Het linnen dat boekbinders gebruiken om boekbanden mee te bekleden, is gecacheerd. Dit betekent dat op de achterzijde van de stof een laagje papier geplakt is. Hierdoor kun je het linnen zonder veel moeite afmeten (want je kunt er met potlood aanduidingen op aanbrengen), kun je het snijden zonder dat het meteen uitrafelt, en kun je het inlijmen zonder dat de lijm aan de andere kant door de stof komt. Gecacheerd linnen bestaat in tientallen verschillende kleuren en soorten (fijn, grof, zeer grof, ...), en is niet goedkoop. In speciaalzaken wordt het voor je van de rol gesneden. Wanneer je een kaft of een boek van A4-formaat maakt, moet je een strook van 35 cm kopen. Omdat de rol 100 of 120 cm breed is, heb je dan wel een hoeveelheid waarmee je twee volle banden (de hele omslag bekleed met linnen) of een tiental halve banden (alleen de rug in linnen met eventueel linnen hoeken) kunt maken. Vaak ook wel in kleinere hoeveelheden en voor kleine prijsjes te vinden op internet.
Vliegeren is één van de meest ontspannende bezigheden die ik ken. Er is geen enkele ruimte om naast het gevecht met de wind en de vlieger met iets anders in je hoofd te zitten. Vliegeren is eventjes helemaal weg zijn. Ons kleinste vliegertje is dat waarvoor je de werkbeschrijving eergisteren gekregen hebt. Het is een fantastisch vliegertje bij stabiele wind, windkracht 2 tot 3. Onze grootste vlieger is een vierlijnige power-kite van meer dan 3 m², die bij windkracht 4 tot 5 een persoon van 60 kg optilt en 10 meter verder weer neerzet. Daartussenin hebben we nog een reeksje één- en tweelijners (stuntvliegers met of zonder frame). Die vliegers maken we natuurlijk niet meer zelf. We kopen ze meestal bij Montezza in Cadzand. Montezza heeft alle mogelijke wisselstukken voor alle mogelijke vliegers in huis, en herstelt vakkundig vliegers die gescheurd zijn ... Het leukste, maar soms het meest frustrerende ook, is het oplaten van een zelfgemaakte vlieger. De kick als hij werkt is grandioos, maar het geduld dat je nodig hebt om alle parameters goed af te stellen, is soms uitgeput voor de vlieger 30 seconden gevlogen heeft... In de bibliotheek vind je enkele goede boeken over zelf vliegers maken; heb je meer interesse voor power-kiten, dan is www.vliegerforum.nl een plek waar je zeker kunt starten.
Vliegerfanaten gebruiken vaak tyvekom hun vliegers te maken. Tyvek wordt geproduceerd door DuPont. Wikipedia leert mij het volgende: "Tyvek lijkt op papier en is gewoon te beschrijven, maar scheurt niet en is vloeistofdicht en waterdampdoorlatend. Het materiaal is knipbaar en snijdbaar. Tyvek wordt toegepast als papiervervanger bij onder andere enveloppen en polsbandjes voor popfestivals, als basismateriaal voor wegwerpoveralls ('witte pakken') en als isolatiemateriaal voor gebouwen." Het is heel dun, heel licht, en felwit. Het voelt aangenaam warm en soepel aan, en je kunt het beschilderen met acrylverf. Veel creatievelingen zijn ermee aan de slag, en ontdekken meer en meer toepassingen. Het is te koop o.m. bij de Gouden Pluim.
Temperamentvol weertje buiten. Nat en winderig. Als de regen stopt fantastisch om te gaan wandelen, en als de wind ook nog een beetje valt heerlijk om te vliegeren. Geen vlieger in huis? Wie op de nieuwjaarsreceptie van Atelier Plano was weet al dat een vlieger maken een fluitje van een cent is. Wie er niet bij kon zijn kan nu toch de mini-workshop doorlopen.
Nodig: een vel papier van minstens 24 op 24 cm (kan uit een A3-blad gesneden worden) plakband (scotch rood is goed geschikt hiervoor) een stokje van 16 cm lang en enkele mm dik (bijv. uit een bamboestengel of een satéstokje gesneden) een stukje van een lucifer een klosje garen een katoenen of wollen draad van 2 à 3 m lang een lat, een potlood, een stevige naald, een snijmat en breekmes of een goede schaar 15 minuten
Heb je zin om het vliegertje te maken, en heb je alle benodigdheden in huis, klik dan hier voor de werkbeschrijving.
In deze nieuwjaarsmaand nog een prachtige kaart ontvangen van een collega-boekbindster: handgeschept papier als basis, daarop een blad van een plant, daarop een sobere wens. Verstuurd in een lentegroene asymmetrische envelop. Kleurt mijn dag.
Druppeltjes vallen steeds sneller uit de wolken. Waar slaapt de eekhoorn?
