is theoretisch afdoende voor de veiligheid, maar daar heeft de ecologie geen baat bij. Daarom worden reservoirs (kleine zandmotoren) aangelegd die meteen als golfdemping werken, waarmee het bodemleven in de rest van het veel bredere slik in stand blijft en het gebied met zand wordt gevoed.

De 11 km lange Oesterdam – langste ‘Deltabouwwerk’ – tussen Tholen en Zuid-Beveland is een bijzondere vogelplaats omdat het aan de Oosterschelde kant een zoutwater getijdenlandschap is en aan de landzijde (binnendijks) er een zoetwaterverbinding ligt voor de scheepvaart tussen Antwerpen en Rotterdam.

Wie meer info wenst over de identiteitskaart van de steenloper kan het vogelportret raadplegen, recent verschenen op 21/01/13

Wie zich wil verdiepen in de materie en meer wenst te weten te komen over de aanpak bij de aanleg van veiligheidsbuffers kan de presentatie van  Ben de Winder  (Rijkswaterstaat) inkijken.

http://www.klimaatbuffers.nl/images/veldwerkplaatsen/oesterdam/Presentatie%20VWP%20Oesterdam%20Ben%20de%20Winder.pdf

11-04-2013 om 19:54 geschreven door birdy

Biochemische huishouding van het gemoed

Via receptoren op het netvlies wordt licht opgevangen dat via de zenuwbanen naar de ‘biologische klok’ wordt geleid. In bepaalde delen in onze hersenen wordt melatonine aangemaakt (een hormoon dat invloed heeft op slaapwaak- en voortplantingsritme). Bij de aanwezigheid van blauwachtig licht wordt de productie afgeremd. Neemt de blootstelling aan licht af, dan komt de natuurlijke productie van melatonine weer op gang, het signaal om de dagactiviteiten te verminderen en zich voor te bereiden op de nacht.

In de herfst en de winter kan het gebrek aan zonlicht onze stemming danig beïnvloeden dat men er totaal futloos van wordt en er zelfs een seizoensdepressie aan overhoudt.

In de lente reageert ons bioritme niet alleen op de toegenomen hoeveelheid licht, maar ook op andere seizoenskenmerken, zoals stijging van de temperatuur en verandering in luchtdruk. Dat is ook een van de redenen waarom we in de lente vrolijker zijn en meer energie hebben. Ook andere stoffen in het lichaam zoals serotonine (neurotransmitter met een overwegend inhiberende werking die invloed heeft op stemming, zelfvertrouwen, slaap, emotie, seksuele activiteit en eetlust) en dopamine (neurotransmitter die een grote rol speelt bij het ervaren van genot, blijdschap en welzijn) zorgen ervoor dat je kriebels krijgt wanneer de lente begint, waardoor je een euforisch en blij gevoel krijgt.

Lentekriebels

De schittering verblindt mijn ogen

het zonlicht valt op de rivier

mensen uit hun huizen lopen

hun hart is vrolijk, maakt plezier.

Genietend van de voorjaarszon

met heerlijkheid alom

overal lachende gezichten

en jij, jij weet waarom.

De warmte van het voorjaarslicht

laat sneeuw en ijs dooien

brengt weer liefde in het hart

en dan begint het mooie.

Het ontluiken van het liefdesspel

de drang van de natuur

van bloemetjes en van bijtjes

heel eerlijk en zo puur.

Bloemen komen langzaam uit

en bomen worden groen

het voorjaar ontwaakt de wereld

zalig zo’n heerlijke lentezoen.

Ode aan de natuur

http://www.volkskrant.nl/vk/nl/3376/film/article/detail/3060046/2011/12/01/One-Life-Prachtige-ode-aan-de-natuur.dhtml

11-04-2013 om 18:41 geschreven door birdy

De talrijk voorkomende boomkruiper is een stuk minder opvallend dan zijn bijna-naamgenoot, de boomklever.

Hij is namelijk helemaal gecamoufleerd, waardoor hij amper opvalt in zijn geliefde biotoop: de boombast.

Bijvoeren in de winter is wat lastig daar de boomkruiper zo schuw is dat hij zich niet snel op een voedertafel zal wagen. Wat voer gestrooid in de struiken wordt wel op prijs gesteld, al kan hij ook in de winter genoeg beestjes uit de kieren in boomstammen bij elkaar sprokkelen.

