Donderdag 1 juni stellen Marc Crabeels, Dirk Decuypere en Johan Durnez hun boek De strepen van Gernay voor in de raadszaal van het Waregemse stadhuis. De publicatie handelt over 110 jaar textiel- en familiegeschiedenis in Waregem. Uiteraard is er uitgebreid aandacht voor het drama van 12 juli 1943, waarbij een bombardement van de geallieerden op de fabriek in de Olmstraat zeven dodelijke slachtoffers vielen.
Marc Crabeels deed jarenlang onderzoek naar de geschiedenis van het textielbedrijf Gernay-Delbecque in de Olmstraat en naar het bombardement op deze fabriek op 12 juli 1943, de zwaarste luchtaanval op Waregem tijdens de Tweede Wereldoorlog. In 2018 resulteerde dit in het oprichten van een memoriaal voor de slachtoffers. Het heeft een blijvende plaats in het collectief Waregems geheugen. Historicus Johan Durnez (VTI) werd bij het project betrokken en meteen werd het een realisatie van drie Waregemse onderwijsinstellingen. Het memoriaal werd gemaakt door leraars en leerlingen van het VTI met een ontwerp van Chris Eekhout. Marc Crabeels werkte met leerlingen van het H. Hartinstituut een digitaal project uit, waarvoor de teksten werden ingelezen door leraars en leerlingen van de Stedelijke Kunstacademie. Het monument omvat een QR-code, waarmee uitgebreide informatie over drama van 12 juli 1943 kan worden bekomen.
Op de boekvoorstelling zelf kunt u het boek afhalen of eventueel nog aanschaffen voor 30 (geen elektronische betaling mogelijk), zolang de beperkte voorraad strekt. Wenst u dat het boek opgestuurd wordt naar uw adres (in België) dan schrijft u 42,00 over voor verzending via de post. Kunt u het boek niet afhalen op de boekvoorstelling, neem dan contact op met crabeels.hillaert@skynet.be of johilwar@skynet.be. Achteraf is het boek ook verkrijgbaar bij de auteurs of in de stadswinkel, Gemeenteplein 2, 8790 Waregem.
De strepen van Gernay
Rond 1870 stichtte de uit Kortrijk afkomstige Alphonse Gernay in de Stationsstraat (op de plaats waar zich anno 2018 het vredegerecht bevindt) een mekanieke stoomweverij. Hij specialiseerde zich in het weven van zware weefsels voor tenten, dekzeilen, zakken,
in vlas. In 1893 investeerde hij in zware stoommachines en produceerde zo naast textiel ook elektriciteit die hij verkocht aan de gemeente. Hierdoor kreeg Waregem een pioniersrol op vlak van openbare elektrische verlichting. Twintig jaar later brak, door de slechte arbeidsomstandigheden, een staking uit die zeventien weken zou duren maar uiteindelijk weinig opleverde voor de textielarbeiders.
Tijdens de Eerste Wereldoorlog werd de fabriek door de Duitse bezetter geplunderd en tijdelijk als slachthuis ingericht. Bij de bevrijding van Waregem in oktober 1918 leden de fabrieksgebouwen grote schade.
Na de oorlog moest men helemaal opnieuw beginnen maar in amper tien jaar tijd slaagde Alphonse Alphonse Un Gernay samen met zijn twee zonen: Alphonse deux en Georges erin om het bedrijf uit te bouwen tot een wereldleider op vlak van zware weefsels in vlas en katoen. De zonneweringen met hun typische strepenpatroon in verschillende combinaties (en daardoor ook de strepen van Gernay genoemd) waren gegeerd omdat ze voor die tijd erg kleurvast waren. Een andere specialiteit waren weefsels van grote formaten voor projectieschermen en decors in musea en opnamestudios over de hele wereld. Op een zelf ontworpen weefgetouw weefde men stukken tot 10,5 meter breed. Volgens sommigen stonden de breedste weefgetouwen van de wereld in die jaren in Waregem. Tijdens het interbellum werd de uitbreiding richting de Olmstraat gerealiseerd en net over de Franse grens in Pont-de-Nieppe nabij Armentières werd een nieuwe weverij opgericht.
Tijdens de Tweede Wereldoorlog (vanaf mei 1940), kwam de fabriek weer in handen van de bezetter en werd de productie, buiten de wil van de familie Gernay om, op Duitse leest geschoeid.
