Vrije tribune in De Morgen van 8 mei

De problemen met crimineel ontspoorde jongeren nemen toe, de ernstige feiten verplichten politici tot een krachtige reactie. Als VlaamsProgressieven nemen we de handschoen op, maar dan zonder te vervallen in simplistische voorstellen genre boot camps of heropvoedingskampen. Onze samenleving heeft heus geen nood aan een afdankertje van de Amerikaanse conservatieven dat haar failliet reeds lang bewezen heeft.

Het is niet voor niets dat in de VS het ene boot camp na het andere gesloten wordt nu blijkt dat ze meer wantoestanden veroorzaken dan dat ze jongeren op het juiste pad brengen. Het is dwaas en populistisch of minstens pijnlijk ondoordacht om te denken dat je de problematiek van moeilijke en criminele jongeren met dergelijke kampen zal klaren. Heropvoeden en klaar is kees? Vergeet het maar, zo werkt het niet.

Laat ons duidelijk zijn: ook als VlaamsProgressieven willen we geweld en misdrijven van jongeren niet vergoelijken of bedekken met de mantel der liefde. Een duidelijke en vroegtijdige reactie op normoverschrijding is zondermeer noodzakelijk. Maar wij ijveren voor oplossingen die werken. Oplossingen die niet alleen de probleemjongeren zelf, maar ook hun natuurlijke leefomgeving (hun gezin, school en netwerk van kennissen) mee in ogenschouw nemen. Want een jongere even weghalen uit een negatief milieu en hem of haar er een paar maanden later weer in droppen zonder tegelijkertijd ook dat milieu beïnvloed te hebben, zal weinig effect ressorteren. Zeker omdat die moeilijke levenscontext vaak mee aan de oorzaak ligt van het ontspoorde gedrag.

In Vlaanderen is via de bijzondere jeugdzorg het gepaste instrumentarium aanwezig om ter zake ook effectieve resultaten te boeken. Alleen, we hebben schandalige lange wachttijden die een welvarende regio als de onze onwaardig zijn. Het Globaal Plan van Inge Vervotte en Steven Vanackere is too little, too late. Het kan toch niet dat het soms meer dan een jaar duurt voor er iets gebeurt met de jongere? Want die tijd blijkt niet zelden ruim voldoende om van kleine feiten naar ernstige misdrijven te evolueren.

Wij pleiten daarom voor voldoende opvang- en begeleidingsmogelijkheden om alle kinderen en jongeren te helpen, of ze nu het slachtoffer zijn van bepaalde criminele feiten of er zelf plegen. Daarom stellen wij voor de financiële instroom voor de bijzondere jeugdzorg af te stemmen op de zorgvragen die er zijn in plaats van omgekeerd, zoals vandaag helaas het geval is.

Vergelijk het met de gezondheidszorg. Je bent ernstig ziek, maar de dokter laat weten dat je pas binnen vier maanden kan behandeld worden omdat je 43ste staat op de wachtlijst. Dan is het misschien al te laat. Dat is ook zo voor de jongeren die op het criminele pad geraken. Keer daarom de logica om: elke hulpvraag moet direct en adequaat worden opgepakt. Daar moet de overheid – vooral de Vlaamse – het nodige geld voor vrijmaken.

Opsluiten kan in ultieme gevallen de enige aangewezen aanpak zijn. Het is daarbij onaanvaardbaar dat wie erge feiten pleegt, dezelfde dag het politiekantoor of het bureau van de jeugdrechter uitwandelt, omdat er geen ‘plaats’ wordt gevonden. Maar tegelijk moet het sanctioneren ook opgevolgd worden. Jongeren die morgen een jeugdgevangenis of een gesloten instelling uitwandelen, maar niet intens worden begeleid door een sociale werker, komen later in 2/3de van de gevallen terug.

Jongeren in jeugdgevangenissen wegstoppen, is het probleem parkeren tot ze 18 jaar zijn. Vaak zijn die jeugdgevangenissen ook leerscholen van criminaliteit en broedplaatsen van recidive. Gevolg: na de jeugdgevangenis zijn jongeren enkel rijp voor de volwassenengevangenis en niet voor de samenleving. Jongeren actief aanzetten om zich te herpakken is daarom de boodschap. Eenvoudig is dat niet, maar toch zijn er behoorlijk wat succesverhalen.

Het klinkt misschien minder stoer aan de toog, maar als we echt resultaten willen boeken in de richting van een veiligere samenleving waarin minder jongeren ontsporen, dan is er voor ons slechts één krachtdadig antwoord: keer de logica om van de financiering van de jeugdzorg.

De hulpvraag moet de financiering bepalen, net zoals in de gezondheidszorg. En daar moeten we als hoog ontwikkelde samenleving het nodige geld voor uittrekken. Om te voorkomen dat we nog meer criminaliteit krijgen. En ja, dat zal behoorlijk wat geld kosten … Maar finaal veel minder dan al te laks te handelen om dan over 10 jaar vast te stellen dat we steeds meer volwassen gevangenen hebben, met een crimineel parcours dat in hun jeugdjaren startte, maar steeds verwaarloosd is.

08-05-2008, 07:22 geschreven door Els Van Weert