De lichaamslengte reikt tot 12.5 cm; de spanwijdte wisselt van 18 tot 21 cm en het lichaamsgewicht schommelt 8 en 12 g. De naar beneden gebogen, spitse snavel is doorgaans 1,2 cm lang.

Aan buikzijde is de vogel roomwit, de gevlekte grijsbruine rug met gele tot grijswitte strepen heeft de kleur van de boombast en het wenkbrauwstreepje boven de ogen is licht gekleurd. De flanken zijn kastanjebruin.

De relatief lange rossige staart, samengesteld uit stijve pennen wordt als ondersteuning (stut) tijdens het klimmen gebruikt om zich af te zetten en om te sturen bij het vliegen. Ook de lange tenen met flinke nagels helpen een stevige grip te hebben op de gegroefde schors.

De boomkruiper klimt met rukkende bewegingen en kleine sprongetjes in een spiraalvormige bewegingslijn langs de boomstam omhoog en zoekt daarbij met zijn daarvoor zeer geschikte snavel in de boombast naar insecten(eieren), poppen en spinnen. Op enige hoogte aangekomen, vliegt de boomkruiper naar een naburige boom, om daar weer aan de voet met klauteren te beginnen.

De boomkruiper vliegt licht golvend en meestal slechts over korte afstanden, waarbij de in twee punten eindigende staart duidelijk zichtbaar zijn, alsook de witte vleugelstrepen.

De broedtijd is van maart tot juli.

Het komvormig nestje wordt gebouwd van twijgjes, droge grashalmen, mos, haren en veertjes in een boomspleet, achter boombast (vaak achter losse schors) of tussen klimop op oude bomen of zelfs in een ondiepe holte in een bouwwerk.

Het vrouwtje legt 5 tot 7 witte aan de stompe pool rood gespikkelde eitjes die in 2 weken worden uitgebroed. De jongen verlaten na 2 weken het nest.
Onderstaande reeks foto’s (1 boomklever en 4 boomkruipers) zijn van  Pieter Cox

Wie een oude knoestige boom in zijn tuin heeft staan kan een nestkastje voor boomkruipers tegen de bast hangen

http://www.youtube.com/watch?v=VFDj7cR-QUc

Handige Harry’s kunnen zelf aan de slag

http://www.vogelbescherming.be/images/stories/boomkruiperkast%20-%20recht.pdf

06-04-2013 om 14:51 geschreven door birdy

31-03-2013 om 11:36 geschreven door birdy

Geraadpleegde bron: Natuurpunt: eerste boerenzwaluwen komen aan tussen de sneeuwbuien

De eerste boerenzwaluwen van het jaar werden opgemerkt boven de terreinen van het militair domein Kamp Beverlo in Helchteren op 9 maart.

Ook boven de moerassen van Harchies in Henegouwen en boven het Groot Broek in Sint-Agatha-Rode in het Dijleland werden boerenzwaluwen gespot.

De echte instroom zal door de invallende vrieskou nog wel een poos op zich laten wachten.

Onze boerenzwaluwen brengen de winter door bezuiden de Sahara.

Het gros trekt naar West- en westelijk Midden-Afrika om er overwegend in Ghana, Nigeria en Congo te overwinteren.

In het voorjaar trekken ze – vaak via een oostelijke koers over Algerije – weer richting Europa om er te broeden.

Sinds 1985 volgt Natuurpunt de terugkeer van alle zomervogels nauwkeurig op.

Uit deze dataset blijkt dat de gemiddelde aankomstdatum van boerenzwaluwen in Vlaanderen gedurende de voorbije 20 jaar met 7 dagen is vervroegd (van 5 april naar 29 maart) maar de voorbode biedt zich jaarlijks wel nog steeds aan in de 2^de decade (periode van 10 dagen) van maart.

Volksgeloof

De terugkeer van de boerenzwaluw blijft een bijzondere gebeurtenis.

De soort neemt immers een opmerkelijke plaats in het volksgeloof.

Zo zouden zwaluwen geluk brengen. Op plaatsen waar zwaluwen nestelen, zou de bliksem nooit inslaan. Keert een zwaluw niet terug naar zijn nestplaats van het vorige jaar, dan zal dat huis spoedig afbranden. In bepaalde regio’s raadde men vroeger zelfs de bewoners aan hun huis zo snel mogelijk te verlaten wanneer er een nest van een zwaluw naar beneden viel.

