Met forse slagen wordt beurtelings de beenharde en droge Afrikaanse aarde gebroken met zware pikhouwelen. We zijn met een dozijn om het graf te delven, de hoogstaande middagzon brandt als withete kolen en steekt priemend boven onze hoofden. Het is de zelfde middagzon waarin Rai lag te brullen op het hete asfalt de dag dat ze stierf. We wisselen elkaar regelmatig af om niet te bezwijken onder de zon, diegene die haar het liefst hadden werken het hardst. Sommige willen koppig verder werken en willen niet wisselen tijdens de aflossing. Eentje bezwijkt zelfs en krijgt het net gehoffen houweel op z'n hoofd en ligt nu languit op z'n rug in het graf,...de aflossing roept! Elke druppel zweet die van ons lijf in Rai's verse graf valt heeft ze meer dan ooit verdiend! Hete uren verstrijken, de hitte weegt zwaar en drukt niet alleen op ons maar ook op de hemel die achter ons langzaam verandert tot een donker dreigend organisme en werkelijk tot leven lijkt te komen. Een verschrikkelijke wind komt opzetten en het gevaarlijk fijne stof raast over het kerkhof, kruipt overal waar het niet gaan kan, de houten kruizen worden gezandstraald en wij moeten het werk staken, mond en ogen bedekken. Tot de zwellende hemel het begeeft en vette regendruppels vat krijgen op het zwevende zand. Eindelijk, de regen koelt de aarde en brengt nieuwe moed, we kunnen weer beurtelings aan de slag. De tijd dringt, om 16.00 uur brengen ze Rai's lichaam en we hebben nog een goeie halve meter te gaan. De laatste loodjes wegen het zwaarst, gelukkig huilt moeder-natuur niet te lang en stopt net voordat het graf een modderpoel wordt. De zon breekt weer door en de laatste spade aarde wordt uit het graf gesmeten wanneer de mars in de verte aan komt.We trekken snel onze kleren mooi op hun plooi, kloppen het stof eraf en zetten ons in een min of meer officiele houding om Rai te ontvangen die ze brengen in een oude versleten krakende volkswagen transporter,... Ik schik me bij Nina en Assita die allebei met gezwollen ogen elkaar een beetje ondersteunen, slenterend achter de kist. Er is verschrikkelijk veel volk,...De kist wordt uit de volkswagen gehaald en op het ritme van links en rechts gesnik in de tombe gelegd. Rai krijgt een laatste groet, vervolgens worden de dekstenen doorgegeven en de onderste tombe waar de kist ligt wordt afgedekt van het zonlicht. Daarna wordt het graf verder bedekt, de metalen spaden zingen na wanneer de harde droge aarde terug in het graf wordt gesmeten. Het is het meest eenvoudige requiem dat ik me kan inbeelden, het fijnste zand wordt op het ritme 10-tallen meters meegedragen en gezeefd door de zachte wind die nog tussen de graven waait en ze voorzichtig streelt. Ik doe al de moeite van de wereld om m'n tranen te bedwingen en concentreer me op een verdwaalde termiet die in dienst van z'n koningin radeloos z'n weg probeert te vinden richting kolonie. Nina en ik ondersteunen Assita, die kan het niet aanzien en moet zich omdraaien. Rai'ke, Rai'ke, wat zal het huis leeg zijn nu je er niet meer bent. Geen sexy schaterlach meer, geen prachtige glimlach die het fijne spleetje tussen je tanden ontsluiert,...Nee, die glimlach ligt nu 2.5meter begraven onder een dorre aardkorst! Zoals ik al eerder zei: "Het zijn hier verdomd taaie mensen!" Jammer genoeg zijn ze het hier gewoon iemand te verliezen! Het leven van een Afrikaan hangt aan een nog veel zijderen draadje dan dat van ons en dat maakt de mensen hier 'beetje' harder. Wij kunnen ons zoiets niet inbeelden, maar iemand verliezen hier is eigenlijk niet meer dan een Afrikaans 1-dagsgriepje. Nina en Assita krijgen te horen dat ze niet mogen huilen, het is Gods wil en dan mag je niet huilen! "God neemt en wij houden de rest,..." Je moet je erbij neerleggen! God of Allah, allen vluchten ze liever in het gebed, dan voor hun rechten op te komen! Maar daar zijn Nina en ik een beetje te nuchter voor en Monza's, "Van God los" raast als een overladen goederen trein door m'n hoofd. Ik voel me verdwaald in het donkerste gedeelte van m'n gevoelens en krijg plots een heel onveilig gevoel