Een kleine marktstudie op het gebied van de lampenkapfolies heeft ons veel geleerd. Eén: er bestaat een product dat 'lampenkapfolie' heet: een stugge, witte folie uit kunststof, met één zelfklevende zijde, waar je dan een bekleding op aanbrengt. Twee: je kunt ook je vertrouwde dubbelzijdige folie gebruiken, en zelf beslissen welke binnenzijde je lampenkap krijgt; wel even uitzoeken of je dubbelzijdige folie voldoende hittebestendig is. Drie: de echte lampenkapfolie is peperduur: tussen de 18 en de 25 voor 100 cm op 120 cm. Vier: het merk 'Aslan' is de hoofdrolspeler op deze markt; Aslan maakt zowel dubbelzijdige folie van zeer goede kwaliteit als de hierboven beschreven echte lampenkapfolie.
"Moiré" staat voor een effect dat ontstaat als twee sets lijnen eventjes tegenover elkaar gedraaid worden. De hoek van die draaiing kan heel gering zijn (in de figuur hieronder varieert die tussen 0° en 6°, en toch is het effect spectaculair) (bron: Wikipedia). Moiré als grondstof in de boekbinderij staat voor zijde die èn gecacheerd is, en een moiré-effect vertoont. Uiteraard gebruiken we deze stof niet voor een agenda die een jaar meegaat en dan in de papiercontainer verdwijnt. Moiré wordt gereserveerd voor bibliofiele boekbanden, en dan vaak alleen nog voor de bekleding van de spiegels (de binnenzijde van de omslag) of de binnenzijde van de chemise (de beschermhoes waarmee het boek in het foedraal geschoven wordt).
Nog andere stoffen dan linnen zijn gecacheerd te verkrijgen, en dus zonder meer bruikbaar voor boekbinden. Maar wat als je een prachtige stof hebt die je in een boek wilt verwerken, waar toevallig geen papieren achterkantje aan vastzit? Je kunt de stof zelf cacheren, maar dat is een arbeidsintensief en langdurig proces met werktuigen die niet elke sterveling in huis heeft (Japanse rietborstels, bijv.). Of je kunt je stofje zèlf niet inlijmen, maar het karton dat je bekleedt. Als je dat dan erg dun inlijmt en even laat drogen, kun je zonder dat de lijm door de stof slaat het stofje op de lijmlaag aanbrengen. Of je kunt het stofje zelfklevend maken met dubbelzijdige kleeffolie. Mogelijkheden te over. Wel vooraf even oefenen met een gewoon katoentje voor je je dure moiré in de lijm of op de zelfklevende folie drapeert ...
Het linnen dat boekbinders gebruiken om boekbanden mee te bekleden, is gecacheerd. Dit betekent dat op de achterzijde van de stof een laagje papier geplakt is. Hierdoor kun je het linnen zonder veel moeite afmeten (want je kunt er met potlood aanduidingen op aanbrengen), kun je het snijden zonder dat het meteen uitrafelt, en kun je het inlijmen zonder dat de lijm aan de andere kant door de stof komt. Gecacheerd linnen bestaat in tientallen verschillende kleuren en soorten (fijn, grof, zeer grof, ...), en is niet goedkoop. In speciaalzaken wordt het voor je van de rol gesneden. Wanneer je een kaft of een boek van A4-formaat maakt, moet je een strook van 35 cm kopen. Omdat de rol 100 of 120 cm breed is, heb je dan wel een hoeveelheid waarmee je twee volle banden (de hele omslag bekleed met linnen) of een tiental halve banden (alleen de rug in linnen met eventueel linnen hoeken) kunt maken. Vaak ook wel in kleinere hoeveelheden en voor kleine prijsjes te vinden op internet.
