Wanneer we schutbladen kiezen voor een boek, dan moet dat vrij zwaar en sterk papier zijn, omdat het schutblad de verbinding maakt tussen boekblok en omslag. Verschillende papiersoorten zijn geschikt hiervoor, maar heel vaak grijpen we naar een vel van de firma Cartiere Miliani in Fabriano. De types Ingres en Tiziano van Fabriano bestaan in zo'n 40 verschillende kleuren. Het moet al lukken dat daar niets tussen zit dat past bij je ontwerp. De vellen zijn ongeveer 50 op 70 cm groot, en dus groot genoeg om te dienen als schutblad. Te bekijken op hun website, en te verkrijgen (voor niet al te veel geld) bij Schleiper.
Er zijn affiches die aanspreken door hun vormgeving, en er zijn er waar vooral de inhoud in het oog springt. Inhoudelijk erg leuk vond ik de aankondiging van de openluchtprojectie van 'Aanrijding in Moscou', vanavond om 21.30 u op het Ledebergplein (één van de plaatsen waar de film zich afspeelt, trouwens). Heb je de film nog niet gezien, maak dan zeker gebruik van dit aanbod! En achteraf drinken we samen een glas. Tot vanavond. Meer info hier.
Er zijn er niet veel meer, ambachtelijke drukkers. Wel is er een vrij grote groep mensen die het drukkersambacht in leven wil houden, en die in de weer blijft met drukpers en letterhaak, maar die dit niet om den brode doet. De Nederlandse stichting Drukwerk in de Marge is zo'n groepering. Als je 'contribuant' wordt, ontvang je vier keer per jaar een nieuwsbrief die telkens door een andere margedrukker voorzien is van een omslagje, en af en toe ook eens een extraatje (een boekje, een affiche, toegangskaarten voor de jaarlijkse boekkunstbeurs in Leiden, het jaarlijkse koppermaandagdrukwerk). En je hebt meteen een aanknopingspunt als je een ambachtelijke drukker in je buurt zoekt ...
Waarom die boekjes rijfelboekjes heten? Omdat rijfels de perfecte grondstof zijn ervoor. Rijfels zijn afgesneden stroken schoon, onbedrukt papier. Drukkers hebben rijfels in overvloed, al worden ze vaak automatisch afgevoerd uit de snijmachine en in balen geperst om gerecycleerd te worden. Ambachtelijke drukkers zijn echter maar al te blij als ze iemand gelukkig kunnen maken met hun rijfels. Die ambachtelijke drukkers zijn dan ook nog eens mensen die bijzondere papiersoorten kiezen voor hun werk, waardoor jij met hun rijfels de mooiste rijfelboekjes kunt produceren. Op zoek dus naar die éne ambachtelijke drukker in je dorp, die nog letterkasten en echte drukpersen heeft.
Wie veel met papier werkt, heeft veel restjes en overschotjes. Je kunt een stel kinderen een prettige namiddag bezorgen door met die restjes boekjes te fabriceren. Dat gaat dan zo: je zoekt een zestal dezelfde repen papier, liefst in de juiste looprichting, en je vouwt ze dubbel. Je zoekt een wat steviger blad in een mooi kleurtje dat je errond vouwt, en je niet het geheel samen aan de rug. Je snijdt de boel gelijk af (metalen antisliplat stevig naar beneden drukken, zo vaak als nodig met een nieuw mesje langs de lat) aan de drie open zijden. Blijft te doen: titel verzinnen en kaftje versieren.
Papierplezier en leesplezier zijn vaak synoniem voor mij. Daarom houd ik ook zo van de openbare bibliotheek, en is stichtinglezen.be één van mijn favorieten op het internet. Mijn laatste bezoekje daar leerde me weer wat bij. Stichting Lezen heeft op zes verschillende plaatsen leesplekken ingericht: plaatsen waar bijzondere aandacht is voor boeken, waar mensen wachten, en waar op een aangename manier gelezen kan worden. Meer info hier.
Hema verkoopt kleurrijke papieren cakevormpjes, en Super Soldi verkoopt kleurrijke papieren cd-hoesjes. Super Soldi vind je nog enkele maanden op de Vrijdagsmarkt in Gent. Alles is te koop aan -30%, waardoor die cd-hoesjes een schijntje kosten. Voorraadje aanleggen, dus.