Wanneer een landbouwer een nest van een boerenzwaluw vernietigde, zou rampspoed hem treffen door aanhoudende regen tijdens de oogst of lamwordend vee.

Het is duidelijk dat de soort met veel eerbied en ontzag werd bejegend.

Trieste noot

Het gaat echter helemaal niet goed met de boerenzwaluw.

De terugval is zo opvallend dat niet alleen biologen en landbouwers maar ook iedereen het opmerkt. Draden vol kwetteraars, vliegende acrobaatjes op de boerderij; misschien kunnen we het binnenkort enkel nog in historische natuurdocumentaires of in het buitenland beleven.

In 2002 werd de Vlaamse broedpopulatie op 20 000 à 30 000 paar geschat; 5 jaar eerder lag dat aantal op 40 000 tot 85 000 paartjes en 25 jaar voorheen was dat nog dubbel zoveel!

Ondanks jaarlijkse schommelingen is er onbetwistbaar een uitgesproken negatieve trend.

Best jammer want niemand wil deze ambassadeurs van het boerenland kwijt, ook de landbouwsector niet.

Boerenzwaluwen zijn de beste natuurlijke insectenverdelgers. Tijdens het broedseizoen verorbert een paar boerenzwaluwen met een nest van 5 jongen dagelijks  zowat 6 000 insecten, wat over de hele broedperiode geschat ca 1 miljoen buit gemaakte insecten vertegenwoordigt. Geen enkele giftige en dure insecticide is even efficiënt.

Er verschenen al eerder bijdragen over de boerenzwaluw die je in het archief kan terugvinden:

19/12/08             Vogel van het jaar: boerenzwaluw

08/04/12            Boerenzwaluwkolonie bedreigd (Vogelbescherming Vlaanderen)

De fotoreeks is van  Pieter Cox

17-03-2013 om 14:41 geschreven door birdy

Impressies van  Steffi Pieters

Het Zuid-Amerikaanse continent is wellicht het meest mysterieuze ter wereld.

Het is dan ook niet verwonderlijk dat het een onuitputtelijke inspiratiebron voor sciencefiction vormt.

In de eerste plaats zijn de indianen zelf meesters in het misleiden: zo werd de verborgen stad Machu Picchu, waar de Spanjaarden eeuwenlang tevergeefs naar hadden gezocht, pas in 1911 door de Amerikaan Hiram Bingham ontdekt. In werkelijkheid werd hij er door enkele Peruanen naartoe gebracht; zij kenden de ligging van die stad immers al heel lang.

Alle Zuid-Amerikaanse beschavingen waren zo rijk dat zelfs de Spaanse plunderaars, ondanks 2 eeuwen bezetting waarbij ze alle voorwerpen van enige waarde naar Europa verscheepten, er niet in geslaagd alles leeg te roven. Tal van schatten bleef onaangeroerd, zoals unieke stukken aardewerk en juwelen.

Tussen Peru en Bolivia, op een hoogte van3 812 m, ligt het heilige en hoogst bevaarbare Titicaca-meer, 175 km lang, met een totale oppervlakte van 8 300 km².

In hun glorietijd heersten de Inca’s over een intens gebied dat zich uitstrekte over Peru, Bolivia, Ecuador en een groot deel van het huidige Colombia en Chili.

Je kunt niet stellen dat de Inca’s uitblonken in creativiteit; zij hebben vooral de culturen van de overwonnen volkeren overgenomen en verfijnd.

Enkel op het gebied van landbouw en architectuur zorgden zij voor een eigen inbreng: de kolossale bouwwerken, opgetrokken uit soms indrukwekkend grote stenen, die zo goed in elkaar passen, dat er geen mes tussen kan, hebben we aan hen te danken.

16-03-2013 om 17:55 geschreven door birdy

In het zuiden van Peru tref je de Colca Canyon aan, een diepe kloof, twee keer zo diep als de Grand Canyon in de Amerikaanse staat Arizona.

Daarentegen zijn de muren niet zo recht als de wanden uitgeschuurd door de Colorado-rivier.

De Colca-vallei is een kleurrijk gebied met dorpjes die door de Spanjaarden zijn ontdekt.

De lokale bevolking houdt zich echter nog altijd aan de oude tradities en leefwijze en maken nog steeds gebruik van de landbouwterrassen.

