Bron: De Standaard: Stem de parkieten uit uw park

Via een online enquête wil Europa de burger aansporen juiste beslissingen te nemen inzake het overwoekeren van natuurgebieden door uitheemse planten en het inpalmen van biotopen door uitheemse dieren.

Er zijn biologen die vinden dat je deze zonderlingen maar moet laten gedijen. Als het gaat over invasieve exoten, die snel in aantal toenemen en schade aanrichten, vormen diezelfde biologen een kleine minderheid.

De grote waternavel en de Amerikaanse vogelkers die onze sloten en bossen overgroeien, de Canadese ganzen die met hun lompe zwemvliezen onze akkers en natuurgebieden vertrappelen, de stierkikkers die eerst je vijver leeg vreten en dan met bulderend gekwaak je zomerse avonden verpesten. Die soorten aanpakken, is geen biologische xenofobie meent de heer Tim Adriaens, die zich voor het Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek met invasieve exoten bezighoudt.

Het is een kwestie van noodzakelijk natuurbehoud!

Ons ecosysteem heeft altijd al nieuwkomers gehad, maar sommige soorten richten grote schade aan zoals de groene halsbandparkiet, die zich erg agressief gedraagt tegenover spechten, boomklevers en vleermuizen.

Vijfentwintig exoten zijn in de Europese Unie verantwoordelijk voor 12.4 miljard euro schade en bestrijdingskosten.

Dan lijkt het vanzelfsprekend dat er wetten tegen bestaan. Maar terwijl je in Australië nog niet met een appel van het vliegtuig mag, zijn er in Europa hooguit een paar invoerbeperkingen.

Ze helpen niet tegen de exoten die al een geslaagde invasie achter de rug hebben, zoals de stierkikker.

Bovendien zijn de maatregelen ook gemakkelijk te omzeilen. Dat bewijzen de voormalige importeurs van roodwangschildpadjes.

Vlaanderen heeft enkel één – succesvol – bestrijdingsbeleid voor muskusratten, die dijken verzwakken en voor een 3-tal waterplanten, waaronder de grote waternavel, die waterlopen verstoppen en daardoor overstromingen veroorzaken.

Andere probleemsoorten worden lokaal aangepakt of in pilootprojecten uitgetest.

Bestrijden kan ook gevoelig liggen.

Eieren schudden, waardoor er geen nieuwe gansjes bijkomen, is nog vrij onschuldig, maar een troep kwakende Canadezen samendrijven en afmaken, gaat alleen als je alle vogelliefhebbers uitlegt dat het in het belang van de andere vogels is.

Canadese ganzen zijn in Vlaanderen jachtwild en omdat jagen volgens Vlaanderen ‘duurzaam wildbeheer’ is, vraagt de wet dat er een stabiele populatie overblijft, wat natuurlijk haaks staat op een effectieve bestrijding.

Tijd voor een Europees beleid dus, dat u mag helpen uittekenen.

De weblink om mee te doen aan het onderzoek:

http://ec.europa.eu/environment/consultations/invasive_aliens.htm

Wie eerder geschreven bijdragen wil raadplegen kan in het archief volgende verschijningsdata opzoeken:

16/11/07           Competentie om holen [halsbandparkieten]

19/02/10          De Canadese gans

20/11/10           Reinaert in het vizier [rubriek: schadelijke exoten: de Canadese ganzen]

11-03-2012 om 12:30 geschreven door birdy

Geraadpleegde bronnen: Natuurpunt – SOVON [Vogelonderzoek Nederland]

De foto’s zijn van Alex Koenders “Een impressie van de Nederlandse vliegende natuur”

Op 1 maart werd avimap finaal gelanceerd.

De heer Gerard Troost [SOVON] heeft er drukke weken opzitten en verwijderde de laatste steigers die de nieuwe website ondersteunden.

Dat men hierop zat te wachten is wel duidelijk; in dit startjaar zullen gespreid over Vlaanderen, al circa 80 gebieden worden geïnventariseerd.

Ben je op de hoogte van wat uitgebreide territoriumkartering inhoudt en wil je dit jaar mee op de kar springen, registreer je dan snel, beslis welk gebied je gaat opvolgen en neem contact op via avimap@natuurpunt.be

Eens je weet welk telgebied je voor je rekening wenst te nemen, stuur je dit door via een link naar een reeds bestaand observatiegebied in waarnemingen.be of via een shapefile of een Googlemap link. Ga na of je gebied niet te groot is om binnen één ronde af te werken, zeker wanneer je alle soorten wil opvolgen. De mogelijkheid bestaat om een gebied met meerdere personen te overschouwen.

De autoclusteringtool voor broedvogelinventarisatie

Broedvogels inventariseren en monitoren in Vlaanderen en Wallonië.

Natuurpunt, INBO [Instituut voor Natuur- & Bosonderzoek] en Natagora [Franstalige vereniging voor natuurbescherming] hebben de handen in mekaar geslagen om de door SOVON ontwikkelde software voor automatische clustering van broedvogelterritoria aan te kunnen bieden in België. Deze module is toegankelijk voor vrijwilligers, conservators en professionele karteerders.

Natuurpunt volgt de methodiek van de SOVON-broedvogelhandleiding. Hiermee kan je alle soorten of slechts een selectie inventariseren [bv. akkervogels, weidevogels, doelsoorten beheer] Wens je te weten hoeveel broedterritoria er in een bepaald gebied voorkomen, ga je gespreid over het broedseizoen geregeld op pad om de bewegingen waar te nemen Alle geldige observaties worden na elke telronde in de module ingevoerd. Elke vogelliefhebber met voldoende kennis van geluiden en gedrag van broedvogels kan in een zelf gekozen gebied de waargenomen vogels inventariseren. Een grondige kartering vergt wel een behoorlijke tijdinvestering. Mits enige oefening is de werkwijze snel onder de knie te krijgen, zeker als je al vertrouwd bent met de invoer van gegevens in www.waarnemingen.be

Twijfel je aan je eigen vogelkennis of ben je nog niet vertrouwd met de methodiek, trek er dan eens op uit met meer ervaren vogelspotters of neem contact op met kenners binnen je lokale vogelwerkgroep.

Doel en opzet

Vogels kijken is prachtig en broedvogels tellen heeft een geheel eigen charme waaraan velen maar al te graag toegeven. Maar het is ook een buitengewoon nuttige tijdsbesteding, zeker wanneer de inspanningen van tellers worden gebundeld.

Doel van het SOVON-broedvogelonderzoek is het vaststellen van de aantalsontwikkeling van alle broedvogels in ons land. Om deze schommelingen in broedvogelaantallen vast te stellen wordt gewerkt met een gestandaardiseerde werkwijze: monitoring. Hiervoor is het nodig dat vaste gebieden jaar na jaar worden geteld. Hierdoor ontstaat een betrouwbaar beeld van de aantalsveranderingen. Dit systematisch onderzoek verschilt van het verzamelen van losse meldingen, waarbij alleen informatie over de aanwezigheid van een bepaalde vogelsoort wordt geregistreerd en de vastgestelde aantallen sterk worden bepaald door de inspanning en persoonlijke voorkeuren van de waarnemer.

De aanpak van het onderzoek is toegesneden op het gedrag en de talrijkheid van vogelsoorten.

Algemeen voorkomende soorten worden geïnventariseerd in verspreid over het land liggende kleine steekproefgebieden, terwijl de inventarisatie van zeldzamere vogelsoorten zich richt op de belangrijkste broedgebieden [kerngebieden]. Bij ongeveer 50 soorten kolonievogels en zeldzame soorten wordt geprobeerd om jaarlijks de landelijke populatie te tellen.

Jaarlijkse inventarisatie van vaste gebieden vormt het hart van de monitoring.

Het SOVON-broedvogelonderzoek is in 1984 van start gegaan. In samenwerking met het Centraal Bureau voor de Statistiek worden telgegevens verwerkt, gecontroleerd en gepubliceerd. De uitkomsten van het broedvogelonderzoek, deels samengevat in jaarlijkse trendindexen en verspreidingskaarten www.sovon.nl zijn niet meer weg te denken uit de wereld van natuurbescherming, -beheer en -beleid.

Onderstaande foto's van Alex Koenders beelden volgende vogels af:

·         appelvink

·         buizerd

·         slobeend

·         torenvalk

·         zilvermeeuw

Wie de knappe handleiding wil raadplegen kan even een kijkje nemen op de website van onze noorderburen

04-03-2012 om 00:00 geschreven door birdy

Geraadpleegde bronnen:

“Alle vogels van Europa” – Peter Hayman & Rob Hume

“Een impressie van de Nederlandse vliegende natuur” – foto’s van Alex Koenders

De basisvorm van een vogel wordt bepaald door zijn skelet, zijn snavel en zijn veren. Deze factoren zorgen ervoor dat een vogel van een bepaalde soort, geslacht, leeftijd en seizoen een uiterlijk heeft dat gewoonlijk opmerkelijk stabiel is.

Toch kunnen andere factoren ze veranderen, wat kan opvallen wanneer je vogels in het veld observeert.

De lengte van de buitenste veren, de handpennen, hoeft bij iedere vogel niet exact hetzelfde te zijn, maar ze vormen niettemin een kenmerkend patroon, net als de vingers aan onze hand.

Bij een fitis is dit patroon kenmerkend anders dan bij de tjiftjaf die qua uitzicht sterke gelijkenissen vertoont. De subtiele verscheidenheid valt te verklaren uit het feit dat de fitis een lange afstandstrekvogel is die in Afrika overwintert. Hij heeft voor de lange verplaatsingen langere vleugels nodig.

De tjiftjaf daarentegen is een korte afstandtrekker, die met korte, afgeronde vleugels is uitgerust. Een nadere studie van de vleugelstructuur onthult dat er versmalde en duidelijk ingesneden of gekerfde binnenvlaggen voorkomen bij een deel van de slagpennen. De combinatie van de relatieve lengte van de pennen en hun versmallingen in binnen- en buitenvlaggen is uniek voor iedere soort.

Op gelijke wijze kan het patroon op sommige veren vaak worden gebruikt om een vogel met een bepaalde zekerheid te determineren.

De consistentie van de kleurenpatronen stelt ons in staat om de soorten van elkaar te onderscheiden. Zo merken we dat een grote lijster witte buitenste staartpennen heeft en een zanglijster niet; een keep een witte stuit heeft, terwijl deze van een vink groen is.

Bovenop deze consistente kleurpatronen spelen de effecten van slijtage een niet onbelangrijke rol.

Veren hebben het immers zwaar te verduren in de loop van vele maanden, omdat ze blootgesteld staan aan aanrakingen, wrijving en bleken door de zon of – zoals bij de zeevogels – door zout.

Donkere delen van de veren zijn gekleurd door pigmenten die melanine bevatten, welke bijdragen aan de sterkte van de veer. Witte delen bevatten echter geen melanine en zijn daarom zwakker, waardoor ze sneller slijten.

Een andere factor die het uiterlijk van de vogel in de loop van de tijd doet veranderen, is het effect van de rui: het geregeld vervangen van oude door nieuwe veren.

