Frank Vandenbroucke slaat de nagel op de kop wanneer hij in het interview in De Standaard van 19 juli laat optekenen: “Het kernprobleem van België is immers dat de federale overheid in de toekomst te weinig centen zal hebben om haar taken, zoals het financieren van pensioenen en gezondheidszorg, te vervullen.”

Daaruit volgt echter dat de kernoplossing geen staatshervorming is maar een herfinanciering van de taken van de overheid. Geheel en al volgens de neoliberale logica van het afgelopen decennium werd de staat immers “ontvet” waardoor hij deze essentiële taken niet meer aankan. Het gevolg is dat de overheid haar herverdelende functie nog nauwelijks kan waarmaken en dat het verschil tussen arm en rijk nog nooit zo groot is geweest.

Het is duidelijk dat de “sociale staatshervorming” hierop geen antwoord biedt. Frank Vandenbroucke wil de federale staat immers herfinancieren door bevoegdheden over te hevelen naar de gewesten zonder daarom ook geld over te hevelen. Je hoeft niet in Oxford gestudeerd te hebben om te begrijpen dat je daarmee enkel een put vult door er elders een te graven. Aan het einde van de rit betaalt de man in de straat aan beide zijden van de taalgrens de rekening.

Ondertussen begint die man in de straat zich in toenemende mate af te vragen of de staatshervorming eetbaar is. Wat ze dus niet is. De prijzen blijven stijgen en de eerste grote bedrijven sluiten ten gevolge van de economische crisis (Hayes-Lemmerz te Hoboken). Een staatshervorming zal hierop geen antwoord bieden. Integendeel, de neoliberale logica zal zich in het bijzonder in Vlaanderen nog versterken. De bescherming van werknemers zal verder worden afgebouwd.

19-07-2008 om 16:43 geschreven door Erik De Bruyn  

Alle grote Vlaamse democratische partijen zijn het erover eens: een grote staatshervorming is absoluut noodzakelijk. Deze mantra wordt dag na dag tot in den treure herhaald. Ze is naar verluidt nodig om het hoofd te bieden aan de grote economische, sociale en ecologische stormen die ons land bedreigen. Zonder méér bevoegdheden voor de gewesten en de splitsing van Brussel-Halle-Vilvoorde redden we het niet. 

De politieke praktijk van het afgelopen jaar leert ons nochtans het tegenovergestelde: het politieke establishment gedroeg zich een jaar lang als een brandweerkorps dat niet wil uitrukken zolang het geen nieuwe brandweerwagens krijgt (gelukkig bestaan er zo geen brandweerkorpsen in ons land). Terwijl het politieke brandweerkorps –meerderheid én oppositie- naar de communautaire lichtbak staarde vloog de wereld rondom ons in brand. Al onze bevoegdheden inzake energie werden overgeheveld naar Parijs. De bevoegdheid over onze spaarcenten en pensioenfondsen werd kwistig uitbesteed aan de generaals van de private banken, die er overnameoorlogen mee uitvochten. De beruchte transfers naar Wallonië verzinken in het niets bij de kapitalen die de kleine spaarder de afgelopen jaren verloor op de beurs.

Staatshervorming of niet, onze minister van defensie slaagde er in elk geval in onze defensiebevoegdheden over te hevelen. Niet naar de gewesten, maar wel naar Washington.

Ondertussen slaagden onze Vlaamse bewindvoerders er maar niet in om de stijgende huur- en woningprijzen onder controle te krijgen, al hun bevoegdheden op het vlak van sociale woningbouw ten spijt. Ze slaagden er wél in om slecht onderbouwde en peperdure infrastructuurprojecten te beslissen zonder enig draagvlak bij de bevolking, zoals de Oosterweelverbinding en het Schipdonkkanaal. Met de budgetten die daarvoor worden uitgetrokken zou men in Wallonië in elk dorp een scheepslift kunnen bouwen.

Toch is het volgens de hogere wiskunde van de Vlaamse politiek nodig om nog méér bevoegdheden inzake mobiliteit en openbaar vervoer over te hevelen naar de gewesten. Niemand die kan uitleggen hoe dit het gebrek aan taalgrensoverschrijdend openbaar vervoer zal oplossen. Evenmin is het duidelijk hoe een verdere opsplitsing van de arbeidsmarkt Brusselse werklozen naar de luchthaven van Zaventem zal lokken.

