AMERIKA 2019: Dallas in a flash, Fort Worth kunststad, Amon Carter Museum (1)
Dallas! We liepen als student steeds de leefkamer uit toen moeder naar dat ellendige feuilleton aan het kijken was, wat zouden we er nu dan willen verblijven (ofschoon Dallas ook een kunstdistrict heeft, maar het is maandag dus alles is toch gesloten). Neen, wij houden het bij een stop van een uur aan de Reunion Tower, waar je op kan met een snelle lift vanuit het poshy Hyatt Regency Hotel (waar wij nooit zouden willen verblijven, het is smakeloos, zoals veel in cowboystaat Texas smakeloos is). Ja, mooi uitzicht, maar we zijn blij dat we onze nordic sweater in Miami niet weggeschonken hebben aan een bedelaar, want we kunnen hem hier weer erg goed gebruiken. Die brutale temperatuurschommelingen in Amerika, dat is me toch wat. Gisteren 24 graden in Houston, vandaag 9 graden in Dallas, en een ijskoude wind op de koop toe (en zware regen tussen Houston en Dallas, wat toch een 4-tal uur rijden is). Boven op de toren krijg je overigens ook een hele uitleg over de moord op JFK in 1963 via een getuigenis van een lijfwacht. Lee Harvey Oswald zat in het middeleeuws aandoende bruine gebouw linksonder op foto 1, t is maar dat u het weet. Over die brug van Calatrava op foto 3 karren wij daarna snel door naar Fort Worth, iets kleiner dan Dallas (toch nog 800000 inwoners) en 50 km westelijker, wat de superrijdag van woensdag iets korter maakt.
In Fort Worth verblijven wij in een zgn urban appartement, met niks geen receptie, je ziet er eigenlijk geen mens. Maar STAY ALFRED, de organisatie waarvan wij huren heeft zijn zaakjes goed op orde. We hebben omstandige digitale instructies bekomen qua free parking en hoe de sleutel te bekomen (alles met codes) en vinden ons ruime appartement zonder moeite. Er staat een welkomskaartje, de TV staat zelfs aan (wie heeft dat gedaan? Je ziet zoals gezegd geen mens en niemand komt de kamer doen) en er is een hele ingemaakte keuken inclusief een ijskast waarin je een paard zou kunnen wegstouwen, maar wij zetten er enkel ons flesje water in. Koffie maken doen we hier wel zelf, maar verder is ontbijten mogelijk in de buurt, en dineren in een gezellig Tex Mex restaurant (spicy!) dat vol zit met getatoeëerde vleesklompen. Over de deur ligt tevens een groot winkelcentrum, en in dat Montgomery Plaza bevindt zich ook een Rock n roll kapperszaak. Haha, prijs, dat hadden we nu net nodig, een prima tijdsbesteding voor dinsdagvoormiddag want voor 10 hr moet je niet buitenkomen (het was namelijk -10 Celsius vannacht, en het duurt lang voor de plus 10 bereikt wordt - hé ja, Noord-Texas is Miami niet, het is zelfs Zuid-Texas niet). Met kortgeknipt kopje, klaar voor de zomer in Costa Rica binnenkort, begeven we ons dus naar de museumwijk (gezien de koude toch maar met de auto, al is het maar anderhalve kilometer van ons appartement), waar drie kunstmusea met mekaar in vriendelijke concurrentie verkeren. Het oudste: Amon Carter Museum, vernoemd naar een grootindustrieel die oiv goede vrienden (zoals de zingende Cowboy Will Rogers) veel kunst collecteerde en voor zijn dood een eigen museum commissioneerde, dat hij zelf nooit zag maar dat in 1961 de deuren opende. En wat voor deuren! Architect ter zake: Philip Johnson, wiens Glass House we in oktober in Connecticut nog bezochten. Schitterend gebouw, met eens te meer veel glas en doorkijkjes alom naar de buitenwereld, terwijl ingenieuze lichteffecten het interieur opvrolijken. Klein van buiten en groot van binnen, knap architect hoor, die Johnson. En er is bovendien veel in te zien. Zoals een bijzonder goede foto-tentoonstelling van Gordon Parks, de eerste Afro American die door een blank tijdschrift (Life) in dienst werd genomen. Parks was nochtans als arme luis begonnen, zijn eerste camera kocht hij in een pandjeshuis. Zoals meestal is het meeste niet fotografeerbaar wegens reflectie maar de 3 fotos die we konden maken tonen overtuigend de klasse van Parks aan. Veel aandacht voor de, vooral, zwarte medemens, maar ook een aas in compositie, hij aarzelde ook niet taferelen in scène te zetten om zijn foto te verbeteren, een artiest in de dop was het. Het gebouw zelf blijft evengoed onze gemoederen beroeren, en laat bovendien de vaste collectie ook nog de moeite waard lonen. Waarover meer in de volgende blog.
