Wat ik met 'lot' bedoel? In ieder geval de kans op een tragedie. De determinante buitenwereld, de stigmatisering, die ons leven absurd maakt en het op gewelddadige wijze in een door totalitarisme beheerste situatie brengt, doet die kans teniet. Als we alleen de werkelijkheid van de ons opgelegde determinanten beleven, en niet de verplichtingen die uit onze eigen - betrekkelijke - vrijheid voortvloeien, ontstaat de toestand waarin men niet door het lot wordt bepaald, de toestand van lotloosheid. Imre Kértesz
Het uur, waarin de rechtvaardige geen enkele hulp van buiten af vindt, waarin geen enkele instelling hem nog beschermt, waarin zelfs de vertroosting van de goddelijke aanwezigheid in het kinderlijke religieuze gevoel ontbreekt en waarin het individu alleen nog in zijn geweten, dat wil zeggen in het hart van zijn lijden zelf de overwinning kan behalen, dat is het moment waarop God zijn Gelaat bedekt. En dit is, de typisch joodse zin van het lijden: leren leven in een wereld zonder God. Want deze toestand, dit lijden openbaart een God die door af te zien van elk verlossend optreden een beroep doet op de werkelijke volwassenheid van de volledig verantwoordelijke mens. (Levinas)
(...) Langzaam nam het veilige gevoel van me bezit dat ik dankzij mijn - althans in dit opzicht - rijke levensvervaring maar al te goed ken: het gevoel dat ik eigenlijk niet meer op de plaats van het gebeuren aanwezig was. Wat er daarna gebeurt, overkomt niet mij maar een ander. Een dergelijk gevoel geeft een grote rust en gaat met volledige overgave gepaard, dezelfde overgave als die waarmee we ons noodlot tegemoet gaan, steeds onvoorwaardelijk vertrouwend op de tijd en op het ophanden zijnde volgende deelgebeuren, op de kleine stapjes waarmee we steeds dichter bij de ondergang komen. Intussen beseffen we heel duidelijk - en misschien kan ons dat niet eens wat schelen - dat die ondergang onvermijdelijk is. De scherpzinnigheid die onze aanwezigheid tijdelijk vervangt belet echter niet dat we duidelijk waarnemen hoe we deel uitmaken van een zich bijna mechanisch voltrekkende dwaasheid die ons geheel wezensvreemd is, althans dat denken we. Het is deze waarneming die ons daarna voortdurend stoort, maar zomin als we bij de aanblik van een boertige klucht in staat zijn het ongerechtvaardigde schudden van ons middenrif te bedwingen kunnen we ook dit automatische mechansme niet tot stilstand brengen.
Omhooggerezen uit de grond der tranen zien wij dit land, gelijk ons eigen peinzen. - In bruine hoeven midden blauwe weiden slapen de mensen met hun vee vergaderd.
Wij schrijden door de nacht, gehuld in nevels, om met de maan onzichtbaar te vergrijzen. - Het water rilt van ver-gehoorde treinen, het gras geurt killer van vertreden netels.
Wij worden oud en zo gaat alles zwijgen wat niet onthoudbaar blijft met kinderogen. - De kam der hanen hangt gelijk de rozen, de hoven gaan niet alitjd geuren blijven.
Wat is de eerste daad van liefde? Wat brengt een hart voort dat daarmee is bewogen? Wat komt uit hem voort in tegenstelling tot een mens die dat niet heeft? Het is goed doen aan een ieder zoals wij redelijkerwijze willen dat aan ons gedaan wordt; daaruit bestaat precies de liefde. Is het waar dat ik voor mijn naaste doe, wat ik van hem wil? Ach, het is een belangrijk onderzoek om te doen... Laten we naar de Zoon van God kijken: wat een hart vol van liefde, wat een vlam van liefde!
Mijn Jezus, zeg ons eens alstublieft, wie heeft u uit de hemel getrokken om de vloek van de aarde te komen lijden, zoveel vervolgingen en kwellingen als u er hebt ontvangen? O Verlosser, o bron van liefde, vernederd tot ons, tot een verachtelijke doodstraf, wie heeft zijn naaste meer liefgehad dan uzelf?
