"Met een nat washandje zou dat zeker vlug helpen" zei Mieke'n overtuigend en daarmee kon ik het stellen.
Veertig jaar later ben ik Gaston gaan bezoeken, nog steeds op hetzelfde adres in de kerkstraat maar de vroegere winkel was inmiddels een zeer kwalitatieve, eerder monastieke leefruimte geworden. Aan de muur hingen vier, met koper omkaderde gezegden:
Als ik stil verdriet heb, mijn God,
dan sluit ik mijn ogen
en hoor U fluisteren:
"Dag vriend".
Iemand die kan luisteren,
heeft reeds de gave van het spreken
Een vriend luistert altijd,
ook al is hij er niet.
Men herkent iemand,
wanneer hij/zij over iemand spreekt.
Foto: J.S.Bach (1685-1750)
Klik op foto.
'Der Herr ist mein getreuer Hirt. (BWV 122)
Het R.V.-koor zong ditzelfde werk op 5 mei 1985 in de kerk van Kl.Sinaai m.m.v. het strijkersensemble 'Pro Musica Diversa' o.l.v. Werner Mareels.
Die bewuste zondag 'koerste' ik in grote 'potversnelling' naar de'n beenhouwer bij Mieke'n.
(Neen, niet Maria Van Remoortel, want die woonde ook schuins tegenover het kerkportaal.) maar in de hoop dat ik 'mijn lief' op straat tegen zou komen.
Alsof het mij was ingegeven; zij stond daar, samen met haar vriendinnetje te keuvelen voor hun pronkrijke gevel en ik zou wel tien rondjes rond de kerk willen doen om nog maar één blik van haar te krijgen.
Ik trapte de pedalen van mijn fiets in derde versnelling met een air alsof ik met het grootste gemak, zelfs Fred De Bruyne zou kunnen voorbijsteken om zo haar aandacht op mij gevestigd te krijgen.
Tevergeefs. (Enfin, die 'indruk' had ik en meisjes ((vrouwen)) hebben nu, zoals Shakespeare het schreef, een machtige eigen gevoel.)
Ons Moeder had mij een 'kaabaa' (vierkante platte boodschappentas) meegegeven maar ....deze schoot tussen de spaken van mijn wielen en alles blokkeerde.
Als over kop maakte ik kennis met de kinderkopjes en dit had zij wél gezien.
Met een tomatenhoofd en een blauwe neus 'kroop' ik recht, alsof ik Johnny Weismüler in hoogst eigen persoon was en ... zo'n schrammetje mij niet deerde.
Zij hadden dit natuurlijk wél opgemerkt, maar dàt was nu uiteindelijk niet het meest uitgelezen moment voor mijn puberale 'overmacht' duidelijk te maken.
Ik moest vooral geen 'gezichtsverlies lijden en ..alhoewel mijn hoofd duizelde stapte ik redelijk gezwind bij Mieke'n in de winkel binnen.
Aan de'n vrij hoge 'toog' met opvallend blauw-Delftse tegels bestelde ik de opdracht:
"Drie korteletten en mijn moeder heeft gezegd dat het magere moesten zijn."
Mieke'n, zelf klein van gestalte, antwoordde dan: "Ha...'t is ons Tonneken.
" Elk kind kreeg van haar altijd een bolleken gehakt als snoepje.
Tezelfdertijd zag zij dat mijn hoofd licht bebloed was en riep haar man 'Ston' erbij.
(Zijn werkelijk naam was Gaston Ysebaert die, onmiddellijk na de tweede wereldoorlog in ietwat duistere omstandigheden vanuit West-Vlaanderen in Stekene was verzeild geraakt.) Een man die zeker niet de tippen van zijn schoenen kon zien omwille van zijn grote gestalte en corpulentie en zolang ik hem mocht kennen, steeds een propere beenhouwerskiel droeg en de bestellingen aan Mieke'n overliet.
En eens 'volle maan' voorbij weten ze er in de materniteitsklinieken meer van.
'Kommiezen' hadden een 'ekel' aan volle maan en smokkelaars keken er naar uit.
Licht...in de cinemazalen 'Rio' en 'Nova' lagen anders.
