Dit heeft het Nobelprijscomité van de Zweedse Academie vanmiddag bekendgemaakt.

De auteur van romans als De oorlog van het einde van de wereld(1981) en Het feest van de bok(2000)is de achtste Zuid-Amerikaanse en de elfde Spaanstalige schrijver die de prijs ontvangt. De Mexicaan Octavio Paz was in 1990 de laatste Latijns-Amerikaanse winnaar.

Machtstructuren

De in 1936 in Arequipa geboren Mario Vargas Llosa krijgt de prijs, 10 miljoen kroon (1,1 miljoen euro), ‘voor het in kaart brengen van de machtstructuren en zijn snijdende beelden van het verzet, de rebellie en de ondergang van het individu’. De jury heeft – na Herta Müller in 2009 – dus opnieuw gekozen voor een politiek-geëngageerde laureaat.

Eerdere winnaars
2009: Herta Müller (Duitsland, Roemenië)
2008: Jean-Marie Le Clézio(Frankrijk)
2007: Doris Lessing (Verenigd Koninkrijk)
2006: Orhan Pamuk (Turkije)
2005: Harold Pinter (Verenigd Koninkrijk)
2004: Elfriede Jelinek (Oostenrijk)
2003: J. M. Coetzee (Zuid-Afrika)
2002: Imre Kertész (Hongarije)
2001: V.S. Naipaul (Verenigd Koninkrijk)
2000: Gao Xingjian (Frankrijk)
1999: Günter Grass (Duitsland)

Volledige lijst van winnaarsRomans en politieke ideologieën zijn allebei verzinsels, vindt Vargas Llosa, die in 1990 presidentskandidaat in zijn geboorteland Peru was; alleen komen romans daar rond voor uit. En zeker Vargas’ vroege romans, die met behulp van (post)modernistische technieken als stream of consciousness en meervoudig perspectief commentaar leveren op de totalitaire tendensen in de Zuid-Amerikaanse samenleving en politiek.

In zijn romandebuut De stad en de honden (1962) is het decor een fascistoïde kadettenschool in Lima (die Vargas zelf bezocht had); in Het groene huis (1965) is het een bordeel in een provinciestad en in Gesprek in de kathedraal (1969) een drukbezochte kroeg.

Meesterwerk

Hoewel Vargas promoveerde op het werk van Gabriel García Márquez (Nobelprijs in 1982), en met Julio Cortázar en Carlos Fuentes tot de kopstukken van de Latijns- Amerikaanse boom uit de jaren zestig wordt gerekend, is hij geen echte magisch realist. Zijn meesterwerk De oorlog van het einde van de wereld (1981) is een relatief conventioneel epos over een sektarische opstand in noord-oost Brazilië; het vier jaar eerder verschenenTante Julia en meneer de schrijver is een autobiografische postmoderne klucht over een soapschrijver die door zijn liefde voor een sexy tante zelf de hoofdrolspeler in een melodrama wordt.

De (erotische) romans die Vargas Llosa publiceerde tijdens en na zijn mislukte politieke avontuur - hij verloor uiteindelijk van de dictator in de dop Alberto Fujimori - waren beneden zijn niveau. In 2000 revancheerde hij zich met Het feest van de bok, een naar heden en verleden uitwaaierende roman over de laatste dag uit het leven van de Dominicaanse dictator Trujillo die ook te lezen is als een analyse van Latijns-Amerikaans machismo.

Boeken van Vargas Llosa worden in Nederland uitgegeven door uitgeverij Meulenhoff.