U bent gekomen om u bloot te stellen aan al onze ellende, u hebt de vorm van een zondaar aangenomen, een leven vol lijden geleid, en geleden aan een schandelijke dood voor ons. Bestaat er een dergelijke liefde?...
Slechts onze Verlosser was zo bezeten van liefde voor de schepselen, dat Hij de troon bij zijn Vader verliet om een lichaam aan te nemen dat onderworpen is aan gebreken.
En waarom? Om onder ons zijn voorbeeld en zijn woord te brengen, de liefde voor de naaste...
O mijn vrienden, als we ook maar een beetje van die liefde hadden, zouden we dan met de armen over elkaar blijven zitten?... Nee! de liefde kan niet werkeloos toezien; zij richt ons op het heil en de troost van anderen.
H. Vincentius a Paolo (1581-1660), priester en stichter van een religieuze gemeenschap
Voor immer werd mij deze heuvel lief en deze hooge heg, die overal den verren einder aan mijn blik ontzegt. Doch goed is droomen hier, dan gaat verbeelding die grens voorbij naar ruimten mateloos, naar stilten, die de mensch niet kent, en rust oneindig-groot; en vrij blijft daar het hart van elke vrees. En als ik dan den wind zoo dicht nabij hoor ruischen in het loof, verbind ik gindsche grondelooze stilte met dit geluid, en denk aan de eeuwigheid en aan de doode tijden en het uur van t levend heden met zijn vluchtge stem. Zoo zinkt mijn mijmring weg in de diepe watren. En zoet is mij de schipbreuk in die zee.
Giacomo werd in 1798 te Recanati, een stadje dicht bij de Adriatische Zee, geboren. Zijn vader, Conte Menaldo Leopardi, was de belangrijkste man van Recanati en bewoonde de grootste palazzo van de stad. De moeder van Leopardi wordt in de meeste biografieën omschreven als een monster. Volgens Iris Origo, die een heldere biografie over Leopardi schreef, was zij een opmerkelijke vrouw, deze gravin Adelaïde, die haar man en kinderen van elke vorm van plezier beroofde. Haar dochter, Paoline, schreef aan een vriendin over haar: 'zij is het toppunt van christelijke perfectie. Je kunt je de strengheid niet voorstellen waarmee ze elk detail van ons gezinsleven regelt. Ik wou dat je één dag in ons huis kon doorbrengen zodat je je kon realiseren hoe het mogelijk is een leven te leiden dat zo zielloos en levensloos is.' Haar zoon, Giacomo Leopardi, heeft ook een vernietigend oordeel over haar uitgesproken. Deze zoon werd vanaf zijn zesde jaar gekleed als priester, hij was bestemd voor de kerk. Bijna al zijn dagen bracht hij in de bibliotheek van zijn vader door. Hij deed niets anders dan lezen en vreemde talen studeren. Daar de bibliotheek van zijn vader goed voorzien was, verkreeg Leopardi een verbijsterende kennis en tegelijkertijd vervreemdde hij volledig van het leven van alledag. Zijn toch al grote verlegenheid werd een bijna zielige schuchterheid. Zelf schreef hij over die dagen in het gedicht 'Le ricordanze'(de herinneringen- vertaald door P.N.Van Eyck) De oogst van zijn onophoudelijke zelfstudie was ongeëvenaard groot. Hij schreef, al vanaf zijn elfde jaar, vele studies over de meest uiteenlopende onderwerpen. Niet alleen verschenen onder meer een geschiedenis van de astronomie (hij schreef deze op vijftienjarige leeftijd) maar ook een lijvig werk over het bijgeloof van de antieke Griekse schrijvers en dichters.Voorts publiceerde hij de prachtigste vertalingen van Homerus, Virgilius en vele anderen. In diezelfde tijd werd hij voor het eerst verliefd op een nicht van zijn vader, die Recanata bezocht. Over die verliefdheid, die hij vanzelfsprekend zorgvuldig verborgen hield, schreef hij Memorie del primo amore. In deze herinneringen aan de eerste liefde treedt voor het eerst de Leopardi naar voren die zo velen, waaronder Nietzsche en Bloem, dierbaar zal worden; een man die buitengewoon oprecht en scherpzinnig maar vooral fijngevoelig zijn eigen gedachten weet te analyseren en te beschrijven. Deze memorie werd niet gepubliceerd, maar met het andere werk vestigde Leopardi de aandacht van enkele grote figuren uit de Italiaanse letterkunde en wetenschap op zich. Pas in 1822 resulteerde dat in een, voor Leopardi, teleurstellende reis naar Rome. Daarna is hij eigenlijk nooit meer gelukkig geweest.