Deze vindt plaats met een vaste regelmaat en bij de meeste soorten gebeurt dit via een precies uitgekiend programma.

Rui heeft ook invloed op de kleur van het verenpak. Een roodborst in vers verenkleed ziet er perfect uit, maar na een zwaar broedseizoen is hij bleek, rommelig, gebleekt en beschadigd.

Het verenpak van de roodborst illustreert ook een andere factor die het uiterlijk van een vogel beïnvloedt. Op een warme dag toont hij duidelijk mager; slank en strak in de veren, rechtop staand op lange, geheel zichtbare poten.

Op een koude winterdag – zoals op veel kerstkaarten is te zien – is hij zo rond als een tennisbal, zijn poten vrijwel verborgen in losse, opgezette buikveren, die een laag warme lucht als isolatie tegen de vorst vasthouden.

De houding van een vogel is ook afhankelijk van wat hij aan het doen is.

Een rustende blauwe reiger ziet er meestal nogal plomp uit met zijn kop ingetrokken tussen de ronde schouders. Jagend op vis kan hij er echter opmerkelijk lang en slank uitzien, hoog en naar voren buigend met zijn kop en nek geheel gestrekt; het toonbeeld van concentratie.

Vogels gebruiken houdingen ook bewust om hun uiterlijk te veranderen.

Een baltsende mannetjesvink spreidt zijn slagpennen op zo’n manier dat de brede, witte vleugelbanen op hun best te zien zijn.

Toch zal dezelfde vink, als hij stilletjes foerageert in de schaduw van een boom zo verstandig zijn de witte banen te verbergen onder de donkere veren, zodat hij moeilijker te zien is en daardoor minder kwetsbaar is om te worden aangevallen.

Ook de lichtintensiteit heeft een invloed op onze waarnemingen en bepaalt aldus mee welke kleuren we ontwaren en welke indruk we opdoen over grootte en vorm.

Onderstaande foto’s van Alex Koenders beelden volgende vogels af:

·         blauwe reiger

·         brilduiker

·         middelste zaagbek

·         smient

·         sperwer

25-02-2012 om 17:36 geschreven door birdy

Geraadpleegde bronnen: Knack – Time Life – Reader’s Digest

Als het immense Amazonewoud droger en warmer wordt, gaat het meer koolstofdioxide uitstoten dan opslaan. Daarvoor waarschuwen wetenschappers die al 20 jaar de relatie bestuderen tussen het grootste tropische regenwoud op aarde en de miljarden m³ water die er circuleren.

Een team van fysici, chemici, biologen, landbouwkundigen en menswetenschappers bestuderen de wisselwerking tussen de talloze processen die zich in het woud afspelen.

Het Amazonewoud beslaat met zijn 6.5 miljoen km² de helft van Brazilië en een flink deel van nog 8 andere Zuid-Amerikaanse landen.

Het reusachtige bosgebied helpt het klimaat op aarde te regelen, maar die functie kan door de klimaatverandering ook helemaal worden verstoord. In het kader van het zogenaamde Grootschalig Experiment in de Biosfeer-Atmosfeer van het Amazonegebied bestuderen internationale wetenschappers al jaren het aanpassingsvermogen van het complexe ecosysteem.

De groene long van onze planeet

De rivier ontspringt op 5 200 m hoogte in de met sneeuw bedekte Andes van Peru, slechts 190 km van de Grote Oceaan. De rivier baant zich een weg via afgronden en ravijnen door het uitgestrekte met jungle overdekte Amazonebekken en wordt 6 400 km verder oostwaarts een machtige stroom die uitmondt in de Atlantische Oceaan aan de andere kant van het continent. De monding is een zoetwaterzee, 320 km breed [in vogelvlucht de afstand tussen Oostende & Virton].

Zelfs 1 600 km stroomopwaarts is de rivier op sommige plaatsen 11 km breed en de stroom zo diep dat zeeschepen hem over een lengte van 3 700 km landinwaarts kunnen bevaren.

Na de Amazone is de Kongo, wat het watervolume betreft, de grootste rivier.

Twee van de grootste zijrivieren van de Amazone, de Rio Negro en de Rio Madeira bevatten echter op zichzelf al evenveel water als de Kongo. De Amazone debiteert op één dag net zoveel water in de oceaan als de Theems in een heel jaar in de Noordzee pompt.

Als glinsterende linten slingeren zijn 1 100 zijrivieren zich door de weelderige plantenwereld op de vlakke ondergrond van het bekken; 17 zijrivieren hebben een lengte van meer dan 1 600 km.

Samen voeren ze zoveel water aan uit de met sneeuw bedekte bergen, de bronnen van de omringende hoogvlakten en de zware regens in de vochtige atmosfeer boven het regenwoud dat volgens berekeningen het bekken te allen tijde 2/3 van al het zoete rivierwater in de wereld bevat.

Milieuvriendelijke energiecentrales

De oorspronkelijke dampkring van de aarde bestond wellicht uit waterstof, methaan, ammoniak, water en wat koolstofdioxide, puur vergif voor de meeste levensvormen. De huidige atmosfeer bestaat echter voor ongeveer 20 % uit zuurstof, geproduceerd door planten.

Alle levensvormen op aarde hebben voedsel en ook zuurstof nodig om dat voedsel om te zetten in energie.

Zonder planten zou er geen voedsel bestaan en zou er maar een fractie van de tegenwoordige hoeveelheid zuurstof in de atmosfeer voorkomen. De aarde krijgt beide ter beschikking dank zij de fotosynthese, het proces dat planten in staat stelt hun eigen voedsel te maken uit zonlicht.

De sleutelrol daarin speelt het chlorofyl, het pigment dat bladeren en stengels groen kleurt.

Chlorofyl zet onder invloed van zonlicht koolstofdioxide en water om in suikers. Deze zorgen voor de groei van wortels, stengels, bladeren en zaden.

Minstens even belangrijk voor het leven op aarde zijn de planten vanwege hun rol als regulator van de hoeveelheid koolstofdioxidegas in de atmosfeer. Dit gas en ook andere houden hoog in de atmosfeer de zonnewarmte vast, die anders direct weer naar de ruimte zou ontsnappen.

Verstoorde koolstofkringloop

De resultaten zijn verontrustend. Als de wereldwijde uitstoot van broeikasgassen de komend jaren niet vermindert, zal het tegen het eind van deze eeuw 40 % minder regenen in het Amazonewoud en kunnen de gemiddelde temperaturen er met 8°C oplopen. Daardoor zou het onmetelijke woud zelf meer koolstofdioxide gaan uitstoten dan opslaan. Dat zegt het Braziliaanse instituut voor onderzoek van de ruimte.

Al tonen onderzoeken aan dat het woud erg veerkrachtig is, toch zijn er grenzen aan die veerkracht. Als de koolstofdioxide-uitstoot niet afneemt, zal het Amazonewoud zo’n grote klimaatstress moeilijk kunnen overleven.

De onderzoekers stelden vast dat het Amazonewoud nu netto een relatief beperkte hoeveelheid koolstof absorbeert – ongeveer een ½ ton per ha / jaar. Er komen grote regionale verschillen voor die onder meer samenhangen met de mate waarin het milieu recent is veranderd. Gebieden waar het woud duidelijk lijdt onder menselijke activiteiten, nemen veel minder koolstofdioxide op, waardoor er netto koolstof wordt uitgestoten.

Ook bosbranden doen de koolstofbalans negatief doorslaan. Doordat die branden de voorbije jaren sterk zijn teruggelopen – in 2005 verwoestten ze nog een oppervlakte van 27 000 km² en 5 jaar later was dat ‘nog maar’ 5 000 km² – slaat het Amazonewoud nu op de meeste plaatsen weer netto koolstof op.

Maar de kans lijkt groot dat de pendel binnenkort weer terugzwaait. Door het broeikaseffect warmt het woud op, waardoor het droge seizoen weer langer wordt en branden zich gemakkelijker kunnen uitbreiden. Dat leidt tot een vicieuze cirkel. Ook de rivieren gaan veel meer broeikasgassen vrijgeven als het warmer is.

Als het vaker extreem droog wordt, zoals reeds het geval in 2005, kan het Amazonewoud uiteindelijk een belangrijke bron van broeikasgassen worden in plaats van die schadelijke gassen te binden.

Een verhelderend filmfragmentje

http://www.schooltv.nl/beeldbank/clip/20060706_fotosynthese01

19-02-2012 om 15:26 geschreven door birdy

Bron: Nico Vermeulen

Weinig vogels zijn zo karakteristiek en opzienbarend als de toekan met zijn gigantische kleurrijke en opvallende neussnavel. Alleen neushoornvogels hebben vergelijkbaar grote toeters, al zijn ze niet verwant aan de toekansoorten.

Toekans komen voor in de tropische regenwouden en dichte bergbossen van Zuid-Amerika [Argentinië, Bolivia,  Brazilië, Colombia, Guyana, Mexico, Paraguay, Peru, Suriname,  …]

In het Amazonegebied woonden vroeger twee miljoen indianen, die de rijkdommen van het regenwoud gebruikten en heus weleens een toerkan opaten, waarvan het vlees uitstekend schijnt te smaken.

De indianen leenden staartveren van de toekans om in hun hoofdtooien te verwerken.

Ze schoten de toekans met in gif gedompelde pijltjes; deze vielen op de grond maar werden door het vergif alleen verdoofd.

Al behoren de toekans tot de spechtvogelfamilie, voor hakwerk is hun snavel te zwak. Hij is uiterst licht gebouwd en dus evenmin geschikt als wapen. Toch gebruiken de vogels hun indrukwekkende neussnavel om er soortgenoten en andere dieren mee te imponeren.

De snavel van een mannelijke reuzentoekan kan 32 cm lang worden, even lang als zijn lijf zonder staart. Hij is niet massief maar bestaat uit een soort netwerk van beenspangen waardoor de maximale stevigheid wordt bereikt bij een minimaal gewicht.

De snavelranden zijn niet glad maar vertonen een zaagvorm.

De indrukwekkende toekansnavels zijn te zwak om vers hout weg te hakken. De wijze vogels moeten hun verbouwingswerkzaamheden in het hol dan ook beperken tot het verwijderen van molm en plantenresten.

Toekans bezitten een stevige lange en smalle tong, soms wel 15 cm lang. De tong is aan de buitenranden getand met schuine inkepingen, naar het einde toe steeds dieper, zodat de punt uit borstelvormige uitsteeksels bestaat.

Wanneer de spechten, waarvan de toekans verre verwanten zijn, de nestholte niet al zelf verlaten hebben, worden ze er vaak door de brutale neusvogels uitgezet.

Ze hebben een korte dikke nek, ronde vleugels en een lange staart met tien staartpennen die bij de toekans vrij kort en aan het uiteinde recht zijn. Hun lichaamsgrootte varieert tussen 35 en 65 cm. De rug is glanzend zwart en de borst is opvallend bontgekleurd.

Echte vliegers zijn het niet; liever huppen ze wat en zitten ze op een tak.

De vogel heeft forse poten met gepaarde tenen, twee naar voren en twee naar achteren.

