Schuurpapier kleven we op een stalen lat met de zgn. plastieklijm (PVA-lijm, boekbinderslijm). In de boekbinderij worden drie soorten lijm frequent gebruikt:
Voor alle verbindingen tussen papier en papier en tussen papier en karton gebruiken we stijfsellijm (zie 6 juli); deze lijm droogt traag, bevat veel water, maakt geen vlekken, is spotgoedkoop, is goed voor de huid, kan weer losgemaakt worden. Ook voor het aanbrengen van leder is deze lijm zeer geschikt.
Voor verbindingen tussen papier en een ander materiaal (bijv. linnen, lint, metaal, stof, ...), voor verbindingen die snel moeten drogen, voor materialen die niet veel water verdragen (bijv. handgeschept papier), ... gebruiken we PVA-lijm: deze lijm blijft plastisch na het opdrogen (en laat dus toe dat we bijv. het boek openen en weer sluiten zonder dat de lijmlaag breekt), is duur, droogt snel (maar soms is dat ook een nadeel, bijv. als je je kwasten vergeet in water te zetten), maakt hardnekkige vlekken op papier, stof, leder en kleren, is vrij agressief voor de huid, en is niet omkeerbaar (dus niet geschikt voor restauratiedoeleinden).
Tenslotte hebben we ook nog huidenlijm ter beschikking: huidenlijm wordt gemaakt van dierenhuiden, en lijmt door de collageen die in die dierenhuiden zit; deze lijm moet opgewarmd worden au bain marie voor ze haar werk doet, maar zorgt wel voor heel mooie verlijmingen, die snel drogen, die plastisch blijven en die omkeerbaar zijn (dus geschikt voor restauratie)!
Twee lijmsoorten die niet bruikbaar zijn voor het werken met papier zijn houtlijm en beenderlijm. Ze drogen beide hard op. Als ze gebruikt worden voor de rug van een boek, zullen ze kraken zodra het boek geopend wordt!
Voor de meeste klusjes volstaat een lat van 30 cm inderdaad. Soms heb je er wel eens een langere nodig, maar dat is toch eerder uitzonderlijk. Als je alleen maar een lat van 50 of 60 cm hebt, dan heb je vooral veel last van die bijna altijd te lange lat. Meten met zo'n lat die op 0 eindigt is heel comfortabel. Je moet bijv. een strook papier van 10 cm snijden. Je legt je lat met de 10 op de rand van het blad, en je trekt met een scherp potlood een streepje tegen het einde van je lat (ze eindigt toch op 0). Je legt je lat een eindje verder, ook met de 10 op de rand van het blad, en je trekt daar nog zo'n streepje. Voor het snijden kun je je nu richten op die twee streepjes. Nauwkeuriger werken kan niet. De enige fout die er op die manier kan insluipen is de dikte van je potloodstreepje (vandaar: een SCHERP potlood). Snijden doe je echter best niet met zo'n dunne stalen lat: het gevaar dat je mes op de lat springt, en dus in je vingers, is veel te groot! Voor het snijden koop je beter een dikke (minstens 1/2 cm) stalen lat. Deze lat hoeft zelfs geen centimeteraanduiding te hebben, maar liefst wel antislip en een zeker gewicht. Ze mag zeker 50 cm lang zijn (we gebruiken ze toch nooit om te meten). Vooral voor het snijden van dikke vellen karton is zo'n lat onmisbaar. Als je er geen vindt met antislip, dan kun je aan de onderzijde een laagje heel fijn schuurpapier kleven, en dat schuurpapier afschuren zodat het zelf bijna niet meer schuurt.