AMERIKA 2019: Fort Worth, TX (3): Kimbell Art Museum
Meneer Kimbell was ook een rijke industrieel, en hij wilde niet achter blijven bij grote roerganger Carter. Dus maakte ook hij werk van een museum om zijn rijke collectie in onder te brengen, en daar hoorde eveneens een grote architect bij: Louis Kahn, die vooral in Chicago naam maakte, onder andere met een overheidsgebouw van glas waarin de bedienden in de zomer zowat gebraden werden, want het gebouw dateerde van net voor het moderne airco-comfort. Toen de werknemers zich daarover beklaagden reageerde Kahn laconiek met een: klachten over mijn gebouw? Get another job! Hé ja, macho-architecten, zie ook Frank Lloyd Wright, daar had Amerika geen gebrek aan. Zijn gebouw voor Kimbell bevat helemaal geen glas, maar het is wel een iconisch voorbeeld van Amerikaans modernisme, zowel van buiten als van binnen heel opvallend. En mooi gecompleteerd door binnenpatios, waarop beeldhouwwerken van Maillol en anderen. Over de collectie zijn wij nochtans niet zo enthousiast. Ja, er zijn knappe Assyrische Friezen en Aziatische beelden, en ook prima doeken van Bonnard, Ensor, Turner, Munch, Mondriaan & Gerrit Dou, alsmede een fraaie sculptuur van Modigliani, maar er is ook iets te veel tweederangswerk van grote namen als El Greco, Velazquez, Rembrandt en zelfs Caravaggio, al is een Caravaggio - een jeugdwerk, en dat zie je - in Amerika best wel een aardigheid. Helemaal belachelijk is die ene Michelangelo die ze hebben: een verleiding van Antonius, gebaseerd op een ets van Schongauer, die Buenarotti naar verluidt vervaardigde toen hij...12 was. Wel, het is er aan te merken, al willen we niet beweren dat wij beter konden toen we die leeftijd hadden (wij lazen toen Suske en Wiske en de Texas Rangers!). Nu, ook na de dood van Kimbell in 1964 boert dit museum goed. Zo goed dat er in 2006 een tweede gebouw bij kwam, en weer van een grote architectennaam: Renzo Piano. Daarin vinden de gelegenheidstentoonstellingen plaats, en in deze winter is dat Renoir: The body and The Senses. Wij kopen er volledigheidshalve een kaartje voor (de vaste collectie is gratis), maar niets aan te doen: wij vinden aan heel die Renoir niets aan, en al zeker niet aan zijn Rubensachtige naakten. Robert Hughes boude kritiek op Renoir was terecht: veel te flou, te wollig, te koket, kortom: niets voor ons. Zodat het enige interessante gedeelte van deze expo voor ons Renoirs Legacy is. Want ja, Hughes en wij mogen zeggen wat we willen, Renoir had in zijn tijd veel bewonderaars. Waaronder ook Matisse èn Picasso, die vele doeken van Renoir in zijn privé-collectie had. Maar kijk: die getekende schets van Matisse, die ook van vrouwen hield, vinden we wel goed. De expo ziet gelijkenissen met Renoir maar dat is niet waar. Matisses tekening is veel hoekiger dan de eeuwige ronde vormen van voluptas-mens Renoir, en die ene neoklassicistische Picasso is ook stilistisch anders, en veel beter, dan de wijze waarop Renoir steevast werkte. Om nog te zwijgen van dat heerlijke waterverfje van Fernand Léger, waarin hij een tafereel van Renoir naar zijn eigenzinnige hand zet. En nu hebben we NOG een museum te gaan, dat zowaar het absolute hoogtepunt van de dag is. Maar het is 11 hr pm, en morgen hebben we 700 km te rijden naar het verre West-Texas. Bedtijd dus, en morgenavond twee blogs over dat fantastische 3de museum, dat ons de beste 17de december uit ons leven bezorgde. Cliffhanger!
AMERIKA 2019: Houston, TX, Museum District (2), MFA, vaste collectie
Het Museum of Fine Arts (MFA) is volgens ons een van de beste (en grootste) musea van de USA en daarom komen we er altijd graag terug, nu ten derde male. Ze hebben alles, ALLES, grote zalen, uiteraard (nu onder andere versierd met ecologische kunst van Jennifer Steenkamp, die we al tegenkwamen in Miami), en ook islamitische hoogstandjes, zoals rijkelijk versierde korans. Tijd om nog even onze TOP 15 te updaten, here goes. Foto 4: Het vissenstilleven van Goya, een van onze darlings en een van zijn allerbeste doeken. Wat betekent het? Niemand die het weet, Goya sprak er zich nooit over uit, maar het dateert vanuit dezelfde periode als de Los desastres de la Guerra schetsen, en dus van tijdens de vreselijke Spaans/Franse oorlog. Metaforenexegeet gevraagd, maar het kan voor ons haast naast die hond van de pinturas Negras staan. Foto 5: de lichtbundel van James Turrell die beide gebouwen van het MFA ondergronds verbindt. Voorgift op de Roden Crater in Arizona, Number one op The Things To Do before I die, als die vulkaan ooit opengaat tenminste. Foto 6: ja, Zurbaran vervaardigde vele sluiers van Veronica, het was seriewerk. Maar van welke kwaliteit! Die plooien! Foto 7: de allegorie van de tastzin van Ribera. Aangezien Ribera schilder was, schatte hij het zien toch hoger in dan de tastzin van de blinde. Want kijk, er ligt een mooi portret op tafel, dat de blinde totaal ontgaat (de platte vorm waarin het geschilderd werd is showing off van Ribera). Foto 8: een prachtig gemaakt portret van Edouard Vuillard, misschien wel de beste onder de Nabis. Mirakeltje van platte structuur. Foto 9: zoals Julian Barnes ooit schreef: Madame Cezanne had net zo goed een deur kunnen zijn. Het gaat inderdaad niet om haar maar om de kleuren en de vlakverdeling, daarom schilderde de meester madams linkerkant enigszins anders dan de rechterkant, en ziet Mevr Cezanne er een beetje als een masker uit. Foto 10: Fra Angelico, hij is ons lief, altijd. De gezegenden en de verdoemden zijn wellicht panelen van een verloren gegaan altaarstuk, maar hoe fraai geritmeerd deze pastoor die tegengestelde stoeten weergeeft, het is ongehoord. Foto 11: het enige portret van Lyonel Feininger is een dreigend werk, verklaarbaar omdat het uit 1915 dateert, toen de in Amerika geboren Duitser vast zat in Duitsland vanwege WO1 en daar last ondervond omdat hij de Amerikaanse nationaliteit had. Toch beeldde hij zichzelf als een keizer af, maar dan wel een kubistische, bezig uit mekaar te vallen. Foto 12: Tintoretto geeft er weer eens een lap op, in dit dynamische marteltafereel. Verfilming gevraagd! Foto 13: een van de vele portretten van Jacqueline Roque van meester Picasso. Foto 14: strak landschap van Maurice de Vlaminck, duidelijk beïnvloed door Cezanne, wiens schaduw heel de moderne kunst overdekt. Foto 15: gekleurder kan ook. Zoals in dit avontuurlijk tafereel van André Derain. Foto 16: de Corn poppy van Kees van Dongen, een flapper girl die enorm populair werd in het Parijs van het interbellum. Foto 17: Die meid van Van Dongen kon vast swingen, maar dat doen Chaim Soutines doeken altijd. Ook deze dode kip. Foto 18: in fel contrast met vriend Chaim, een typisch stilleven uit de Gouden Eeuw van specialist Willem Claeszoon Heda. Heeft iemand een ferme scheet gelaten aan tafel zodat iedereen ze schielijk en in chaotische vorm verlaten heeft? Het is niet exhaustief hoor, we hadden ook iets moderner (zoals die Chinees die een hele zaal met kruitpoeder volgekledderd heeft, of zoals de blinkende potten en pannen van Subodth Gupta) of iets exotischer (zoals de schoorsteenversieringen die Matisse en Leger voor het New Yorkse huis van Nelson Rockefeller maakten) kunnen opnemen. Hoe dan ook is alles hiermee niet gezegd, want het MFA is groot genoeg om altijd een viertal gelegenheidstentoonstellingen te vertonen, en dat was nu niet anders. Maar daarover morgenvroeg meer, want we zijn toe aan een beetje bijslapen na een enerverende rijdag.