De verschillende klimaatzones die je doorloopt, tonen je de overweldigende natuurlijke rijkdommen van dit deel van de Andes. De Inca’s bouwden hun steden met respect voor de natuur en de grillige vormen van de omringende bergen

De gaten in de wanden (colca’s) werden door de Inca’s benut om voedselvoorraden in te bewaren of als begraafplaatsen van voorname personen.

In deze canyon ligt ook het toeristisch uitzichtpunt Cruz del Condor, één van de weinige plekken ter wereld waar je haast dagelijks condors kan spotten.

De Andescondor laten zich graag door de opgewarmde en stijgende luchtstromen meetillen om de diepe vallei (1 200 m vanaf de panoramische uitkijkpost) sierlijk en majestueus uit te zweven, een verbluffend en onvergetelijk schouwspel,

dat dochter Steffi op de gevoelige plaat wist te vereeuwigen.

Niet zo lang geleden (29/12/12) verscheen een uitgebreid portret van de Andescondor!

16-03-2013 om 17:55 geschreven door birdy

De kraanvogel wordt in onze kontreien enkel tijdens de trek waargenomen. Tijdens de trek ziet men ze ook op akkers en andere open terreinen. De vogels overwinteren in Afrika, vooral in het stroomgebied van de Nijl, maar ook in Zuid-Spanje en Zuid-Frankrijk.

Eind februari, begin maart is de tijd voor de voorjaarstrek van de kraanvogels. Tienduizenden kraanvogels die hebben overwinterd in Spanje en Frankrijk trekken dan naar het noordoosten, richting de broedgebieden in Noord-Europa.

Door de (zuid)oostenwind zijn er op maandag 4 en dinsdag 5 maart massa’s kraanvogels over ons land gevlogen. Deze prachtige vogels trekken rond deze periode massaal van hun overwinteringgebied richting hun broedgebied. Doorgaans liggen de trekbanen over Duitsland, het Groot Hertogdom Luxemburg en het oosten van België.

Doordat de wind uit oostelijke richting kwam, werden de kraanvogels wat uit hun trekrichting geblazen en op die manier vanuit verschillende vogeltrektelposten opgemerkt, zoals honderden exemplaren in Lommel (Maatheide). In Butgenbach werden 26 000 kraanvogels geteld, in Sankt Vith meer dan 13 000. Men schat dat zowat 120 000 kraanvogels ons grondgebied overvlogen.

Het is met zijn lichaamslengte van 115 tot 130 cm de grootste Europese vogel; zijn spanwijdte reikt tot 230 cm en zijn gewicht schommelt tussen 4.5 en 6 kg.

Hij is hoofdzakelijk grijs van kleur met een bruine schijn op de rug en heeft een rode kruin. Zijn zwarte gezicht vertoont witte wangen. De zwarte poten zijn lang en slank. De staart eindigt in een slordige bos veren met zwarte punten. De vlucht is krachtig en direct met uitgestrekte kop en poten, waarbij de vleugels recht en vlak worden gehouden; de ondiepe vleugelslagen worden afgewisseld met korte glijvluchten.

Het voedsel bestaat uit insecten, kleine gewervelde dieren (muizen, kikkers) en allerlei plantaardig materiaal (wortels, bladeren, fruit, zaden). In de winter eet hij ook wel eikels.

De roep van een kraanvogel is een trompetachtig geluid en in de broedgebieden hoort men tijdens de baltsperiode, waar de kraanvogels in grote groepen elegante sprongen en buigingen uitvoeren, soms een waar ‘trompetgeschal’.

De monogame kraanvogel broedt in uitgestrekte moerasgebieden met hoge begroeiing en in lichte moerasbossen.

Het nest bestaat uit een hoop verdord plantenmateriaal (takken en bladeren) en ligt vaak op een moeilijk toegankelijke plaats in hoogvenen of moerassen, bv op een klein eilandje.

In ca 4 weken broeden beide ouders de gewoonlijk 2 olijfkleurige, bruingevlekte eieren uit.

De kraanvogel heeft wereldwijd in alle culturen indruk gemaakt en een sterke symbolische waarde meegekregen. Bovendien hebben zijn sierlijke bewegingen krijgskunstvormen geïnspireerd en werd hij in het naoorlogse Japan een uitgesproken vredessymbool.

Wereldwijd maar vooral in Oost-Azië is de kraanvogel een symbool van gezondheid, lang leven, trouw en geluk.