Wat heb je zoal nodig als blijkt dat werken met papier toch echt je ding is? een snijmat (minstens formaat A3, maar A2 of A1 is nog beter: een betere bureau-onderlegger vind je toch niet) een stalen lat van 30 cm die eindigt op 0 (een zgn. mechanicalat): erg gemakkelijk om mee te meten, en bestand tegen snijmessen een vouwbeen (vroeger al eens besproken) een heel goed breekmes (er zijn erg goedkope breekmessen te koop, maar die liggen niet zo goed in de hand, en de kwaliteit van de mesjes is niet altijd in orde) een potje boekbinderslijm (droogt snel op, dus vergeet het deksel er niet op te doen en vergeet je kwasten niet in het water te zetten als je 10 minuten niets inlijmt) een doosje Remy stijfsel een setje kwasten: enkele heel dikke, enkele tussenmaatjes en enkele dunne; hier mag je wel de goedkoopste kopen, maar let er wel op dat ze hun haren niet verliezen (erg vervelend om die haartjes uit de lijm te moeten plukken) een potlood: zeer scherp (want de dikte van je potloodlijntjes veroorzaakt onnauwkeurigheden - een vulpotlood is dus prima), en niet te hard (want je moet het ook nog kunnen uitgommen)
Het is meestal erg leuk om andere mensen te ontmoeten die even gek zijn van papier zijn als ik. Bijna altijd zijn het erg vrijgevige mensen die al hun vondsten, technieken, speciale adressen, ... meteen doorgeven. Heel soms ontmoet je wel eens iemand die èrg zuinig is op ideetjes, die afgewerkte producten bijna niet durft te tonen, of die ronduit weigert te vertellen hoe iets gemaakt is!!? Ikzelf heb in het muziekwereldje geleerd hoe leuk èn lonend het is om vrijgevig te zijn. Wat je zelf geeft, dat krijg je immers met heel veel intrest terug. De beste belegging: uitdelen wat je weet en kunt aan wie het maar wil krijgen. Bovendien is een echte creatieveling toch niet iemand die namaakt, maar wel iemand die actief aan de slag gaat met een idee, daar een ander idee aan koppelt, en zo iets heel uniek maakt. Toch leuk als je mee aan de basis van zo'n proces ligt.
En toch. Ik ben al de hele avond in gevecht met vierkante bladen papier om een heel mooie schaal gevouwen te krijgen, waarvan ik alleen maar een fotootje heb (gekregen van leuke vrijgevige papiergekke mensen, jawel). Dè schaal ligt er nog niet, maar er zijn vanavond wel al drie andere ook mooie schalen ontstaan. Had ik nu zo'n vrijgevigaard gevonden die mij de bewuste schaal leerde vouwen, dan was ik drie andere mooie schalen misgelopen.
Niet vergeten: vanavond om 19.00 u opening van de tentoonstelling BOEKenTAS in de Boekentoren. Cathy heeft koffie en taart beloofd. Ik zal er zijn! De tentoonstelling loopt tot 20 september.
Een bijzonder soort herinneringsdoos: een geboortedoos. Wanneer een baby geboren wordt, is het een goed idee om in een mooie doos allerlei dingen en dingetjes te bewaren: de positieve zwangerschapstest, een krant van de dag van de geboorte, het verslag van de bevalling dat de vroedvrouw opmaakt, de felicitatiekaartjes die de ouders ontvangen, het lijstje met mogelijke voornamen, het geboortekaartje, een doopsuikerpakketje, het afgevallen navelstompje (bah, vies!), ... Heerlijk om met je groter wordende kinderen die doos nog 's te openen en dat bijzondere stukje geschiedenis te delen.
Vorige week vier dagen lang met een groep opvoeders gewerkt rond papiertechnieken. Bij het zoeken naar toepassingen met papier in hun werkveld kwam het idee van 'herinneringsdozen' op de proppen. Een herinneringsdoos is een doos die in die voorziening gemaakt wordt als een bewoner (de voorziening is voor personen met een verstandelijke beperking) overlijdt. De spulletjes die kenmerkend waren voor die persoon (bijv. de bril, de lievelingssjaal, het favoriete gezelschapsspel) en foto's, videomateriaal, het eventuele levensboek van de persoon, ... worden in de doos verzameld en bewaard op een speciale plek, achter slot. De persoon wordt op die manier herdacht en in de herinnering bewaard. Wanneer de andere bewoners of de familie daar nood aan hebben, of op een vast herdenkingsmoment, leveren de herinneringsdozen goede diensten.
Vandaag (naast andere demonstraties) ook demonstratie in De Gouden Pluim van vouw- en dompeltechniek met papier.
Vouw- en dompeltechniek: werkt alleen met papier dat veel water kan opnemen en dat toch niet scheurt (te vinden bij de Japanse en Chinese papiersoorten); je vouwt een blad met harmonicavouwen op tot een klein pakketje, dat je helemaal onderdompelt in water.Je dompelt dan het pakketje met een hoek of een zijkant in zijdeverf, ecoline, inkt, ... en je laat het rustig kleur opnemen.Met een andere hoek of zijkant dompel je het in een andere kleur.Even laten rusten, zodat de kleuren tot in het midden van het pakketje kunnen doordringen.Ontvouw het pakketje voorzichtig (handschoenen aan als je geen gekleurde handen wilt, of als de verf giftig is), en laat het blad drogen.Indien sommige stukken van je blad onvoldoende gekleurd zijn, vouw je het opnieuw in de bestaande vouwen, met de witste delen nu naar buiten, en dompel je opnieuw in dezelfde kleuren.Zeer mooi voor geschenkverpakkingen, schutbladen, ...