AMERIKA 2019: Houston, TX, Museum District (3 en slot): MFA, gelegenheidsexpoâs
Drie grote expos in het MFA, waarvan de eerste helaas niet fotografeerbaar is, omdat de eigenaars van de doeken dat niet willen. Het heet hier dan ook From Monet to Picasso: a very private Collection, de geheimzinnige eigenaars willen zich niet eens kenbaar maken. Waarom niet, zijn het Texaanse belastingsontduikers? Wel een goed idee dat deze prestigieuze collectie, een Best Of van 100 jaar schilderkunst in Frankrijk zou je kunnen zeggen, voor de eerste maal publiek vertoond wordt, want - zelfs als je zoals wij impressionisme een beetje beu bent gezien - er hangen werkelijk een aantal pareltjes aan de muren. Vooral Paul Signac pakt hier verbazend sterk uit met een pointillistisch rivierdoek (A larriere du Tub, moet zeker onze TOP 300 in, je kan er blijven op staren, en compositie plus kleurenrijkdom bewonderen), net als Fernand Léger, Henri Matisse & Picasso, die laatste met 3 vrouwenportretten, allemaal heel verschillend (de vrouwen ook, van Olga over Dora tot Jacqueline). Om de zeer private pil te vergulden heeft het MFA hierbij nog een annex voorzien, waarin het uitsluitend gaat over Berthe Morisot, die door Degas bij de impressionistische club werd betrokken en huwde met de broer van haar mentor Eduard Manet. In die annex mag je wel fotografisch toeslaan, maar wij doen het niet want die trutsel interesseert ons niet, hoewel ze best wel kon schilderen.
Norman Rockwell, American Freedom, is een heel andere expo, die niet zozeer picturaal dan wel historisch interessant is. Rockwell verdiende veel centjes als schilder en illustrator, omdat hij meestal bracht wat het publiek vroeg. Een grote scheppende kunstenaar kan je hem moeilijk noemen, maar best een leuk idee aan de hand van zijn werken (en die van anderen) doorheen de Amerikaanse 20ste eeuw te lopen. De eerste foto is tekenend: Amerika kreunde onder de Grote Depressie, Rockwell en zijn toenmalige krant poogde escapisme te bieden door reisjes te promoten. Rockwell reisde in de jaren 30 daadwerkelijk naar Europa, hij was een van de weinigen die het zich konden permitteren. Je ziet aan het gezicht van de ticketverkoper dat hij niet veel aantrek heeft, het is niet dat Rockwell blind was voor de realiteit. Maar een iconische foto als die van Dorothea Lange (de latere schilderes en mevrouw Max Ernst), waarop een weduwe te zien is die van geen hout pijlen weet te maken maar toch haar waardigheid behoudt (de foto verwekte een stroom van liefdadigheid) vermocht hij niet te maken. Rockwell steunde samen met de zijn krant de Saturday Evening Post de politiek van Roosevelt, en beroemd werd zijn Thanksgiving-compositie, die weer lijdt aan naïviteit, maar eens te meer de gezagsgetrouwe burger een hart onder de riem stak (Rockwells eigen vrouw en moeder zitten mee aan tafel). Voor het rauwe werk moest je terecht bij Robert Capa (prachtige compositie, die soldaten onder dat beeld van Nike, dat een bombardement heeft overleefd) en nog meer bij de baldadige exil-Rus Boris Artzybascheff, nou, wat een prent. Het merkwaardige is dat de oudere Rockwell radicaliseerde, terwijl je normaal eerder het omgekeerde ziet gebeuren. Misschien had het te maken met de verandering van een krant naar een maandblad, met name Look, de broodheer van Rockwell in de tweede helft van zijn carrière. Dat meisje tussen die mannenbenen is een zwartje dat als eerste in een blanke school werd toegelaten in New Orleans. Ze moet begeleid worden door Marshalls, maar haar waardigheid is groot, en van angst geen sprake. Rockwell had ook sympathie voor de proteststemmen tegen Vietnam en het zwijgen van de overheden, hij weigerde in die periode zelfs een opdracht van het leger om wervende affiches te maken (die hij wel had gemaakt ten tijde van WO2). En hij maakte zijn wat ons betreft beste doek in 1964, cfr laatste foto. De schaduwen rechts zijn die van de Ku Klux Klan, de slachtoffers zijn burgerrechtenactivisten (naar een waargebeurde moordpartij). Look publiceerde de prent niet, te radicaal, te zwartgallig. Een interessante figuur, die Rockwell. Nooit een baanbrekend kunstenaar geweest, maar altijd de vinger aan de pols van zijn evoluerende tijd.
En wie kent Beatriz Gonzalez? Weinigen, vermoeden wij. Deze Colombiaanse leefde van 1932 tot 2018 en was zowat de godmother van de moderne Colombiaanse kunst, die volgende generaties als die van Doris Salcedo mogelijk maakte. Onze bewondering voor Salcedo is veel groter, maar toch een aangename kennismaking met deze Gonzalez, die begon door te dialogeren met Europese kunst. Haar Dejeuner sur lherbe heeft echter een voorhang, zoals een circus. Een afwijzing van showkunst die buiten de maatschappij staat? Feit is dat Gonzalez, die Colombia zowel in Sao Paolo als Venetië vertegenwoordigde, steeds politiek actiever werd, naarmate La Violencia dichter bij haar in de buurt kwam. Ze ridiculiseerde zittende presidenten, beeldde hen en hun generalenkliek af als papegaaien, verdedigde de waardigheid van de lokale Indianen, bracht de wanhoop van huilende moeders in beeld en maakte diverse picturale versies van de zogenaamde columbarias, mensen die hun doden eindelijk ordentelijk konden begraven nadat het FARC de plekken had aangewezen waar de lijken lagen opgestapeld. Ze maakte daar zelfs een memoriaal voor, te zien op het hoofdkerkhof van Bogotà, dat onlangs dreigde afgebroken te worden. Maar daar stak vooral Doris Salcedo een stokje voor en een tekst vermeldt dat het monument met de beschilderde nissen dit jaar geklasseerd werd en aldus van de sloophamer gered. Gonzalez bleef levenslang een activiste, haar laatste werk vertoont de vluchtelingenstroom uit Venezuela, die Colombia veel last bezorgt. Een aardige expo, tevens een voorecho van ons 2de bezoek aan Colombia, dat februari 2020 plaats zal vinden.
AMERIKA 2019: Houston, Texas, Museum District (1) - Menil Collection etc.
