(een mijmering van zeven jaar geleden die ik onlangs terugvond.)
In mij leeft een gedicht.
Er is muziek bij.
Het begint met druppend water.
Water op een bodhrán.
Pom, pompompom, pompom.
Pom, pompompom, pompom.
Het gedicht is van Birago Diop. Ik zing het voor mijn zoontje als hij slapen gaat.
Luister vaker naar dingen dan naar wezens.
't Is de adem van de voorouders wanneer we de stem van het vuur horen.
't Is de adem van de voorouders in de stem van het water.
De overledenen hebben ons nooit, nooit verlaten.
De doden zijn niet onder de aarde:
Ze zijn in de ritselende bomen,
Ze zijn in de kreunende wouden,
Ze zijn in het huilend gras,
Ze zijn in de jammerende rotsen.
De doden zijn niet onder de aarde.
Ze zijn hier. In mijn huis. In voorwerpen die ik bijhoud. In foto's... Ze zijn geweven in ons, ze leven in onze harten, onze herinneringen. Hun gezichten en hun stemmen, hun aanrakingen blijven bij ons. Daarom moeten we daar veel aandacht aan besteden.
Onze geliefden zijn geregen door ons heen. De dood sluipt altijd door ons. Door de moeder en het kind en de geliefden die elkaar beminnen. De dood bindt ons en voert ons mee. Wat gevlochten is, kan niet ontvlochten worden. Relaties houden niet op wanneer één van ons doodgaat.
Ook al is mijn grootmoeder vijf jaar geleden gestorven, toch blijft ze mijn grootmoeder. Ik lees de boeken die ze me gegeven heeft, draag de sjaals die ze gebreid heeft. Ik hoor haar schooljuffrouwstem mijn ongefundeerd enthousiasme temperen. Ik voel haar dichtbij, toononvast en ietsjes te hoog meeneuriënd in haar stoel, wanneer ik luister naar Carmina Burana. Ik hoor haar licht spottende ironie zo onverwacht als mystici de stem van God horen. Ik voel haar grootmoedertrots wanneer ik mijlpalen bereik in mijn leven.
En zelfs los van deze specifieke associaties, blijf ik een relatie met mijn grootmoeder hebben en met anderen die ik heb verloren.
Ik vind hen op het strand, waar de zee het land kust. Ik hoor hen in de ritselende bomen langs de vaarten die het platteland in repen snijden.
Het is alsof door te sterven en deel te worden van de onzichtbare wereld, alle onzichtbare dingen heilig worden. Wanneer we die transcendentie voelen, gedreven door de wind, een onzichtbare aanraking, weten we dat het de adem is van diegenen die ons voorgegaan zijn. Zoals vannacht, zacht als het woord Cherub, in mijn gezicht werd geblazen. Ze zijn ons voorgegaan, maar zitten nog altijd in ons geweven. Ze leven in ons hart, in onze herinneringen. Ze leven in onze foto's, in de voorwerpen die ze ons gegeven hebben, de bomen die ze voor ons geplant hebben, de bollen die ze voor ons in de grond gestopt hebben...
En ze leven verder in de onzichtbare dingen. In alles wat ons doet denken dat er misschien een sterkere kracht of liefde is die ons in de ban houdt. Alles wat transcendent is voor ons, muziek of kunst of de natuur of iets anders, het geestelijke koninkrijk waarin degenen die ons voorgegaan zijn, verblijven. Door hun leven en hun sterven en de liefde die we delen, zijn onze levens gezegend, soms schitterend van kracht alsof alle dingen levend zijn.
Ze zijn nog bij ons. Als we luisteren, kunnen we hen horen. Als we kijken, kunnen we hen zien. Als we hen iets vragen, kan het zijn dat ze antwoorden. En als we onze hand uitsteken, kan het zijn dat ze glimlachen en ons helpen hun omarming te voelen.
De overledenen hebben ons nooit verlaten.
De doden hebben een pact met de levenden.
Ze zijn in de vrouw haar borst,
Ze zijn in het huilende kind,
Ze zijn bij ons in ons huis.
Ze zijn bij ons in de menigte.
De doden zijn niet onder de aarde.
Tijdens ons korte bestaan als levend wezen, in die tijd tussen nog niet leven en geleefd hebben, maken we onze erfenis op. We leven ernaar om een zo groot mogelijk rijk te verzamelen. Herinneringen, aanrakingen, gedachten en woorden. Die we influisteren, opschrijven, versturen, inmasseren. We beminnen, koesteren elkaar, gaan op reis, schrijven verslagen, maken foto's, kunst, muziek die we op allerlei dragers vastleggen, schrijven woorden... Laten sporen na...
Woonplaatsen waar onze ziel in verder blijft leven.
Luister vaker naar dingen dan naar wezens.
Luister vaker naar dingen dan naar wezens.
't Is de adem van de voorouders wanneer we de stem van het vuur horen.
't Is de adem van de voorouders in de stem van het water.
