Als overgang naar een volgende 'aflevering' bloggen, wil ik U graag, als preludium, een beperkte analyse geven van een 'Requiem'- compositie dat ik in mijn vorig leven heb gecomponeerd.
Het is geen zins mijn bedoeling dit te toetsen aan eender welk bestaand muziekwerk met een gelijkwaardig of hoger kwaliteitslabel.
De 'wereldcreatie' (?) vond plaats in de H.Corneliuskerk in Lamswaarde.(N) met orkestbegeleiding van het kamerensemble 'Ostinato' en aan de piano Paul Valaert.
Historiek.
De tekst zelf dateert reeds vanaf de tiende eeuw en werd ontleend aan het apocriefe boek, 'de deel Ezra. (2.34 en 35) Het is een heidens gebruik om na de verjaardag van de overledene een Eucharistie-(viering) te houden met een broodmaaltijd waarin deze tekst met modale 'tonaliteit' werd gezongen. (Eveneens in de 10de eeuw).
De eerste meerstemmigheid, voor zover bekend, is van de hand van de Vlaamse componist Johannes Ockeghem. (1420?-1495?)
Dat van de componist Dufay (1400?-1474) is namelijk verloren. Deze laatst genoemd componist eerste religieus werk van enige waarde, noemde: 'Missa Caput' (1440?)
Eigenlijk allemaal de moeite waart om zelf in de muziekgeschiedenis te grasduinen.
Een aanrader...!
Groote namen van componisten die deze tekst gebruikten om hun geloof te verzilveren met eerbiedwaardige polyfonie, waren: Berlioz, Mozart, Verdi, Fauré en niet te vergeten, de Franse componist Maurice Duruflé wiens requiem wel eens durft uitgevoerd worden door het betere amateurkoor.
Tekst:
Requiem aeternam, dona eis Domine,Heer, geef hun de eeuwige rust,
et lux perpetua luceat eis.en het eeuwig licht verlichte hen.
Te decet hymnus, Deus in Sion,U, o God, komt de lof toe,
et tibi reddetur votum in Jerusalem;en aan U worde de gelofte in Jerusalem toegebracht.
exaudi orationem meam,verhoor mijn gebed,
ad te omnis caro veniet.tot U kome alle vlees.
Amen.Amen.
Klik op bijlage:
Het Ruysscheveldekoor + Kamerorkest 'Ostinato' + pianist Paul Valaert zingt 'mijn' Requiem. 17 april 1998.
Vertelde Steve Jobs niet, bij zijn laatste 'spreekbeurt, in een talrijk bezette aula dat:
"De enigste uitvinding van de mens, de dood was....?".
Hier gaan we.....!
Requiem.
Dit werkje is ontstaan met een 'walm' van rebelliaans, christelijk schuldgevoel.
Het baadt in een zeker opstandig 'aroma' vanuit persoonlijke ingesteldheid.
Een 'post-natale' restant van het 2de Vaticaans concilie (1962-1965) waarin drastische, zij het noodzakelijke hervormingen binnen de Katholieke kerkgemeenschap werden doorgevoerd maar tot op heden zijn onduidelijk, tevens onaanvaardbaar imago moet
kenbaar maken.
Dit Requiem is in het totaal twee maal uitgevoerd en ik heb een stil vermoeden dat ik er de derde maal ook zal bij zijn met CD opname en condoleante aanwezigen die deze confrontatie niet 'durven' ontwijken.
De 'uitnodiging' stel ik toch nog even uit...(?) Persoonlijk overlijden.(?)
Maar het vormt eigenlijk niet het hoofdbestanddeel.
Wat dan wel?
Het doorprikken van 'het antwoord' op Christelijke zinnigheid.
Een zoektocht naar...
Een Emmaüsgang....in de wetenschap dat het ook mij niet gaat (mag) lukken een stevig antwoord te vinden op levensnoodzakelijke religieus-filosofische, historische vragen.
Het is en vormt dag-dagelijks een dilemma waarbij ik zelfs niet een keuze kan maken.
Maar goed...we hebben nog materiaal om onze frustraties aan kwijt te raken zoals daar is:
de muzische kunsten.
Ter illustratie volgt een hierna een voorbeeld.
Het werk opent door de strijkers met een open kwint-harmonie, d.w.z. dat de tonaliteit niet bevestigd wordt! Het ijle...het 'ik' dat verdwaald in het kosmische....
Na enige aarzeling antwoord de piano met een vallende kwint in het lage register.
De strijkers hernemen de kwint-harmonie, nu met een iets groter interval.
Weerom antwoord de piano erg aarzelend met dezelfde kwint afstand in hetzelfde lage register. (Antwoord schuldig)
De strijkers (instrumentaal) blijven 'de vraag' stellen en nodigen (dagen) de koristen (vocaal) uit tot een antwoord.
Alhoewel men zich zou kunnen laten verleiden door de tekst om een eerder een ingetogen klankvoorstelling te prefereren, vermeld de partituur een fortissimo voor de koristen. (Requiem aeternam!!!)
Dit is een uiting van christelijke onmacht bij de 'homo novus' t.o. de bijbelse schriftuur, m.a.w. de geloofsleer of wat wij er, individueel, nog van over houden.
Klik op bijlage.
Requiem van TDR. Ruysscheveldekoor + kamerensemble 'Ostinato' + pianist Paul Valaert tijdens een concert H.Kruis Stekene. (17 april 1998)
Het koor opent met een nogal reactionaire uitlating (Requiem aeternam) maar ook voor hen klinkt geen exacte tonaliteit's bepaling
De 'vraag' wordt voor de derde maal opnieuw gesteld (Petrus-verloochening) door het orkest met een blijvende ingehouden aarzeling van de piano.