De mythe van de verlossing door middel van een grote staatshervorming –die in ons land een synoniem is geworden van een voortschrijdende ontmanteling van de federale staat -  is in België een eigen leven gaan leiden. Deze mythe wordt niet meer onderbouwd met rationele argumenten. Het volstaat om ze te herhalen. Het juweel is niet in de lotusbloem maar in de staatshervorming.*

Het kartel CD&V/NV-A ging in haar verkiezingsbeloften nog een stap verder. De staatshervorming zou er komen zonder ook maar één toegeving te doen aan de Franstaligen. Vijf minuten politieke moed zouden volstaan. De mythe werd een niet meer te bedwingen monster van Frankenstein.

Tot zover enkele elementen van analyse. Maar hoe moet het van hieruit nu verder ? Bieden verkiezingen een uitweg ? Misschien, maar dan op termijn. Het probleem is echter dat de staatshervorming het zwarte gat is geworden waarrond het zonnestelsel van de Belgische politiek momenteel baantjes trekt. Als Copernicaanse hervorming kan dat natuurlijk tellen.

Verkiezingen kunnen in zo’n heelal slechts soelaas bieden als de kiezer de keuze krijgt tussen méér, dan wel minder staatshervorming, en als hij ook over de kwaliteit van die staatshervorming kan oordelen. Dat is momenteel niet het geval. Aan Vlaamse zijde stemden alle grote democratische partijen de beruchte Vlaamse resoluties. Zelfs SP.a-voorzitster Caroline Gennez zegt vandaag dat de huidige crisis in de eerste plaats de schuld is van de Franstaligen. Heel wat kiezers willen nochtans minder communautair gezwets en méér daadkracht op het vlak van de koopkracht. Maar waar moeten ze met hun stem heen ? Verkiezingen bieden pas een uitweg als er daadwerkelijk gekozen kan worden. Zover zijn we vandaag niet. Elk verkiezingsresultaat zal -aan beide zijden van de taalgrens trouwens- uitgelegd kunnen worden als een mandaat voor nog meer communautair opbod.

Moet er dan een noodregering op de been worden gebracht ? Een tripartite met daarin de SP.a ? Dat zou van de socialisten net iets teveel suïcidaal staatsmanschap vergen. Yves Leterme verkoos zijn kartel te redden door zijn ontslag aan te bieden als eerste minister. En nu zou de SP.a zichzelf in de vernieling moeten rijden om het land te redden ?

Laten we daarom vertrekken van de feiten zoals ze vandaag voorliggen. De mythe van de staatshervorming heeft zich genesteld. Anderzijds heeft de politieke klasse het afgelopen jaar  haar staatshervormingsimpotentie ten overvloede bewezen. Bijzondere tijden vergen bijzondere maatregelen. De kwestie van de staatshervorming moet daarom tijdelijk gedepolitiseerd worden. Als je België NV wil herstructureren laat je ze best eerst doorlichten. Stel een onafhankelijke commissie samen van vakbondsmensen, mensen uit het bedrijfsleven en academici. Betrek er een paar Nederlanders, Fransen, Canadezen en wat Zwitsers bij voor een frisse kijk op de zaak. We hebben geen enkele illusie in de neutraliteit van zo’n commissie. Geen enkele commissie is neutraal. Maar ze zal in elk geval honderd maal rationeler en objectiever zijn dan een politieke klasse die het thema staatshervorming steeds weer herleidt tot de bekrompenheid van haar eigen korte termijnagenda’s. Hele leugens en halve waarheden zoals de stelling dat je het constitutioneel probleem rond Brussel-Halle-Vilvoorde enkel maar kan oplossen door het arrondissement te splitsen zullen in elk geval door zo’n commissie ontmaskerd worden.