Je werd tenminste 'verwittigt' als 'de filmlas' gebroken was en het 'daglicht' aanflikkerde.
Vooraleer de 'lichtstarter' (T.L.lampen) zijn werk vervolledigt had, (zaal) verdween uw hand, (sneller dan zijn schaduw) op een plaats waar de H.Drievuldigheid een patent op had.
Licht.., het is even onbegrijpbaar als zijn 'symboliek' waarmee wij geconfronteerd worden.
Dat Stekene nooit een cultuurgemeenschap is geweest, moet ik tegenspreken,
maar...het kan anders.
Stekene heeft het moeilijk met carnaval organisaties.
Applaus voor de initiatiefnemers, (volhouden) maar het is niet voldoende dat een straat beschilderd wordt met confetti, dat je zich daarom een 'Rio de Janeiro mag noemen.
Misschien is dit (carnaval)( deceniajaren geleden) wel geëindigd met:
"Moed're, mijn mes en mijn'n préé" omwille van de rivaliteit tussen 'jongeren'.
Met het Steken's 'zangkoor' voelde ik een sociale geborgenheid met een fictieve schuilplaats, afdak, abri of euzi, én participatie van uitzonderlijke mensen binnen een bestuurs coalitie die ieder op zichzelf, een persoonlijk, verdraagzaam idealisme vertegenwoordigde en resulteerde in een totaliteit met gekende gevolgen.
(De inhoud is belangrijk, maar de manier waarop men het zegt (zegde) is nog belangrijker.) (Enfin, toch 'iets' in die zin.)
Wat één man kon (Yvan Thijs) als 'rebel' sportman (marathon), in zijn ééntje, bij het promoten en ...realiseren van een atletiek terrein, (piste) lukt (slaagt) een héél gemeentebestuur er niet in een cultureel centrum op poten te zetten.
De Stekense bevolking 'ondergaat' dit sinds jaren.
Weinigen zullen hiervan wakker liggen zolang men van onze 'centjes' blijft.
Een reeds jarenlange mooie sporthal,
een toch wel mooi voetbalplein, (in vergelijking van het 'patattenveld aan de brugstraat waar nog in eerste provinciale werd gespeeld?) prachtige fiets- en wandelroutes met rustige uitgestippelde wegen, (Beeldende kunst niet vergeten) stonden vermeld in de gemeentelijke agenda. (Subsidiëring, en daar gaat het 'soms' over.)
Vlamingen waren, in een grijs verleden, (renaissance) een onovertroffen 'soort' volkje die immigreerden naar Zuiderse oorden.
Geef ons de nodige accomodatie en inhoudelijk een eerbare programmatie.
Dit vormt een uitnodiging voor de medebewoners en rijke omgeving.
"Geef mij een 'koevoet' en ik til de wereld op". (Wie schreef dat ook weer?)
Ergens diep in de Limburg (Maasmechelen) slaagt een Cultuur functionaris erin,
(en opvallend: het is een oud-Stekenaar, Hugo Haegens, (Foto) woonde gedurende 22 jaar in Stekene) om een rijk aanbod aan diverse, kwaliteitsvolle, kunstzinnigheid bij de bevolking aan te bieden.
Je moet vlug zijn om daar een toegangskaartje te 'bemachtigen' voor een cultureel evenement.
De tijd tikt onberispelijk verder en versplintert onze ideologie.
Ik herinner dat enkel tijdens de Stekense kermis (kerkmis) bij ons thuis een 'kortlet' mocht gekocht worden tegenover de traditionele, vette, goedkope 'carbonade'.
Het kermisvlees werd dan klaar gemaakt in 'madeira-saus om duimen en vingers af te likken. Waarschijnlijk kwam dat recept nog uit het kookboek van 'den boerinnenbond'.
Ons Moeder vroeg dan telkens: "Tony, rijd eens om drie magere korteletten bij Mieke'n"? Vroeger en nu nog dacht ik altijd dat mager iets was met weinig vlees aan.