Op maandag 12 juli 1943, omstreeks 11 uur 40 in de voormiddag werd het bedrijf getroffen door een luchtaanval uitgevoerd door de Britse Royal Air Force.
Het doelwit van deze luchtaanval was eigenlijk de elektriciteitscentrale in Zwevegem maar vermoedelijk door Duits luchtafweergeschut bij Wevelgem werd het doel ofwel niet of te laat herkend. In elk geval zag de bommenrichter van de Britse Boston III bommenwerper BZ316 (N°88 Squadron RAF) de textielfabrieken in het centrum van Waregem plots opdagen als een aanvaardbaar second target en hij loste er zijn dodelijke vracht.
Eén bom viel als blindganger (een niet ontplofte bom) in de Olmstraat, ter hoogte van de ingang van de burelen. Twee bommen troffen de magazijnen en het gedeelte van de fabriek waar enkele stikmachines stonden en waar nog met de hand werd geweven. Een vierde bom viel naast de bedrijfsgebouwen in de tuin van een huis in de Stationsstraat. Er vielen zeven doden en minstens achttien gewonden waarvan sommigen verminkt bleven voor het leven. Het drama had nog veel erger kunnen zijn indien de bommen effectief op de gebouwen van de weverij waren gevallen waar toen meer dan 100 mensen aan het werk waren
of op een van de drie nabijgelegen scholen (anno 2018 campus Heilig-Hartcollege en stedelijke Kunstacademie).
In Waregem wist men niet dat dit bombardement het resultaat was van een gefaalde opdracht boven Zwevegem en daardoor ontstonden tijdens en na de oorlog enkele hardnekkige urban legends.
Ook na de Tweede Wereldoorlog bouwde de volgende generatie Gernay de fabriek opnieuw op. Er was een laatste bloeiperiode met de Koreaanse oorlog in het begin van de jaren 1950; er werkten toen om en bij de 135 mensen in twee ploegen. In Nigel in Zuid-Afrika werd toen zelfs ook een filiaal opgericht. Hoewel de toenmalige directie nog overschakelde op synthetische vezels sloeg de mondialisering van de textielsector hard toe. De concurrentie met lage loonlanden was moordend voor de textielindustrie aan de Gaverbeek. In 1970 werd het 100-jarig bestaan van de firma gevierd maar tien jaar later in 1980, werden de boeken definitief neergelegd.
In 2018 werd naar aanleiding van de 75ste verjaardag van de luchtaanval de werkgroep Gernay1943 opgericht.
Door de werkgroep werd een academische zitting georganiseerd en werd in de Olmstraat het memoriaal voor de slachtoffers van de luchtaanval onthuld. Dit memoriaal werd gerealiseerd met de financiële en praktische steun van stad Waregem en de erfgoedcel Zuidwest, de verantwoordelijken en medewerkers van het stadsarchief, de geschied- en heemkundige kring De Gaverstreke en de families van de slachtoffers. Het memoriaal is een ontwerp van Christ Eeckhout, leerkracht VTI Waregem. Voor de praktische uitvoering zorgden de leerlingen en leerkrachten van het 3e en 4e jaar Beroep Basismechanica, het 5e jaar Beroep Lassen-constructie, het 7e jaar Beroep Industrieel Onderhoud en het 3e, 4e en 6e jaar Bouw- en Houtkunde van het Waregemse VTI. Voor de ICT-ondersteuning bij deze QR-code zorgden de leerlingen en de ICT-leerkracht van het 6e jaar Informaticabeheer van het Heilig-Harthandelsinstituut. De tekst die u hoort werd ingelezen door
, leerling(en) Woord aan de Stedelijke Kunstacademie van Waregem.
Naar aanleiding van de publicatie van het boek in 2023 werd een tweede erfgoedproject opgestart bij Zuidwest en in de drie Waregemse campussen van de Sint-Paulusschool (VTI, Hemelvaart en College) werd de geschiedenis van het bedrijf en het drama van 1943 gebracht in verteltheaters en in een erfgoedwandeling. Daarna gingen de leerlingen aan de slag met die informatie met opdrachten die naargelang de campus verschilden.
Artikel uit 2018
|