De wijze vogel met een groot verstandelijk vermogen, een ontembare humor, grillig en nukkig gedrag

De reuzentoekans zijn echte grappenmakers. Ze zijn absoluut niet schuw en dringen soms huizen binnen om eten en sierraden te gappen en de huisdieren op stang te jagen.

De kuiftoekans gedragen zich knorriger en schieten wel vaker vol agressie uit hun slof.

Waarom toekans zich tot slimmeriken ontwikkelden, kunnen we alleen maar gissen.

Het zou te maken kunnen hebben met het voedselzoeken.

Een bidsprinkhaan, die op een tak gaat zitten wachten tot een prooidier genoeg dichtbij komt om hem te grijpen, hoeft daarvoor geen ingewikkelde strategie te bedenken.

Een toekan moet echter – net zoals de apen – een ingewikkelder voedselzoekprogramma bedenken.

De vruchten in het tropisch regenwoud rijpen immers zeer gespreid, zodat de dieren van boom naar boom moeten trekken om voldoende voedsel te bemachtigen.

Dan moet je precies van tevoren weten waar je wanneer welke rijpe vruchten kan vinden.

Toekans hebben zich vermoedelijk ontwikkeld tot de apen onder de vogels.

Dat is overigens goed aan hun voortplanting te merken.

Toekans zoeken zich een partner voor het leven, zijn honkvast, gebruiken hun nest, jaar in jaar uit en leggen maar één keer per jaar eieren.

Het vrouwtje legt meestal 2 eieren, die om beurten door beide oudervogels worden bebroed.

Het zijn vooral de kuikens die toekans op de bovenste sport van de evolutieladder plaatsen.

Immers de jongen die uit de eieren kruipen, zijn hulpeloos als mensenbaby’s, blind, kaal en ze kunnen niet op hun poten staan.

Er is geen vogelsoort waarvan de jongen zo hulpbehoevend zijn en die bovendien zo lang volledig op de ouderzorg blijven aangewezen.

Na 2 weken breken de eerste veren door. De jongen hebben hun ogen dan nog steeds niet open. Pas na de 23^ste dag gaan de oogleden iets van elkaar, maar niet van harte. Het duurt dan nog dagen voordat ze hun babyslaap uit de ogen hebben gewreven en ook echt kunnen zien.

Tegen die tijd veranderen de rochelgeluidjes van de jongen in een hongerige lokroep waarmee ze hun ouders duidelijk maken op te schieten met de verse hap.

Die bestaat meestal uit vruchten, maar soms voeren ze de jongen ook eiwitrijk dierlijk voedsel, zoals termieten en andere insecten, hagedissen, boomslangetjes en zelfs jonge vogeltjes, die ze uit nesten roven.

Zelf proberen toekans hun jongen zo onder te brengen dat ze veilig zijn voor rovers, zoals neusberen en apen.

Een goed nest heeft een opening, waardoor de toekan net naar binnen kan glippen, maar die zoveel mogelijk rovers buitensluit.

Het volwassen vrouwtje past meestal maar net in die enige holte. Ze vouwt haar staart over de rug naar voren en moet de grote snavel loodrecht omhoog houden, want haar neusapparaat past er horizontaal van geen kanten in.

Vaak ageren toekans als een stel speelvogels die elkaar achterna zitten in de boomkruin, elkaar van de takken verjagen, met hun snavels klapperen en hierbij een vreemd ratelend geluid voortbrengen. Er is geen enkele reden bekend waarom toekans zo speels zijn. Bij andere diersoorten is spel vaak een oefening voor onderlinge gevechten om de rangorde of een broedgebied. Toekans gaan elkaar niet te lijf met hun snavel en met paringsrituelen heeft het evenmin te maken. Waarom zouden ze trouwens niet gewoon lol kunnen maken om de lol? Misschien zijn mensen wel bang voor zo’n conclusie, want het betekent dat deze vogels persoonlijkheid hebben en veel intelligenter zijn dan goed is voor ons menselijk superioriteitsgevoel.

Er zijn nauwelijks dieren die een volwassen toekan aandurven en als een rover in zicht komt, gaan de toekans er in krijsende groepjes op af.

Ze leven gezellig bij elkaar, zoals apen dit doen en ook hier heeft dat te maken met dezelfde manier van voedsel te zoeken. De ene dag zijn er een paar vruchten in de ene boom rijp, de volgende dag hangt er een vracht aan de woudreus verderop. Er is geen beginnen aan om een voedselgebied voor jezelf op te eisen. Het zou veel te groot moeten zijn en is dus onverdedigbaar. Daarom hokken hele toekanfamilies samen en stropen met zijn allen een groot stuk oerwoud af, wat ook veiliger is.

12-02-2012 om 20:50 geschreven door birdy

Bron: bioloog Karl Van Ginderdeuren

Velen zijn van mening dat jacht geen recht meer heeft om te bestaan en niet past in de 21^steeeuw. De heer Karl Van Ginderdeuren is het daar niet mee eens, maar men moet een onderscheid maken tussen grootwild jacht [reeën, edelherten, everzwijnen] en kleinwild jacht. Grote herbivoren doen het goed in België, zelfs té goed; everzwijnen enerzijds doordat ze door jagers massaal worden bijgevoederd, anderzijds gespaard blijven door recente milde winters.
Het bejagen van grote herbivoren is daarom niet uit de lucht gegrepen, al moet alles in het werk worden gesteld om de natuurlijke predatoren van deze grote hoefdieren terug bij ons te krijgen. Dat brengt de maatschappij immers veel meer op. Voor de Sint-Hubertus-kring is dit moeilijk aanvaardbaar.
Jagers kan je gemakkelijk overtuigen om de grote rovers terug in onze streken aan te trekken, toch als je hen belooft dat ze binnen 20 jaar recht zullen hebben op een vergunning om een nieuw soort jachtwild zoals wolven te doden. Zo werkt het althans in het buitenland [Slovenië, Spanje, Frankrijk, VS, …].
Raar maar waar is dat de manier waarop je de grote carnivoren het snelst terug krijgt.
De jacht op kleiner wild [hazen, konijnen, patrijzen, fazanten] daarentegen is maar een vage schim van wat het ooit geweest is. Hazen en patrijzen zijn grotendeels verdwenen door industrialisatie van de landbouw en verlies van habitat, konijnen worden getergd door dodelijke ziektes. Enkel de fazant blijft nog over … Die wordt nog steeds jaar op jaar uitgezet, omdat nog te vaak onze monotone populierenbossen en maïswoestijnen geen ideale biotoop vormen. Het gaat de jagers dus uiteraard niet om de kippen maar om de legaal en vooral de illegaal geloste kotfazanten, die door de vos zwaar worden aangepakt. Die kotfazanten zijn het laatste redmiddel voor de commerciële ‘kleinwildjacht’ in Vlaanderen, dat steeds meer en meer uitgroeit tot een society gebeuren.
Het probleem is dus niet de vos, maar wel de algemene achteruitgang van de groene en tevens jachtgebieden, gekoppeld aan het introduceren van veel hapklare fazantkiekens.
Slimme jagers beseffen dit maar al te goed en doen hun best om aan habitatverbetering te doen, wat inheems jachtwild ten goede komt.
Jammer genoeg vormen zij een minderheid binnen het jachtgebeuren.
Vossen behoren tot het overige wild. In de gebieden met grootwild jacht worden ze minder aanzien als boeman omdat ze minder schade toebrengen aan de [groot]wildstand.
Veel loerjagers zullen doorgaans niet graag een vos schieten, daar de luideknal alle wild in de omgeving van de hoogzit verjaagt. De meeste grootwild jagers liggen echt niet wakker van de vos.

Jagers en natuurbeschermers moeten elkaar complementeren, niet tegenwerken

Denken dat alle jagers rijke knallers zijn zonder respect voor de natuur, is eveneens een redelijk ondoordachte uitspraak. Er bestaat immers nog zoiets als ‘groenen’ die gans hun leven in dat ene natuurreservaat rondlopen. Je hebt er die 3500 km rijden om een zeldzaam zoogdier te zien en je hebt er die hun leven lang werk maken van een zo groot mogelijke soortenlijst. ‘Dé jager’ bestaat niet! Er zijn goede en slechte. de goede hebben nog vaak last van de excessen van de oudere generaties. Vroeger moest er als jager geen jachtexamen worden afgelegd en kon je ongeveer doen wat je wou.

Volgens bioloog Van Ginderdeuren is er nog steeds ruimte voor kleinwild jacht, met veel herstel van biotopen. Dit is dan nagenoeg een totale ommekeer van wat we vandaag zien in het gros van de jachtgebieden: de laatste hazen en zieke konijnen schieten en voor de rest knallen op kotfazanten. Het is aan de jachtlobby om hun achterban te overtuigen dat zij ook baat hebben bij een hogere natuurwaarde. Kijk simpelweg naar de hoeveelheid jachtwild in natuurreservaten. Op papier moeten jagers en natuurbeschermers elkaar complementeren, niet tegenwerken.

Minister Schauvliege, ja diegene die INBO-wetenschappers verbood op TV te komen spreken over de vos, geeft met de nieuwe wet weinig blijk van inzicht en nog minder van lange termijndenken over natuurbeheer.

Volgens de heer Karl Van Ginderdeuren is de vossen-kwestie heel klein bier vergeleken met het falende waterbeleid of het dossier omtrent de voor de biodiversiteit cruciale bosuitbreiding. Populisme regeert het milieubeleid. Geen enkele van de grote milieu-uitdagingen wordt aangepakt en dat is volgens hem tien keer erger dan het schieten van wat vossen, wat inderdaad zeer weinig effect heeft op de populatie, zoals Koen VDB, Dirk Draulans, Jan Rodts en vele anderen reeds langer hebben gestaafd.

05-02-2012 om 18:38 geschreven door birdy

Het woord papegaai is afkomstig van het Spaanse ‘papagayo’, dat op zijn beurt waarschijnlijk is afgeleid van het Arabische ‘babagha’. Het is de nationale vogel van Honduras.

De meest verspreide soort is de grote veelkleurige geelvleugelara die voorkomt in Midden- en Zuid-Amerika, waar je hem kan aantreffen in de loofbossen van de tropische regenwouden en op berghellingen van Mexico tot aan het Amazoneregenwoud van Peru tot Brazilië.

Kenmerkend aan papegaaiachtigen is de heel lange staart, de korte hals en de sterke korte kromme snavel die zeer geschikt is voor het kraken van harde zaden en noten. De ondersnavel kan onafhankelijk van de grotere bovensnavel worden bewogen.

Papegaaien hebben vier tenen, waarvan twee naar voren en twee naar achteren zijn gericht, wat hen tot behendige klimmers maakt. Bij het klimmen wordt ook de snavel gebruikt.

In tegenstelling tot andere vogels hebben de meeste papegaaien geen vetproducerende stuitklier waarmee ze hun verenpak in optimale conditie kunnen houden.

In plaats daarvan gebruiken Zuid-Amerikaanse papegaaien en kaketoes hun donsveren die verpulveren tot poeder. De talg [beschermende vetstof] die door deze klier wordt geproduceerd, verspreiden zij over hun verenkleed.