Ik moet toen een jaar of twaalf geweest zijn en talrijke Stekenaars herinneren zich nog dat zij bij 'Caar De Ruiser' elke dag hun fiets konden stalleren tegen 5fr.per week. (Zij die te St-Niklaas of elders werkten en met het openbaar vervoer zich verder verplaatsten.)
Elke vrijdagavond stond ons Moeder dan elke bus die van St-Niklaas kwam op te wachten om het 'velogeld' te ontvangen.
Er waren er ook bij die 'toevallig' de vrijdag hun fiets niet stalleerden maar...de week daarop had ons Moeder hun bij de kraag en op een niet al te beleefde manier hen verzocht alsnog hun 'boete' te vereffen. Ik kende dat uit persoonlijke ervaring, weliswaar op andere vlakken...
Mijn Vader had er later iets op gevonden om bv. des winters niet meer buiten hoeven te staan wachten en installeerde een blikken busje tegen de muur met een kanaaltje dat rechtstreeks uitgaf in de 'keuken'.
En als iemand 'riskeerde' er een 'kourtsjeskluit' in te deponeren i.p.v. 5fr. werd hij/zij steevast opgewacht bij het ophalen van de fiets, weerom begeleid door een flinke scheldpartij dat iedereen kon horen.... en terecht trouwens.
En ook nog; het kwam 'zoet' binnen.
Het verschil in val-geluid tussen 5fr. en 0,25 centiemen leer je vlug......
Ik had dus dagelijkse keuze tussen een resem 'velo's' van diverse pluimage om de 'korteletten' bij Mieke'n te gaan halen alhoewel het eigenlijk niet zo ver van bij mij thuis was.
Ik koos een fiets met een veel te hoge 'buize' en een zadel waar ik geen blijf mee wist, maar ja....het toonde vrij stoer.
Ik had daar een rede voor want, naast Mieke'n woonde een keurig pensionaatsmeisje.
Ik was verliefd op haar,... ik beschouwde haar als 'mijn lief'.... maar zij wist het niet.
Aan mijn klasgenoten vertelde ik het in alle tonaliteiten want wie geen 'lief' had was niet bij de tijd en bovendien...mijn 'lief' zat op pensionaat waarmee ik hen nog duidelijker de pas afsneed.
De talrijke dorpsverhalen doen je denken aan een vervlogen rijkelijk verleden, zoals dat van 'Sooi' toen hij, flink aangeschoten, van de kermis terugkeerde en zijn laatste 'kourtjeskluit' (25 centiemen) in de bus van het St-Antonius-kapelletje (St-Jozeflaan) trachtte te deponeren en onmiddellijk daarop prompt een luid en duidelijk antwoord hoorde:
"Dank U wel...., Sooi"!
Het waren twee kommiezen (douaniers) die aan de achterzijde van het kapelletje stonden te schuilen tijdens hun diensturen, maar ....'Sooi' had deze niet opgemerkt.
'Sooi', stante pede ontnuchtert en een beroerte nabij, nam zo snel als enig zins in zijn mogelijkheden lag, zijn 'steunfiets' en waggelde in de richting waarvan hij dacht dat dàt de kortste weg naar huis was in de heilige overtuiging dat er en mirakel met hem gebeurt was.
Hoe 'Sooi' het ook tegen Gusta trachtte te verhalen waarom hij 'deze' keer te laat thuis was, was voor Gusta de zoveelste 'onnozele' praat waaraan zij geen minste aandacht of verstaanbaarheid gaf en bleef, als feministische tegenprestatie... weer dagen zonder beeld en klank, maar daaaaar was 'Sooi' al lang aan gewend.
'Sooi' bleef voor de rest van zijn leven overtuigd van dit miraculeus gebeuren.
Foto: Ralph Benatzky (Componist 'Im weissen Rössl')
Tussen de zinnen door,( mond en lippen) met een pleiade aan negatieve, vage impressieve en vooral 'stille' auditieve straat onderonsjes, biedt het 'paaslam' (passietijd) een 'gezellig' onderwerp (?) (subject) met 'interessante' inhoud.
Je verdraagt het, zolang er geen 'derden' (gezin) aan te pas komen.
Mensen kunnen hard zijn en verliezen daarbij hun eigen hart.