Le ricordanze (de herinneringen.)
En nog verzweeg mijn hart mij hoe'k gedoemd was Mijn jonkheid op te teren in dit ruwe Geboortestadje, onder plompe grove Lieden; voor wie kennis en wetenschappen Een vreemde klank en dikwijls stof voor hoongelach En spot zijn; die mij haten en ontwijken
Uit 'Ongewenste zeereis' - Maarten 't Hart (Ellen)
Edgar Allan Poe ... een half geloof in het bovennatuurlijke ...
(...) Er zijn weinig mensen, zelfs onder de meest bezadigde denkers, die niet van schrik nu en dan vaag maar toch met huivering werden aangegrepen door een half geloof in het bovennatuurlijke, door toevalligheden van een zo wonderbaarlijk karakter dat het intellect ze niet als loutere toevalligheden heeft kunnen opvatten. Zulke gevoelens - want het halve geloof waarover ik spreek heeft nooit de volledige kracht van een gedachte zulke gevoelens kan men zelden onderdrukken tenzij door te verwijzen naar de leer van het toeval of, zoals de technische term luidt, de waarschijnlijkheidsrekening. Nu is die rekenwijze in wezen zuiver wiskundig; en zo zien we de afwijking dat de strengste exactheid in de wetenschap wordt toegepast op de schim en de spiritualiteit van het meest omvatbare in de speculatieve wijsbegeerte. (...)
Uit 'Het mysterie van Marie Roget' '30 beroemde verhalen' - Edgar Allan Poe.
"Als ik niet meer mag bestaan zoals ik ben, wil ik liever in geen enkele vorm bestaan. Het verhaal hoeft u niet te begrijpen, ik begrijp het zelf niet."
Een uitspraak van Cicero. De letterlijke vertaling hiervan is: wie is dit tot voordeel ofwel wie profiteert?
Cui bono ("To whose benefit?", literally "as a benefit to whom?", a double dative construction) is a Latinadage that is used either to suggest a hidden motive or to indicate that the party responsible for something may not be who it appears at first to be.
Commonly the phrase is used to suggest that the person or people guilty of committing a crime may be found among those who have something to gain, chiefly with an eye toward financial gain. The party that benefits may not always be obvious or may have successfully diverted attention to a scapegoat, for example.
L. Cassius ille quem populus Romanus verissimum et sapientissimum iudicem putabat identidem in causis quaerere solebat 'cui bono' fuisset.
The famous Lucius Cassius, whom the Roman people used to regard as a very honest and wise judge, was in the habit of asking, time and again, 'To whose benefit?'
Another example of Cicero using "cui bono" is in his defence of Milo, in the Pro Milone. He even makes a reference to Cassius: "let that maxim of Cassius apply". (Cicero, Pro Milone 32.3).
Criminal investigation an example
Cui bono is still a standard rule applied in criminal investigations. Effective use of cui bono depends on various factors, which are illustrated here using the hypothetical case of a wealthy man named "Mr. Jones", who was found dead beside a road.
Cui bono can be applied only in cases where some act was planned with the intention of obtaining a benefit. If Mr. Jones died as the result of a random accident (e.g. a heavy object fell off a passing truck and hit him) or without a premeditated act (e.g. struck by a careless drunk driver), cui bono will not be relevant.
Cui bono requires a good understanding of all possible motives. Because Mr. Jones was wealthy, the police will certainly concentrate on his heirs, but others may also have benefited from his death. Perhaps Mr. Jones was killed by his wife because he had a mistress, or Mr. Jones was killed by his mistress because he wanted to end the relationship. It is possible that Mr. Jones had a drug habit and was killed by his dealer in an argument over payment. Jones may have been involved in other illegal activities and his business partners killed Jones to silence him. Finally, Jones may have been the random victim of a mugging.