De kleurrijke geelvleugelara’s halen een lichaamslengte van ongeveer 90 cm en wegen gemiddeld 1.2 kg.

De naakte teugels [de wangen, tussen oog en snavel] zijn wit met daarin meerdere haarfijne lichtrode veerlijnen. De bovensnavel is hoornkleurig met zwarte zijkanten; de ondersnavel is helemaal zwart. De irissen van de ogen zijn lichtgeel en de poten donkergrijs.

De grote en de middelste vleugeldekveren zijn geel met groene randen. De buitenste veren van de vleugels zijn blauw. De veren aan de bovenzijde van de staart zijn rood met een blauwe rand.

Na het ontwaken zoeken de papegaaien een kale boom op waar ze zich behaaglijk gaan opwarmen in de ochtendzon, voordat ze voedsel gaan zoeken. Dan beginnen ze elkaar luidruchtig aan te sporen om samen op de wieken te gaan. Eigenlijk weten ze al precies waar ze moeten zijn, want ze kennen het gebied op hun duimpje en weten precies waar welke boom rijpe vruchten of zaden draagt. Daar aangekomen, verandert plots hun gedrag. Ze stoppen met hun luid gekrijs en knabbelen in alle stilte van de oogst. Het voedsel van de geelvleugelara’s bestaat in hoofdzaak uit vruchten [o.a. mango’s] verschillende soorten zaden en palmnoten [o.a. paranoten], bessen en ook wel allerlei insecten en hun larven.

Af en toe uiten ze zachte geluidjes van genoegen, maar verder hoor je niets dan het vallen van schillen en andere voedselresten uit de bomen. Na het ochtendmaal brengen ze de heetste uren van de jungledag door onder het dichte loof van een woudreus.

Laat in de middag zoeken ze de voedselbomen weer op, klauteren met hun handige grijptenen behendig door de takken.

Tegen de avond gaan ze op de wieken, vliegen brutaal hoog boven de bomen als heersers van het woud en maken herrie waarvan de ontdekkingsreiziger Von Humboldt schreef dat het kabaal het bruisen van de bergbeken overstemt.

Het lijkt erop of de ara’s geen vijanden hebben maar papegaaien zijn wel degelijk smakelijke vogels. De harpij, de grootste Zuid-Amerikaanse arend lust ze rauw. Mensen koken of roosteren ze eerst.

Ara’s blijken uiterst slim; het spreekvermogen heeft daar niets mee te maken. Uit dat verbluffend imitatievermogen blijkt alleen dat papegaaien een bijzonder scherp gehoor hebben. Ze horen van ieder geluid de precieze toonhoogte en kunnen zelfs geringe verschuivingen daarin opvangen én reproduceren. Ze kunnen zelfs transponeren en de waargenomen geluiden van toonaard veranderen.

Buiten de broedtijd vormen ara’s in familieverband groepen van 20 tot 30 vogels. Als het broedseizoen aanbreekt zonderen de trouwe paren zich af om de oude broedplaatsen weer op te zoeken. Ze nestelen in boomholten waarin 2 tot 3 eieren worden uitgebroed door het vrouwtje. Na ongeveer 25 dagen komen de eieren uit. Eenmaal geboren, blijven de jongen nog 2 jaar bij de ouders. Zowel vader als moeder zorgen voor de kroost.  

Dat ara’s intelligent zijn bleek uit onderzoeken uitgevoerd door Irene Pepperberg en Mildred Funk. Zij testten papegaaien op hun verstandelijke vermogens door de vogels aan proeven te onderwerpen die oorspronkelijk voor kinderen zijn bedoeld. De papegaaien bleken uitstekend op de hoogte van wezenlijk bestaande objecten, ook als ze niet meer zichtbaar waren.

Zelfs op allerlei valstrikken in de serie van 15 testen bleken de papegaaien te reageren zoals een mens zou doen.

Daarmee gaven ze blijk van intellectuele vermogens die gelijk staan aan die van apen.

De relatie tussen ara’s en bomen is anders wel behoorlijk ingewikkeld.

Ara’s eten vruchten en helpen zo sommige boomsoorten bij de verspreiding van zaden, maar voor andere boomsoorten kan je de vogels eerder als zaadparasieten bestempelen.

Deze boomsoorten hebben hun zaad niet in een lekkere vrucht verpakt om dieren tot eten ervan en dus tot de verspreiding te verlokken. Die bomen hebben een andere verspreidingsmethode ontwikkeld omdat ze geen enkele baat hebben bij consumerende dieren. Ze verpakken de zaden in stekelige of keiharde schalen al zijn er dieren die deze weten te kraken. Maar ook daarvoor heeft de boom een oplossing gevonden; hij produceert heel veel zaden in een heel korte tijd. Vaak staan op dat moment alle bomen van die soort tegelijk in zaad. Allicht worden er heel wat opgepeuzeld, maar de dieren kunnen die overvloed niet helemaal op. Zo blijven er altijd genoeg zaden over om te kiemen.

Ara’s eten ook giftige zaden en zouden daar zeker ziek van worden als ze niet zouden weten waar de medicijnkast te vinden. Geregeld vliegen ze naar een oeverwal, waarvan ze de klei afknabbelen. Daarin zitten niet alleen nuttige mineralen, maar ook het noodzakelijke tegengif.

Een leuke YouTube-film met hoofdrolspelers Kona & Rio

29-01-2012 om 21:09 geschreven door birdy

Respect opbrengen voor de natuur via krachtige beelden en boodschappen,

bezoekers sensibiliseren om de schoonheid te ontdekken van wetenschappen,

samen met natuurliefhebbers die helpen deze educatieve blog illustratief te kleuren,

en met hun creatieve signatuur persoonlijk een stempel drukken om hem op te fleuren,

is de drijfveer om wekelijks te investeren in het smeden van vriendschappen!

http://www.dogwork.com/owfo8/

22-01-2012 om 19:38 geschreven door birdy

Rond de Middellandse Zee verzamelen zich elk jaar flamingo’s in grote broedkolonies.

De bekendste is die van de Camargue in Zuid-Frankrijk aan de breed uitwaaierende deltamonding van de Rhône.

Ondanks het sterk toegenomen toerisme is deze driehoek van ondiepe kustwateren, lagunes, plassen en zoutpannen nog steeds het mekka voor vogelliefhebbers uit heel West-Europa.

Dat flamingo’s gekke vogels zijn, geldt niet alleen voor hun uiterlijk; ze gedragen zich ook buitengewoon eigenzinnig. Met hun enorm lange nek en poten, roze kleur en geknikte snavel zijn flamingo’s heel opvallende verschijningen. De vleugels zijn roze van kleur met zwarte slagpennen. Het geluid dat ze voortbrengen, gelijkt een beetje op dat van een gans: een vrij hoog nasaal gekrijs.
Europese flamingo’s vliegen met gestrekte nek en poten. Vaak staan ze op één poot om zo min mogelijk warmte te verliezen.
Wanneer de vogel één poot intrekt en die tegen zijn onderlichaam aandrukt, is het verlies aan warmte via zijn dunne onbevederde poten gehalveerd. In de zomer staan ze met beide poten in het water, precies om dan lekker af te koelen.

De roze flamingo is de grootste van de 6 soorten die wereldwijd leven. Hij wordt gemiddeld 140 cm hoog. In verhouding met zijn geringe lichaamsgewicht, dat schommelt rond de 3 à 4 kg, heeft hij enorm lange poten, die vaak 1 m lang zijn. Ook de hals is erg lang, ongeveer net zo lang als de poten.

Dat moet ook wel want flamingo’s staan het grootste deel van de dag recht op hun poten naar voedsel te zoeken. Daarbij laten ze hun lange nek bungelen tot vlak boven het wateroppervlak en slingeren hun snavel ondersteboven heen en weer in de ondiepe plas die vol water stroomt. Dank zij een ingenieus filtersysteem in de snavel wordt het voedsel gescheiden van het water. Met hun dikke stekelig tong pompen de flamingo’s de waterige modderbrij in en uit de snavel, waarna het voedsel als in een zeef blijft hangen tussen de lamellen aan de randen van de snavel.

De zwemvliezen tussen de tenen moeten beletten dat de vogels niet wegzakken in de modderige bodem en helpen tijdens het waden het slib op te woelen, waardoor kleine tandkarpertjes, garnaaltjes, pekelkreeftjes, poppen van zoutvliegen, slakjes, wormpjes, microscopisch kleine algen in de snavel belanden.

Pekelkreeftjes [niet groter dan een zandkorrel] die in plassen leven met een hoog zoutgehalte hebben een rode kleur doordat ze een speciale eiwitverbinding ’hemoglobine’ aanmaken, die veel zuurstof kan opnemen uit het zuurstofarme zoutwater. Leven de kreeftjes echter in water met een iets lager zoutgehalte dan hebben ze een groene kleur door de vele microscopisch blauwgroene algen die ze verteren.

Flamingo’s zijn intelligente vogels die niet zomaar voort dobberen op een uitgestippeld jaarverloop. Elk jaar opnieuw nemen de flamingo’s de beslissing waar ze zullen broeden, daar zij afhankelijk zijn van wisselende weersomstandigheden.

Onderzocht wordt of het ondiepe water, waar het jaar voordien de kolonie werd gesticht, nog steeds geschikt is als nestplaats. Ongetwijfeld zal ook de smaak, de samenstelling van de voedselrijkdom van de plas een rol spelen.

Niettegenstaande men enkele belangrijke criteria kent, toch blijft het onvoorspelbaar waar de flamingo’s zullen neerstrijken.

In de flamingokolonie gebeurt alles precies tegelijk. De bedoeling is dat alle jongen tegelijk worden geboren en tegelijk opgroeien in een gezamenlijke crèche. Dat garandeert de grootste veiligheid tegenover eventuele belagers: meeuwen, vossen of jakhalzen.

Om deze fantastische synchronisatie tot stand te brengen en iedereen op hetzelfde moment in de juiste stemming te brengen voor balts en paring begint het broedseizoen met massale groepsrituelen, één van de indrukwekkendste spektakels in de natuur.

Daarna wijden de echtparen, die hun hele leven lang bij elkaar blijven, zich aan de liefde. Met sierlijke strijkages [vleiend, flatterend] verleidt het vrouwtje haar partner.

Het resultaat is één ei op een zelfgemaakt modderheuveltje met een kuiltje, dat dienst doet als nest. De flamingo zoekt een plekje tussen de andere nestplaatsen, meestal maximaal met 35 cm tussenruimte. Warmte en verdamping drogen de modderbrij en geven de stevigheid.

Het broeden begint ergens in april en vereist alles van de lenigheid van de oudervogels.

Immers de lange poten moeten onder het lichaam aan weerszijden van het kleine nestkommetje worden opgevouwen. Zo zitten mannetje en vrouwtje afwisselend een maand lang op het ei. Als het jong eenmaal is geboren, gooien de ouders de eierschalen overboord, maar laten vaak nog wat stukjes liggen, die door het jong worden opgegeten. De eerste 10 dagen blijft het jong in het modderkuiltje en wordt gevoerd vanuit de snavel waaruit de oudervogel, net als bij duiven een soort vette kropmelk op braakt – krachtige babyvoeding – geproduceerd door een speciale klier in de slokdarm.