Een eenvoudige omslag voor een zinelepo bestaat uit twee kartonnetjes, die zowel in de hoogte als in de breedte 2 mm groter zijn dan het boekblok (er steekt dus aan alle kanten 2 mm van het omslagje over het boekblok). Je kunt hiervoor twee stukjes mooi karton snijden en ze zonder meer gebruiken, of je kunt twee stukjes grijsbord snijden en bekleden. Alleen de buitenzijde moet bekleed worden, want aan de binnenzijde komt het eerste resp. het laatste blad van de zinelepo, waardoor het grijsbord meteen verborgen wordt. Bevestig boekblok en omslag liefst aan elkaar met dubbelzijdig klevende folie (lijm met water in zal je boekblok onherroepelijk doen golven, tenzij je plastiek aanbrengt tussen boekblok en omslag voor de duur van de droogtijd). Maar ook zonder omslagje is een zinelepo spectaculair om te zien.
Leporello's zijn accordeonboekjes. Het zijn leuke boekjes, maar technisch niet gemakkelijk. Het moeilijkste is om de lange strook papier perfect gevouwen te krijgen. 'Perfect gevouwen' betekent dat elke bladzijde even groot is, en dat er geen enkel randje te voorschijn piept als de leporello opgevouwen is. Probeer het maar eens, je zult meteen ondervinden hoe moeilijk dat is. Iets wat goed lijkt op een leporello, maar het eigenlijk niet is, is een zinelepo. Een zine is altijd een blad dat zo gevouwen en ingesneden wordt, dat je het tot een boekje kunt vouwen. Als we nu een blad zo insnijden dat je het alleen maar tot accordeon kunt vouwen, ontstaat er een zinelepo. Hoe? Een mogelijke werkwijze staat hieronder. Vertrek je van een vierkant blad (bijv. een scrapbookblad), dan krijg je een vierkante zinelepo als resultaat; vertrek je van een rechthoek, dan wordt je boekje ook een rechthoek. Kaftje errond? Come and see tomorrow!
Goedkoper dan de grote vissen uit het vorige bericht: De Slegte verkoopt dummies (blanco boeken) in de formaten A4 en A5. Ze bevatten aangenaam aanvoelend dik ongelijnd papier, maar ze zitten in een banale omslag. Tip: snij ze uit die omslag, zet er een mooi schutblad op, bevestig een leeslint en kapitaalbandjes, en maak er zelf een veel mooiere omslag voor. Je bent meteen verlost van het technisch niet zo gemakkelijke naaiwerk, je hoeft je boekblok niet meer gelijk te snijden, en je kunt je helemaal uitleven in het creatieve luik van het boekbindwerk.
Er zijn mensen die last hebben van niet te stillen vreetbuien, en er zijn mensen die op gezette tijden niet zonder papier kunnen. Voor de énen is er McDonalds of het frietkot, voor de anderen De Slegte. Mijn laatste troostbezoekje aan De Slegte leverde 15 merkwaardige vondsten op. De meest merkwaardige was een leporello (zo'n anderhalve meter lang, uitgeklapt) over de begrafenis van Willem II; kostprijs 150. Op zoek naar meer details over het boekje op de website (trefwoord 'leporello') ving ik bot, maar kreeg ik wel andere grote vissen voorgeschoteld! Namen als Claus, Raveel en Van het Reve rolden over het scherm, samen met bedragen in de grootte-orde van 1250, 5500, 4000. Een tip voor wie eens iets speciaals zoekt?
Als je een els/priem gaat kopen, dan zijn drie kenmerken van belang: de naald is vervangbaar, de naald is zeer scherp en zeer sterk (liefst uit gehard staal), en de naald is conisch. Zo'n elzen vind je in speciaalzaken voor boekbinders (bijv. Delcorde & Wilberz) of in winkels voor kunstenaarsbenodigdheden (bijv. De Gouden Pluim), maar ze zijn niet goedkoop. Heb je maar af en toe een els nodig, dan kun je er zonder veel moeite één zelf maken (een kurk waar je een stevige scherpe naald met de punt naar buiten in klemt). En oude dartspijltjes zijn bijna even goed als een echte els (ze zijn alleen niet conisch, waardoor ze gemakkelijk een te groot gat prikken). Tenslotte bevatten veel setjes schroevendraaiers ook een soort priem, maar vaak wel met een veel te dikke naald voor papierwerk.
Je zou het niet meteen verwachten, maar ook bij het maken van gleufjes in papier, leder of perkament is een priem nuttig. Papier, leder en perkament zijn namelijk alle drie materialen die gemakkelijk doorscheuren, zeker op plaatsen die verzwakt zijn en waar veel trekkracht op komt (bijv. omdat er een gleufje in gesneden is waar een lint door getrokken wordt). Hoe voorkomen we dat doorscheuren? Door eerst de plaats aan te duiden waar het gleufje moet komen, dan aan het begin en aan het eind van de aanduiding een gat te prikken, en daarna de twee gaten te verbinden met een mes. We zorgen er dan voor dat er een soort ophopinkje van het materiaal ontstaat rond het prikgat, waardoor we de uiteinden van het gleufje versterken i.p.v. ze te verzwakken door zonder meer een gleuf te snijden.