Een haiku is een Japanse dichtvorm die bestaat uit 5-7-5 lettergrepen, en die als onderwerp observatie van de natuur heeft. De auteur van de haiku is zelf niet of nauwelijks aanwezig in het gedicht. Aanvankelijk dacht ik dat de strikte 5-7-5-vorm mij nodeloos zou inperken, maar dat blijkt niet zo te zijn! Binnen die duidelijke krijtlijn heerst maximale vrijheid.
Nu nog een vorm geven aan dit tekstje: materie, kleur, textuur.
En toch heeft elke papierfreak drie, vier verschillende soorten plakband bij de hand. Leg uit. Voor alle mogelijke klusjes die niets met 'boeken herstellen' te maken hebben, natuurlijk! Voor het ophangen van een affiche, voor het voorlopig vastzetten van een draad, voor het dichtkleven van een pakje dat op de post moet, voor het sluiten van een verhuisdoos, voor het ondersteunen van het droogproces als je een doos samenstelt uit stroken karton, ... En dat er voor elk klusje een soort tape bestaat, zie je hier.
Boeken met waarde zorgzaam behandelen betekent ook: nooit ofte nimmer plakband gebruiken voor herstellingen! Plakband veroorzaakt zowat altijd lelijke verkleuringen, en laat bijna altijd heel moeilijk te verwijderen lijmsporen na. Moeilijk te verwijderen wil zeggen: afkrabben (maakt krassen, putten, soms gaten in het papier) of oplossen (met oplossingsmiddelen die zelf weer nieuwe problemen veroorzaken). Wat doe je dan wel als er een scheurtje is in je liefste boek? Je neemt een lepeltje aardappelbloem of rijststijfsel, je lost het op in water en je brengt het aan de kook. Je roert tot het kookt en indikt. Je gaat naar een winkel voor kunstenaarsbenodigdheden, en je vraagt een heel licht zuurvrij papier geschikt voor restauratie (dat moet je maar één keer gaan kopen, want met één blad kun je verder voor alle scheurtjes die je in de toekomst nog zult maken). Met een kwastje, de bloempap, een uitgescheurd stukje van het restauratiepapier en een zachte hand kleef je de twee helften van het scheurtje aan elkaar. Vaak kan dit zo goed als onzichtbaar! Plastiekje eronder, laten drogen. Klaar. Het papier gaat wel golven door het te bevochtigen. Zuinig zijn met de bloempap vermijdt dit een beetje, en de golving verdwijnt nog gedeeltelijk door het boek als het droog is onder een gewicht te leggen. Of je koopt een rolletje voorgelijmd restauratiepapier, dat door warmte geactiveerd wordt. Klein stukje afscheuren, strijkijzer op scheurtje + voorgelijmd restauratiepapier. Klaar. Wel een dure oplossing, maar een oplossing die het papier niet doet golven en het boek dus echt goed herstelt. En ook hier geldt: met één rolletje heb je genoeg voor jaren en jaren herstellingen.
Nieten en cornerclips veroorzaken beschadigingen aan het papier. Nieten boren gaatjes, laten roestsporen achter, scheuren het papier bij onoordeelkundig verwijderen, ... Cornerclips maken ezelsoren ... Zowel de sporen van nieten als de ezelsoren bezorgen boekrestaurateurs veel werk en veel kopzorgen (en de klanten een gepeperde rekening). Roest moet verwijderd worden, gaatjes opgevuld, scheuren hersteld en ezelsoren moeten één of twee verstevigende laagjes krijgen, zodat het omgeplooide hoekje niet afbreekt op de vouwlijn. Dit alles moet zo onzichtbaar mogelijk gebeuren. Dit betekent dus: werken met Japans restauratiepapier (ong. 25 gr/m²) en stijfsellijm. Dit betekent weer: zeer lange droogtijden en heel goed opletten dat de herstelde bladen niet aan elkaar kleven èn vlak drogen. Alle redenen dus om de boeken die voor jou waarde hebben met veel zorg te behandelen.
Een categorie apart zijn de zgn. 'hoekpapierbinders'. Vederlichte metalen objectjes die dienen om enkele bladen met een hoekje samen te houden. Zéér stijlvol, maar minstens even agressief als nieten. En de naam is een afknapper. Willen we afspreken dat we deze dingetjes voortaan 'hoekknipje' of 'cornerclip' noemen? Of zijn er betere voorstellen?
Ook buiten categorie is de 'nietloze nietmachine' die we hier al signaleerden, en die te koop is in de Oxfam Wereldwinkels. DM Magazine toonde gisteren een ietwat hipper gedesigned exemplaar dat hetzelfde doet en dat even weinig kost. Maar ook hier: papier bundelen is synoniem met papier beschadigen!