Vliegeren is één van de meest ontspannende bezigheden die ik ken. Er is geen enkele ruimte om naast het gevecht met de wind en de vlieger met iets anders in je hoofd te zitten. Vliegeren is eventjes helemaal weg zijn. Ons kleinste vliegertje is dat waarvoor je de werkbeschrijving eergisteren gekregen hebt. Het is een fantastisch vliegertje bij stabiele wind, windkracht 2 tot 3. Onze grootste vlieger is een vierlijnige power-kite van meer dan 3 m², die bij windkracht 4 tot 5 een persoon van 60 kg optilt en 10 meter verder weer neerzet. Daartussenin hebben we nog een reeksje één- en tweelijners (stuntvliegers met of zonder frame). Die vliegers maken we natuurlijk niet meer zelf. We kopen ze meestal bij Montezza in Cadzand. Montezza heeft alle mogelijke wisselstukken voor alle mogelijke vliegers in huis, en herstelt vakkundig vliegers die gescheurd zijn ... Het leukste, maar soms het meest frustrerende ook, is het oplaten van een zelfgemaakte vlieger. De kick als hij werkt is grandioos, maar het geduld dat je nodig hebt om alle parameters goed af te stellen, is soms uitgeput voor de vlieger 30 seconden gevlogen heeft... In de bibliotheek vind je enkele goede boeken over zelf vliegers maken; heb je meer interesse voor power-kiten, dan is www.vliegerforum.nl een plek waar je zeker kunt starten.
Vliegerfanaten gebruiken vaak tyvekom hun vliegers te maken. Tyvek wordt geproduceerd door DuPont. Wikipedia leert mij het volgende: "Tyvek lijkt op papier en is gewoon te beschrijven, maar scheurt niet en is vloeistofdicht en waterdampdoorlatend. Het materiaal is knipbaar en snijdbaar. Tyvek wordt toegepast als papiervervanger bij onder andere enveloppen en polsbandjes voor popfestivals, als basismateriaal voor wegwerpoveralls ('witte pakken') en als isolatiemateriaal voor gebouwen." Het is heel dun, heel licht, en felwit. Het voelt aangenaam warm en soepel aan, en je kunt het beschilderen met acrylverf. Veel creatievelingen zijn ermee aan de slag, en ontdekken meer en meer toepassingen. Het is te koop o.m. bij de Gouden Pluim.
Temperamentvol weertje buiten. Nat en winderig. Als de regen stopt fantastisch om te gaan wandelen, en als de wind ook nog een beetje valt heerlijk om te vliegeren. Geen vlieger in huis? Wie op de nieuwjaarsreceptie van Atelier Plano was weet al dat een vlieger maken een fluitje van een cent is. Wie er niet bij kon zijn kan nu toch de mini-workshop doorlopen.
Nodig: een vel papier van minstens 24 op 24 cm (kan uit een A3-blad gesneden worden) plakband (scotch rood is goed geschikt hiervoor) een stokje van 16 cm lang en enkele mm dik (bijv. uit een bamboestengel of een satéstokje gesneden) een stukje van een lucifer een klosje garen een katoenen of wollen draad van 2 à 3 m lang een lat, een potlood, een stevige naald, een snijmat en breekmes of een goede schaar 15 minuten
Heb je zin om het vliegertje te maken, en heb je alle benodigdheden in huis, klik dan hier voor de werkbeschrijving.
In deze nieuwjaarsmaand nog een prachtige kaart ontvangen van een collega-boekbindster: handgeschept papier als basis, daarop een blad van een plant, daarop een sobere wens. Verstuurd in een lentegroene asymmetrische envelop. Kleurt mijn dag.
Druppeltjes vallen steeds sneller uit de wolken. Waar slaapt de eekhoorn?
Een haiku is een Japanse dichtvorm die bestaat uit 5-7-5 lettergrepen, en die als onderwerp observatie van de natuur heeft. De auteur van de haiku is zelf niet of nauwelijks aanwezig in het gedicht. Aanvankelijk dacht ik dat de strikte 5-7-5-vorm mij nodeloos zou inperken, maar dat blijkt niet zo te zijn! Binnen die duidelijke krijtlijn heerst maximale vrijheid.
Nu nog een vorm geven aan dit tekstje: materie, kleur, textuur.
En toch heeft elke papierfreak drie, vier verschillende soorten plakband bij de hand. Leg uit. Voor alle mogelijke klusjes die niets met 'boeken herstellen' te maken hebben, natuurlijk! Voor het ophangen van een affiche, voor het voorlopig vastzetten van een draad, voor het dichtkleven van een pakje dat op de post moet, voor het sluiten van een verhuisdoos, voor het ondersteunen van het droogproces als je een doos samenstelt uit stroken karton, ... En dat er voor elk klusje een soort tape bestaat, zie je hier.