Bij de uitvinding van origami rond 1700 ontstond de legende dat de wens werkelijkheid wordt van wie duizend kraanvogels plooit.

http://www.explania.com/nl/kanalen/hobby/detail/hoe-vouw-je-een-kraanvogel

De fotoreeks van  Pieter Cox  zijn gemaakt in Lierneux, Lommel en Letland

09-03-2013 om 17:45 geschreven door birdy

Hoewel beide roofvogels tot compleet verschillende families behoren is het onderscheid wespendief – buizerd één van de klassieke determinatie-uitdagingen. Buizerds hebben al een bijzonder variabel verenpak gaande van chocoladebruin tot bijna spierwit en ook bij de wespendief is de ene duidelijk de andere niet.

Wespendieven brengen de winter door in Afrika ten zuiden van de Sahara. Zoals de meeste roofvogels hebben ze moeite met het oversteken van de open zee.

Zoals de naam aangeeft, voedt de grote wespendief zich hoofdzakelijk (ca 75% van zijn voedsel) met het jongbroed van sociaal levende veldwespen- en bijen.

Wespenlarven zijn een bijzonder eiwitrijke prooi, waar iedereen liever af blijft, uitgezonderd dan deze smulpaap. In geval van nood vult hij dit menu echter aan met andere insecten en voedsel dat meer bij een roofvogel hoort, zoals kleine zoogdieren, jonge vogels, hagedissen, regenwormen en kikkers. Het wespenbestand kan van jaar tot jaar sterk schommelen. Zit die voorraad in een dip dan kan de wespendief het die zomer wel schudden en slaat hij noodgedwongen een broedseizoen over.

Bosroofvogels zoals sperwer en havik zijn uitgerust met vrij korte, afgeronde vleugels. Dat laat hen toe om snel tussen de wirwar van takken en stammen door te laveren bij het achtervolgen van hun prooi. De wespendief daarentegen heeft als meest uitgesproken bosbewoner eerder lange vleugels, maar geen probleem: dolle achtervolgingen zijn niet aan hem besteed.

Een wespendief brengt lange periodes zittend door in het bos, uitkijkend naar voorbijvliegende wespen of bijen. Wanneer hij er één opmerkt, volgt hij het insect naar zijn nest, dat hij dan uitgraaft met zijn sterke met plaatjes beschermde poten en rechte klauwen.

Borstelachtige gezichtsveren (stijve korte veren) op zijn kop helpen hem te beschermen tegen steken. Hij eet de larven van bijen en wespen, de volwassen insecten en de honingraten.

Door zijn afhankelijkheid van insecten verschijnt deze zomergast, die in tropisch Afrika overwintert, pas laat in onze streken, zo omstreeks mei, waarna hij rond oktober weer vertrekt.

Net als buizerds komen wespendieven in lichte en donkere kleurvormen voor.

Meestal is hun vederpak licht van onderen met donkere buik en donkere polsvlekken.

De poten zijn tot op de tenen bevederd. De lange staart is witachtig en vertoont 2 smalle regelmatige dwarse banden en een bredere eindband. De ondervleugels en onderdelen zijn gestreept. De slankere koekoekachtige kop eindigt in een puntige haaksnavel, geschikt om in honingraten te peuteren en larven uit de cellen te pikken; het oog is geel.

De lichaamslengte varieert van 52 tot 60 cm; de spanwijdte wisselt tussen 135 en 150 cm en het gewicht schommelt van 600 tot 1 100 g.

Door de over het algemeen onopvallende levenswijze en verborgen broedgedrag is het aantal wespendieven, waarbij ze binnen de beschutting van dichte oude bossen op zanderige gronden blijven (250 ha groot), in onze streken moeilijk te schatten.

Meestal worden ze vliegend gespot tijdens de balts in het broedgebied of tijdens de trek als ze bergpassen overvliegen of smalle zeepassages oversteken.

Doortrekkers, herkenbaar aan hun kenmerkende, vlotte, continue elastische vleugelslagen, kiezen hiertoe de Bosporus nabij Istanbul, waar begin september enorme aantallen doortrekken die in april en mei weer terugkeren.

Ook bij Gibraltar is dat het geval en zelfs nog in grotere aantallen.

Helaas worden veel wespendieven die via Italië en Malta trekken, illegaal door jagers geschoten.

Ze zweven met hun vlakke of afhangende sierlijk gebogen vleugels, die een hoek vertonen aan de voorrand. Wespendieven geven de voorkeur aan het zweven op thermiek, die alleen voorkomt boven land.