Na 10 dagen is het jong een hele peuter die flink kan rondstappen in een lichtgrijs donspak, de hoogste tijd voor de crèche. De rest van de kolonie heeft dan poten en snavel vrij om voedsel bij elkaar te harken of te zeven. Na een maand of drie zijn de jongen echte flamingo’s geworden en gaan ze op een dag allemaal tegelijk op de wieken. Maar voor het zover is, worden ze door de vogelwacht van de Camargue geteld, gewogen en geringd. Met de hulp van een menigte toeristen worden de kuikens bij elkaar gedreven en door een soort fuik van hekken geleid. De paniek onder de vogels is eventjes volledig, maar daarna al weer gauw vergeten.

In het filmpje slaagt een visarend erin uit een broedkolonie een rode flamingo te verschalken.

http://fstoppers.com/pov-video-so-this-is-what-it-feels-like-to-be-an-eagle-preying-on-flamingos

15-01-2012 om 00:00 geschreven door birdy

Duiven blijven stil hangen om een scherpe bocht te nemen.

Amerikaanse biologen lieten duiven los in een gangencomplex waarbij de vogels een aantal keren om een rechte hoek [90°] moesten vliegen. Tegelijkertijd filmden ze nauwgezet de vluchtbewegingen van de duiven.

Om een scherpe bocht te nemen, moeten de vogels hun vluchtlijn drastisch wijzigen en hun lijf in de nieuwe vluchtrichting draaien, dit terwijl ze in de lucht blijven fladderen.

De onderzoekers zagen dat de duiven allerminst een vloeiende beweging maakten.

Integendeel het leek wel alsof de vogels een paar tellen ‘stil’ in de lucht bleven hangen. Ondertussen duwden de vogels zich als het ware tegen de omringende lucht om zich in de gewenste richting te draaien. Pas daarna kon de vlucht voorruit, in een nieuwe vliegrichting, weer worden hervat. Volgens de onderzoekers is dat vergelijkbaar met de manier waarop een helikopterpiloot een bocht neemt.

Helikopters vliegen met ‘ronddraaiende vleugels’

De draaiende schroef tilt de helikopter niet alleen de lucht in, maar zorgt eveneens voor de voortstuwing; de schroef is dus vleugel en propeller tegelijk.

De rotor- of schroefbladen van een helikopter hebben immers dezelfde aerodynamische vorm als de vleugels van een vliegtuig. Als ze tijdens het omwentelen geleidelijk steeds schuiner worden gekanteld, neemt de luchtdruk aan de bovenkant af, maar aan de onderkant juist toe. Om in de lucht te blijven hangen, verkleint de piloot de hellinghoek van de rotorbladen met behulp van een tuimelschijf, zodat het gewicht van de helikopter de opwaartse druk compenseert en de draagkracht net iets groter is dan het gewicht van het hefschroefvliegtuig. De helikopter kan zwenken door de schommelplaten met de cyclische besturing schuin te zetten, waardoor de hellinghoek van elk rotorblad tijdens de draaibeweging wordt veranderd.

Duiven spotten drenkeling

Een drenkeling zoeken op open zee is niet gemakkelijk.

Daarom testte de Amerikaanse kustwacht in 1977 een nieuwe methode. Ze trainden duiven om een oranje reddingsvest op het wateroppervlak te ontwaren. Onderzoekers van de Amerikaanse Tufts universiteit hadden in 1940 al vastgesteld dat duiven heel goed verschillende vormen en kleuren kunnen onderscheiden. Bovendien kunnen ze zich uren op een visuele taak concentreren. De marine rustte een helikopter uit met een observatiebak die was verdeeld in 3 compartimenten. Daardoor had elke duif zijn eigen kijkrichting. Samen overzagen ze 360 graden. Als een duif iets oranjes opmerkte, pikte hij op een hendeltje. De piloot zag aan een lampje in de cockpit welke duif iets had opgemerkt en wist zo welke kant hij op moest vliegen. De methode bleek efficiënt. Bij testvluchten vonden de duiven het reddingsvest in 90% van de gevallen. Zonder duivenhulp vonden speurders in maar 38% van de gevallen het zwemvest. Toch hebben de duiven helaas nooit echt iemand kunnen redden. De duiven werden bij elke waarneming beloond met een maïskorrel.

Wegens de hoge kosten werd het project in 1983 definitief afgeblazen.

08-01-2012 om 19:10 geschreven door birdy

Vogelvrienden van de Kille Meutel,

Moge het nieuwe jaar garant staan voor:

een stevige portie vrolijkheid en gelukzaligheid,

een ferme brok geduld en verdraagzaamheid,

gekruid met humor, relativeringzin  en eerlijkheid,

gewikkeld in warmte en genegenheid,

en overgoten met een stralende gezondheid!

Groene krijsende ketters
 

In het gewest Brussel blijft het aantal groene halsbandparkieten gestaag groeien. Inmiddels is de populatie uitheemse exoten toegenomen van 1 000 in 1995 naar 10 000 stuks vandaag of ruim 60 specimen / km².

Met zijn 40 cm lang, gifgroen verenpak en felrode snavel heeft hij eigenlijk meer weg van een papegaai dan van een parkiet.

De groene opschepper begon zijn opmars in 1987 toen het kleine dierenpark Meli aan het Atomium van Brussel moest wijken voor de aanleg van het bioscoopcomplex Kinepolis en het pretpark Mini-Europa.  

De directeur van het zootje vond er toen niets beters op om enkele tientallen kleurrijke residenten de vrijheid te gunnen als kleurverrijking van het stadsbeeld.

Een verkeerd ingeschatte stunt bleek later, want zoveel jaar later geraakt het natuurlijk evenwicht van de vogelpopulatie in en rond de hoofdstad aan het wankelen.  

De groene halsbandparkiet is geen doetje en jaagt menig inheemse vogel de stuipen op het lijf.

Al is de invasieve druktemaker afkomstig uit het gebied rond Noord-India tot aan de voet van het Himalayagebergte [1 300 m], toch wist de populatie explosief aan te groeien, precies omdat de exotische vogelsoort gure weersomstandigheden best kan verdragen.

Al tref je de grootste concentraties nog altijd in en rond Brussel aan, toch zijn er groepen uitgeweken naar het westen tot in Waregem en Brugge; naar het noorden tot in Mechelen en Antwerpen. Via het oosten hebben ze Leuven, Diest en zelfs Limburg bereikt.

Trekpleisters in het Brusselse zijn de brede met loofbomen [vaak beuken] omzoomde lanen rond het Atomium, het Elisabethpark in Koekelberg en in Evere nabij het NAVO-hoofdkwartier. Ook de oude stadsparken zoals het Dudenpark in Vorst of het Prinsenpark in Grimbergen zijn favoriete verblijfplaatsen. In deze druk bezochte omgevingen hebben de parkieten ook minder last van hun natuurlijke vijanden, zoals haviken, slechtvalken en sperwers.

Oude bomen bevatten veel nestholten van vroegere bewoners en dat is net wat de parkieten zoeken. Doordat de halsbandparkieten veel van die nestholten inpalmen, verdringen ze andere, inheemse vogels.

Meest benadeelden van die homejackings zijn de boomklevers die pas in maart op zoek gaan naar geschikte nestplaatsen en vaak kiezen voor verlaten spechtengaten.

De boomklever is een stuk kleiner dan de specht en we weten allemaal dat vogels graag holen hebben waarvan het invlieggat precies groot genoeg is, maar daar heeft de boomklever iets op gevonden.

Hij metselt het invlieggat bijna helemaal dicht met een mengeling van speeksel en modder.

Zeer ingenieus, alleen biedt het geen bescherming tegen de groene halsbandparkiet. Die pitst met zijn scherpe snavel de holtes open en neemt het nest over.

Het zijn erg dominante vogels die hetzelfde pestgedrag vertonen als kraaiachtigen en eksters. Elke winter bellen mensen met de vraag hoe ze de plunderaars van de voedertafels, die de kleine zangvogels verjagen en de netjes van de vetbollen stukbijten, kunnen weg houden.

Het zijn opportunisten die eigenlijk alles lusten; vooral noten en zaden, maar evengoed knoppen van bladen en bloemen. Ook strijken ze geregeld neer met tientallen in fruitboomgaarden; ze nemen twee, drie happen van een appel en beginnen dan aan de volgende …

Al is de publieke opinie niet gewonnen voor harde acties, toch mag je zoveel halsbandparkieten neerschieten of vangen als je wil, want ze zijn geen beschermde diersoort, maar het blijven levende wezens.

31-12-2011 om 00:00 geschreven door birdy

27-12-2011 om 00:00 geschreven door birdy

Bronnen: Vogelbescherming Vlaanderen & Natuurpunt

Laureaat van de verkiezing ‘vogel van het jaar’, georganiseerd door Vogelbescherming Vlaanderen, is de gierzwaluw!

Gierzwaluwen zijn geen echte zwaluwen. Eigenlijk zijn ze nauwer verwant met kolibries.

En al behoren zij tot de familie van de ’pootlozen’, toch hebben zij wel degelijk korte bevederde pootjes met 4 naar voren gerichte tenen, voorzien van zeer stevige klauwen, waarmee ze zich goed aan muren of dakranden kunnen vastklampen.

Hoog in de lucht vliegen ze in de zomer aan een duizelingwekkende snelheid als donkere vliegende ankertjes en hoor je hun schrille roep.  

Deze behendige vogeltjes, amper 16 to 17 cm lang, met een vleugelspanwijdte die varieert van 42 tot 48 cm en met een perfect gestroomlijnd spoelvormig lichaam, waarvan het gewicht schommelt tussen 36 en 45 g, kunnen gemakkelijk 120 km / uur halen.

Gierzwaluwen vertoeven slechts kort in ons land; ze arriveren eind april, begin mei en tegen half augustus zijn ze bijna allemaal terug weg naar hun winterverblijf in tropisch en zuidelijk Afrika [8 000 tot 9 000 km hier vandaan]. Toch zoeken meestal de mannetjes het nest van het jaar voordien dat wordt opgeknapt met haren, sprietjes, zaadpluis, veertjes en met speeksel aan elkaar wordt gekleefd tot een klein hard kommetje.

De slanke hoogvliegers hebben lange sikkelvormige vleugels en een licht gevorkte staart.

Het verenkleed is donkerbruin met een groene zweem tot roetzwart met een lichte keelvlek.

Gierzwaluwen hebben een bijzondere levenswijze. Ze brengen haast hun hele leven vliegend door: slapen, eten en zelfs paren doen ze in de lucht. Alle gierzwaluwen die geen nest hebben, verzamelen zich ’s avonds in grote groepen en stijgen gezamenlijk naar een hoogte van 3 tot 5 km om dan in een soort halfslaap te blijven rondzweven.