Voor het maken van stijfsellijm hebben we de goeie, oude pakjes Remy-stijfsel nodig (koop geen Remy-matic, want dat werkt niet voor dit doel!). Ik zet ongeveer één kop water in een pannetje op het vuur, en ik voeg daar 1/4 van diezelfde kop stijfselkristallen aan toe. Van begin tot eind blijf ik roeren. Eerst krijg je een soort melkachtige vloeistof, maar als de oplossing het kookpunt nadert verandert het geheel in een glazige massa, die gebonden is. Ik blijf dan toch nog roeren, en laat alles nog even goed doorkoken. Dan is de stijfsellijm klaar. Sommigen duwen de lijm dan ook nog door een zeef (om de laatste klontertjes te verwijderen) en laten hem afkoelen. Blijft ongeveer een weekje goed in de koelkast, en is voor veel meer te gebruiken dan alleen maar voor stijfselmarmeren!
Vandaag demonstratie stijfselmarmeren in De Gouden Pluim (ook nog andere demonstraties!) (allen daarheen!)
Nodig:
·papier (hoe beter de kwaliteit hoe mooier het resultaat)
·stijfsellijm of niet te dikke behangerslijm
·inkt, ecoline, pigmenten,
·een dikke kwast
·een oude krant
·handschoenen
·kartonrestjes, kam, ...
·droogrek en wasknijpers
Werkwijze:
Je schept wat stijsellijm in een potje, en je voegt kleurstof toe, zodat de lijm heel intens gekleurd is (handschoenen aan!).
Je brengt een laag van de gekleurde lijm aan op het blad (krant eronder), en je maakt allerlei repetitieve tekeningen in de laag lijm.Zeer eenvoudig, maar zeer mooi is als je gewoon de aangebrachte lijm wegschraapt van het blad.
Je kunt verschillende kleuren lijm door elkaar gebruiken.
Je hangt het blad te drogen aan het droogrek (vooral niet op de krant laten drogen!).
'marc radford origami' slingert mij regelrecht naar de website van de BOS: de British Origami Society (zie link links). Rare jongens toch, die Engelsen. Blijkt dat Marc Radford niet meer is. Blijkt ook dat er een tijdschrift bestaat: British Origami. Blijkt ook dat er elk jaar een Origami Convention is ergens in Europa. Fantastisch dat tientallen mensen elkaar vinden rond vierkante blaadjes papier. En weet je wie de voorzitter is van de BOS? Nick Robinson! En met al dat regenweer is Atelier Plano ondertussen omgevormd tot testbasis voor versgevouwen vliegtuigjes. De meest bizarre vormen (tot en met een soort verjaardagskroon - zie foto) zeilen hier pontificaal de trap af. Poëzie voor tienerjongens en hun moeder.
Niet alleen de tentoonstelling BOEKenTAS moet een plaatsje in je agenda krijgen, maar ook de opening van die tentoonstelling! Cathy Bruschini laat weten dat we met z'n allen uitgenodigd zijn op koffie en taart in de Boekentoren, op 10 juli om 19.00 u. Vooral doen, want ik wil al die bezoekers van deze website wel eens in levende lijve zien!
Hou alvast een plaatsje in je agenda voor de volgende evenementen: * op 5, 6 en 7 juli, van 14.00 tot 18.00 u allerlei demonstraties in de Gouden Pluim (meer info op de website, link links op deze pagina) * van 11 juli tot 20 september 2007 in de Boekentoren: tentoonstelling BOEKenTAS (zie flyer).
Heb dus inderdaad 'nick robinson origami' gegoogeld. Blijkt dat ik hem al lang ken, van één van mijn favoriete origamischalen, die ook op groot formaat met zwaar handgeschept papier uit te voeren zijn (zie foto). Blijkt ook dat hij een fanaat is van vliegtuigjes èn van van origamischaaltjes. En dat zijn website bulkt van de vouwdiagrammen (zie links links). Laat het maar regenen in de zomer van 2007!
Het officiële begin van de grote vakantie! Tip voor regendagen? Zoek in de bib of in de boekhandel een boekje over papieren vliegtuigjes vouwen. Eerst even oefenen met kladpapier, dan een mooi kleurtje kiezen, nog een keertje vouwen, en dan ... ready for take-off! Véél leuker dan een echte airshow. Het boek op de foto heb ik vorige week gevonden in De Slegte voor 5,00. Het bevat 24 modellen (d.w.z. ongeveer 20 cent per model!). De auteur, Nick Robinson is vooral bezig met origami, en dat merk je aan de esthetische kwaliteiten van de vliegtuigjes. Het boek is uitgegeven in 2003 bij Silverdale Books en heeft het ISBN-nummer 1-856057-32-1. Wil je een voorsmaakje van deze vorm van papierplezier, vergroot dan de foto van het boek door erop te klikken, en vouw het eenvoudige vliegtuigje waarvan de werkwijze op het voorplat afgebeeld staat. Het heet Radford, naar een origami-vriend van Nick Robinson. Straks Robinson en Radford 's googelen ...
