Terug naar Oosterdonck

Ik heb net het boek ‘Terug naar Oosterdonck” uitgelezen. Het was de basis van het gelijknamige feuilleton op VRT. Als geen andere beschrijft Guido Van Meir de teleurgang van de polder. Veel mensen worden ontroerd door het liedje “Het Dorp” van Wim Sonnevelt. Met rede natuurlijk. Het is een erg goed nummer. Maar dit boek staat zo veel dichter bij ons.

Voor de mensen die nog ooit nog hebben rondgezworven aan de haven op zoek naar een verdere plaats van overwerk, is het duidelijk. Oosterdonck is de samentrekking van Oosterweel en Wilmarsdonck. Twee dorpen die verloren zijn gegaan aan de macht van de industrie en die zonder mededogen zijn ondergespoten onder het zand. Je kan er makkelijk schelpjes rapen. De vruchtbare poldergrond werd onder gespuwd met een tien meter dikke laag en werd plots industriegrond. Daarop werd dan de toen heilige “petrol” neergepoot. De vooruitgang, nietwaar. Dat kan je niet tegenhouden, dat is toch de toekomst. En wat is in deze de betekenis van een drietal dorpen met een paar landbouwers. Die kunnen ons niet tegenhouden en trouwens we zorgen wel voor een goed alternatief, desnoods geld.

Er staan nog twee getuigen van deze dorpen. De toren van Wilmarsdonck is blijven staan. De rest van de kerk is afgebroken. Het restant tegenwoordig is een witgrijze spits waar het onkruid en de bomen doorheen groeien. Het is omsloten door hoge stapels containers en is nog nauwelijks zichtbaar. De andere getuige is het kerkje van Oosterweel. Het staat nog in zijn geheel op de originele plaats, in een diepe put, die heel goed laat zien hoe hoog de polder wel werd opgespoten. Het staat er eenzaam en verlaten, dicht. Regelmatig komen wel schoolreizen langs om te laten zien hoe machtig de machines zijn die onze welvaart beschermen en verzekeren. Met oog voor het verleden weliswaar.

De dragende figuur in het boek is Pietje, “Pietje de leugenaar”. Op zijn Indiaanse trom slaat hij steeds luider zijn woede uit om het vernietigen van zoveel weelde aan natuur en de onrechtstreekse moord op een gemeenschap. Met “de stak van Wannes” zweert hij dat dit nooit zal verdwijnen.

Het is een aanrader. Fiets, wandel, of loop eens op een zomerse avond langs deze relieken. Aan de boorden van de Scheldearm, waarvan de lichtjes reeds lang naar het noorden zijn verdwenen. En het is verwonderlijk, de natuur is er allemaal terug. Het Noordkasteel, eens de plage van Antwerpen, nu in een weelderig groene oase. Overal zie je konijnen, hazen, fazanten of een vlucht patrijzen. Met wat geluk eenden, reigers. Noem maar op.

Natuurlijk kan je ook even verder kijken naar de vergane glorie. Dok 100,138,178,192,58,103,117,205,249,259,207,302,314,320,338,142, en noem maar op. Leeg of afgebroken. Maar vooral geen ziel meer. Is de “stak van Wannes” verdwenen door de “stick van de computer” ?

Misschien blijf ik wel een beetje “Pietje”. Met weemoed een trappist drinken in Spek en Eieren met de overgebleven vrienden, 407 weet je nog, met den John. En luisteren naar de eeuwenoude drum van de polder : DOM- DOMDOMDOM, DOM-DOMDOMDOM.