INTERNATIONALE KRIBBENTENTOONSTELLING

 Vanaf 29 november 2009 tot 3 januari 2010

 
Zoals naar gewoonte zal een kribbententoonstelling plaatshebben in de Sint-Michiels- en Sint-Goedelekathedraal. Deze kribben worden gerealiseerd door verschillende katholieke gemeenschappen van buitenlandse herkomst in samenwerking met de stad Brussel.

De opening van de tentoonstelling is voorzien op zondag 29 november om 15 uur.

Dagelijks gratis toegankelijk  vanaf 9 uur tot 18 uur (buiten de liturgische diensten)

MB  -  foto JPVB

DE KERK ALS GEBOUW

(vervolg en slot)

Evolutie

Er is ook een evolutie in de kerkenbouw.

De doopkapel die aan de noordzijde (de kant van de heidenen) van de kerk werd aangebouwd verdwijnt. De doopvont wordt in de kerk geplaatst, meestal nabij de ingang en aan de noordzijde.

Ook het atrium met de cantharus verdwijnt. De fontein krijgt een bescheiden plaats in de narthex (vóór de kerk) en wanneer deze galerij wegvalt, krijgen we de wijwatervaten aan de ingang. Soms zuiver symbolisch want de dikwijls onhygiënische wijwatervaten laten zelfs niet meer toe de toppen van de vingers te reinigen.

Ook het koor wordt langer in klooster- en kapittelkerken.

Onze kerken zijn naar het oosten gericht, dwz dat de ingang naar het westen uitkijkt en het altaar en het koor naar het oosten. Christus is het licht in de wereld, het licht in de duisternis.

Deze west-oost-as is ook terug te vinden in de hellenistische tempels. (In de Byzantijnse traditie zou de apsis oorspronkelijk westelijk gericht zijn). In de vroegchristelijke kerken konden de apsissen zowel westelijk als oostelijk gebouwd zijn. In elk geval werd er gebeden met het gezicht naar het oosten gericht. Was de westelijke apsis het priesterkoor, dan draaiden zich alle gelovigen in het schip en de andere apsis om voor het gebed. In de Frankische periode zal de apsis altijd in het oosten gebouwd worden.

Aan de noordkant komt na de doopkapel ook de preekstoel te staan.

De goede boodschap wordt gepredikt aan de heidenen; via het doopsel treden de bekeerlingen toe tot de christengemeenschap.

Het is ook nu nog in bepaalde kerken en streken het gebruik dat de vrouwen aan de noordkant van het schip plaats nemen en de mannen aan de zuidkant. Mannen worden van vrouwen gescheiden. Het was immers de eerste vrouw, Eva, die de man verleidde en de zonde in de wereld bracht.

Maria maakte de verlossing mogelijk en daarom vindt men doorgaans aan de noordzijde het Maria-altaar. Het portaal aan de noordzijde was vaak het Mariaportaal. Veel van deze middeleeuwse symboliek ging echter in de renaissance verloren.

De vrouwelijke heiligen delen het lot van de vrouwen in het wereldse tranendal; hun beelden komen terecht op de zuilen en wanden aan de noordkant.

Ook in de dwarsbeuk is de noordkant deze van de duisternis, de koude, het heidendom, en de zuidkant deze van de zon, het licht en Christus.

GvE

450 jaar aartsbisdom Mechelen

De Hemel in Tegenlicht

In  Mechelen  loopt thans de tentoonstelling “De Hemel in  Tegenlicht “ als herdenking van het bestaan van 450 jaar aartsbisdom  Mechelen. De expositie vindt plaats in de voormalige brouwerij  Lamot  en dit van 21 maart  tot 21 juni  2009.

Het is een prachtige tentoonstelling, waarbij eenieder kan gebruik maken van een audiogids.

Er worden  een 300–tal  religieuze  kunstwerken getoond uit gans het land en dus ook uit Brussel. Zo is er een oude devotieprent van de H. Gudula.

Eeuwenlang speelde het katholiek geloof een bepalende rol in het dagelijks leven. Dit wordt op  schitterende wijze geëvoceerd. Pareltjes van kunstvoorwerpen en devotionalia uit onze kerken, zelfs uit de kleinste dorpen pronken op de expositie. Voor jong en oud een must.