Dit maal kan het koor de vraag niet meer ontwijken en zowel bassen als tenoren (unisono) eigenen zich het recht van eerste antwoord met een volmaakt gebroken akkoord, echter in dalende lijn wat op zichzelf niet zo overtuigend over komt. (Twijfel)
De sopranen en de alten souteneren de eerder gezongen versie met een duidelijk overgoten feminisme.
Dona eis Domine.
Met een schijnbare zelfverzekerde 'lieflijkheid' zetten de bassen een kort motiefje in dat onmiddellijk gevolgd wordt, in imitatieve vorm, door tenoren, alten en tenslotte de sopranen die het geheel naar een hogere klanksfeer brengen.
Tevergeefs...
Foto: W.A.Mozart op zijn sterfbed, met zijn vrouw Constanze (Weber) tijdens het componeren van het Requiem het welke door hemzelf nooit is voltooid.
De piano neemt het schijnbaar lieflijk motiefje van de koristen over en leidt hen naar het...
Et lux perpetua. (Het eeuwige licht)
Jozef De W... maakt zich bij deze 'opname' onsterfelijk.
Deze wijze, brave, enthousiaste en goedhartige man zet net iets te vroeg (koormuziek) in....waarschijnlijk uit ideologie...
Een eerder stevige, majestatische harmonisatie (verbinding I-VI) accentueert het eeuwige licht.
Luceat eis Domine. (Zij worden verlicht)
Sopranen geven de aanhef gevolgd door alten, tenoren en tenslotte de bassen. In omgekeerde volgorde van het eerder gehoorde 'dona eis Domini'.
De sopranen benadrukken het geheel (luceat eis) waarbij alle overige koristen het woord 'Domine' bijtreden.
Te decet hymnus Deus in Sion. (U, O Heer komt de lof toe)
Het volgend fragment krijgt zowat hetzelfde beeld als in het eerste gedeelte (Dona eis Domine) maar ditmaal in een gebroken septiemakkoord, ingezet door de bassen gevolgd door de tenoren, alten en sopranen en het hymnus Deus in Sion wordt tot twee maal toe herhaald.
Een korte pianointerventie laat de koristen toe nogmaals het 'te decet hymus...' uit te zingen.
De piano neemt het korte motiefje over en leidt hen naar...
Klik op bijlage. (Requiem gezongen door het Ruysscheveldekoor)
Et tibi redetur. (Gelofte) Bescheiden, terughouden, aarzelend, wordt het 'et tibi redetur' tot 4X toe herhaald in telkens trapsgewijze stijgende melodie gevolgd door het, tot 5X toe en tevens in vreugde verwachting, het Jerusalem. Dit vormt het muzikale hoogtepunt ... Het einddoel...Het eeuwig leven. Na dit 'euforische' kort gedeelte volgt de ontnuchtering...een piëteitsvol, onderdanig terugkeren naar de 'vraag'... naar de sfeer van de aanvang. De piano brengt de koristen terug in het realiteitsgevoel.
Exaudi. (Verhoren)
Een smeekbede, ingezet door de bassen, met een ietwat brave dissonant (als opstandigheid bedoeld) bijgetreden door de alten en bij de derde herhaling, de sopranen. Het totale klank idoom blijft eerder in het lage stemregister als uiting van onderdanigheid tot de 'machtige' Schepper.
Orationem meam. (Ons gebed)
Opvallend is hier dat enkel de basstemmen, na een herhaalde oproep van de damesstemmen een geruststellende 'exaudi' laten horen met een terugkerend neerwaards kwintinterval.
De basstemmen herhalen het volledige' exaudi, orationem meam', onmiddellijk gevolgd door de alten, sopranen en tenoren.
Het orkest onderbreekt dit stretto en de piano doet ons herinneren aan het beginmotief. (Steeds met de a-tonaliteitsbepalende, open kwint)
Ad te omnis caro veniet. (Tot U komt alle 'vlees'.)
In meerdere verrassende tonaliteit's wijzigingen besluit het koor, orkest en piano met....
Amen.
Berustend....
Gelaten....zonder enige vorm van arrogantie in christelijke wetenschap met een desolaat landschap, eindigt dit Requiem (6'20'') met evenveel vragen...., net zoals het begonnen was......
Ik ben mij zeer bewust dat deze schriftuurlijke benadering ontoereikend is t.o. het uiteindelijke doordrongen worden van het klankmedium.
Het is volstrekt niet mijn bedoeling, dit werkje in de top-100 te plaatsen maar gewoon
samen met jullie, beste lezers, een sluier op te lichten van wat die mystieke, onontginbare wereld van de muziek aan te bieden heeft.
Foto: Tony De Ruysscher. (1947-.....)
Klik op bijlage: Requiem gezongen door het Ruysscheveldekoor.
Ik ben Tony De Ruysscher, en gebruik soms ook wel de schuilnaam TDR.
Ik ben een man en woon in 9190 Stekene (België) en mijn beroep is gepensioneerd..
Ik ben geboren op 30/06/1947 en ben nu dus 77 jaar jong.
Mijn hobby's zijn: Klassieke muziek, religie, moraal-filosofie, en ....mailtjes ontvangen! (Maar ook doorsturen!?).
Wij hebben drie zonen, en twee kleinkinderen.
Tony De Ruysscher is overleden op 28sept 2018 in huiselijke kring.
