Mythe en werkelijkheid.

Beste wielerliefhebber, vandaag wil ik proberen een mythe, een legende, een onwaarheid uit de wielergeschiedenis te weerleggen. Hetgeen ik zal schrijven zal mij misschien, of zelfs eerder helemaal niet in dank afgenomen worden. Ik ben er zelfs vrij zeker van dat o.a. Mark Uyterhoeven absoluut niet tevreden zal zijn met hetgeen ik hier ga schrijven. Maar als Mark eerlijk is, zal hij tot hetzelfde besluit moeten komen als ik.

Waar wil ik het dan wel over hebben. Wel, we moeten een ferme tijd teruggaan in het verleden. Meer bepaald naar 21 juli 1968 in Melun op 55,2 km van Parijs. We staan aan de start van de ultieme tijdrit van de Tour de France. De tijdrit die zal beslissen wie deze editie van de Tour de France gaat winnen. Herman Vanspringel heeft 12” voorsprong op San Miguel, 16” op Jan Janssen, 58” op Franco Bitossi, 1’15” op Gandarias, 1’38” op Lucien Aimar, 1’56” op Ferdi Bracke, 2’12 op Rolf Wolfshohl, 2’28” op Roger Pingeon en 3’38” op Antonio Gomez del Moral. De tijdrit gaat dus van Melun naar Parijs over een afstand van 55km 200m.

Rekening houdend met de afstand, de renners zullen er tussen de 1h20’ à 1h25’ over doen, en de tijdrijdercapaciteiten van de renners uit de top tien, komen de volgende renners nog in aanmerking voor de eindwinst : natuurlijk Herman Vanspringel, Jan Janssen, uurrekordhouder Ferdi Bracke en in mindere mate Rolf Wolfshohl en Roger Pingeon.

Voor België ziet alles er rooskleurig uit, of liever kanariegeel. Indien Herman Vanspringel om een of andere reden toch niet zou winnen, dan zou het wel Ferdi Bracke zijn die wint. Na 29 jaar zouden ze in België, en dat op de nationale feestdag,  weer kunnen vieren. Sylveer Maes zou eindelijk een opvolger krijgen.

Jan Janssen won echter de tijdrit met 54” voorsprong op Herman Vanspringel en Ferdi Bracke eindigde zelfs slechts vierde op 1’23”. Het resultaat was Oranje boven en de Belgen op 2 en 3 in het eindklassement. Van een Hollandse uppercut gesproken. Wie herinnert zich niet de foto van Herman, ineengedoken op een bankje , in de catacomben van La Cipale in Parijs.

Achteraf zijn er veel bomen gesneuveld om genoeg papier te leveren voor alle commentaren, analyses, suggesties, complottheorieën enz. …. In de ogen van de Belgische pers en dus ook de supporters was het totaal onmogelijk dat brave Herman geklopt werd door die boze Hollander. Herman was een tempobeul, een man die lang aan een hoog tempo kon rijden. En dus had hij moeten winnen. Er werd niet echt rekening gehouden met de tijdritcapaciteiten van Jan Janssen. Herman Vanspringel was, volgens de Belgische pers, een veel beter tijdrijder dan Hollandse Jan. Persoonlijk denk ik dat deze stelling echter pas enkele jaren na 1968 opgang maakte toen Herman Vanspringel mooie resultaten behaalde in de GP des Nations en de Barracchi. De situatie in 1968 was echter heel anders.

En zo ontstond dus de mythe, namelijk dat Herman Vanspringel op een of andere manier bestolen is en dat hij de Tour van 1968, als beste tijdrijder, had moeten winnen. Maar is dat wel zo? Hebben de supporters voldoende kritisch de resultaten gelezen?

Was op dat ogenblik Herman Vanspringel een betere tijdrijder dan Jan Janssen? Laat ons eerst eens de beide renners bekijken. Een aantal factoren dienen in rekening gebracht te worden. Herman is geboren op 14 augustus 1943 en Jan Janssen op 19 mei 1940. Jan was, en is, dus 3 jaar ouder dan Herman.  Herman werd prof in 1966, Jan in 1962. Dus Jan was al vier jaar langer prof dan Herman en had dus meer ervaring. Van Jan was ook geweten dat hij tot de grens kon gaan qua inspanning en zelfs over de grens kon gaan. Getuige zijn rit in diezelfde Tour van 1968 toen hij achteraf onder de douche ineen  zeeg. En later in zijn carrière zijn fameuze Paris-Tours 1970 waar hij, ontsnapt met de onbekende Duitser Jürgen Tschan, zich zodanig leeg reed dat hij van vermoeidheid een bocht volledig miste en ten val kwam. Jan Janssen kon rijden tot het zwart werd voor zijn ogen en dan nog een half uur doorgaan.