Houston is een monster van een stad, dat weten we van vroeger toen we ook even downtown waren. Interesseert ons geen ene moer, maar het Museum District, dat we gisteren pas tegen middernacht bereikten (om er meteen in een wilde party terecht te komen, toevallig net plaatsvindend in ons hotel), dat is weer wat anders. 19 musea op wandelafstand, toe maar al, voor elk wat wils. En eindelijk het juiste hotel hier gevonden: het hippe Zaza, vlak aan de fontein en recht tegenover de deur van het Museum of Fine Arts (zie latere blog, morgen). Zaza zweeft van binnen tussen kunst en kitsch, met vele fotos van filmsterren en filmaffiches, maar de foto van die ernstige verjaardagshond is ons het liefst. Er staan in deze buurt wel een paar interessante gebouwen, maar in globo blijft Houston toch aan zichzelf gelijk: groot, heel groot, maar weinig smaak, dat mag je niet verwachten van petrodollars, die de stad rijk maakten. Het museumdistrict moet dat gebrek aan smaak allemaal een beetje goed maken en dan zou The Rothko Chapel, en ook de belendende Byzantine Fresco Chapel een goed begin zijn, maar beide pelgrimsplaatsen zijn gesloten voor langdurige renovaties. Nu goed, we zijn er 8 jaar geleden al geweest en zijn dat zeker niet vergeten, temeer we toen in de Rothko Chapel een spreekbeurt van (een zatte) Brice Marsden bijwoonden. The Menil Collection is natuurlijk wel open. Een mooi ruimtelijk gebouw (de eerste creatie van Renzo Piano in Amerika) en een eerbetoon aan de Franse stichters, het echtpaar de Menil, die tijdens WO2 uitweken naar Houston en uit dankbaarheid hun niet misse collectie aan de stad overmaakten. Wel hebben ze hier een vreemde fotografiepolicy. Je mag in de gangen je...euh gangen gaan, maar in de galeries is fotografie ten strengste verboden. Met als verantwoording een intieme relatie tussen kunstwerk en kijker te waarborgen. Nou. Begrijp ons niet verkeerd, wij zijn ook pro een verbod van flash fotografie in alle musea en nog meer pro strenge lijfstraffen om de belachelijke manie van mensen om te gaan poseren voor een bekend schilderij te penaliseren, maar kunst bekijken moet nu ook weer geen kerkbezoek zijn. Al is de fraaie verzameling van Oceanische Kunst, waarvan een voorbeeld in de gang, op zich wel een soort van kerkbezoek natuurlijk, voor aboriginals en Maori was dat allemaal natuurreligie. Wat vandaag enigszins tegenvalt is de Collection close up die focust op de afbeelding van vogels in de kunst, een beetje een onnozel thema (oostvogels in de kunst ware beter geweest). Maar al de rest is top, en een bewijs van de goede smaak van de de Menils - op 1 uitzondering na, een zoals altijd onbegrijpelijke Twombly (John de Menil was al dood toen Cy de commissie kreeg, hij treft geen schuld). Afgezien van de soms sublieme Afrikaanse en Oceanische beelden zagen wij alleszins prima werk van Rauschenberg, George Segal, Magritte, Michelangelo Pistoletto & Roberto Matta, maar ons podium bestaat uiteindelijk uit Wifredo Lam, Paul Klee & Joe Overstreet. Die laatste sloeber is bij ons niet zo bekend, maar zijn nieuwe Aunt Jemima zal door iedereen gesmaakt worden die de oorspronkelijke pannekoeken bakkende zwarte moemoe kent die op de iconische Amerikaanse pakjes deeg staat. Bij Overstreet is Jemima geen volgzame en altijd glimlachende zwarte slavin, maar een pronte bitch met een mitrailleur in de hand waarmee ze de pannekoeken aan flarden schiet. Leuk!
De Menil Collection is dus meer dan surrealisme alleen (wat de oorspronkelijke kern van de collectie was). Helaas is er in de loop der tijden ook een aparte Twombly Gallery bijgekomen. Daar mag je ook niet fotograferen, maar de suppoosten, ongetwijfeld aan een burn out toe omdat ze een hele dag Cy Twombly moeten verdragen, kijken hier niet zo nauw. Dit oord is beslist net zoals het Brandhorst in München een heilige graal voor Twombly-addicts, maar wij gaan eens te meer niet akkoord. Kijk naar onze twee gestolen fotos: een triptiek die De Analyse van de Roos heet (zucht) en een doek dat De Baai van Napels werd betiteld (het Park van Boom had net zo goed gekund, zo arbitrair zijn Twomblys titels altijd, ze hebben nooit te maken met wat er te zien is maar de pseudo-intellectuele snob tuint daar toch steeds weer in). Snel over naar een andere aparte ruimte die wel de moeite waard is: de Dan Flavin Gallery. Alweer mag er niet gefotografeerd worden, maar als wij, die hier moedermens alleen zijn, tegen de Mexicaanse suppoost zeggen dat we dat verbod idioot vinden, gaat hij snel overstag. Muchas gracias! Het is ook een schitterende ruimte, vooral door de opening in het dak die een schaduw afwerpt die heel goed accordeert met de lichtbuizen van Flavin. In het Museum of Photography lopen we ook even binnen (goede expo van mevrouw Farah Al Qasimi uit de Emiraten, de vertoonde foto, vol impliciete maatschappijkritiek, kenden we al van ergens anders), waarna we ons naar het MFA spoeden, maar eerst halt houden in de Sculpture Garden, die tegenvalt, op een Cloud Gate van Anish Kapoor na (al is die van Chicago nog een stuk knapper) en het Museum of Contemporary Art, dat ook tegenvalt omdat drie vierden van de binnenruimte gesloten is voor de opbouw van een expo die pas binnen 3 dagen geopend wordt. De kelder is wel open en heeft de kleine expo The Highway Hex van Will Boone te bieden. Niets om echt te onthouden, maar Boones lugubere grensbeelden hebben wel iets, en zijn metaforische verwijzing naar de witte lijn op de snelweg die op den duur hypnotisch inwerkt op je brein evenzo. Helaas is het belangrijkste gedeelte, een lange videofilm waarin Leatherface van The Texas Chainsaw Massacre een rolletje speelt, en een coyote ook, amateuristisch en vervelend. Er is meer te beleven in het MFA, waar wij de volgende 4 uur doorbrengen (twee blogs volgen morgen).