Op de foto een kleine bordschaar met een mes van 45 cm. Het toestel is bedoeld om papier en (niet te dik) karton mee te snijden, en het is onmisbaar in de boekbinderij. De handigste kartonschaar heeft 'benen' van een meter of iets langer, waardoor je ook met grote en zware vellen karton uit de voeten kunt. Elke kartonschaar, groot of klein, heeft de mogelijkheid om maten in te stellen, en zo nodig heel veel vellen met precies dezelfde maat te snijden. Hoe groot je kunt werken hangt af van de grootte van de schaar. Maar elke kartonschaar laat ook toe om reepjes van één of enkele millimeters te snijden. Dit doen we met de fijnsnijder. Op het eerste zicht denk je dat de fijnsnijder een opvangbakje voor papiersnippers is aan de kant van het mes, maar het is eigenlijk een precisie-instrument dat je kunt instellen met een schroef en blokkeren, ook weer om dezelfde maat zo lang als nodig te kunnen vasthouden.
Je zult wel begrijpen dat ik nooit ofte nimmer rolletjes dubbelzijdige kleefband koop. Heb ik een strookje nodig (bijv. om een zelfgemaakte envelop helemaal àf te werken), dan snijd ik dat toch gewoon met lat en mes van het grote vel folie. Of voor grote hoeveelheden haal ik even de bordschaar boven: de fijnsnijder maakt dit klusje tot een fluitje van een cent.
Hoe werk je met die dubbelzijdige kleeffolie? Je neemt het blad dat je wil opkleven, en je snijdt een stuk dubbelzijdige kleeffolie dat aan alle zijden minstens één centimeter groter is dan dat blad. Je verwijdert één van de twee beschermlagen, en je legt het blad dat je zelfklevend wilt maken erop. Grote bladen rol je best op, en breng je aan op de folie door ze langzaam af te rollen en ondertussen met een zachte doek aan te wrijven. Let op dat je aan alle zijden folie teveel hebt. Zeker bij grote bladen moet je opletten voor 'schuinlopen' (en voorzie je beter wat meer centimeters op overschot). Pas dan snijd je de overtollige folie weg, met een metalen lat die je erg zorgvuldig op de papierrand legt en met een vlijmscherp (dus nieuw) mesje.
Nog even teruggrijpen naar het bericht van eergisteren over het gebruik van behangpapier bij het bekleden van boeken en mappen. Wanneer je twijfelt of twee papiersoorten op dezelfde manier zullen uitzetten bij het inlijmen, dan kun je helemaal op safe spelen door ze niet in te lijmen, maar met een droge verbinding aan te brengen. Wel safe, want er is geen droogproces dat kan verkeerd lopen, maar toch erg moeilijk, want je moet de bekledingsstof meteen goed aanbrengen: even herbeginnen zoals je wel kunt met stijfsellijm behoort niet tot de opties ... Droge verlijmingen realiseer je met dubbelzijdige kleeffolie: is te koop in vellen van 70 op 100 cm of de helft hiervan, en is in vergelijking met stijfsellijm duur. Bestaat in veel verschillende diktes en kwaliteiten.
Een kartonsoort die in grote hoeveelheden gratis voor niks te vinden is, is golfkarton. Aan de kassa van je supermarkt, of bij een winkelier in je buurt die net een leverancier over de vloer gehad heeft, bijvoorbeeld. De producten die je ermee kunt maken zijn vederlicht, en kunnen perfect dienen als juwelendoosje, als boekendoos (opletten wel voor de zuurtegraad van het materiaal), als geschenkendoos, ... Op het Papiersalon dat enkele weken geleden in Gent doorging, waren zelfs sculpturen in golfkarton te zien (http://www.galerie-etiennedewulf.be/catalogus%20papiersalon-2007.htm).
'marc radford origami' slingert mij regelrecht naar de website van de BOS: de British Origami Society (zie link links). Rare jongens toch, die Engelsen. Blijkt dat Marc Radford niet meer is. Blijkt ook dat er een tijdschrift bestaat: British Origami. Blijkt ook dat er elk jaar een Origami Convention is ergens in Europa. Fantastisch dat tientallen mensen elkaar vinden rond vierkante blaadjes papier. En weet je wie de voorzitter is van de BOS? Nick Robinson! 