Gierzwaluwen wonen heel dicht bij ons; zij verkiezen immers de bebouwde kom als verblijfplaats en maken hun nest in allerlei kleine muurspleten, onder dakgoten en dakpannen. Door renovatie en het slopen van oude panden gaan in snel tempo nestplaatsen verloren.

Eens ze een broedplek hebben gekozen, blijven ze zeer plaatsgetrouw.

Groepen gierzwaluwen voeren luid schreeuwend tegen de avondschemering spectaculaire baltsvluchten uit boven het broedgebied.

Het mannetje heeft op voorhand een nestplaats uitgekozen – meestal dat van vorig jaar dat wat dient opgesmukt – en het wijfje nadert schoorvoetend om kennis te maken. Eerst neemt het mannetje een dreighouding aan; kop laag en slaan met de vleugels.

Het wijfje neemt daarop een onderdanige houding aan: zij keert haar kop en snavel naar boven, toont het mannetje haar onbeschermde witte keelvlek en nodigt hem uit haar veren te poetsen. Dan gaat het mannetje eerst voor het wijfje zweven en zet daarbij de vleugels in een V-vorm. Hiermee wil hij het wijfje uitnodigen tot de geslachtsdaad. Als het wijfje instemt, slaat ze sneller met haar vleugels en komt dicht tegen het mannetje aan vliegen. Deze richt zijn vleugels hoog op en neemt plaats op de rug van het wijfje, die haar vleugels horizontaal gespreid houdt. Gedurende de paring glijdt het koppel langzaam naar beneden.

Na 37 tot 56 dagen vliegen, afhankelijk van de beschikbaarheid van voedsel, de jongen uit en broeden zelf pas op een leeftijd van 4 jaar. Na deze abnormaal lange nestperiode van 5 tot 8 weken zijn de jongen rond en vet. Die nestperiode is zo lang omdat de jongen, als ze het nest verlaten, perfect moeten kunnen vliegen. Zij zullen immers vanaf dat ogenblik gedurende 2 tot 4 jaar geen grond meer gaan raken en diezelfde avond 2 000 tot 3 000 m hoog moeten vliegen om samen met de groep te overnachten.

Gierzwaluwen zijn uitsluitend insecteneters; zij vangen met hun extreem grote mondopening allerlei vliegende insecten uit de lucht op. Als ze jongen hebben, maken ze van alle gevangen insecten tijdens een lange voedselvlucht een voedselbal, bewaard in de keelzak, waarin wel 300 insecten [bladluizen, vliegend mieren, spinnen en kevers] kunnen inzitten.

Wanneer het dagenlang slecht weer blijft en er bijna geen insecten rondvliegen, dan is er onvoldoende voedsel voor de jongen. Dan durven gierzwaluwen tot 1 000 km ver te vliegen om voedsel te vinden. Jongen die op dat ogenblik in het nest liggen gaan dan in een soort schijndood. Hun lichaamstemperatuur daalt van 38°C naar 21°C, hun hartslag en ademhaling vertragen, ze verstarren helemaal want ze voelen stijf en koud aan. Die ‘koudeslaap’ kunnen ze iets meer dan een week volhouden tot de ouders met een vracht voedsel toekomen.

Gierzwaluwen broeden nog altijd graag zo hoog mogelijk; onder een hoogte van 4 m zal je uiterst zelden een gierzwaluwnest aantreffen. Een belangrijke reden voor deze drang naar hoogte heeft te maken met het feit dat gierzwaluwen een vrije val maken om op te stijgen. Door hun relatief lange vleugels, in verhouding met de zeer korte pootjes; kunnen gierzwaluwen uiterst moeilijk opstijgen vanaf een vlak oppervlak. Vergelijk het met een zweefvliegtuig; eens in de lucht hebben ze een perfecte gestroomlijnde bouw om te vliegen maar zelf opstijgen is minder evident. Als er ruimte is, kruipen gierzwaluwen onder dakpannen. Rekening houdend met de vrije val die ze maken, moet de helling van het dak wel meer dan 45° bedragen. Daarenboven is het belangrijk dat de aanvliegroute naar hun nest volledig vrij is zodat ze niet worden gehinderd als ze naar de nestopening vliegen. Onder dakpannen broeden, is echter niet altijd zonder gevaar. Net onder de pannen kan de temperatuur oplopen tot meer dan 60°C als de zon op het dak schijnt.

Gierzwaluwen laten geen uitwerpselen achter op de gevels, waardoor er nauwelijks overlast is. Om het verlies aan nestplaatsen te compenseren, ontwikkelden gespecialiseerde bedrijven verscheidene types nestkasten als alternatief.

Wie in het archief naar een eerder verschenen artikel zoekt, kan terecht op de verschijningsdata 18/11/07 & 22/11/08.

17-12-2011 om 17:17 geschreven door birdy

Bronnen: DS & Roots

Deze klimaatconferentie in Durban draaide uit op een uitputtingsslag en gaat de geschiedenis in als de langste ooit. Om tot akkoorden te komen, moesten de gedurende 2 weken geplande onderhandelingen met twee nachten en één dag worden verlengd.

De vertegenwoordigers van een 190 landen zijn het op de VN-klimaatconferentie in het Zuid-Afrikaanse Durban eens geworden over een verlenging van het Kyoto Protocol, dat in 2012 af zou lopen.

Landen met een hoge uitstoot van broeikasgassen per inwoner, zoals de VSA stelden zich weinig constructief op in Durban. Ook groeiende economieën zoals China en India waren rijkelijk aarzelend.

Dit Protocol is momenteel het enige internationale klimaatverdrag dat aan landen bindende doelstellingen oplegt voor de uitstoot van broeikasgassen.

Uiteindelijk is men toch eens geraakt om tegen 2015 tot een voor alle landen bindend akkoord te komen over een verlaging van de broeikasgasemissies.

Het Durban-pakket zal er niet voor zorgen dat we de 2 gradendoelstelling halen.

Het streefdoel waarbij wordt geprobeerd de wereldwijde temperatuurstijging te beperken tot 2 graden Celsius deze eeuw, moet onder meer vermijden dat de zeespiegel te sterk stijgt.

De verlenging van het Kyoto Protocol was nodig om de periode tot de inwerkingtreding van een nieuw mondiaal akkoord te overbruggen. In Durban is een stappenplan uitgetekend voor zo’n nieuw akkoord, dat in 2015 op alle landen betrekking heeft en vanaf 2020 in werking moet treden.

Ook het Groen Klimaatfonds is vanaf nu operationeel, een financieel mechanisme dat tijdens de vorige klimaattop in Cancun werd afgesproken. Dat klimaatfonds moet de ontwikkelingslanden de nodige middelen bieden om zich te beschermen tegen de gevolgen van de klimaatverandering. De industrielanden zullen vanaf 2020 ieder jaar samen 100 miljard dollar in het fonds stoppen.

Keizerspinguïn bedreigde soort op Antarctica

De keizerpinguïn is de mooiste in zijn soort, maar leidt een bikkelhard bestaan aan de ijskoude onderkant van onze aarde, vol ontberingen, bedreigingen en extreme koude. En alsof dat nog niet genoeg is, hangt het lot van de keizerpinguïn ook nog eens af van de opwarming van de aarde.

Het aantal broedparen werd tot voor kort op ruim 200 000 geschat, verdeeld over circa 45 kolonies. Die tellingen worden ter plaatse gedaan met behulp van schepen en vliegtuigen. Geregeld worden er nieuwe kolonies ontdekt, onder andere die bij Snow Hill in 1997 door een Chileens vliegtuig en een grote kolonie met circa 2 500 kuikens bij Siple Island in 2004.

Sinds kort worden voor het nauwkeurig traceren van de broedkolonies echter ook satellieten benut door de British Antarctic Survey.

In 2009 werd 90% van de Antarctische kust gefotografeerd en telde men 38 kolonies. Nieuwe kolonies werden ontdekt, maar ook bleken bekende kolonies verlaten. De teller staat nu na verder onderzoek op 43 kolonies, met schattingen van in totaal 200 000 tot 300 000 broedparen. Betere schattingen zijn pas mogelijk als ook ter plaatse bij het begin van het broedseizoen in de winter de broedende mannetjes (één mannetje = 1 broedpaar) kunnen worden geteld. Voorlopig is dit echter een nog (te) lastige logistieke klus in de vaak afgelegen gebieden.

De populatie is momenteel stabiel, maar wetenschappers houden hun hart vast voor de toekomst. Sommige ecologen voorspellen dat de keizerspinguïn nog deze eeuw uitsterft.

Het is de opwarming van het klimaat die het treurige lot van de keizer onder de achttien verschillende pinguïnsoorten bepaalt. Het leefgebied van de vogel smelt onheilspellend snel. Omdat de keizerspinguïn op ijs leeft, is hij extreem gevoelig voor het stijgen van de temperatuur. Verstoring van het milieu heeft tijdens de Antarctische winter voor het uitbroeden van het ei en het grootbrengen van het jong desastreuze gevolgen.

De klimaatveranderingen vormen het grootste probleem voor het voortbestaan van de keizerspinguïn. Het eerder smelten van het zeeijs geeft de jongen onvoldoende de tijd om ongestoord te groeien op het ijs, waardoor de verdrinkingsdood op de loer ligt. Het in zee afschuiven van enorme ijsplaten is ook een reële bedreiging voor de kolonies op het ijs. Smelten van zeeijs betekent voor de keizerspinguïn niet alleen het verlies van zijn woongebied, maar het verstoort ook de voedselketen. Onder het ijs groeien algen die worden gegeten door krill, kleine garnaaltjes. Vissen eten krill en de pinguïns leven van beide diersoorten.

Een logische stap zou zijn dat de keizerspinguïn naar het vasteland van Antarctica verhuist. Helaas kan de keizerspinguïn in tegenstelling tot de adéliepinguïn op rotsachtige kusten heel moeilijk aan land geraken.

Wie een uitgebreidere identiteitskaart van de keizerpinguïn wenst te raadplegen, kan in het archief op zoek naar het artikel van 17/09/10

Interessante documentatiemap:

http://www.sos-planet.eu/docs/sosplanet-DossierpresseNewnl.pdf

11-12-2011 om 17:58 geschreven door birdy

Van de hoenderachtigen [pauw, patrijs, kwartel, kip] is de fazant in Vlaanderen de meest bekende.

Raszuivere fazanten komen in Vlaanderen nauwelijks voor. De Vlaamse fazant is haast altijd een kruising van verschillende ondersoorten of bastaarden.

De haan van de soort die hier voor het eerst werd ingevoerd, had geen witte halsring.

Latere soorten hadden die echter wel. In Engeland ontstond door kruisingen een blijvend donkere variëteit,’tenebrosus’ genaamd met een schitterend staalblauw verenpak. Je hebt er met een groene weerschijn in hun veren, afkomstig van de Japanse groenfazant.

Omdat het voor de hen nodig is een goede broedschutkleur te hebben, is haar verenkleed eenvoudig bruin gevlekt.

De haan en de hen hebben allebei een lange stijve puntige staart, al is die van de haan een heel stuk langer. De mannetjes-fazant is een opvallende vogel met een zwaar lichaam maar met een kleine glanzende groenzwarte kop, rood gezicht en smalle, doch gespierde hals.