Op basis van de resultaten van zo’n commissie kunnen de partijen dan in 2009 hun programma’s samenstellen. Of ze kunnen de resultaten straal negeren als ze dat willen. Dat is hun democratisch recht. Maar de kiezer zal dan tenminste in staat zijn om het communautaire gezwets aan een maatstaf te toetsen en geen kat meer in een zak te kopen zoals ze dat deden op 10 juni 2007. SP.a Rood verklaart zich alvast akkoord met een verregaande staatshervorming. De afschaffing van de senaat, de afschaffing van het koningshuis, de afschaffing van de ondemocratische kiesdrempels en verder alle maatregelen die de democratie verdiepen en bevoegdheden overhevelen, niet naar de gemeenschappen maar naar de werkende bevolking kunnen op onze steun rekenen. 

Ondertussen kan Leterme I eindelijk eens beginnen regeren op basis van haar sociaal-economisch programma. En de oppositie kan daar voluit oppositie tegen voeren. De kiezer zal zich dan een oordeel kunnen vellen op basis van thema’s waar het werkelijk om gaat: koopkracht, sociale rechtvaardigheid, ecologische duurzaamheid.  

Bart De Wever zal natuurlijk niet akkoord gaan. Hij zal dit een ijskast noemen. Of erger nog, een diepvries. De vette vissen die daar uit tevoorschijn komen zullen stijf bevroren zijn. Maar we kijken vol verwachting uit naar wat De Wever in tussentijd te vertellen heeft over de échte problemen van de mensen. En we zullen eens zien of hij dan nog verkiezingen kan winnen.

15-07-2008 om 00:00 geschreven door Erik De Bruyn  

Liggen er te weinig produkten in onze winkels ? Staan er te weinig vrachtwagens op onze autosnelwegen in de file ? Zitten we te wachten op nog méér wegwerpeconomie waarin de wereldhandel niet meer is dan een instrument van minimale arbeidskosten en maximaal rendement, in plaats van een vorm van samenwerking tussen de volkeren ?

Als je naar de Vlaamse prioriteiten kijkt wat infrastructuurwerken betreft zou je denken van wel. De Oosterweelverbinding moet Antwerpen nog méér vrachtwagens laten slikken, en liefst zo dicht mogelijk bij de stadskern. Het al even megalomane Schipdonkkanaal moet ervoor zorgen dat zeecontainers tot diep in het achterland kunnen worden afgeworpen. Het Deurganckdok draait nog lang niet op zijn volle capaciteit maar nu reeds smeden betonboeren en overheid plannen om een Saeftingedok te bouwen. Daarvoor moet het polderdorp Doel verdwijnen. Met de afbraak ervan is men alvast “preventief” begonnen. Vlaanderen moet blijkbaar zeer dringend worden omgevormd tot een stevig gebetonneerd logistiek platform. Saeftinge is de naam van een verdronken land. Ons land dreigt echter niet te verdrinken. Het dreigt te verdwijnen onder een dikke laag beton. Wat tewerkstelling betreft levert dit alles ons niet veel meer op. We werken immers allemaal langer en harder in plaats van het werk onder elkaar te verdelen.

Ondertussen waarschuwen stress- en burnoutspecialisten ons voor een “collectieve burnout”. (De Standaard van 28 juni 2008)

Ons ontwikkelingsmodel is niet duurzaam. Niet voor de mens, en niet voor het milieu. Socialisten hebben de plicht om dit model aan te vechten er een ander voor in de plaats te stellen. Een economie in dienst van de mens, en niet omgekeerd. Niet de staat, maar de economie moet hervormd worden.

Daarom steun ik de oproep van mijn goede vriendin Eva Van Tulden om van het Oostvlaamse polderdorp Doel om te vormen tot een kunstenaarsdorp.

“Een plek waar de immer voortjagende tijd even geen vat op heeft en waar onze gestresste medeburgers even aan de druk van de haastmaatschappij kunnen ontsnappen.”

Onderteken deze oproep op www.kunstdoel.net .

14-07-2008 om 09:12 geschreven door Erik De Bruyn  

In enkele reacties op mijn vorige bijdrage snijdt Dimitri Renmans een hoogst interessante discussie aan over democratie. Een discussie waarin het nodig is om elk woord te wikken en te wegen.

Dimitri reageert op mijn volgende uitspraak: “Laten we ophouden onze politieke macht uit te besteden aan de zogenaamde “professionele politici”. Kijk maar wat die ervan bakken: de oorlog in Irak, de Belgische “staatshervorming”, het verbranden van voedsel om er auto’s mee te laten rijden.”