Maar dat zal hen een zorg zijn?
Voor mij ligt een oude, waardevolle, verkreukte fotokaart van Stekene, met zicht op onze straat (polenlaan) waarbij onze buurman Raphaël (De Potter), mijn Vader en ikzelf, met 'bananenbroek', 'bretellen' 'veloschoenen' én een 'spieke' (kort geknipte haardos) fier stonden te modelleren. (1957)
Een 'portrettentrekker' die net voor het standbeeld opgesteld stond en er zo stads en vreemd uitzag, gaf de indruk gans de polenlaan te fotograferen en dat allemaal uit zo'n klein toestelletje.
Hij had geen bezwaar tegen onze aanwezigheid en wij gingen, zoals dat gebruikelijk was bij het nemen dorpsfoto's, midden op straat staan om zeker te zijn vereeuwigd te worden.
En die man die kende zijn werk: vanaf de vrij grote winkel van Martha Steel, (hoek stadionstraat) en café 'Belle-Vue' (café) tot een heel groot deel van de polenlaan was in het vizier gezet.
Ik denk niet dat deze post-kaart-foto rijkelijk verkocht is geworden, althans ik heb hem maar eenmalig 'tegengekomen' en die hangt, vergroot in mijn kamer.
Om en rond de marktplaats woonden: 'Miekenleer', 'Masta Zies', de gezusters Nobels, (café) 'Den Anker', (café) 't Jef Nobels, 'Beir Scheunweer', (coiffeur) de'n unieke 'greust' van Edgarken, 'De Graaf van Vlaanderen', (café bij Lady Weyn) Mr. Van den Broeck, (textielwinkel)
'Stiene de Klootere, (beenhouwerij en voordien gewoond op de Polenlaan nr6, veehandel Demedt) de gebroeders 'Veugeleirkes', en menig anderen. Ieder van hen had een waardemeter in het dorpsleven.
Iedereen wist van iedereen wel wat te vertellen en men verdroeg dat van elkaar.
Op warme zomeravonden kwam men samen en staande of meer nog, gezeten voor een of andere woning en wisselde men de laatste nieuwsberichten uit.
Tot 22u....want dan vloog de'n (kerk-) uil, elke avond, vanaf het gemeentehuis richting kerkstraat en was dat het sein om de bedstee op te zoeken.
Het doel heiligt de middelen', maar zo eenvoudig is het ook weer niet.
Wie denkt de waarheid te verkondigen toont zichzelf, blijft zichzelf, met of zonder bestuurlijke inspraak.
Er bestaat geen verzekeringspolis tegen ongevraagde nachtrustverstoring en wie van ons kent een 'aangename snurker'?
Een voorzitter sluit 'huwelijken' zich stilzwijgend bewust van de aanwezigheid van consonanten en dissonanten. (Spanning en ontspanning)
Hij/zij creeërt spreekwoordelijk een tweede zuil, afstandelijk van de eerste, om samen één schoonheid te tornen.
M.a.w., hoe meer mensen men verenigt, hoe groter de kans op ontsporing.
Een voorzitter is een mére: Burgemeester en moeder tezelfdertijd.
Twee luisterende oren hebben meer zegkracht dan die éne, sterkste spier van ons menselijk lichaam. (Tongspier)
Een voorzitter zou kunnen beschikken over een macro-bestendig doorgeefluik, maar de disgenoten zijn soms karig aanwezig op gevaar af dat er zich, na verloop van tijd, een micro-bestendig klimaat ontwikkelt en.... als 'wrevelig' overkomt. (Het d.b.)
En toch hoort bij het voorzitterschap een be-koor-lijke taak.
Dit zou nogal spijtig zijn mocht dit over het hoofd gezien worden.
Een eigen kandidatuur is nog geen bevestiging van het te worden.
Men wordt gekozen onder de bestuursleden.
Een erkenning naast een virtuele infectie.
Een uitdaging het welke je niet wil ontwijken en ...'een Abba' laat zijn kinderen niet in de steek.
Een brede rug, misschien geballast door psycho-humane bezorgdheid moet plaats vrijhouden.