over me heen! Als er dan al een God bestaat is Hij het niet waard te bestaan dat Hij Rai zo laat gaan. Niemand verdient het maar Rai is dan toch wel de allerlaatste! Het enige wat God hier doet is de waarheid bedekken met een zware zwarte doek! Die waarheid is dat iemand de schuld draagt van Rai's dood! Die waarheid is ook dat Rai haar allerlaatste adem heeft gegeven in de armen van Assita. Terwijl Nina haar mooie 'blanke' benen uit haar lijf liep voor medicijnen die waarschijnlijk zelfs niet meer voor Rai bedoeld waren. Het enigen wat de dokter in feite heeft gedaan is hier en daar een beetje porren in Rai's lichaam, vaststellen dat ze het niet meer ging halen, vervolgens weer de deur uitgelopen en ons allemaal een beetje in de waan gelaten! Ze hebben Rai langzaam laten sterven in omstandigheden waarin m'n bij ons nog geen varken mag slachten. Nu moeten we er wel bij vermelden dat de dokters soms maanden niet worden betaald, dat is natuurlijk niet bepaald motiverend! De vraag of dat een reden is zo laks met een stervende om te gaan, laat ik aan jullie,... De regeringsleiders laten het in ieder geval niet aan hun 'hart' komen, gepanserd door zware bankbiljetten laten ze dringende operaties in Europa uitvoeren. Achter de ernst van hun stempels en eindeloze papierwerk schuilt bedrog en corruptie -hebben ze allemaal van ons geleerd- en ik weet maar al te goed dat we er in ons landje ook wel eens van tijd tot tijd last van hebben, over de gehele wereld trouwens, maar ik heb zo een sterk vermoeden dat dat de Afrikaanse corruptie wel erg sterk de kop uitsteekt. Het erge daarvan is, dat het de problematiek in Afrika een westers product is! Er zal een zware cirkel doorbroken moeten worden, een cirkel die het onderdeel is van Afrikaanse systeem dat als een onbreekbare ketting strak om het continent gespannen is. Ook Rai is 'vermoord' door dat systeem in combinatie met het gigantische anti-solidariteits monster dat -hier in Afrika nog meer dan bij ons- als een parasiet onder de bevolking leeft. Het systeem wordt gesmeerd door mensenlevens en zaait onrecht, machteloosheid en verwarring over het continent, om later weer mensenlevens te kunnen oogsten en de machine draaiende te houden. Dat maakt het voor mensen als Herman en Ludo het er erg moeilijk op, het is ongelooflijk wat die gasten hier in zulke tegenstromen hebben gepresteerd! 23 pompen in 6 jaar, ik kan gerust zeggen dat ik fier ben op m'n vader en Herman, want elke keer krijgen ze het weer voor elkaar! Ousman, de man van Antou die geadopteerd is door zweden en een westerse manier van denken heeft, vertelde ons dat als we Rai niet hadden gevonden, ze waarschijnlijk terplaatse op straat gestorven zou zijn. Een koude scheut van walging rolt rillend langsheen m'n ruggegraad van onder tot boven in m'n nek! Het gezegde: "M'n kan een man uit de jungle halen maar niet de jungle uit de man!" Heeft z'n kracht nog niet verloren,... Die jungle is in feite de enige wet die telt. De rechten die wij kennen zijn hier in de verste verte nog niet van toepassing, laat staan de rechten van een stervende als Rai! Telkens weer worden die rechten samen met het slachtoffer begraven. Het laatse recht dat we Rai kunnen geven is een stem! Het lot is inderdaad als de vlucht van een zwaluw in een zwerm muggen, zoals Harry Mulich schreef. Maar de vlucht van de Afrikaanse zwaluw is nogàl gevaarlijk! Rai is het zoveelste bewijs van de lage gemiddelde levensverwachting in Burkina, namelijk 47jaar! Het kan goed zijn dat ik er gigantisch naast zit met m'n stellingen, maar het is hetgene wat ik ervaren heb en in het kielzog van een ervaring suizen bevindingen en vermoedens mee. Jammer genoeg dragen deze bevindingen en vermoedens een zekere achterdocht! We moeten de mensen hier gelijk geven, het leven gaat inderdaad verder en zo ook onze reis! Ouagadougou mag dan jammer genoeg in onze herinnering een zwarte vlek op onze denkbeeldige wereldkaart zijn, we verlaten de stad met het optimisme dat altijd een vertrek en het vooruitzicht van een nieuw doel begeleidt, in dit geval is dat Benin!