Hij ontwaart daarin een populistische ondertoon. Hij zou ook gelijk hebben als ik zou hebben geschreven “politici” tout court. Ik heb het echter over zogenaamde”professionele politici”. Wat bedoel ik hiermee ? Laat ik het uitleggen aan de hand van wat Dimitri verder schrijft: “Wat weet een garagist van vele complexe politieke problemen. Wat weet hij van de juridische, politieke, budgettaire en maatschappelijke mogelijkheden en aspecten van een bepaalde problematiek? “

M.a.w. hij gaat ervan uit dat een “professionele politicus” daadwerkelijk professioneel is, vergelijkbaar met een goeie garagist. Was dat maar zo. Ik geloof niet dat zelfs de meest briljante geesten op hun eentje die “politieke, budgettaire en maatschappelijke mogelijkheden en aspecten van een bepaalde problematiek” anno 21^e eeuw individueel kunnen doorgronden. Laat staan de technische en wetenschappelijke aspecten ervan, die zo vaak worden verwaarloosd. Zelfs al zijn ze eerlijk in hun bedoelingen, waarbij ik inderdaad geloof dat de meeste linkse politici dat ook zijn. Neen, zéker socialistische politiek is per definitie  een collectief gebeuren. Socialisten moeten voortdurend in wisselwerking treden met hun kiezers, hun achterban en de samenleving in haar geheel. Niet om alleen maar te “noteren” zoals Dimitri het stelt. Ook om te duiden, te synthetiseren en vaak ook te verwerpen en te overtuigen van het tegendeel. Een socialistische partij zou idealiter de “interface” moeten zijn voor dit soort activiteiten. Maar wat gebeurt er in de praktijk ? Alvast de politieke en budgettaire mogelijkheden van bepaalde voorstellen worden in een vooraf afgebakend carcan geplaatst. In Vlaanderen anno 2008 is dit uiteraard een rechts carcan. Daardoor treedt er een vervreemding op ten aanzien van de achterban. Links kan zich binnen dat rechtse carcan niet profileren en “overtuigen” zoals Dimitri dat zeer terecht graag zou willen. Laat ik dit illustreren met een actueel praktijkvoorbeeld. In de Antwerpse SP.a woedt er een heftige discussie over de Oosterweelverbinding. In de gemeenteraad stemde SP.a (Rood) gemeenteraadslid Frank Hosteaux  mee met Groen! bij hun vraag naar een onafhankelijk onderzoek naar de alternatieven voor de Oosterweelverbinding. Dit tot groot ongenoegen van de partijleiding en de burgemeester. Wat is hun argumentatie ? “Ook wij zijn voor een onafhankelijk onderzoek maar in het kader van het Masterplan werden ons investeringen toegezegd in het openbaar vervoer. Wij kijken dus naar de toekomst.”  Met andere woorden, wat in feite een kwestie van goed bestuur zou moeten zijn, namelijk investeren in een openbaar vervoersnet dat in de afgelopen decennia de groei van de Antwerpse agglomeratie niet meer gevolgd heeft, wordt hier een deel van een koehandel waarbij een foute beslissing (Oosterweelverbinding) op de koop toe moet worden aanvaard. In plaats van zich te laten opsluiten in onderhandelingskamers met de rechterzijde en vervolgens het maatschappelijke veld te worden ingestuurd met een onverdedigbaar Masterplan had de SP.a er beter aan gedaan de drager te zijn van een breed maatschappelijk debat over de mobiliteit in en rond Antwerpen. Dat is haar kerntaak, haar historische opdracht. Die gaat dus inderdaad verder dan de “verdediging van de arbeidersbelangen” in de meest enge zin.

