Decimus Junius Juvenalis

Satirae , I,1, 1-6

 (...)£

Semper ego auditor tantum? numquamne reponam,

vexatus totiens rauci  Theseide Cordi?

Impune ergo mihi recitaverit ille togatas,

hic elegos? impune diem consumserit ingens

Telephus aut summi plena iam margine libri

Scriptus et in tergo necdum finitus Orestes?

 1  Uit mijn collegenotities: vertaling van het blad door prof. Paul van de Woestijne

Zal ik steeds slechts een toehoorder zijn? Zal ik me nooit wreken, ik die zo dikwijls ben gekweld geworden door de Theseus van de schorre Cordus? Zal ongestraft de ene mij togatae voordragen en de andere elegieën? Zal ongestraft een grote Elephus mijn dag in beslag nemen of een Orestes die al beschreven is op de keerzijde en niettemin nog niet voltooid,, terwijl de marge bovenaan het boek reeds vol is?  (...)

 2  Mijn vertaling, toegepast op onze tijd

Moet ik alles maar eeuwig over me heen laten komen? Mag ik zelf geen mening hebben,

dagelijks geërgerd en verveeld door media-prietpraat alom?

Kan het onbestraft blijven dat een of andere krantenminus

dagelijks lulkoek over me heen stort? Dat een of ander schermgenie

eindeloos emmerend mijn humeur en mijn avond verpest? Of een notoire nitwit

die tonnen papier verkwanselt met geschrijf dat niemand leest?

(...)

Juvenalis schreef en leefde in de 2^de eeuw in Rome. Hij had een scherp oog voor de decadente uitwassen in de Romeinse samenleving van zijn tijd. Gedreven door een soortement ‘heilige verontwaardiging’ schreef hij 16 satiren om die aan de kaak te stellen.Veel laat zich vandaag ook toepassen, mutatis mutandis, op onze westerse maatschappij.

Professor Paul van de Woestijne (1905-1963), jawel zoon van de Grote Karel (dichter) en neef van de nu meer vermaarde  Gustaaf (schilder), was mijn hoogleraar Latijn. Hij las met ons de satiren van Juvenalis. Zijn colleges waren gepland maandagmorgen,10.00 u. Een onmogelijke dag en een even onmogelijk uur voor studenten die toen nog vanuit heel Vlaanderen elke maandagochtend terugkeerden naar Gent. Maar er werd bijna niet ‘gebrost’. Slechts weinigen wilden zijn colleges missen. Het Grote Auditorium van de gloednieuwe gebouwen gelegen aan de Gentse Blandijnberg zat afgeladen vol: in die goede academische tijden moesten alle studenten Letteren en Wijsbegeerte in de propaedeuse nog Latijn volgen.

Hij gunde ons het academisch kwartier en betrad exact 15 minuten na het aanvangsuur de collegezaal. Hij controleerde dat even op het auditoriumuurwerk, vatte post achter zijn lezenaar, haalde een smetteloos en keurig gevouwen zakdoekje uit de rechterbinnenzak van zijn colbertjas, veegde zich gemaniëreerd mond en neus en begon dan met sonore stem aan de lectuur van Juvenalis: enkele Latijnse verzen, gevolgd door zijn instant vertaling. Dat was zijn aanvangsritueel, elk college opnieuw. Om het voor ons wat luchtiger te maken, onderbrak hij geregeld zijn vertaling om een grap of een anekdote te vertellen. Die goed getimede pauzes stonden keurig genoteerd in zijn Budé.

Wat een sinjeur, wat een aristocraat die van de Woestijne! Niet te vergelijken met wat nu in het academisch wereldje rondsloft...

Met bewondering en een warm hart: Vale Paule!

Bijlage:

Molière was een bewonderaar van Juvenalis. In een bijzonder grappige scene uit Le bourgeois gentilhomme (de les van de filosoof), brengt hij een eresaluut aan de Oude Satiricus, in vele opzichten zijn leermeester. Geniet ervan!