Die laatste stop geldt Little Havana, een kleine maar levendige wijk waar de exil-Cubanen kind aan huis zijn. In het weekend wordt verwoed domino gespeeld in Maximo Gomez Park, en dat is geen lacheding, de regels staan geafficheerd in het Spaans. Geen mouwloze T-shirts gewenst, en zeker geen obscene woorden, malas palabras voor wie obscenas niet verstaat. Wie tegen de regels zondigt wordt 2 tot 4 weken uitgesloten van het dominospel. Valsspelen wordt niet vermeld, dat mag misschien wel? Verder een memoriaal voor de slachtoffers van de Varkensbaai (bedoeld worden de Cubanen die meestreden aan de kant van de Amerikanen natuurlijk), en een heuse Walk of Fame voor allerlei Cubanen in Miami die ons totaal onbekend zijn. Laatste shoppingkans, denken onze dames, snel toeslaan! Little Havana is werkelijk een schattige wijk met leuke winkeltjes allerhande, weinig Engels en een heel goede lounge bar, de Ball and Chain. Mooie patio achterin en Buena Vista-achtige muzikanten voorin. Het Cubaanse kerstmeisje mag er overigens ook wezen. Ergo worden de laatste mojitos soldaat gemaakt en de laatste heildronk uitgesproken. Hé ja, het beroepsleven wenkt weer in Belgenland, maar nog lang niet voor The Passenger. Slechts 6 km scheiden ons van de luchthaven, wat de Miami Vice Gang de gelegenheid biedt nog tweemaal de lokale kraker Miami van Will Smith luidkeels mee te zingen. Welcome in Miami, bienvenido en MiAmi (klemtoon op de voorlaatste lettergreep, zoals in het Spaans), werkelijk een voortreffelijk en zeer koddig rapnummer. Heel goede week geweest, een mens zou erbij vergeten dat Miami en Zuid-Florida van mei tot begin november absoluut te mijden is, wegens veel te warm en te vochtig, om van het orkaangevaar nog te zwijgen.
AMERIKA 2019: Miami (7), Coral Gables focus The Biltmore Hotel
Coral Gables was vroeger een aparte stad, ongeveer 100 jaar gelden uit de grond gestampt door James Merrick, een soort van opvolger van Henry Flagler. Ook hij wilde de rijke noorderlingen naar Zuid-Florida lokken, en hoe beter dat te doen door een residentiële buurt te scheppen in het spoor van het vlaggenschip: The Biltmore Hotel. The Passenger, nergens voor verlegen, was hier al eerder 8 jaar geleden, nu wil hij het aan The Gang laten zien. Ja, die zijn tevreden. Een Historic Building in Spaanse Sevilla stijl, een voorname lobby, buitengewoon ontbijten rond de fontein (domweg vergeten te fotograferen, teveel geschoefeld), dineren in stijl (Italiaans of Frans restaurant), volmaakte service, maar vooral: het grootste zwembad van continentaal Amerika, nog altijd. Het was een kleine 100 jaar geleden al beroemd, zoals op de oude foto te zien, en Johnnie Weismuller zette hier zijn eerste schreden naar wereldroem. Als badmeester dan, een poosje voor hij Tarzan werd. Er is niet zoveel veranderd, zoals Hanne, die we in bikini aan de rand ontwaren, proefondervindelijk wenst vast te stellen. Maar het is ook niet verkeerd in de fraaie buurt even rond te lopen (we moeten pas om 1 hr pm uitchecken). Mooie huizen, veelal in mediterraanse stijl, en prachtige door stoere eiken omzoomde dreven. Het zijn geen sukkelaars die hier wonen, al hebben we van een Pakistaanse taxichauffeur gisteren gehoord dat de gewone lonen in Miami laag liggen, lager dan in andere steden. Kitscherige kerstversieringen zie je hier ook, en als dat ons teveel dreigt te worden, keren we op onze stappen terug. Nooit moeilijk het hotel terug te vinden, het steekt in Coral Gables overal bovenuit. Nog 1 stop te gaan in Miami, waarna de huurauto binnen moet en iedereen een avondvlucht heeft. Drie stuks naar Belgenland via Zürich, 1 stuk naar Houston, Texas. Tweemaal raden wie de aanhoudende reiziger is.
AMERIKA 2019: MIAMI (6): Design-district en Superdesigner Versace
Het kan geen verwondering baren dat een hippe mas tu vu-stad als Miami een design district heeft. Het mag ook gezien worden, zeker qua gebouwen, als je design maar niet verwart met kunst, dat is immers niet hetzelfde en zeker niet evenwaardig. Winkelen met een Lamborghini is hier geen aardigheid, al zou het natuurlijk kunnen dat de meneer die eruit is gestapt die wagen gehuurd heeft, want dat kan ook, voor 1000 usd per dag (hebben we geleerd van een taxichauffeur). Maar als je nu toch met design bezig bent, en in het gezelschap verkeert van twee fashionistas, waarom dan niet meteen bij GIANNIS gaan eten? Welke Gianni? Versace natuurlijk, die in april 1997 voor de deur van zijn villa in South Beach doodgeschoten werd door een psychopaat. We wilden hier eigenlijk verleden week gaan dineren, maar toen was alles al volgeboekt. Een week later lukte wel, en zodoende, eigenlijk best wel een geschikte afsluiter voor de laatste avond in Miami en de laatste vakantie-avond tout court van onze drie bezoekers. Op de plek waar Versace vroeger ontbeet en in het zwembad dook, bevindt zich nu het restaurant, dat elke avond volgeboekt is. Met fashionistas, en met de nodige homos natuurlijk, maar dat is ook wel gepast, Versaces vriend, en ook Elton John en Freddy Mercury kwamen hier meer dan eens over de vloer. Je kan alleszins niet zeggen dat Versace geen smaak had. En wij zitten vlak aan het zwembad dus ons hoor je niet klagen (het eten is overigens niet minder verrukkelijk). Waarna we ons weer in het nachtleven storten. En overwegen taxichauffeur te worden, ze zoeken daar juist mensen voor, zien we op de laatste foto. Een centje bijverdienen is aangewezen na de rekening van GIANNIS!