Maar net dat is dus buiten de mechanismen van de “professionele politiek” gerekend. In de modus operandi van de professionele politiek is het netwerk over de partijgrenzen heen (dat er ook moet zijn, daar niet van) uiteindelijk belangrijker dan de voeling met de basis. De vorm is bovendien belangrijker dan de inhoud, de marketing belangrijker dan de ideologie. Vandaag weten we waar dit ons heeft gebracht. Laat de “professionele politiek” maar aan rechts. Ik pleit dus wel degelijk voor een socialistische partij die totaal anders functioneert: als spreekbuis, organisator, platform en inderdaad ook “opvoeder” van een brede basis die de top voortdurend voedt en stuurt. Vandaag zien we een “apparaat” dat van bovenaf wordt aangestuurd zoals een bedrijf, met een absoluut minimum aan  algemene ledenvergaderingen (en als ze er zijn worden ze omkranst door batterijen van “specialisten” en hebben ze zelden beslissingsmacht), en met een selectieve raadpleging van het “middenveld” dat enkel aan het woord komt indien men weet dat opnieuw dezelfde reeds vooraf uitgetekende ideeën weerspiegeld worden. Zo’n apparaat begeestert niet maar slaat dood. Tegelijk voert men een personeelsbeleid dat zeker niet alleen selecteert op dossierkennis of andere vormen van politiek professionalisme maar ook op naambekendheid en vooral volgzaamheid. Middelmatigheid is dan de oogst, en de kiezer heeft tijdens zijn vierjaarlijks democratisch “moment” dan ook niet veel slagkracht.  

Ik geloof niet dat onze parlementaire democratie een eindpunt is in de historische ontwikkeling van de democratie. We moeten dat stadium overstijgen naar een grotere participatie van elke “burger” in de politieke én economische besluitvorming. Vandaag weten mensen méér dan ooit. Noem het integrale democratie. Noem het de radenrepubliek! Een socialistische partij die naam waardig moet daar een voorbode van zijn…

In tegenstelling tot Dimitri heb ik absoluut geen schrik van wat er aan de basis leeft. Ik woon in één van de “zwartste” plekken van Vlaanderen (Deurne Noord) en ben er actief in het buurtwerk. Dat rechtse gedachtengoed zit echter niet diep bij de mensen. In wezen zijn ze solidair en sociaal. Ik heb een sterk geloof in de kracht en creativiteit van gewone mensen, mits de aanreiking van linkse ideeën zoals Dimitri terecht stelt. Op een andere manier zou ik geen socialist kunnen zijn. En als men dat populisme wil noemen, wel ze doen maar. Dan ben ik populist.      

09-07-2008 om 23:13 geschreven door Erik De Bruyn  

Tijdens mijn vakantie kreeg ik het bericht dat de Vlaamse regering dan toch beslist heeft om de verschillende alternatieven voor de sluiting van de Antwerpse Ring aan een onafhankelijk onderzoek te onderwerpen. Niet méér dan “goed bestuur” zou je zeggen, maar het besluit kwam er pas onder druk van het aanzwellende protest tegen het megalomane project van de Lange Wapperviaduct en de Oosterweelverbinding.

Dit besluit wijst op een kentering waarvan de betekenis het Oosterweeldossier ver overstijgt. We kunnen weer winnen, al is het voorlopig nog maar een veldslag en daarom nog geen oorlog. Maar toch ! De kracht van het protest ligt bij de mensen van StRaten-Generaal (Manu Claeys, Peter Verhaeghe & les autres) die behalve een “neen aan” ook een onderbouwd alternatief naar voor schuiven, en bij de mensen van Ademloos (Wim Van Hees & les autres, wat een schitterende mensen allemaal!) die het probleem van het fijn stof voor een breed publiek bevattelijk maken.

Hierin ligt volgens mij een nieuwe toekomst van de linkerzijde en het socialisme. Er is enorm veel kennis en creativiteit onder de mensen. Wij hoeven niet zonodig “bestuurd” te worden door een economische en politieke elite. Dat kunnen we zelf. Dat is nu net een basispostulaat van het socialisme ! We moeten de beslissingsmacht uit de handen nemen van de gevestigde belangen, de elites en hun ingehuurde “specialisten”. Laten we ophouden onze politieke macht uit te besteden aan de zogenaamde “professionele politici”. Kijk maar wat die ervan bakken: de oorlog in Irak, de Belgische “staatshervorming”, het verbranden van voedsel om er auto’s mee te laten rijden.

En laten we in die vaststelling vooral niet sectair zijn. Ook Dirk Van Duppen van de PVDA is een voorbeeld van die nieuwe linkerzijde. Door niet enkel de winsthonger van de farmaceutische industrie aan te klagen maar ook een valabel alternatief naar voor te schuiven lag hij aan de basis van de gedeeltelijke invoering van het Kiwimodel in België.