Boeken met waarde zorgzaam behandelen betekent ook: nooit ofte nimmer plakband gebruiken voor herstellingen! Plakband veroorzaakt zowat altijd lelijke verkleuringen, en laat bijna altijd heel moeilijk te verwijderen lijmsporen na. Moeilijk te verwijderen wil zeggen: afkrabben (maakt krassen, putten, soms gaten in het papier) of oplossen (met oplossingsmiddelen die zelf weer nieuwe problemen veroorzaken). Wat doe je dan wel als er een scheurtje is in je liefste boek? Je neemt een lepeltje aardappelbloem of rijststijfsel, je lost het op in water en je brengt het aan de kook. Je roert tot het kookt en indikt. Je gaat naar een winkel voor kunstenaarsbenodigdheden, en je vraagt een heel licht zuurvrij papier geschikt voor restauratie (dat moet je maar één keer gaan kopen, want met één blad kun je verder voor alle scheurtjes die je in de toekomst nog zult maken). Met een kwastje, de bloempap, een uitgescheurd stukje van het restauratiepapier en een zachte hand kleef je de twee helften van het scheurtje aan elkaar. Vaak kan dit zo goed als onzichtbaar! Plastiekje eronder, laten drogen. Klaar. Het papier gaat wel golven door het te bevochtigen. Zuinig zijn met de bloempap vermijdt dit een beetje, en de golving verdwijnt nog gedeeltelijk door het boek als het droog is onder een gewicht te leggen. Of je koopt een rolletje voorgelijmd restauratiepapier, dat door warmte geactiveerd wordt. Klein stukje afscheuren, strijkijzer op scheurtje + voorgelijmd restauratiepapier. Klaar. Wel een dure oplossing, maar een oplossing die het papier niet doet golven en het boek dus echt goed herstelt. En ook hier geldt: met één rolletje heb je genoeg voor jaren en jaren herstellingen.
Nieten en cornerclips veroorzaken beschadigingen aan het papier. Nieten boren gaatjes, laten roestsporen achter, scheuren het papier bij onoordeelkundig verwijderen, ... Cornerclips maken ezelsoren ... Zowel de sporen van nieten als de ezelsoren bezorgen boekrestaurateurs veel werk en veel kopzorgen (en de klanten een gepeperde rekening). Roest moet verwijderd worden, gaatjes opgevuld, scheuren hersteld en ezelsoren moeten één of twee verstevigende laagjes krijgen, zodat het omgeplooide hoekje niet afbreekt op de vouwlijn. Dit alles moet zo onzichtbaar mogelijk gebeuren. Dit betekent dus: werken met Japans restauratiepapier (ong. 25 gr/m²) en stijfsellijm. Dit betekent weer: zeer lange droogtijden en heel goed opletten dat de herstelde bladen niet aan elkaar kleven èn vlak drogen. Alle redenen dus om de boeken die voor jou waarde hebben met veel zorg te behandelen.
Een categorie apart zijn de zgn. 'hoekpapierbinders'. Vederlichte metalen objectjes die dienen om enkele bladen met een hoekje samen te houden. Zéér stijlvol, maar minstens even agressief als nieten. En de naam is een afknapper. Willen we afspreken dat we deze dingetjes voortaan 'hoekknipje' of 'cornerclip' noemen? Of zijn er betere voorstellen?
Ook buiten categorie is de 'nietloze nietmachine' die we hier al signaleerden, en die te koop is in de Oxfam Wereldwinkels. DM Magazine toonde gisteren een ietwat hipper gedesigned exemplaar dat hetzelfde doet en dat even weinig kost. Maar ook hier: papier bundelen is synoniem met papier beschadigen!
Als we stapeltjes papier bundelen met het nietmachien, maken we een onomkeerbare binding, of toch althans een binding die sporen nalaat in het papier dat we bundelen. Een alternatief dat minder agressief is, en ook vaak mooier, is een paperclip. De gewone paperclip is al een wonder van design, en nu vind je ook allerlei varianten in de handel: van uiltjes over vlindertjes over hartjes naar concentrische cirkels; joekels van 5 cm en meer, en mini-exemplaartjes.