AMERIKA 2019: MIAMI (5): Midtown, Street Art (Wynwood Walls) en Real Art (Margulies Collection)
Miami mag dan al een hedonistische sunshine City zijn, er wordt heus ook wel aan kunst gedaan. Meer bepaald in Midtown, tot 30 jaar geleden een verloederde buurt met veel kleine criminaliteit, tot een zekere Johnny Goodman ze opwaardeerde door straatartiesten er muren te laten bekladderen. Dat gaf aanleiding tot vele galeries en nog meer murals, in wat nu de Wynwood Walls heet. Geen Real art, wel leuke Street art, met veel sfeer en terrasjes. De Real art is te vinden in de Margulies Collection, een baken van contemporaine kunst, meneer Margulies, ondermeer persoonlijk bevriend met George Segal, wist van wanten. Ons viel vooral op: het leger mergelmannen van Magdalena Abakanowicz, alles van Anselm Kiefer, we houden het op twee voorbeelden, de ontroerende Depression Bread Line van George Segal, het grappige ruimtemannetje van Tony Oursler, de elegante nylon structuur van Ernesto Neto, de prefab huiskamers-met-terroristen van Thomas Hirschhorn, alle fotos (vooral die van een Death Row-gevangenis en de bangelijke Nigeriaanse club die hyenas als huisdieren hebben), de levenscyclus van Jennifer Steenkamp (het is een video die van lente tot winter loopt, maar dat zie je natuurlijk niet op foto) en de geestige visie op bejaarde Amerikaanse superhelden in het RVT van Gilles Barbier. Dat laatste een beetje een metafoor voor The Passenger himself, eigenlijk. Maar een prima museum, de Margulies collectie.
Hé ja, we verlaten onze lusthof in Key West met enige tegenzin, maar het moet. Er komt, na meer dan 3 uur rijden, en terug in Miami, een andere lusthof voor in de plaats. Hoewel we toch al beter hebben gezien dan Viscaya, het eermalig huis van industrieel James Deering (baas van Intl Harvester), dat hij liet oprichten in 1906. De naam van het huis verwijst naar Biscaye in Spanje, maar eigenlijk is dit pand opgebouwd in een ratjetoe van stijlen, en het komt ons voor dat Deering meer geld dan smaak had, waarmee hij zich niet onderscheidde van vele van zijn gilded age-soortgenoten (Rockefeller was een heilzame uitzondering). Neemt niet weg dat vooral de Franse tuinen de moeite waard lonen. Allemaal echter klein bier vergeleken met ons laatste verblijf in Miami: het Biltmore Hotel in de Coral Gables-wijk. S Avonds een beetje een drakenburcht, zo te zien, maar hola! Maar daarover meer de volgende dagen.
AMERIKA 2019: Key West, Fla (2): Hemingway House & Sunset celebration
Key West is arm aan kunst en cultuur (in tegenstelling tot Miami), hier komt men om hedonistisch te genieten. Toch is er een must do: het Hemingway House & Gardens. Papa zat hier goed en schreef in de jaren 30 in dit huis enkele van zijn bekendste boeken, waaronder For whom The Bell tolls, en hij hield zich onledig met macho-activiteiten als vissen, zuipen en boksen, zoals de foto aantoont. Maar ook met het verzamelen van katten. Hemingway had er talloze, waarvan velen afstamden van een zestenige kat. Nu lopen er 59 afstammelingen rond, waarvan de helft genetisch nog steeds belast is met die teen te veel. Ze zijn hier de baas in huis en storen zich totaal niet aan de vele bezoekers, heel het jaar door. Een andere must do van Key West is het kijken naar de zonsondergang. Een beetje een zen-activiteit, die ook wordt opgeroepen door het feit dat in vele hotels, waaronder het onze, geen bijbel maar wel een Story of The Buddha op het nachttafeltje ligt. En eens te meer storten we ons in het nachtleven, waarbij we ook niet nalaten een blik te werpen op de vele gezellige winkeltjes. Waaronder natuurlijk een sigarenhandel, met echte Cubaanse. Alles is open tot middernacht, voor 9 uur s ochtends is er niet eens een ontbijt mogelijk, laat staan dat je mensen op straat zou zien. Moet kunnen hoor, al vinden we dat The Passenger ook op privé-feestjes welkom zou moeten zijn. Anyhow: morgen karren we terug naar Miami, want daar hebben we lang nog niet alles gezien en is het de bedoeling afscheid te nemen van ons bezoek in grote stijl.
Key West is het meest zuidoostelijke plekje van Amerika, en de afstand tot Cuba bedraagt slechts 140 km, terwijl Miami op meer dan 200 km afstand ligt. Dus staat er op de meest zuidoostelijke tip een lelijke paal, waaraan elke massatoerist getrokken wil worden. Er staat zelfs een halfuurtje file voor vandaag, belachelijk, wij zijn het helemaal eens met Ilya Leonard Pfeiffers kritiek daarop. Bovendien dan ook nog een nog lelijker en uiterst nationalistisch memoriaal voor verdronken Cubaanse bootvluchtelingen, terwijl ze op weg waren naar de meest perfecte democratie van de moderne wereld, tjonge, ja, zo staat het er. Key West is vanzelfsprekend heel commercieel en ontzettend populair bij Amerikaanse verlofgangers, maar onze kritiek hierboven wil niet zeggen dat er niets te zien zou zijn. Integendeel, de plek staat vol met fraaie huizen, en een oude cinema is zelfs een apotheek geworden. Chillen met een drankje aangewezen, het is 30 graden. Bijvoorbeeld op het terras van een luxe gasthuis dat vroeger, tijdens de drooglegging, een speakeasy van Al Capone was. Of waar talloze presidenten kind aan huis waren. Het mooiste huis voor ons part staat op de laatste fotos, eermalig eigendom van de heer Milton Curry, jongste zoon van de rijkste handelaar van Key West in de 19de eeuw. Stof tot nadenken aan het zwembad, alweer chillen!
AMERIKA 2019: The Everglades & aankomst Key West, Fla
En wat voert Team Passenger vandaag uit? Bij wijze van afscheid aan Everglades National Park gaan we nog wat alligators en vogels allerhande spotten aan het Ahinga Trail (W31 - 30 min), genoemd naar de meest voorkomende vogel, de ahinga, die onderwater kan zwemmen om vissen te vangen maar vervolgens uitgebreid zijn of haar vleugels moet drogen om terug het luchtruim te kunnen kiezen. Mooie boardwalkwandeling, niets mis mee. En daarna zetten we koers naar Key West, de uiterste zuidpunt van Amerika, veel dichter bij Havana dan bij Miami en dus volle 4 uur rijden van Everglades City, via machtig uitgebouwde bruggen over de zee (eigenlijk ligt de Highway over de voormalige spoorwegbedding van Henry Flagler, die grotendeels werd weggespoeld door een orkaan in 1935). We verblijven hier in het tropisch paradijsje Eden House, waar The Passenger 8 jaar geleden ook al verbleef. En storten ons aansluitend meteen in het nachtleven, dat zich grotendeels rond Duval Street, de hoofdstraat, afspeelt. Met veel live music en nog meer booze. Right on, maar jammer dat Trump in Key West populair genoeg is om op een T-shirt te figureren.