Zijn baltsvlucht boven het bos waarin hij broedt, is spectaculair en bestaat uit een aantal steile duikvluchten, gevolgd door snelle opwaartse bewegingen waarbij hij de vleugels 2 tot 3 keer tegen elkaar klapt. Soms hangt hij een ogenblik stil, met de vleugels boven zijn rug klapwiekend. De gebruikelijke roep is een helder klinkende klaagtoon.

Het klein nest van groene verse jonge takjes van loof- en naaldbomen bevindt zich minstens 10 m boven de grond (in een spar, eik of beuk) en heeft soms een oud nest van een buizerd of zwarte kraai als basis. De nesten worden vooral gemaakt aan de rand van een bos met uitzicht op een uitgestrekt open gebied

De 1-3 eieren zijn geelwit met bruinrode tekeningen. Ze komen na 30-35 dagen uit; de jongen vliegen na ca 6 weken uit. De periode dat hun ouders daarna op hun letten, is relatief kort. De jonge wespendieven kunnen na het uitvliegen nog een 14-tal dagen op de hulp van hun ouders rekenen, maar staan er dan alleen voor. 

Op de website van de Zweedse trektelpost Falsterbo kan je doortrekkende aantallen wespendieven, maar ook andere vogels, zien http://www.trektellen.nl/

Onderstaande fotoreeks is van  Pieter Cox

02-03-2013 om 12:18 geschreven door birdy

Tijdens het 13^de ‘Grote Vogelweekend’ van Natuurpunt hebben meer dan 10 000 vrijwilligers in het totaal meer dan 390 000 gevederde tuinbezoekers geïdentificeerd.

Natuur dicht bij huis leeft steeds meer onder mensen en velen zijn bereid mee te helpen aan de inventarisatie van vogels.

De vink werd het vaakst waargenomen. De koolmees verdringt de huismus naar de 3^de plaats.

In 2010 was de huismus nog de meest getelde vogel. Deze telling geeft duidelijke aanwijzingen dat het niet zo goed gaat met de ‘straatket’.

Ook heggenmussen nemen drastisch af in aantallen. Oorzaken van deze evoluties zijn voorlopig niet gekend.

Soorten die het beter doen dan de afgelopen jaren zijn de boomklever, de grote bonte specht en de gaai. Dat zijn niet toevallig soorten die leven van noten. Vorig jaar was behoorlijk notenloos, ook in het noorden, waardoor deze vogels massaal naar de tuinen trekken, op zoek naar voedsel.

De vogel die in het grootst aantal tuinen werd gezien is de merel. Die kwam voor in 92% van de tuinen. Daarmee is deze zwarte vogel de meest verspreide soort in Vlaanderen en Brussel.

Gemiddeld werden er dit jaar 39 vogels per tuin geteld. Dat is minder dan de 43 per tuin tijdens de koude winters van 2006 en 2011. In vergelijking met de vriesperiode van de voorbije weken waren de omstandigheden om vogels waar te nemen in de tuin minder gunstig. Bij sneeuw en vorst trekken vogels massaal op zoek naar voedsel in tuinen. Dat was het telweekend minder het geval.

De top 10 van de meest getelde vogels (04/02/13):

1.       vink                50 660

2.      koolmees        41 917

3.      huismus           36 020

4.     merel              29 420

5.      pimpelmees    26 611

6.     houtduif          26 092

7.      Turkse tortel   22 689

8.     kauw               20 196

9.     ekster              14 902

10.   spreeuw          11 960

Het blijft zorgwekkend slecht gaan met de meest alledaagse vogel van Vlaanderen

Geraadpleegde bron: Peter Vandeweerdt

Wat is er precies aan de hand met de kleine mensenvriend, die sinds 2002 wordt beschermd?

De huismus is een echte ‘straatket’: opvliegend en luidruchtig, in zijn schik op de meest onfrisse plekjes en allerminst schuw. Je zou dus denken dat deze ‘meester in het plantrekken’ inmiddels alle overlevingskneepjes wel kent.

Toch zien we de huismus de jongste 15 jaar opvallend minder vaak in onze tuinen en straten.