In juli, kort na de demonstraties in de Gouden Pluim, hebben we hier een bericht geplaatst over het soort rijstpapier waarmee je de vouw- en dompeltechniek zonder problemen kunt toepassen. Het is papier dat heel sterk is, veel water opneemt, licht doorlaat, ... een echt wonderproduct. Het is echter niet altijd te krijgen. Wanneer het niet in voorraad is, probeert men je in de winkels een goed alternatief aan te bieden: men suggereert dan het Chinese whenzhou-papier (foto). Dit papier kun je wel gebruiken voor vouw- en dompeltechnieken, maar niet als beginner! Het scheurt nl. heel snel als het nat is, en je moet dus al veel ervaring hebben in het manipuleren van grote natte vellen papier om geen ongelukken te hebben. Laat je dus niet meteen verleiden om het toch maar te kopen. Er is nog een andere soort Chinees rijstpapier op de markt, en dat is totaal ongeschikt voor de bewuste technieken. Het wordt verkocht in rolletjes met een knalrood etiket die 15 à 20 lange vellen bevatten. Het is prachtig wit, het voelt fantastisch aan, maar het is ook heel fragiel. Twee schitterende papiersoorten voor andere toepassingen, maar niet voor vouw- en dompeltechnieken!
Op vrijdag 8 februari 2008 gaat de workshop 'boekje maken' door. We beginnen om 9.30 met het maken van het boekblok (katernen vouwen, naaien, endosseren, kapitaalband en leeslint aanbrengen). Ondertussen kiezen we een kleurenpalet en een stijl, en zoeken we passend schutblad, ruglinnen en sierpapier hiervoor. We maken een omslag, en we kasten het boek in. Tegen 16.30 heb je dus een afgewerkt boekje ongeveer formaat A6, met een zestal katernen, een leeslint en een linnen rug, dat helemaal volgens je eigen smaak is afgewerkt. Meer info en aanmelden via de knop 'contacteer atelier plano'.
In het vorige bericht zie je een lampion die het licht doorlaat door uitgeponste sterretjes. Eenzelfde effect, maar subtieler, krijg je als je het papier eerst perforeert met je naaimachine (zonder draad, natuurlijk). Gaat razendsnel, is bijzonder leuk om te doen. Met een naaimachine kun je trouwens ook afscheurrandjes maken zoals bij de postzegels. Leuk als je een stukje van een uitnodiging ingevuld wilt terugkrijgen.
... vonden we in dezelfde winkel, maar zullen we moeten opbergen tot de volgende kerstmis.
Wat we niet opbergen, zijn de ideeën voor nieuwe workshops (origami, lampenkappen met papier dat je nergens kunt kopen, ...), en het plannetje om af en toe eens zo'n namiddag als eergisteren te organiseren (zo om de twee maand, twee of drie deelnemers bereiden iets voor en leren het aan aan de anderen, ... alleen nodig een ruimte met voldoende plaats en voldoende licht, kopje koffie of glaasje wijn, ...).
Ook in de sector van het papierplezier zijn er solden. Bij Dille & Kamille vonden we deze aan halve prijs (zijnde 0,75 ipv 1,50): papier is duidelijk een goedkopere hobby dan mode.
De nieuwjaarsreceptie gisteren was erg fijn. Eindelijk gezichten op namen kunnen plakken, ideetjes uitwisselen, vaardigheden doorgeven, cadeautjes geven en krijgen, ... Ik ben glimlachend thuisgekomen, en ben er nog niet mee opgehouden. Bedankt iedereen die er was, omdat je er was, voor de attentie die je misschien meehad (dat hoefde niet, maar 't was wel leuk).
Op vrijdag 8 februari 2008 gaat de workshop 'boekje maken' door. We beginnen om 9.30 met het maken van het boekblok (katernen vouwen, naaien, endosseren, kapitaalband en leeslint aanbrengen). Ondertussen kiezen we een kleurenpalet en een stijl, en zoeken we passend schutblad, ruglinnen en sierpapier hiervoor. We maken een omslag, en we kasten het boek in. Tegen 16.30 heb je dus een afgewerkt boekje ongeveer formaat A6, met een zestal katernen, een leeslint en een linnen rug, dat helemaal volgens je eigen smaak is afgewerkt. Meer info en aanmelden via de knop 'contacteer atelier plano'.