The Everglades National Park! Het derde grootste nationaal park van Amerika, als we Alaska buiten beschouwing laten, zo groot als België. En wat doe je hier? Nou, een vaart nemen met een air boat, en een officiële Tram Tour nemen in het National Park zelf. En wat zie je? Allogators, in drommen, al dan niet gedomesticeerd, en nog meer vogels allerhande, waaronder Oostvogels. Veel meer moet dat niet zijn, zie fotos
Toch goed dat Miami in de jaren 20 een zware orkaan over zich heen kreeg. Want zo moest South Beach helemaal opnieuw worden opgebouwd, en wel in de vigerende Art Deco stijl van die tijd. Vergeet alle steden die zichzelf aanmatigen Art Deco hoofdsteden te noemen. Enkel Miami verdient die titel. En daarom verder zonder woorden: zie fotos.
AMERIKA 2019: Miami (2), South Beach en Art Basel (fragment)
Ja hoor, de twee gratieën zijn aangekomen, en kid brother Dirk ook. En vandaag is iedereen uitgeslapen. We wandelen na het ontbijt eerst even het Wolfsonian binnen, een zeer goed designmuseum dat nog gratis is ook, tenminste in deze kunstweek, tgv de Miami-versie van de grootste kunstbeurs ter wereld, Art Basel. Voor de rest lijkt South Beach, met al haar art deco-gebouwen, die we morgen beter in beeld gaan brengen, ons na 8 jaar weinig veranderd. Het is nog steeds een plek met veel showgasten en hot girls, en een strand dat veel aantrek heeft. Ons gezelschap wil daar ook op plaats nemen en waarom niet (er staat bovendien een zandauto-installatie op van Leandro Eldrich, die van dat bedrieglijke zwembad in Museum Voorlinden in Wassenaar) maar The Passenger denkt: ok, dan kan ik net zo goed even Art Basel bekijken, of tenminste de afdeling daarvan die zich in een lange tent naast het strand afspeelt. We lopen er alleen een uurtje in rond, maar het is zoals we al gedacht hadden: maximaal 10 procent schol, en al de rest brol. Bovendien is van die 10 procent het meeste enkel decoratief de moeite waard, of meer kunde dan kunst. Van dat laatste is foto 11 een mooi voorbeeld. Nee, dit is geen gedrapeerd tapijt, het is een olieverfschilderij. Je moet dat natuurlijk kunnen, maar de Vlaamse Primitieven en alle renaissancegroten konden dat ook al, en het is niet de reden waarom we de beroemdheden van vroeger grote kunstenaars vonden en vinden. Dat gezegd zijnde, foto 12 is een leuk commentaar van een Colombiaan op de landelijke context van kunst (grote kunstenaars gedijen slechts in economisch welvarende streken), foto 13 lijkt een accident in de studio van Giorgio Morandi voor te stellen, het lipsticklegioen van foto 14 staat ons ook wel aan en die oude man van foto 15 is geen echte, maar een heel goed uitgevoerde hyper-realistische sculptuur. Ja, techniek hebben ze wel, die youngsters van tegenwoordig, maar is het allemaal ook relevant? En moet dat abstract doek achter de vaas op foto 16 werkelijk 25000 dollar kosten? Een goed uitgevoerd werk hoor, maar wel epigonisme van zovele anderen voordien. Maar ja, het geeft ongetwijfeld mooi op tegen de witte muur van een villa van een of andere rijkaard. Je kan ook, elders op Art Basel in Miami, een banaan tegen de muur hangen. Als je Maurizio Cattelan heet, brengt dat dan 150000 dollar op. Niet de schuld van olijkerd Catalan hoor (een andere kunstenaar heeft de banaan vandaag opgegeten, ongetwijfeld afgesproken werk). Ons idee: wie daar in ernst 150000 dollar voor betaalt zou verplicht moeten worden een zelfde bedrag aan belastingen te besteden. Of aan een goed werk voor ons part. Dictator Oostvogels treedt op! Enfin, dit alles maar om te zeggen dat wij veel wantrouwen koesteren tegen vele contemporaine kunstenaars en nog veel meer tegen modebewuste galeristen en onwetende status-kopers die met hun geld geen blijf weten en nog minder van kunst afweten dan Peter De Roover. Met excuus aan de minderheid die wel van wanten weet, want die bestaat gelukkig ook. Op kunstbeurzen als Art Basel zijn de artistieke hondjes, exemplaar aanwezig op de voorlaatste foto, dikwijls interessanter om zien dan de kunstwerken. En na deze zwartgallige beschouwing is het tijd om te aperitieven. Schol!
AMERICA 2019: Miami (1): Bayfront, Freedom Tower & Perez Art Museum
Terwijl onze bezoekers nog slaapdronken op het vliegtuig zitten, bevindt The Passenger, die pas tegen 16 hr op de luchthaven moet zijn, zich al vanaf 10.30 hr in Miami (bijna twee uur rijden vanaf Palm Beach, ofschoon slechts 100 km, maar file behoort even endemisch tot autostad Miami als tot Los Angeles aan de westkust). Bijgevolg hebben we nog tijd zat voor twee musea, en er liggen er twee in mekaars buurt in Bayfront waar mooie bruggen en grote cruise- of zeilschepen om de aandacht strijden. De Freedom Tower (gebouwd door dezelfde architecten van The Breakers naar analogie met de klokkentoren van de kathedraal van Sevilla) heet zo omdat hij van 1962 tot 1974 de Cubaanse migranten, op de loop voor Castro, verwelkomde. Het Ellis Island van Miami zeg maar. En dus is een Cubaans dansfeestje er nog altijd de rigueur, ook vandaag. Op de derde verdieping loopt de tentoonstelling Where Oceans Meet, maar een onvergetelijke expo is dit niet. Degelijke werken van Wilfredo Lam en Glenn Ligon, en een idem dito video van Anri Sala, die wij altijd goed vinden, maar we gaan dat toch niet onthouden. Op een doek na: Les Champs dHonneur van de Chileen Robert Matta, een heel intrigerend werk. Over naar het Perez Art Museum, het grootste, maar lang niet het enige, moderne kunstmuseum van Miami en sinds 2013 hier gevestigd (voordien downtown, waar wij het in 2011 bezochten). Jaume Plensa bewaakt de buitenkant, en een merkwaardig solarium flankeert een kinetische structuur van specialist Jesus Rafael Soto. Dat solarium is van Teresita Fernandez, die met Elemental de grote gelegenheidstentoonstelling van Perez mag verzorgen. Great show! Teresita werd in 1968 geboren in Miami, ze is dus een lokale heldin, maar uiteraard van Cubaanse origine. We kenden haar al een beetje en ze gaat hier all The way met een meesterlijke selectie van heel sensorische kunst, waarin het héérlijk rondwandelen is. Sensorisch, maar toch ook soms politiek gemotiveerd, kijk maar naar die vuurkorf voor de Amerikaanse landkaart. Je moet er niet teveel over zeggen, je moet het vooral ondergaan. Hopelijk haalt iemand haar eens naar Europa, zo ja, gaat dat zien. En Teresita is bovendien nog een bloedmooie vrouw ook. De permanente collectie is veel ongelijker, maar dat heb je altijd in een museum van contemporaine kunst. Toch drie meesterwerken gezien: dat geometrisch geval van Al Heid (Solar wind heet het), een hele zaal van Zhao Gang, een van de beste Chinese schilders die 23 jaar in het buitenland, vooral Amerika, verbleef (in de twee doeken bewust boven mekaar geplaatst lijkt hij communisme als opium voor het volk te ontmaskeren. Dat hij daar mee weg kan komen in China!) en een emotioneel zeer werkbare constructie van George Segal, die het afscheid van Abraham en Ismael voorstelt, met Sarah en Hagar eveneens figurerend. Zie er gerust een metafoor voor de relatie tussen Joden en Palestijnen in, als u daarvoor bijbelvast genoeg bent. Maar het is vooral mooi hoe Segal erin geslaagd is gevoelens in zijn personages uit te drukken. Ja, Miami is ook een kunststad, en bovendien is ART BASEL is net dit weekend ook neergestreken. Maar als we niet naar Zwitserland gaan voor die kunstbeurs, waarom zouden we ze dan hier bezoeken. Onze bezoekers willen andere Miami features zien, en ze zullen ze krijgen.