Van mussen bestaan liefst een 20-tal soorten, maar in onze kontreien kennen wij enkel de ring- en huismus. Ze zijn grotendeels vegetariër: ze eten zaden van tarwe, gerst, haver, maïs en sommige onkruidsoorten. Tijdens de broedperiode vangen ze echter ook larven en insecten voor zichzelf en hun jongeren.

Huis- en ringmussen zijn kolonievogels die alles in groep doen: eten, baden, paren en nestelen. De huismus is ook een cultuurvogel: oorspronkelijk broedde hij tussen de rotsen, maar heeft zijn lot verbonden met dat van de mens.

Hij eet ons voedsel – de etensrestjes – en dat van onze huisdieren.

Huismussen hebben maar liefst 2.5 tot 4.6 kg per jaar nodig, grotendeels energie voor hun sterk ontwikkelde vliegspieren.

Behalve ons voedsel heeft de mus ook onze huizen geadopteerd.

Van nature broedt de ringmus in boomholten en de huismus in een gesloten nest dat de vogel zelf vlecht op zo’n 3 m hoogte. Sommige huismussen nestelen nog altijd in bomen, maar de meeste zoeken een veilig onderkomen tussen en onder de dakpannen, waar ze een veel eenvoudiger verblijfje in elkaar knutselen.

Mussen bouwen 2 tot 4 nesten per jaar.

Van de jongen die amper 12 tot 16 dagen op het nest blijven, valt meer dan de ½ al snel ten prooi aan ziekten, voedseltekort of roofdieren. Daardoor wordt een mus gemiddeld amper 2 jaar oud, maar de dieren die het 1^ste jaar doorkomen, worden normaal zo’n 5 tot 6 jaar oud.

Aan het reilen en zeilen van de mus werd lang weinig aandacht besteed, maar op plaatsen waar haast toevallig toch cijfers werden opgetekend, werden de jongste 30 jaar scherpe dalingen van de populatie vastgesteld, lokaal soms met 75%.

De redenen zijn inmiddels wel bekend!

Om te beginnen is er de situatie op het platteland, waar de daling al veel vroeger begon dan in de stad.

Het gebruik van bestrijdingsmiddelen heeft, niet zozeer omwille van de giftigheid, wel als rampzalig gevolg dat onkruiden en insecten worden uitgeroeid.

De landbouw, maar ook particulieren en overheid kunnen de mus en andere vogels een grote dienst bewijzen door bermen en wegkanten intact te laten.

Met vele hagen zijn op het platteland zijn ook de schuilplaatsen verdwenen waar mussen bescherming kunnen zoeken tegen katten en eksters.

Het hermetisch afsluiten van de stallen, het meteen onderwerken van de mest op het veld en de toegenomen hygiëne op de boerderij zijn beschermende maatregelen voor vee, mens en milieu, maar mussen hebben nu net die gemorste afvalhoopjes nodig.

Ook op de velden valt minder te rapen: oogstmachines laten niet veel meer liggen en door het vaker inzaaien van wintergranen, die op de koudste momenten nog onvoldoende rijp zijn voor de vogels, viel alweer een voedselbron weg.

In de steden kwam de daling later, maar ze is er ontegensprekelijk ook.

Ook daar zijn de mensen een stuk netter geworden; er slingert veel minder afval rond en tuinen worden angstvallig onkruidvrij gehouden.

Grootste probleem is onze bouwstijl; onze daken worden geïsoleerd en zorgvuldig afgeschermd tegen indringers. We hebben de huismus dus letterlijk dakloos gemaakt.

Nog een oorzaak is methyltributylether (MBTE) dat het lood in onze benzine heeft vervangen. MBTE scheidt echter bij verbranding stoffen af die schadelijk zijn voor de larven waarmee mussen hun jongen voederen.

Maar zelfs dat is volgens wetenschappers niet voldoende om de spectaculaire daling van de mussenpopulatie in de steden te verklaren.

Steeds meer wordt vandaag gedacht dat de typische kolonievorming van mussen nu in hun nadeel speelt. Een kolonie heeft wellicht een minimumaantal dieren nodig. Als er te veel wegvallen, raakt zo’n kolonie onder dat kritisch minimum, waardoor ze volledig uitsterft.

Rond dit fenomeen (bekend als het Allee-effect) wordt vandaag onderzoek gedaan, maar veel vragen blijven onbeantwoord.