De glanzende brons- of koperkleurige borst vertoont donkere vlekken en oranjerode flanken.

Doordat de fazanten van overal werden geïmporteerd en lukraak door elkaar gekruist, spelen waarschijnlijk alle oorspronkelijke ondersoorten wel een rol in het genenpakket van de fazanten, die hier voorkomen. De fazanten zoeken vaak moerassige rietkragen op, maar komen het vaakst voor langs bosranden. Niet alleen de akkerbouwgewassen, maar ook de wilde planten die op drassige, vruchtbare grond groeien, bevat veel voeding. Fazanten zijn er erg op gesteld om water in de buurt te hebben en her en der stukken bos met flink wat ondergroei aan de randen om in te nestelen, want dat doen ze op de grond.

Het oorspronkelijk woongebied van de fazant is Azië, van de Kaukasus oostwaarts tot in China. In het algemeen wordt aangenomen dat ze in de tijd van Karel de Grote in westelijk Europa zijn uitgezet. Maar dat kan ook wel eerder zijn gebeurd, want de Romeinen kweekten reeds fazanten, een gebruik dat ze van de Grieken hadden overgenomen.

In de vroege middeleeuwen werd de fazant vanwege zijn culinaire kwaliteiten vanuit de Kaukasus in Europa geïntroduceerd.

In de 18^de–19^de eeuw brak de mode uit om fazanten uit te zetten voor jachtdoeleinden, wat nu nog steeds tot de verstoring van de bestaande populatie leidt. De hen laat zich namelijk vooral in het begin gemakkelijk verstoren bij het broeden, wat bij een te grote populatie o.a. gebeurt door hanen die geen eigen territorium bezitten.

De broedende hen wordt niet meer door de dominante haan beschermd, waardoor andere hanen haar lastig kunnen vallen en het legsel verloren gaat.

Omdat ze in enorme aantallen werden gekweekt en losgelaten voor de jacht zijn ze nu wijd verspreid en algemeen. Veel van de vogels zijn tam en komen zelfs af op parken en grote tuinen waar ze zich vestigen als siervogels.

Een ander deel van de populatie leeft verwilderd in bossen en open landschap, zoals in ruige stroken in agrarische streken en ’s winters in rietbedden langs zoetwatermoerassen, struikgewas en gemengde bossen.

Een fazant gebruikt zijn krachtige poten en voeten om in de zachte aarde en de humus te graven naar wormen, kevers, larven en bessen. Door zijn gespierde nek heeft hij een hoenderachtige pikactie. Samen met zijn forse, iets gehaakte snavel is de fazant een kundige predator, in staat om kleine dieren te doden en te eten: van kevers en hagedissen tot soms kleine slangen. Het liefst eet de fazant in de winter graan of maïs, die bij het oogsten op het akkerland worden gemorst. Bij de tegenwoordige landbouwmethoden komt dat niet veel meer voor, maar geen nood, hij kan ook overschakelen op onkruidzaden.

De luide kraaiende roep van de prachtig gekleurde mannetjes-fazant wordt gevolgd door vleugelgeklapper dat een zeer kort, snorrend geluid voortbrengt.

De kraaitijd van de hanen begint meestal in maart; ze bakenen dan hun kraaigebied af, dat vermoedelijk geen echt territorium is.

Schermutselingen met andere hanen worden zelden waargenomen. Ze schijnen elkaars gebiedsaanspraken zonder meer te respecteren. Een mannetje dat indruk wil maken op het vrouwtje gebruikt vooral zijn kleurrijke verenkleed en lange staart. Hij confronteert het vrouwtje, loopt om haar heen en voor haar heen en weer, aandacht opeisend door naar haar toe te leunen; tegelijk steekt hij zijn staart omhoog en laat zijn vleugels wat hangen.

Het nest is een kuiltje in de grond tussen dode bladeren, onder overhangende struiken zoals braamstruiken en gevoerd met wat dunne grassprietjes.

De eerste eieren vind je meestal half april. Pas als het legsel volledig is, gaat de hen broeden, omdat anders de kuikens ongelijktijdig zouden uitkomen. Het kan nogal een poos duren voor het zover is, want sommige hennen houden pas op met leggen als er 18 stuks in de nestkuil liggen. Doordat de haan er een ‘harem’ van verscheidene hennen op na houdt, kan een nest meer dan één legsel bevatten.

Broeden en kuikens grootbrengen is bij fazanten zuiver vrouwenwerk.

De hen blijft nog een poosje op het nest zitten tot de kuikentjes droog zijn, maar daarna gaat het gezin op stap.

Na 23 tot 24 dagen komen de egaal olijfgroene eieren uit. De eerste week leven de kuikens vrijwel uitsluitend van insecten.

De voornaamste bedreigingen voor de fazantenjeugd zijn nattigheid en kou. Eind mei, begin juni komen de meeste nesten uit.

04-12-2011 om 18:35 geschreven door birdy

Ons land ondervindt al duidelijk de gevolgen van de klimaatverandering. De gemiddelde temperatuur ligt al 2,3 graden hoger dan 200 jaar geleden, zo blijkt uit cijfergegevens van de Vlaamse Milieumaatschappij. De temperatuurstijging is het grootst in lente en zomer. Naast warmer wordt het in ons land ook natter. De jaarlijkse hoeveelheid neerslag kent een langzame maar aanhoudende stijging van gemiddeld 5 mm per decennium. De toename tekent zich enkel tijdens de winter af.

Tot slot wordt de kust geconfronteerd met een duidelijke stijging van het zeeniveau. Vergeleken met 1970, lag het jaargemiddelde van het zeeniveau in 2010 al 103 mm hoger in Oostende, 115 mm hoger in Nieuwpoort en 133 mm hoger in Zeebrugge.

Door de gewijzigde natuuromstandigheden heeft de Zwinvlakte schade opgelopen – hoofdzakelijk verzanding – en voor de herstellingswerken zijn 4,1 miljoen euro uitgetrokken.

In Knokke zijn de eerste werken gestart in het kader van het project ZTAR, wat staat voor Zwin Tidal Area Restoration.

Daarbij willen de agentschappen Natuur & Bos en Maritieme Dienstverlening in samenwerking met de Nederlandse provincie Zeeland het bestaande natuurreservaat ‘het Zwin’ herstellen en zelfs met 120 hectare uitbreiden. De onderhandelingen over de geplande uitbreidingswerken lopen momenteel nog, maar wellicht kan men in 2013 de meer ingrijpende werkzaamheden opstarten.

De eerste herstellingswerken die vandaag zijn gestart, hebben te maken met de aanleg van enkele zoete en brakwaterpoelen, de aanleg van twee zoetwaterpoelen en begrazingsblokken, die als geschikte biotoop moeten dienen voor waterplanten en dieren. Zo zou onder meer de beschermde maar verdwenen rugstreeppad opnieuw in het hersteld natuurgebied kunnen gedijen.

Deze eerste graafwerken zijn enkel een voorbode van veel grotere plannen, die al eens uit de doeken werden gedaan in een bijdrage op dit blog op 17/07/09.

Het Zwin wordt immers gevoelig verruimd, waarbij de aanpalende Willem-Leopoldpolder wordt ontpolderd en aan de zee wordt teruggegeven.

Voor de bezoekers die al dat natuurschoon willen aanschouwen, komt er een nieuw bezoekers- en observatiecentrum.

Even noodzakelijk is de bestaande dienstweg te verhogen voor de verdere herstelacties met tractoren en graafmachines.

Daarnaast worden in het Zwin ook de broedeilanden voor vogels hersteld en wordt de Zwingeul verdiept en verbreed. Die laatste graafwerken zijn gepland in 2014-2015.

Wie het kleine niet eert, is het grote niet weerd!

Hoewel je in het Zwin het hele jaar rond aalscholvers kan aanschouwen, komen ze vooral in het najaar in grote vluchten voor.

In het geval van hoge vloeden, waarbij veel vers en visrijk water het Zwin binnenstroomt, kan je ze in groep zien vissen.
Ze jagen dan in uitgerekte V-formaties visscholen naar ondiepere plaatsen op. Daar duiken ze dan elegant en synchroon om de vissen achterna te zitten en hen te verschalken. Meestal wordt zo’n vloot aalscholvers begeleid door een vlucht opgewonden en krijsende meeuwen. Die proberen van de drijfjacht van de schollevaars te profiteren door de opgeschrikte, naar het wateroppervlak opgejaagde visjes, weg te graaien.

Dat de grootogige waterraaf een grote bek kan opzetten, mag blijken uit onderstaande toch wel merkwaardige fotoreeks met enkele unieke momentopnames. Soms moet een kanjer van een brasem met de hoog op welvende rug weer in vrijheid worden gesteld omdat het opslokken, schrokken of verzwelgen van de buit even niet door het nochtans erg rekbaar keelgat geraakt

Wie via het archief een uitgebreider portret van de aalscholver wenst samen te stellen, kan eerder verschenen bijdragen raadplegen op:

·         15/06/08         De aalscholver of schollevaar

·         04/01/09         De schollevaar of waterraaf

·         13/06/11           De Chinese aalscholver

·         18/06/11           De aalscholver, een viskweker

Recent  had Dominiek Vandevenne het over: “De schrik van de vissers en de viskwekers”

http://www.een.be/programmas/de-laatste-show/leve-de-vogels-de-blauwe-reiger-en-de-aalscholver

19-11-2011 om 00:00 geschreven door birdy

De grauwe herfstdag loopt ten einde maar kleurt met de komst van de avondschemering geheimzinnig rood op. Het lijkt alsof duizenden spreeuwen op dit teken hebben gewacht.

Ze verzamelen zich in lange slierten en voeren een wervelende show op, alvorens op hun slaapplaatsen [rietbedden en bossen] neer te strijken.

De aankomst van iedere nieuwe troep is voor de al aanwezige spreeuwen een reden om massaal op te vliegen en zich in de lucht te hergroeperen. Tegen de oranjerode avondhemel warrelen in golvende en zwierende banen tienduizenden vogels met gesynchroniseerde manoeuvres als rookslierten door elkaar heen. Op sommige momenten lijken ze even op te lossen om meteen daarna weer in een reusachtige, zwarte wolk te veranderen.

Waarom sommige dieren de naam hebben onooglijk te zijn, is vaak een raadsel. Een mus mag dan wel geen spectaculair gekleurd verenkleed bezitten, eenmaal heel dichtbij blijkt het tuinbezoekertje subtieler geschakeerd dan je zou vermoeden. Ook een spreeuw is op geringe afstand een stuk minder doodgewoon: een dicht gespikkeld zwart verenpak met een groene en purperen weerschijn. Dat ze ook herrieschoppers zijn, blijkt haast bij elk tuinbezoek, dat meer weg heeft van een razzia. Een commandogroepje ploft dan een paar keer per dag neer in de takken schril door elkaar heen piepend en driftig pikkend naar elkaar en naar voedsel.

Wat de zwaarste storm niet voor elkaar krijgt, lukt een spreeuweninvasie wel: een rietveld plat krijgen, tot grote ergernis van de rietteler. Toch overheerst er bij de dorpsbewoners die het massale avondritueel aanschouwen ook een gevoel van verwondering.