Maar aan de voordeurklink hangt steeds het label: A.U.B., stoor me.
(Een koorlid dat omwille van stemkleur uitgesloten wordt maar..... anderzijds mag hij/zij de 'honneurs' ontvangen.)
Hij/zij staat soms met zijn/haar rug tegen de muur.
Maar...de achterzijde van een oud altaar bezit vaak een zeer constructieve opbouw en staat, gelukkig, ook met de 'rug' tegen de muur.
De voorkant parelt bijbelse 'legenden' uit enz.
De moderne mens vraagt om een totaliteitsbeeld en ....nieuwsgierigheid is soms de voorbode van ontgoocheling.
Voor een voorzitter zijn meningsverschillen een rijke bron van informatie.
Zij onthullen, binnen en naast geprogrammeerde samenkomsten, het 'perpetuum mobile', het steeds opnieuw...
De bestuursleden kielen in het vaarzog van hun positionele voorzitter ter bevestiging van hun bestuursaanvaarding.
Een voorzitter verdraagt resistensieële inbreng.
Kritische beschouwingen van medebewoners.
Het siert de goed bedoelde lakei-achtige inbreng van koorleden en zijn meestal van voorgaande aard.
Een voorzitter filtert dit.
De natuurkundige Galileo stond alleen met zijn theorie maar had het bij het rechte eind.
Dit alles en nog wat...is een uitdagende opdracht voor eender welk 'president'.
Een voorzitter 'moet' 'dirigeren' naar zijn bestuursleden toe.
Ook koorleden moeten onrechtstreeks betrokken worden, het geeft hen op zichzelf een gevoel van medeverantwoordelijkheid soms gekruid en gekruist met persoonlijk, bescheiden opstandigheid als gevolg van bezorgde openhartigheid.
Dat hoort zo.
Een voorzitter tref soms een ondankbare taak, met geblindeerde status en staande midden en tussen het volk.
Mede-participant van artistieke denkbare pistes, dilettante muzische onverstoorbaarheid en dankbaar tafelgenoot.
Een voorzitter op weg naar die geheimvolle 'materie, (koorzang) met een bewegwijzering van enthousiaste mensen in de wetenschap dat kunst steeds onbereikbaar blijft.
Mijn literaire bescheidenheid vertelt of overtuigt mij niet, na lezing genomen te hebben van o.a. theologen, humanisten,filosofen....maar juist de zoekende mens is misschien een model van het 'Christelijk onderweg zijn'!
Kardinaal Daneels zei ooit:
"Geen enkel priester of religieus kent het ware verhaal maar voor mij betekent geloof mijn enige liefde".
Prof.Schillebeeckx schreef: Ik kan geen zinnig woord zeggen over het hiernamaals maar...het is er!
In december 1979 is ook de levensdraad van Kamiel doorgeknipt.
Leonie vond hem op een namiddag, levenloos in zijn geëigende zetel en ... net alsof hij ingeslapen was en zich voorbereid had op een lange reis.
Op zijn schoot lag het rode schriftje van zijn vrouw Dora en op de grond, een schrijfpen.
Leonie vervolgde haar levenswandel in dezelfde trant als waarmee zij Kamiel jarenlang vergezeld had: gedienstig, vriendelijk, voor elkeen een goed woordje en als er een hemel bestaat, zal zij er niet in maar...los-door gevlogen zijn.
Zij overleed op 7 juli 1991 in een waas verzorgingstehuis, bijgestaan door de beste verpleging.
Karel is, kort na het overlijden van zijn Vader, in een diep dal gesukkeld.
De onmogelijke samenleving met Iréne, de vroege dood van zijn Moeder, het overlijden van zijn broer Emiel en zusje Veerleke.
Karel had het zichzelf wel anders voorgesteld.
Een depressief syndroom was het gevolg van dit alles hetgeen door Iréne met onverschilligheid werd gevolgd en bovendien, in het dorp en in quasi alle tonaliteiten, verkondigde zij dan wél, welke een 'sleure' van een vrouw zij wel was om met zo'n zieke man 'opgescheept' te zitten.
Eind 1980 zijn beiden, na heel wat herrie, gescheiden.