Voor de ouderen  ook nostalgie, voor de jongeren een innovatie.

PW

Sint-Jan Nepomucenus (Nepomuk)  

In Brussel is er een Sint-Jan Nepomucenusstraat. Deze is dicht bij de “kleine ring’ gelegen  tussen de Emile Jacqmainlaan, vroeger de Zennelaan, en de Lakensestraat. In de vroegere straat was er een brug over de Zenne waarop een groot standbeeld van Sint-Jan Nepomucenus stond. Brug en standbeeld verdwenen voor het rechttrekken en overwelven van de Zenne. Het standbeeld kwam terecht in het Broodhuis, het stadsmuseum. Daar wordt ook een mooie aquarel bewaard van de brug en de omgeving in 1850.

Het beeld werd in 1725 op de brug geplaatst. Jean d’Osta vertelt dat de toenmalige gouverneur-generaal van de Nederlanden (1724-1725), de Oostenrijkse graaf Wierich von Daun, het beeld liet maken door De Kinder en het op de brug liet plaatsen. Nadien kregen brug en straat de naam van de heilige. De graaf zou een bijzondere verering voor de heilige gehad hebben.

Ook op de kerk van Sint-Jakob op de Koudenberg heeft er ooit een beeld van Sint-Jan Nepomucenus gestaan. Het was van de hand van Pierre Puyenbroeck, een 19^de-eeuws beeldhouwer. “Vanaf 1840 ontving Puyenbroeck talrijke bestellingen, onder meer voor de kerken die toen gerestaureerd werden. … voor de Sint-Jakob op Koudenberg te Brussel een Heilige Augustinus en Sint-Jan Nepomucenus. …”.

In de kerk zijn er nog andere verwijzingen naar de heilige. In het peristylium is één van de verzonken reliëfs boven de deuren een voorstelling met de heilige. Binnen is er rechts van het koor een altaar van de heilige Jan Nepomucenus, maar het beeld uit 1988 stelt Sint Jakob voor. Wel zijn er “stucreliëfs met Engelen en Engelehoofden en H. Johannes Nepomucenus (eind XVIII)”.

GvE

23 februari 2009

Bronnen:

- Gids “Het Museum van de stad Brussel (het Broodhuis)”. Wettelijk depot 1992 (Freddy Thielemans, schepen voor Schone Kunsten en de Musea)”.

- Boekje van Chloé de Ligne en Roel Jacobs ‘Sur les traces de la Senne…’.

- ‘Bouwen door de eeuwen heen in Brussel, Stad Brussel, Binnenstad, deel 1B, H-O’.

- Jean d’Osta ‘Dictionnaire historique et anecdotique des rues de Bruxelles’ (Ed. Paul Lagrain Bruxelles1986).

BRUSSELS STADSZEGEL ROND 1200 gegrift

(HILIGE) SIGELE DER POORTERS VAN BRUSLE

Sint Michaël als engel met in de ene hand een weegschaal en in de andere de rijksappel.

GvE

ONZE SPELREGELS

(1)       Aanvragen voor groepsrondleidingen:

Alle aanvragen voor een groepsbezoek dienen tijdig te geschieden via ons Secretariaat. Een formulier zal deels ingevuld aan de groepsverantwoordelijke worden toegestuurd ter bevestiging, eventueel voor bijkomende desiderata. Daarna dient het teruggestuurd aan het secretariaat.

(2)       Toegankelijkheid van Brusselse kerken:

Kerk en Toerisme Brussel is niet verantwoordelijk als een bepaalde kerk door onvoorziene omstandigheden (een viering, een uitvaart, een concert, etc) niet kan worden bezocht. Liturgische diensten in een kerk krijgen altijd voorrang. Wij verwittigen u zo goed wij kunnen als de voorziene rondleiding niet kan doorgaan. Een alternatief kan desgevallend worden overwogen.

In de kathedraal zijn er geen rondleidingen van zaterdag 15u30 tot zondag 13u. Informatie over de andere kerken is te verkrijgen op ons secretariaat.

(3)       Alles gratis?

Zoals gezegd geschieden al onze rondleidingen verzorgd door onze kerkgidsen in alle Brusselse kerken volledig gratis en Pro Deo (d.i. voor God). Een vrijwillige bijdrage mag natuurlijk en komt onze werking ten goede (KBC 435-2284341-71 van Kerk en Toerisme Brussel).