Ook SP.a Rood droeg haar steentje bij. Kandidaat-voorzitters bij de SP.a zullen voortaan niet noodzakelijk “aangeduid” worden door satrapen aan de top van de partij. Ze kunnen ook wel eens vanuit de basis komen.

We droegen ook ons steentje bij door het debat over Oosterweel binnen in de SP.a te brengen. Ook wat dit dossier betreft droegen we bij tot de kentering.

Maar wat me zorgen baart is dat hoogmoed en arrogantie nog altijd schering en inslag zijn in mijn partij. Zuchten en rollende oogjes al er iemand van SP.a Rood het woord neemt op een partijbijeenkomst. En dan die niet te temmen hang naar verkleutering en vertier. Met zijn allen naar Plopsaland met SP.a West-Vlaanderen !  Op die manier blijft het uiterst moeilijk om voeling te krijgen met wat de mensen werkelijk bezighoudt. Mijn partij blijft het dus nog altijd zéér moeilijk hebben met haar kerntaak: een verzamelplaats, bindmiddel én discussieforum zijn van mensen die zich willen inzetten voor socialistische verandering. De kentering die zich aan de basis aan het voltrekken is gaat vooralsnog aan de top voorbij.

Ik ben zeer blij met de vele interessante bijdragen die tijdens mijn vakantie op de blog werden gezet of die in mijn mailbox terechtkwamen. Iemand op de blog merkt op dat de waanzin van de Oosterweelverbinding niet op zichzelf staat. Hij verwijst naar het Saeftingedok dat men wil graven terwijl het Deurganckdok nog lang niet op zijn volle capaciteit draait. En op de onhoudbaarheid van de dolle expansie van de Antwerpse haven. In mijn mailbox zitten dan weer berichten over de afbraak van Doel, en over de grote protestbeweging die zich vormt in de Voorkempen, waar al dat verkeer van en naar die megahaven zich hopeloos dreigt vast te rijden en waar er door de uitbreiding van autowegen en KMO-zones nog maar eens natuurgebieden worden bedreigd !

Aan die grote infrastructuurwerken, de witte olifanten van het kapitalisme, die voor véél mensen duidelijk maken hoe ons ontwikkelingsmodel uit de hand loopt moeten we genoeg aandacht besteden. We moeten er weer vat op krijgen.

Een andere lezer klaagt de lichtzinnigheid aan waarmee onderwijsminister Frank Vandenbroucke maatregelen opdringt in het onderwijs zonder daarin eerst de onderwijsmensen zelf te kennen. Steeds weer dat patroon van hoogmoed en arrogantie dat mijn partij alsmaar duurder te staan komt.

Iemand zegt dat we niet voor de eigen kerk moeten prediken maar van ons moeten laten horen in de partij, bvb. via de SP.a website. Zéker, maar doe het ook en vooral in je eigen partijafdeling, in je vakbond, in buurtcomité’s. Organiseer de mensen, maak ze mondig, geef ze informatie en alternatieven op het gangbare eenheidsdenken…

Nogal wat lezers maken zich terecht erg druk over de communautaire vaudeville. En over de krampachtigheid waarmee men Vlaanderen als een homogeen taalgebied in stand wil houden. De kennis van een omgangstaal (of talen, we hebben de luxe in een drietalig land te wonen!) en een aantal gemeenschappelijk gedeelde waarden zijn onmisbaar in een maatschappij waarin we mét en niet naast elkaar leven. Maar die talen en die waarden draag je niet uit door een aantal stompzinnige regeltjes in te voeren, die dan trouwens enkel maar gelden voor klanten van sociale woningen, maar niet voor rijke zakenlui en CEO’s die alleen maar Engels, Frans, Duits, Russisch, Hindi of Japans spreken. Vlaanderen, het Servië aan de Noordzee.

Er is een kentering op til. Ofwel ruimt een generatie onbekwame politici die in alle partijen verspreid zitten de baan. Ofwel gaat ons land erg sombere tijden tegemoet. Maar zelfs dan blijf ik optimistisch. Crisis is de voorbode van diepgaande verandering.

08-07-2008 om 00:23 geschreven door Erik De Bruyn