Over priemen gesproken: een priem of els is een werktuigje dat een boekbinder vaak nodig heeft. Het wordt o.m. gebruikt om katernen 'voor te steken': van prikgaten te voorzien om het naaien te vergemakkelijken. Een goede, degelijke priem heeft een scherpe naald die conisch is. Daardoor kun je zelf beslissen hoe groot het gat wordt dat je voorprikt: hoe dieper je de naald steekt, hoe groter het gat. Katernen met tè grote prikgaten zijn niet mooi, en maken stevig naaiwerk moeilijk. Wees dus voorzichtig bij het voorsteken.
In het Design Museum Gent loopt momenteel de tentoonstelling 'design with a smile'. Eén van de deelnemende ontwerpers, Nils Holger Moormann, is een man naar mijn hart. Kijk maar hier waarom. Klik zeker op de kleine fotootjes, en lees ook even de beschrijving van 'bookinist'.
Die Nederlanders die de zussen Priem en hun winkel willen gaan bezichtigen zonder een echt behangproject voor ogen te hebben, kopen dan uit eerlijke schaamte niet minder dan 6 rollen behangpapier, stel ik me voor. Niet erg, iederèèn heeft overtollige rollen behangpapier in huis. En thuisgekomen kunnen ze op zoek naar het goedkoopste exemplaar van 'Versier het met behang', van H. Van der Mars en F. Kolk, uitgegeven door Tirion-Baarn lang geleden: het is een boekje dat gaat over alles wat je met behangpapier kunt doen, behalve behangen: kaarten maken, dozen bekleden, uitknippen en inlijsten. Vooral interessant voor de werkbeschrijvingen en de bouwplannen, want de eindproducten zijn niet meteen mijn smaak. Kostte mij ook maar 1,34 in De Slegte.
Gent blijkt wereldberoemd in Nederland voor zijn tè gekke behangselpapierwinkel. 'Behangpapier Priem' is voor mij al eeuwen niets meer dan een saaie etalage die tot het decor behoort als ik door Gent loop. Sinds er daar in de buurt echter een onweerstaanbare soepwinkel-met-terras is, is het behangselpapier me toch in het oog gesprongen. Je ziet er immers de hele tijd mensen voor het uitstalraam dralen, binnengaan, of toch maar niet, jawel, ze doen het, weer buitenkomen mèt dame van de winkel, in een andere deur binnengaan, weer buitenkomen, dit keer zonder dame maar met ingepakt rolletje behang, ... Google (zoektermen 'behang', 'priem', 'gent') levert me in de eerste tien resultaten 8 Nederlandse sites op, die allemaal ongeveer hetzelfde verkondigen: deze winkel moet je gezien hebben, of je weekendje Gent is niet compleet. Misschien moet ik daar toch ook eens gaan postvatten, en dan als vliegje mee binnenglippen met een gezelschap Nederlanders. Waarschijnlijk zal dat nog veel meer het bekijken en beluisteren waard zijn dan de hele behangerswinkel, dames-des-huizes incluis.
Dat we in Turkije weinig papierplezier beleefden, betekent niet dat we er niet naar zochten. Zo leerden we dat de traditionele kunst van het papier marmeren uit Turkije afkomstig zou zijn, en dat de Turkse benaming ervoor 'Ebru' is. Boekhandels afschuimen leverde niet zoveel op (tenzij frustratie, wegens weinig vertaalde werken), maar Google bezorgt ons wel enkele relevante antwoorden. Een erg mooi filmpje over hoe marmermotieven tot stand komen vind je hier. Ook de gesuggereerde 'related videos' bevatten mooi materiaal.
Als je dan toch in Turkije verzeild bent en zon en zee niet meteen volstaan om je dagen te vullen, dan hoef je nooit ver te zoeken naar overblijfselen uit de Griekse oudheid. Zo zijn er in de omgeving van Izmir (meer bepaald bij Bergama) de overblijfselen van het antieke Pergamon. Pergamon was in de Oudheid een belangrijk centrum van kunst en cultuur, en had een wereldvermaarde bibliotheek, die kon concurreren met die van Alexandrië (veel werken zijn later trouwens van Pergamon naar Alexandrië overgebracht). Velen denken dat in Pergamon het perkament uitgevonden werd; dit klopt niet, maar het is wel de plek waar het procédé om perkament te maken verder ontwikkeld werd, en waar perkament belangrijker werd dan papyrus voor het maken van boeken. Op Wikipedia vind je meer informatie over Pergamon, over perkament, en krijg je ook schitterende foto's van de site. Nog meer over perkament, via Inden witten Hasewint.
Spitsvondig is de naam van dit product van Zoutman, en stijlvol de kartonnen verpakking. Te koop bij Colruyt.