Bij rondleidingen in de kathedraal gelden echter voor extra desiderata - die immers los staan van onze vereniging - volgende tarieven:

a) bezoek aan de schatkamer: 

·        € 1 per persoon.

·        Groepen van 10-30 personen betalen een eenheidsprijs van € 10.

·        Gratis voor jongeren ≤ 14 jaar.

b) bezoek aan de romaanse grondvesten:

·        € 1 per persoon.

·        Gratis voor jongeren ≤ 14 jaar.

c) bezoek aan de crypte:

·        dient tenminste een week vooraf gereserveerd te worden

·        groepen dienen er rekening mee te houden dat de crypte enkel kan bezocht worden door max. 8 personen tegelijk

·        schoolgroepen en kinderen onder de 14 jaar worden niet toegelaten

(4)       Themarondleidingen:

De meest diverse thema’s zullen aan bod komen in de loop van komende maanden/jaren. Slechts een greep uit ons aanbod aan mogelijke doch niet beperkende onderwerpen:

• kerkelijk meubilair
• glasramen vertellen
• architecturale vormentaal
• schilders en beeldhouwers: wie ze zijn
• van archeologische ondergrond naar torens
• de prominente aanwezigheid van Maria in de kathedraal
• historische figuren betrokken bij onze kerken (vorsten en hun patroonheilige)
• legendes en verhalen
• de schatkamer onthult
• praalgraven, grafmonumenten, epitafen
• etc. etc.

(5)       Aantal kerkgidsen per groepsrondleiding:

Voor groepsbezoeken hanteren wij in principe volgende regel:

·        Voor groepen tot 15 personen stellen wij 1 gids ter beschikking;

·        Voor groepen tussen 16 en 30 personen: 2 gidsen;

·        Voor groepen tussen 31 en 45 personen: 3 gidsen.

Christelijke symboliek en iconografie

Inleiding. De begrippen symboliek en iconografie

1. Het symbool (of de symboliek in de eerste graad)

Het symbool is een begrip (vb. het woord "God") of de voorstelling ervan.

Het vervangt een ander begrip (vb. de Ark van het Verbond ter vervanging van het begrip Maria) en vat dit samen voor de waarnemende geest.

Het symbool vindt men terug in de filosofie, de literatuur en de beeldende kunsten. Zo wordt het begrip ‘Mensgeworden Zoon van God’ vervangen door het begrip ‘Lam Gods’  (H. Schrift) en voorgesteld in de beeldende kunst door een typisch lam.

Het symbool moet uitgelegd worden in zijn tijd.

2. De symboliek in de tweede graad

Bij een personificatie vervangt een persoon een niet-stoffelijk begrip.

Ø      Vb. Maria kan personificatie zijn van de Kerk. (Men spreekt echter van allegorie als het om een handeling gaat).

Bij een type zoals prototype en antitype (betekent ‘vervulling’) gaat het om een voorafbeelding door een begrip of persoon.

Ø      Vb. Het Joodse Pascha is type van de Eucharistie; Adam is deze voor Christus; Jonas, uitgeworpen door de walvis, is type van de verrezen Christus.

Een attribuut is een voorwerp, toegevoegd aan een afgebeeld persoon om die te onderscheiden van alle andere.

     
 Vb. de toren van de H. Barbara,                        de sleutels van de H. Petrus.

Het attribuut is een symbool.

Men onderscheidt algemene en individuele attributen.

                  
             Vb. van algemeen: attribuut is                    Vb. van individueel: attribuut is 
        de palm van de martelaren                        het rooster van Sint Laurentius

Palm en rooster verwijzen naar de marteldood van deze heilige

3. De iconografie is de wetenschap die de symboliek bestudeert

De gekozen indeling is een persoonlijke keuze; er zijn er andere mogelijk. Deze steunt op de dubbele betekenis van het woord "kerk", namelijk gebouw en gelovige gemeenschap. Na het gebouw komt de gemeenschap aan de beurt: het onderricht en de bekering, het toetreden door het doopsel en het gelovig leven door de eucharistie en de sacramenten, de gebeden en devoties. Alleen wat in het kerkgebouw zichtbaar is wordt besproken.

a. De Kerk als gebouw waar een christelijke gemeenschap samenkomt.

v     Deze gelovige gemeenschap van mensen, die ook de naam Kerk draagt, komt samen in Christus' naam om onderricht te worden in het geloof, om samen te bidden en om samen eucharistie te vieren.