Het was geweten dat Jan Janssen een echt killersinstinct had. Jan kon tot het uiterste gaan en had een massa ervaring. Hij had ritten gewonnen in de Ronde van de Toekomst en was er al derde geëindigd. Hij had al 6 ritten gewonnen in de Tour de France, was tweede geëindigd en had driemaal  de groene trui gewonnen, was wereldkampioen geworden, had de Vuelta en Paris-Nice gewonnen evenals Bordeaux-Paris en Paris-Roubaix. Kortom, Jan had zich al bewezen.

Van Herman was geweten dat hij “te braaf” was. Op zich is dat geen negatieve eigenschap, Herman is nog altijd een zeer minzaam man, geliefd bij de supporters en wielerliefhebbers. Ik heb hem nog nooit persoonlijk gesproken, ik blijf, ondanks mijn leeftijd, nog altijd enige schroom hebben om mijn goden van toen aan te spreken, en het is dus van “horen zeggen”. Herman was te braaf voor de wielrennerstiel. Voor die fameuze 21° juli had Herman echter een veel minder indrukwekkend palmares dan Jan. Twee ritten in de Tour en 2° in Bordeaux-Paris en Paris-Roubaix en 3° in de Ronde van Zwitserland. Later in zijn carrière is dat natuurlijk veel uitgebreider geworden met winst in Lombardije, Paris-Tours, het Belgisch Kampioenschap, tweemaal de GP des Nations en ook de éénmaal de Barracchi, 7 maal Bordeaux-Paris enz. Maar ook net geen overwinning in de Giro en een derde plaats in de Vuelta. Stelt u zich het maar eens voor, beste lezer, dat Herman ook dat killersinstinct had. Hoe zou zijn palmares er niet uitgezien hebben?

Goed, we nemen de uitslagen in tijdritten in de Tour de France van beide opponenten eens onder de loep. Ik reken het resultaat iedere keer om naar een tijdrit van 55,2 km.

1966 : Etappe 14b Vals-les-Bains, tijdrit over 20 km : 11° Jan Janssen 29.23 en 14° Herman Vanspringel 29.30. Zeven seconden verlies voor Herman op 20 km. Omgerekend naar 55,2 km maakt dit 19,32 seconden. Overgebracht naar de Tour de France, 16” achterstand van Jan Janssen, betekent dit dat Herman de Tour verliest.

1966 : Etappe 22b Rambouillet – Parijs, tijdrit over 51,3 km : 11° Jan Janssen 1.09.21 en 12° Herman Vanspringel 1.09.22. Eén tiende van een seconde verlies voor Herman. Omgerekend naar 55,2 km maakt dit 0,1 seconden. Overgebracht naar de Tour de France, 16” achterstand van Jan Janssen, betekent dit dat Herman de Tour wint.

1967 : Etappe 1a Angers, tijdrit over 5,8 km : 3° Jan Janssen 7.53.60 en 15° Herman Vanspringel 8.03.35. Ruim negen seconden verlies voor Herman. Omgerekend naar 55,2 km maakt dit 1’16” seconden. Overgebracht naar de Tour de France, 16” achterstand van Jan Janssen, betekent dit dat Herman de Tour verliest.

1967 : Etappe 22b Versailles – Parijs, 46,6 km : 4° Jan Janssen 1.04.22 en 30° Herman Vanspringel 1.06.32. Twee minuten en tien seconden verlies voor Herman. Omgerekend naar 55,2 km maakt dit 2’34” seconden. Overgebracht naar de Tour de France, 16” achterstand van Jan Janssen, betekent dit dat Herman de Tour verliest.

1968 : Proloog Vittel, 6,1 km : 2° Jan Janssen 8.29.90 en 12° Herman Vanspringel 8.50.21. Ruim twintig seconden verlies voor Herman. Omgerekend naar 55,2 km maakt dit ruim 3 minuten. Overgebracht naar de Tour de France, 16” achterstand van Jan Janssen, betekent dit dat Herman de Tour verliest.

1969 : Proloog Roubaix, 10,4 km : 9° Jan Janssen 13.27 en 21° Herman Vanspringel 13.45. Achttien seconden verlies voor Herman. Omgerekend naar 55,2 km maakt dit 1’35” seconden. Overgebracht naar de Tour de France, 16” achterstand van Jan Janssen, betekent dit dat Herman de Tour verliest.

1969 : Etappe 8a Divonne-les-Bains, 8,8 km : 9° Jan Janssen 10.58.40 en 12° Herman Vanspringel 11.02.45. Vier seconden verlies voor Herman. Omgerekend naar 55,2 km maakt dit 25” seconden. Overgebracht naar de Tour de France, 16” achterstand van Jan Janssen, betekent dit dat Herman de Tour verliest.