Hoe slagen tienduizenden vogels erin een geheel te vormen, niet met elkaar in botsing te komen en ogenblikkelijk gecoördineerd te reageren op een onzichtbaar commando?

Onderzoek aan de hand van gedetailleerde films in slow motion heeft aangetoond dat elke wending wordt ingeleid door één of twee vogels, die zich dan door de hele zwerm voortplant.

De wending van de initiatiefnemers zet zich bij de buurvogels iets later in, maar met het blote oog valt dit niet waar te nemen en voltrekt zich alles razendsnel.

Snel reageren op de voortrekkers binnen de groep is gewoon de beste manier om bij elkaar te blijven en de veiligheid van elk individu te handhaven; vandaar geregeld zo’n zwenkmanoeuvre, om de wolk compact te houden.

De spreeuwen houden zich voor de verplaatsing naar de gezamenlijke slaapplaatsen ook aan een vaste aanvliegroute, waar ze nooit van afwijken. Ze vliegen niet in een rechte lijn, maar oriënteren zich min of meer slingerend op bepaalde ‘herkenningslijnen’ in het landschap [een rivier, een dijkje, een rij bomen of huizen], maximaal zo’n 10 tot 20 km afstand van voedselgebied tot slaapplaats.

Gaat het om een kleine slaapplaats – goed voor zo’n 20 000 slapers – dan ontstaan er vrijwel geen problemen. Iedere spreeuw vliegt direct naar zijn vaste plekje, de stek waar hij elke nacht zijn kopje tussen de veren steekt.

De bewegingen van de spreeuwenwolken worden echter nog door andere individuen gevolgd. Zoals leeuwen – zonder al te veel paniek te veroorzaken – in de buurt van een kudde zebra’s blijven, zo voegen rondcirkelende sperwers zich tussen de spreeuwenvluchten.

Wie verwacht dat de sperwer van bovenaf zou toeslaan en een minder alerte spreeuw aan de buitenkant van de zwerm zou grijpen, komt bedrogen uit.

De aanval, een bijna roekeloos versnellende glijvlucht, komt van onderaf en de prooi wordt uit het overvolle midden geplukt.

http://www.youtube.com/watch?v=_tEFRAI9WSE&feature=related

Wie in het archief een uitgebreide identiteitskaart van de spreeuw wil opdiepen, moet even teruggaan naar 04/10/08  ‘De slippertjes van spreeuwen’

Dat de appels nooit ver van de boom rollen , mag blijken uit de knappe fotoreportage, verzorgd door het talentrijke Dekelver-trio:       
Wim – Jo – Geert

12-11-2011 om 16:30 geschreven door birdy

Deze havikachtige populatie, waarvan het grootste deel in Europa broedt [Frankrijk, Finland, Zweden] vertoeft bij voorkeur in open vochtige randgebieden van meren of in moerassen met een lage en dichte vegetatie, brede rietkragen en in kruidenrijke akkerlanden. Daar krijg je ze vaak te zien op gemaaide hooilanden, waar ze muizen vangen die zich verschuilen in plukken hooi.

De vrouwtjes zijn minder opvallend bruinig en beige van kleur, met enkele zwarte banden over de staart en de ondervleugels. De vleugels eindigen in 5 uitstekende veren in tegenstelling tot de grauwe kiekendief, die slechts een franje van 4 veren telt.

Het is niet precies bekend waarom de blauwe kiekendief sterk in aantal achteruit gaat. Braakbalonderzoek toont aan dat de roofvogels naar een ander dieet zijn overgestapt: vroeger aten ze veel fazanten, weidevogels en konijnen. Tegenwoordig jagen ze op veel kleinere prooidieren, zoals woel- en veldmuizen waardoor ze het misschien iets moeilijker hebben om zich te handhaven.

Het kan echter ook een kwestie van migratie zijn, daar op de Duitse Waddeneilanden voor de kust van Oost-Friesland de populatie toeneemt. Met behulp van gekleurde ringen proberen vogeldeskundigen te achterhalen welke oorzaken de diverse tellingen kunnen verklaren. Hiertoe worden territoria geteld, nesten gecontroleerd, prooiresten verzameld, eieren op embryonale afwijkingen geanalyseerd, nestjongen geringd en konijnen geteld.

Deze leuke weblink geeft aan waar onze huisfotograaf Wim de ‘kiekjes’ kon schieten.

Klik daarvoor in de rubriek ‘infokalender’ op ‘gazondag’ en dan op ‘ganzondagplannetje’, maar er valt nog veel meer informatie te rapen op deze website: http://www.hedwigeprosper.be/

10-11-2011 om 06:30 geschreven door birdy

In de ritselende ruigte van een natte duinvallei, in moerassen, heidevelden of zelfs extensieve akkers heeft de prachtige blauwe kiekendief zijn nest.

Daar brengt de grote roofvogel met lange vleugels en een witte stuit met zijn bruingekleurde wijfje zijn jongen groot met kadavertjes van zelf gevangen kuikens van mededuinbewoners.

Een vreemd leven van elegante jachttaferelen en bloederige tafelmanieren.

Gehuld in een schitterend engelachtig verenkleed met bleekblauwe grijze, bijna witte tinten danst, keert en wendt hij zich – licht als een vlinder – over de rietvelden.

Alleen zijn zwarte vleugelvingers verraden zijn allesbehalve hemelse afkomst.

Hij is opgegroeid in een nest dat meer weg heeft van een slachthuis dan van een vrolijke kinderkamer.

Ook vertoont hij uilachtige trekjes; zo beschikt hij net als een uil over tamelijk grote oorholten, die ongeveer even groot zijn als zijn ogen, die ook weer net als bij een uil, voorin de kop geplaatst zijn.

Zij helpen hem uitstekend bij zijn manier van jagen: traag vliegend en voorzichtig zoekend laag over de grond, speurend met oog en oor naar klein geritsel en gewriemel van prooidiertje die tussen de vegetatie scharrelen.

De jonge kiekendieven worden grootgebracht met kuikens van bodembroeders zoals de wulp, de scholekster die door vader worden gevangen en door moeder gefileerd.

Drassige duinvalleien zijn een luilekkerland voor blauwe kiekendieven.

Overal trippelen er nestvliedende donsjongen van kieviten rond en een snelle ontsnappingsvlucht kan hen niet helpen.

De blauwe kiekendief lijkt een beetje een slome scharrelaar, maar vooral het mannetje, dat kleiner en lichter gebouwd is dan het vrouwtje, kan verrassend snel te keer gaan en snelheden van 50 km per uur ontwikkelen.

Toch kan je aan zijn vleugels zien dat de blauwe kiekendief geen snelle jager is, die het moet hebben van flitsende duikvluchten. Ze zijn recht en gevingerd en uitermate geschikt voor lange zweefvluchten. Dit vliegbeeld is onmiddellijk herkenbaar doordat de vlerken daarbij enigszins omhoog staan in een sterk afgeplatte V-vorm. De lange staart stuurt hem heel beweeglijk in zijn zoekvlucht over de nesten van allerlei bodembroeders.

Voor eieren heeft hij geen belangstelling. Zolang de boreling van een zilvermeeuw nog in zijn schaal zit, heeft hij niets te vrezen, maar eenmaal hij als donsduiken rondkruipt – zelfs als hij bij de nadering van de gevreesde schaduw zich tegen de grond drukt – is hij niet veilig meer.

De jagende ‘kiek’ kan hem bijna achteloos met een lange naakte klauwpoot uit de vegetatie weg graaien.

Ook de bosmuis mag op haar tellen passen als de engel des doods in de buurt rondwaart.

In het voorjaar zijn de jongen van allerlei bodembroeders de voornaamste voedselbron voor hem en zijn gezin, maar voor de rest van het jaar, als de kuikens op of te groot zijn, eet de kiekendief in de winter voornamelijk muizen.

Ook probeert hij nog wel grotere vogels te pakken, zoals fazanten of eenden, maar die jacht gaat hem niet echt goed af. Vaak ontsnappen zulke grote prooien uit zijn poten, omdat zijn greep niet al te stevig is.

Opwindende luchtdans

In het vroege voorjaar keren de kiekendieven terug naar hun broedgebied. Dan gebeurt het vaak dat de partners van vorig jaar elkaar weer ontmoeten en opnieuw een nestgebied bezetten. Vooral als er veel buren zijn, met wie al gauw misverstanden rijzen over de grenzen van de diverse territoria, slooft het mannetje zich uit in spectaculaire luchtacrobatiek.

Hij beschrijft een voor zijn doen uitbundige golfbeweging. Vliegt schroevend omhoog en stort als een slechtvalk neer om juist op tijd weer hemelwaarts te wentelen. Heel enthousiaste kiekendieven houden dit wel een honderd keer vol.

Als er veel buren kijken doet het vrouwtje ook mee, dit alles rond en boven de nestplaats. Deze luchtdans is één van de prachtigste baltsrituelen uit het vogelrijk.

Het volgende deel van het paringsspel is al even spectaculair. Als straks het vrouwtje aan een nest vol jongen gekluisterd zit, moet het mannetje voor de kost zorgen. Hij brengt de prooi naar het nest en zij vliegt hem tegemoet om van hem de buit in de lucht over te nemen.

Soms gaat dat van poot in poot, maar na oefening laat hij de muis gewoon vallen, die zij uit de lucht moet plukken.

Dit belangrijk onderdeel van de samenwerking wordt voor elke paring uitbundig geoefend. Mannetjes kunnen met 2-3 vrouwtjes paren en deze alle van voedsel voorzien als ze de eieren uitbroeden en de jongen warm houden.

Het nest van gras en takken wordt op de grond gebouwd, vaak tussen heide en op een helling met een goed uitzicht. Dan worden er eieren gelegd met tussenpozen van dagen. Ieder vrouwtje legt 3-6 eieren, welke ze bebroeden totdat ze na 29-31 dagen uitkomen.

Het vrouwtje begint meteen bij de eersteling te broeden, zodat er later nogal wat leeftijdsverschil zit tussen de wit donzen jongen. De kleinste van het stel heeft alleen maar geluk als hij werkelijk een grote kiekendief wordt. Niet zelden raakt hij verzwakt en dient als toetje voor broers en zussen.

Er zijn grote verschillen tussen het mannetje en het vrouwtje.

Hij is klein, snel en licht gekleurd; zij is bruin, groter en sterker. Zij waakt over het nest en de jongen en slacht het voedsel dat hij aanbrengt tot hapklare brokjes. Op den duur als de jongen groter worden en al zelf weten hoe ze een muis moeten fileren, is het inkomen van pa ontoereikend. Moeder durft dan de jongen wel alleen te laten en zelf op jacht te gaan, maar wel in de buurt van het nest; een efficiënte taakverdeling.

Zij komt thuis met flinke brokken konijnen, jonge hazen, halfwas fazanten. Als de weersomstandigheden meezitten, maakt zelfs de allerkleinste van de kroost kans om heelhuids het nest te verlaten.

06-11-2011 om 11:07 geschreven door birdy