            Daarom wordt na het gebouw gehandeld over:

b. Het Onderricht wordt gegeven vanop de cathedra, de cancelli, het doksaal, de ambo, de kansel of preekstoel; en dit aan de hand van voorstellingen, schilderijen, mozaïeken, beeldhouwwerken etc.

c. De Eucharistie en de Sacramenten in het algemeen, die de levenscyclus van de gelovige christenen afbakenen, van doopsel en vormsel tot het heilige oliesel. Ze zijn tastbaar in de kerk met de doopkapel, de doopvont, het altaar, de biechtstoel, de communiebank.

d. Het bidden en de devoties: de gebeden uit het Oude Testament en het Nieuwe Testament, alsook aangepaste gebeden.

Ø      De gebeden als het koorgebed, de gebeden tijdens de eucharistieviering, bij het toedienen van de sacramenten.

            Het gebed in zijn vele aspecten: aanbidden, vragen, danken,... Dit komt vooral tot uiting in de liturgie met kleine voorwerpen als kelk, pateen en liturgische gewaden.

            Maar ook buiten de kerkdiensten zijn er verwijzingen zoals knielbanken, de oude kerkstoelen, teksten onder heiligenbeelden, enz.

Ø      De devoties zijn zeer uitgebreid.

            Het lof, de monstrans, het wierookvat,... verwijzen naar een bijzondere devotie voor het H. Sacrament. Maar meer nog is er rond het leven van Christus en de heiligen een verering ontstaan die zich uit in twee jaarcycli:

§         het kerkelijke jaar met de Advent, Kerstmis, Pasen, O.H.Hemelvaart, Pinksteren.

§         de heiligenkalender, nauw verbonden met de plaatselijke viering van bepaalde heiligen, hun verering, de bedevaarten en de vraag om voorspraak. De heiligenbeelden zijn volop aanwezig in elke rooms-katholieke kerk.

e.   Tenslotte nog enkele beschouwingen bij symbolen die niet systematisch aan bod komen.

      Bijvoorbeeld:

      - de goddelijke en de kardinale deugden;

      - oliën, kaarsen, enz.;

      - het berouw, de boete, het offer, de werken.

In dit overzicht wordt geen aanspraak gemaakt op volledigheid. Het opzet is de symboliek die thans in onze kerken te zien is, zo veel mogelijk te helpen verklaren, in zijn tijd te plaatsen en zo veel mogelijk verbanden te leggen en dit op systematische wijze.

Tekst GvE

NUTTIGE LINKS

Indien u een van de hieronder vermelde websites aanklikt (CTRL + muisklik), bent u niet langer op onze Blog. Wij kunnen weliswaar niet verantwoordelijk gesteld worden voor de inhoud van deze websites, daar deze kunnen gewijzigd worden zonder dat wij hiervan op de hoogte worden gebracht.

op deze site krijgt u meer info betreffende gratis rondleidingen in het hartje Brussel

http://web.me.com/windekindvzw/BRUSSEL_KATHEDRAAL/INLEIDING.html

Dit is de site van de St-Michiel-en-St-Goedelekathedraal samengesteld door Kerknet Cultuur & Toerisme i.s.m. Kerk & Toerisme Brussel

www.kathedraalstmichiel.be/index.php

De zestalige officiële site van de Brusselse kathedraal

www.kerknet.be

De website van de Kerk in Vlaanderen, Vlaams-Brabant en Brussel

www.ilotsacre.be/images/virtualvisit/saint_michel-sint_michiels.htm

Voor een virtueel bezoek aan de kathedraal

www.uitinbrussel.be/

www.brusselnieuws.be/

Voor al wie zich interesseert voor het reilen en zeilen in het Brusselse.

www.digitaalbrussel.be/thema/kunst_cultuur/erfgoed/kerken/index.htm

Een initiatief van de Vlaamse Gemeenschapcommissie met nuttige informatie die je wegwijs maakt in Brussel via vier grote rubrieken Cultuur, Welzijn, Onderwijs en Wonen.