Iréne eiste de woning van Kamiel op (Karel had de woning geërfd) en ook; zij verdedigde zich met: "Da's toch maar normaal.... hij is 't afgebold".
Karel woont momenteel in Beveren en is de trotse vader van twee stiefdochters.
En steeds moet ik terugdenken aan de schriftuur van Dora, hetgeen zij meer dan zestig jaar geleden neerschreef en...aan de woorden die Kamiel, in hetzelfde schriftje eraan toevoegde:
Ik herkende flarden van deze tekst maar kon hem niet thuis brengen.
Later is het me duidelijk geworden; de tekst hing, ingekaderd, aan de muur in de keuken, maar had daar, als kind weinig belangstelling voor.
Onmiddellijk nadat ik deze laatste regel gelezen had vervolgde Kamiel zelf met het slot van het gedicht alsof het dagdagelijks in zijn hoofd circuleerde:
'k Had graag nog wat bezielt,
en..., wat je ooit hebt gezegd,
weet dat ik altijd van je hield,
ook al heb ik mij nu neergelegd
Terwijl hij dit zei, zag ik dat zijn ogen lichtelijk traanden.
Op datzelfde moment kwam Leonie binnen gewandeld en zag onmiddellijk dat Kamiel geëmotioneerd was.
Haar houding verraadde dat zij dit meermaals moet meegemaakt hebben en zette zich naast Kamiel neer op een met riet gebiesde stoel.
Ik merkte aan het gezicht van Kamiel een zekere menselijke, begrijpbare opstandigheid.
Ook Leonie had dit opgemerkt en legde haar hand op de schouder van Kamiel.
Er ontstond een moment van stilte...eigenlijk.... een welgekomen stilte.
In de week die daarop volgde, evalueerde ik datgene wat Kamiel mij zoveel jaren geleden allemaal vertelt had en voornamelijk, zijn vaderlijke glimlach, telkens toen Emiel 'won' bij het 'laveuren'.
"Ik wist niet, Kamiel, dat jullie een dochtertje hebben gehad.." zei ik ietwat schromelijk.
Na enige aarzeling antwoordde Kamiel:
"Op mijn leeftijd kun je niet meer 'schreien' maar mijn hart weent nog steeds wanneer ik aan dat alles terugdenk.
Een ouder die zijn kind overleefd, heeft voor de rest van zijn leven een soort schuldgevoel (Veerleken overleed enkele dagen na haar geboorte, 1940)
en.... nog groter was mijn verdriet bij het verlies van ons Dora......enkele jaren geleden.
Ik moest haar in haar moederverdriet ondersteunen en zelf had ik soms de kracht niet meer om het allemaal te verwerken.
Eigenlijk heeft onze'n Karel, in die periode ons recht gehouden zonder dat dat ventje het zelf maar kon beseffen.
Een jaar later is onze'n Miel geboren,... in het begin van den oorlog. Werkloosheid....rantsoenering ...en bovendien...., ons Mielken was een mongooltje dàt heeft ons Dora niet meer kunnen verwerken....zij is ziek geworden...ongeneeslijk ziek.
Enkele dagen voor haar overlijden schreef zij in dat boekje een tekst waar zij wellicht maanden in gedachten aan gewerkt had want zij schreef het in één 'ruk' uit....lees dat ook maar eens voor...."
Ik ben Tony De Ruysscher, en gebruik soms ook wel de schuilnaam TDR.
Ik ben een man en woon in 9190 Stekene (België) en mijn beroep is gepensioneerd..
Ik ben geboren op 30/06/1947 en ben nu dus 78 jaar jong.
Mijn hobby's zijn: Klassieke muziek, religie, moraal-filosofie, en ....mailtjes ontvangen! (Maar ook doorsturen!?).
Wij hebben drie zonen, en twee kleinkinderen.
Tony De Ruysscher is overleden op 28sept 2018 in huiselijke kring.
De tijd tikt onbeleefd verder.
Vervolg grensverhaal.
Het zijn niet allen monniken die zwarte kappen dragen.
Slaande deuren zijn woordeloos, maar zeer klankrijk.