Als we stapeltjes papier bundelen met het nietmachien, maken we een onomkeerbare binding, of toch althans een binding die sporen nalaat in het papier dat we bundelen. Een alternatief dat minder agressief is, en ook vaak mooier, is een paperclip. De gewone paperclip is al een wonder van design, en nu vind je ook allerlei varianten in de handel: van uiltjes over vlindertjes over hartjes naar concentrische cirkels; joekels van 5 cm en meer, en mini-exemplaartjes.
In juli, kort na de demonstraties in de Gouden Pluim, hebben we hier een bericht geplaatst over het soort rijstpapier waarmee je de vouw- en dompeltechniek zonder problemen kunt toepassen. Het is papier dat heel sterk is, veel water opneemt, licht doorlaat, ... een echt wonderproduct. Het is echter niet altijd te krijgen. Wanneer het niet in voorraad is, probeert men je in de winkels een goed alternatief aan te bieden: men suggereert dan het Chinese whenzhou-papier (foto). Dit papier kun je wel gebruiken voor vouw- en dompeltechnieken, maar niet als beginner! Het scheurt nl. heel snel als het nat is, en je moet dus al veel ervaring hebben in het manipuleren van grote natte vellen papier om geen ongelukken te hebben. Laat je dus niet meteen verleiden om het toch maar te kopen. Er is nog een andere soort Chinees rijstpapier op de markt, en dat is totaal ongeschikt voor de bewuste technieken. Het wordt verkocht in rolletjes met een knalrood etiket die 15 à 20 lange vellen bevatten. Het is prachtig wit, het voelt fantastisch aan, maar het is ook heel fragiel. Twee schitterende papiersoorten voor andere toepassingen, maar niet voor vouw- en dompeltechnieken!
Op vrijdag 8 februari 2008 gaat de workshop 'boekje maken' door. We beginnen om 9.30 met het maken van het boekblok (katernen vouwen, naaien, endosseren, kapitaalband en leeslint aanbrengen). Ondertussen kiezen we een kleurenpalet en een stijl, en zoeken we passend schutblad, ruglinnen en sierpapier hiervoor. We maken een omslag, en we kasten het boek in. Tegen 16.30 heb je dus een afgewerkt boekje ongeveer formaat A6, met een zestal katernen, een leeslint en een linnen rug, dat helemaal volgens je eigen smaak is afgewerkt. Meer info en aanmelden via de knop 'contacteer atelier plano'.
In het vorige bericht zie je een lampion die het licht doorlaat door uitgeponste sterretjes. Eenzelfde effect, maar subtieler, krijg je als je het papier eerst perforeert met je naaimachine (zonder draad, natuurlijk). Gaat razendsnel, is bijzonder leuk om te doen. Met een naaimachine kun je trouwens ook afscheurrandjes maken zoals bij de postzegels. Leuk als je een stukje van een uitnodiging ingevuld wilt terugkrijgen.
... vonden we in dezelfde winkel, maar zullen we moeten opbergen tot de volgende kerstmis.
Wat we niet opbergen, zijn de ideeën voor nieuwe workshops (origami, lampenkappen met papier dat je nergens kunt kopen, ...), en het plannetje om af en toe eens zo'n namiddag als eergisteren te organiseren (zo om de twee maand, twee of drie deelnemers bereiden iets voor en leren het aan aan de anderen, ... alleen nodig een ruimte met voldoende plaats en voldoende licht, kopje koffie of glaasje wijn, ...).
Ook in de sector van het papierplezier zijn er solden. Bij Dille & Kamille vonden we deze aan halve prijs (zijnde 0,75 ipv 1,50): papier is duidelijk een goedkopere hobby dan mode.
De nieuwjaarsreceptie gisteren was erg fijn. Eindelijk gezichten op namen kunnen plakken, ideetjes uitwisselen, vaardigheden doorgeven, cadeautjes geven en krijgen, ... Ik ben glimlachend thuisgekomen, en ben er nog niet mee opgehouden. Bedankt iedereen die er was, omdat je er was, voor de attentie die je misschien meehad (dat hoefde niet, maar 't was wel leuk).
Vandaag om 14.00 u Atelier-Plano-nieuwjaarsreceptie + miniworkshop in de kunstenaarskelder van De Gouden Pluim, Vrijdagsmarkt 12, 9000 Gent. Wie zich aangemeld heeft kan een klein verrassingsparcours doorlopen, en eindigen met een afgewerkt papierproduct waar je iets leuks (vind ik toch) kunt mee doen! Het heet 'klein maar dapper', en het is deze week nog getest, waardoor Atelier Plano bijna een longontsteking heeft opgelopen. Gelukkig maar bijna. Anders ging het hele gebeuren niet door. Ik zie jullie straks, om het glas te heffen op het nieuwe jaar, èn om de tienduizendste klik op www.bloggen.be/atelierplano te vieren. Tot zo. En als je toch naar De Gouden Pluim komt, dan is er veel kans dat je door de Lange Munt stapt (toch als je met de tram komt). In de Lange Munt is er een winkel 'Boekenvoordeel' waar de fantastische Henzo-klevertjes momenteel te koop zijn voor de prijs van 1,49 voor 500 stuks (dat is 0,50 goedkoper dan bij mijn vaste leverancier, wat neerkomt op 25 %; dit kan tellen).