1969 : Etappe 15 Revel, 18,5 km : 10° Herman Vanspringel 25.49.2 en 13° Jan Janssen 25.57.7 Eindelijk Herman voor Jan ! Acht en een halve seconde. Omgerekend naar 55,2 km maakt dit ruim 55” seconden. Overgebracht naar de Tour de France, 16” achterstand van Jan Janssen, betekent dit dat Herman de Tour wint.

1969 : Etappe 22b Creteil – Parijs, 36,8 km : 8° Jan Janssen 50.54.6 en 39° Herman Vanspringel 53.32.0. Twee minuten 38 seconden verlies voor Herman. Omgerekend naar 55,2 km maakt dit 3’57” seconden. Overgebracht naar de Tour de France, 16” achterstand van Jan Janssen, betekent dit dat Herman de Tour verliest.

1970 : Proloog in Limoges, 7,4 km : 3° Jan Janssen 10.05 en 4° Herman Vanspringel 10.06. 1 seconde verlies voor Herman. Omgerekend naar 55,2 km maakt dit 7 seconden. Overgebracht naar de Tour de France, 16” achterstand van Jan Janssen, betekent dit dat Herman de Tour wint.

1970 : Etappe 7b, Vorst-Vorst, 7,2 km : 10° Jan Janssen 10.15 en 9° Herman Vanspringel 10.16. 1 seconde winst voor Herman. Omgerekend naar 55,2 km maakt dit 7 seconden winst. Overgebracht naar de Tour de France, 16” achterstand van Jan Janssen, betekent dit dat Herman de Tour wint.

1970 : Etappe 11a, Divonne-les-Bains, 8,8 km : 21° Jan Janssen 11.14 en 10° Herman Vanspringel 11.01. 13 seconde winst voor Herman. Omgerekend naar 55,2 km maakt dit 81 (1'21") seconden winst. Overgebracht naar de Tour de France, 16” achterstand van Jan Janssen, betekent dit dat Herman de Tour wint.

Hoe kunnen we deze cijfers interpreteren? Er kan gekeken worden naar de resultaten voor de bewuste tijdrit die de beslissing gaf voor de Tour de France. Dan zien we dat van de vijf tijdritten Herman Vanspringel er geen enkele won van Jan Janssen en dat omgerekend naar 55,2 km Herman 4 keer de Tour verliest.

Kijken we naar alle tijdritten in de Tour de France, 13 in totaal, die beiden tegen elkaar reden, dan zien we dat Jan Janssen er tien won en dat omgerekend naar de 55,2 km Jan Janssen 8 keer de Tour wint. Het valt ook op dat pas in 1970 Herman Vanspringel sneller begint te worden dan Jan Janssen. Maar die is dan al duidelijk over zijn hoogtepunt heen. Herman is dan 27 jaar oud en op het toppunt van zijn kunnen, Jan is er dan al 30 en het verval is ingezet, zeker als je rekening houdt met hoe Jan zijn lichaam tot het uiterste gedreven heeft. Jan zou nog 2 jaar koersen, Herman nog 11 jaar.

Als je deze cijfers bekijkt moet men wel tot de conclusie komen dat, zeker in een lange, zenuwslopende ronde, Jan Janssen op zijn minst, en zeker in 1968, mentaal veel sterker was dan Herman Vanspringel en dus veel minder krachten verloor door de stress van het gebeuren. En bovenal eigenlijk een beter tijdrijder was. Daarnaast was hij, tot dan toe, een beter ronderenner, had meer “grinta” en ook meer ervaring. Alle parameters waren op dat ogenblik in het nadeel van Herman Vanspringel. Had dezelfde situatie zich twee jaar later voorgedaan, abstractie gemaakt van het fenomeen Eddy Merckx, dan was heel waarschijnlijk de eindstrijd in het voordeel van Herman uitgevallen.

Herman is op die legendarische 21° juli 1968 geklopt door de beste man in koers, Jan Janssen. We moeten het eerlijk durven toegeven en Jan Janssen heeft recht op de waarheid. Herman had het eerder moeten afmaken. Herman had meer voorsprong moeten nemen. Lag het aan de Belgische ploeg? Lag het aan de sportdirecteur? Lag het aan het karakter van Herman? Gedeeltelijk wel ja. Maar het lag ook aan de leepheid van Jan, het minutieus voorbereiden van de tijdrit door Jan, het voorbij de grens kunnen gaan van Jan. En neen, het lag niet aan een illustere en mysterieuze soigneur, het lag niet aan doping, het lag niet aan Felix Lévitan. De beste heeft gewoon gewonnen.

Ik besef dat het voor ons, Belgen, niet aangenaam is toe te geven dat een “Hollander” beter was dan onze brave Herman. Maar ik vond dat deze geschiedenis eens moest verteld worden zoals ze werkelijk is.

G.L.

26-03-2011, 00:00 Geschreven door G.L.