AMERIKA 2019: Palm Beach (3): Norton Art Museum, vaste collectie
Hé ja, het Norton Art Museum! We gaan nog veel Amerikaanse musea zien, zeker in Texas, maar dit is toch heus wel een topper, en dat in een provinciestad. Het is een fraai strak gebouw (laatste recente renovatie door Sir Norman Foster, met een leuk kunstwerk van Claes Oldenburg - een reuzengrote tippex - voor de deur) dat hoge ogen gooit qua expos maar vooral een fabelachtige vaste collectie heeft, al komt de oude kunst er, zoals dikwijls in Amerika, niet zo goed uit. Maar de rest! En hoe knap gepresenteerd. Wat ons het meeste opviel in 17 fotos, allemaal meesterwerken: Foto 2: Juan Munoz! Wat een enigmatische mannetjesgroep weer, tevens voorzien van een spiegel, die een en ander nog geheimzinniger maakt. We vinden een brave suppoost bereid zijn bovenlichaam precies boven ons onderlichaam in de spiegel op te stellen, als dat niet leuk is. Foto 3: Dan Flavin! Een schicht van licht, de truc is dat de drie gekleurde buizen aan de achterkant niet zichtbaar zijn, maar wel hun gloed verspreiden. In het echt nog veel mooier dan op foto, de camera van een tablet kan dit kleurenfestijn niet goed aan. Foto 4: Diverse woodcuts van Donald Judd, soeverein minimalisme. De constructie van Michael Heizer ligt er heel goed over, en de purperen schijn is afkomstig van de lichtsabel van Flavin. Foto 5: een van de beste De Chiricos die wij ooit hebben gezien. Foto 6: een van de beste Bonnards die wij ooit hebben gezien. Hoe houdt hij het tesamen in die supervlakke structuur? Foto 7: Anselm Kiefer! Het is Mao die hier staat te zwaaien, maar het veld is een poppy field uit WO1. Dat zegt genoeg over het verschil tussen mooie woorden en lelijke daden. Foto 8: het beste beeldhouwwerk in dit grote museum komt van Jacques Lipschitz. Telkens weer zie je dat deze man als kind ternauwernood aan een pogrom ontsnapte. Die angst zit in al zijn werken. Foto 9: Julie Mehretu! Iedereen die ons kent weet dat wij fan zijn. Het verschil tussen haar gekriebel en dat van Twombly is dat er bij haar altijd een verhaal achterzit, dat door de vorm wordt uitgedrukt. En doorgaans geen vrolijk. Dit doek heeft trouwens Damascus, an epitaph. Wel jammer van de groene schijn van het EXIT bordje, dat hoort er niet bij. Foto 10: Edward Hopper, die zou je niet verwachten in Florida. Maar het is een sterke Hopper, die niet toevallig uit 1945 stamt. Het beeld voor de venster doet denken aan de vrouwen van WO2-soldaten, die angstig stonden af te wachten of hun man zou terugkomen uit de oorlog. Maar het is ook een snapshot, als het ware genomen uit een voorbijrijdende auto, achteloos, en daarom de afgekapte rechterkant. En dat maakt het nog pessimistischer, maar dat is Hopper altijd. Foto 11: We kennen Ad Reinhardt als de grote zwartmaker, maar dit is een hele mooie uit een vroegere periode. Foto 12: Arshile Gorky, nog een optimist. Enkele jaren voor zijn zelfmoord maakte hij dit doek, dat Childrens companions heet. Als je dit gezelschap van spoken hebt, heb je geen vijanden meer nodig. Foto 13: Henry Moore, altijd sterk natuurlijk. Te bekend, maar hij verdient het Vier Seizoenen-effect niet (net zo min als Vivaldi trouwens). Foto 14: Paul Klee, wat een schattig portret van een oud koppel. Nooit zonder ironie, maar toch vooral schattig. Foto 15: Cezanne was ook een portretmeester, kijk maar hoe mooi hij deze vriend van hem neerzet. De vader van ons allen, dixit zowel Picasso als Matisse. Terecht. Foto 16: Unconscious landscape van Louise Bourgeois. Altijd intrigerend, altijd jeugdangsten uitdrukkend. Maar de kunst was de bezwering. De Arps hangen er mooi achter. Foto 17: Een landschap dat van het doek swingt? Kan enkel van Chaim Soutine, een maat van ons, zijn. Foto 18: We hebben hem al dikwijls tegengekomen in Amerika, en altijd verdienstelijk gevonden. Dan mag hij toch wel eens een keer op ons Best Of-lijstje. John Marin is de naam, een man die in Manhattan goed thuis was.
Morgen nog meer kunst in Miami, denken we. Maar niet te veel, want we moeten om 3 hr pm onze Antwerpse bezoekers op de luchthaven gaan oppikken. Our Gang is op komst!