Het lampionnetje van gisteren bestond alleen maar uit een vel papier en olie. Het papier was namelijk stug genoeg om een geraamte overbodig te maken: het lampionnetje bleef gewoon vanzelf in de goede vorm. Het papier werd transparant door de olie, maar aan dat papier zelf was niet veel te zien. Als we papiersoorten gebruiken die lichter en transparanter zijn, zal het licht op een andere manier gefilterd worden, maar moeten we een vorm van steun voorzien voor de cylinder. Het papier zelf is immers te zwak om in de goede vorm te blijven staan. Het eenvoudigste geraamte voor een lampion is een hoepel aan de onderzijde van de lampion. Die hoepel kun je zelf maken, uit het goeie ouwe pitriet bijvoorbeeld, of je kunt er eentje kopen in een zaak voor 'dameshandwerken': een borduurring (foto). In zo'n cylinder kun je een lampje monteren. Voorzie je boven in je cylinder een hoepel, dan krijg je een lampion/lampenkap die kan hangen ... In het Lepelblad, Onderbergen, Gent zijn boven de bedieningstoog enkele prachtige voorbeelden van op die manier door de dames van het Lepelblad zelf gemaakte lampenkappen te zien. De gebruikte materialen zijn ongetwijfeld in dezelfde straat te koop ... Allen daarheen, en eet smakelijk, want het Lepelblad is niet alleen een goed adres voor de lampenkappen.
Papier en licht gaan vaak erg goed samen. Papier filtert, kleurt en verspreidt het licht, en geeft het op die manier een meerwaarde. Op een grijze namiddag in de kerstvakantie kun je zelf een mooie lampion maken, zonder eerst uitgebreid inkopen te moeten doen: je neemt één gewoon wit blad papier (te vinden in de meeste printers of in de buurt daarvan); je kleeft de twee korte randen op elkaar, zodat er een cylinder ontstaat. Je giet een scheut olie (uit de keuken) in een schoteltje, je neemt een kwastje, en je laat de olie in de cylinder dringen. Ik vind het het mooiste als de cylinder helemaal geolied is, maar het kan natuurlijk ook anders. Alleen nog een kartonnetje of een glasplaatje eronder (om de olie weg te houden van je tafel of je kast), een theelichtje erin (niet te dicht bij de papieren wand natuurlijk), en de grijze namiddag wordt al heel wat minder grijs. Heb je toevallig ook nog wasco's ('vetkrijtjes') in huis, dan kun je je lampion wat kleur meegeven voor je de cylinder dichtkleeft. Door de olie gaan de kleuren wat uitlopen en worden ze zachter. En vind je de verhoudingen van de cylinder niet mooi (te smal, te hoog), dan kun je bijv. een reep van 30 op 14 cm gebruiken (foto). Tenslotte spreekt het vanzelf dat je dit soort lampionnetjes niet onbewaakt achterlaat!!!
Op vrijdag 8 februari 2008 gaat de workshop 'boekje maken' door. We beginnen om 9.30 met het maken van het boekblok (katernen vouwen, naaien, endosseren, kapitaalband en leeslint aanbrengen). Ondertussen kiezen we een kleurenpalet en een stijl, en zoeken we passend schutblad, ruglinnen en sierpapier hiervoor. We maken een omslag, en we kasten het boek in. Tegen 16.30 heb je dus een afgewerkt boekje ongeveer formaat A6, met een zestal katernen, een leeslint en een linnen rug, dat helemaal volgens je eigen smaak is afgewerkt. Meer info en aanmelden via de knop 'contacteer atelier plano'.
Vandaag om 14.00 u Atelier-Plano-nieuwjaarsreceptie + miniworkshop in de kunstenaarskelder van De Gouden Pluim, Vrijdagsmarkt 12, 9000 Gent. Wie zich aangemeld heeft kan een klein verrassingsparcours doorlopen, en eindigen met een afgewerkt papierproduct waar je iets leuks (vind ik toch) kunt mee doen! Het heet 'klein maar dapper', en het is deze week nog getest, waardoor Atelier Plano bijna een longontsteking heeft opgelopen. Gelukkig maar bijna. Anders ging het hele gebeuren niet door. 
Papier en licht gaan vaak erg goed samen. Papier filtert, kleurt en verspreidt het licht, en geeft het op die manier een meerwaarde. 