Onderstaande foto’s van [blauwe reiger – rietgors – roodborst – vink – keep] zijn van

André Matthys  een natuurliefhebber uit Erps-Kwerps

24-02-2013 om 16:59 geschreven door birdy

De tapuit is een levendige vogel en trekker bij uitstek; hij overwintert ten zuiden van de Sahara, maar is er zelfs in geslaagd via Ijsland Groenland te koloniseren. Deze langeafstandskampioen, die nog steeds in Afrika overwintert, is in onze streken al vaker op doortrek waargenomen. De recordhouders zijn de tapuiten die in Alaska broeden. Zij ondernemen de ongelofelijke tocht via de Beringzee over heel Centraal-Azië om uiteindelijk in Ethiopië te belanden, een vlucht van 16 000 km.

Het opvallendste kenmerk van de kleine, slanke vogel is zijn witte stuit met zwarte T-vormige staarttekening die te zien is als hij laag over de grond naar een steen, aardkluit of andere uitkijkpost vliegt. Vaak zit de alerte vogel in rechtopstaande houding op een kleine verhoging in het landschap, waarbij de staart langzaam wordt bewogen.

’s Zomers heeft het mannetje grijze bovendelen, zwarte wangen en vleugels. Van kruin tot rug is het verenpak lichtgrijs; onder de witte wenkbrauwstreep tekent zich een zwarte vlek af rond het oog. De vaalgele onderkant wordt geleidelijk wit; de sterke poten en voeten zijn zwart, ideaal uitgerust voor de rotsachtige omgeving waarin hij leeft.

De lichaamslengte varieert van 14.5 tot 15.5 cm; de spanwijdte wisselt tussen 26 en 32 cm en het gewicht schommelt tussen 17 en 30 g.

De tapuit jaagt met stuiterende sprongen (hippen) en korte rennen (doelgerichte achtervolgingsvluchten vanaf een zitpost) hoofdzakelijk op de grond naar insecten en hun larven, spinnen, naaktslakjes en ander klein gedierte. Soms vangt hij vliegen tijdens de vlucht of met een korte fladderende sprong.

In de lente komt hij al vroeg in maart uit zijn overwinteringgebied in onze streken aan.

Het is voornamelijk als broedvogel een bewoner van zandgronden, zoals weinig begroeide duinstreken, droge grassteppe, hoogvenen en heidevelden. Dergelijke open terreinen en puinvelden, akkers met stenen muurtjes (wijngaarden) en rotsspleten bieden voldoende nestgelegenheid in de vorm van holten tussen stenen en onbewoonde konijnenholen.

Het wijfje bouwt het nest hoofdzakelijk alleen: het is een mos- of grasrijke kom in de grond of in een holte onder een steen of struik met een stapeltje fijne twijgen, dat vlakbij de toegang een platformpje vormt.

De 4 tot 7 lichtblauwe eieren komen na 14 dagen uit en de jongen brengen ca 2 weken door in het nest. De roep is heel karakteristiek kort en schel; de zang is een reeks korte luide riedelende frasen, vermengd met rollende rauwe, krasserige tonen.

Ondanks het stoppen van de ontginning van woeste gronden en de bescherming van vele duingronden, zet de afname van de tapuit door. De vermesting leidt tot het verdwijnen van schrale vegetaties en open zandige plekken, die nu juist een onmisbaar deel van de leefomgeving van de soort vormen.

Onderstaande fotoreeks is van  Pieter Cox

22-02-2013 om 20:00 geschreven door birdy

Rietgorzen, bewoners van moerassige gebieden, rietvelden en oevers aan stromende waters, lijken wat op een sterk gestreepte mus. Gorzen zijn sterk gebouwde vinkachtige vogels. Bij mannetjes is de kopstreep zwarter dan bij de vrouwtjes en in zomerkleed wordt de kop zwart men een witte baardstreep; vrouwtjes hebben bruine en witte kopstrepen.

Gorzen die vaak in de toppen van struiken of riet huizen zijn zaadeters die leven van de zaden van allerlei ruigtekruiden. Ook zoeken ze insecten in ruigtestruwelen en in het riet.

De opnames van Wim tonen hier een ‘mediageile’ rietgors die zich vanuit de vogelkijkhut graag op de gevoelige plaat liet vereeuwigen.
Wie eerder verschenen artikels over de rietgors wenst te raadplegen kan in het archief terecht:

18/10/09                 Rietvogels (rietgors, blauwborst, rietzanger, kleine karekiet)
24/09/10                De rietgors

10-02-2013 om 00:00 geschreven door birdy