The understanding of motives requires that even motives existing only in the mind of the killer must be taken into account. Mr. Jones could have been killed by somebody who wrongly believed that he would inherit his fortune, or by a murderously jealous wife, who mistakenly believed that he had been unfaithful. The motives of supposedly insane criminals ("He was an invader from Mars! I saved Earth!") may fall into this category as well.
It is possible that several people will benefit from the murder, or that the actual murderer would not be the one with the most to gain. Mr. Jones may have been the victim of a violent mugger who wanted the cash in his wallet and knew nothing about his fortune.
Use in politics
The cui bono principle is often applied to explain acts of political significance, but may not always be reliable or useful.
Whereas the motives for crime are typically rather simple (greed, jealousy, hatred and fear), politics is far more complex. Ideology, religion, customs, and historical developments (such as long-standing feuds, bigotry, and racism) have to be taken into account.
Political movements typically have more than one actor and motives can vary widely: The king wants the war to gain lands and destroy a political rival, the priesthood wants the war to destroy the enemy heretics, the nobles want the war because they wish to avenge old wrongs, and the warriors want the war because they want the war booty.
Political acts are often designed to have an effect that is very different from what actually happens. The assassination of a much-hated king can be an attempt to bring down a royal house and start a revolution, but can have exactly the opposite effect: The old tyrant dies as planned, but his successor turns out to be a good ruler who manages to stabilize the monarchy. On the other hand, some act that is meant to satisfy only a minor goal can have far-reaching consequences: A petty feud between chieftains on opposite sides of a border can turn into full-scale war, repeated raids can provoke military retaliation that leads to the conquest of an entire country, a brutal act by a minor official triggers a revolution, etc.
If a conflict lasts for some time, the countries that started it may well exhaust their resources and the winners are other states who enter the conflict later. World War II started as a conflict of European powers and in the end, the USA and the Soviet Union emerged as the new superpowers.
Even more than with crime, it is very important to judge what really is a benefit. Parties that appear victorious may find themselves in a very difficult position, while others who may not appear to be on the winning side can have every reason to feel satisfied. For example, imagine this scenario: two kingdoms are at war and kingdom A conquers B. According to the history books, A wins. In reality, A has an empty treasury, too many dead knights, and a huge, unruly country it cannot control. B is technically defeated, but the king of A needs the nobles of B to rule the land. So, the barons of B enjoy more privileges under the conqueror than under the old king of B, and prosper.
Sometimes, those who carry out a political act have a radical world view which makes them pursue some goal that appears nonsensical to other people. It can be very easy to overlook or misunderstand the benefit desired by such a group.
In politics, many actors may benefit from a certain event. A skilled politician who is able to advance his agenda by using (or abusing) a particular event, or a company that quickly steps in to offer a remedy to some real or perceived problem can benefit greatly from an act they did not cause. Cui bono may fail completely if the persons who intended to benefit from a certain act gain nothing or only a tiny benefit and other players obtain a huge advantage. For example, consider a mugging committed in front of a video camera. The mugger gets just $50 and is quickly caught. His benefit is tiny. A political faction that wants to roll out surveillance cameras all over the city uses the incident skillfully to gain widespread acceptance for their plan. Their benefit is huge. However, they may be faced with a conspiracy theory accusing them of setting up the entire incident.
Issues with analysis
The application of cui bono in politics or other large-scale events is even more risky because many other factors have to be considered.
In retrospect, the actual outcome can appear far more logical and straightforward than at the time. Refer to the article on historian's fallacy for more information.
It is especially difficult to judge the motives of people of different ages and cultures. A common mistake is to overlook motives which do not fit the mindset of the observer ("I would not start a war over issue X, so this war cannot have been about X" or "X is a non-issue in my age and country, so X must have been a non-issue in medieval Hungary").
Actors may themselves distort the truth about events to gloss over their own failings. A general who loses a battle has cause to present himself as the victim of a cunning enemy plan. A general who wins a battle through sheer luck (the enemy makes a really stupid mistake, the weather changes during a naval battle, the enemy commander is killed by a stray bullet) may present a distorted story to give the impression that he was in control all the time.
Historians may themselves report only a distorted version of an event.
History books can overplay the importance of famous people and fail to mention the effects many less famous people have on history. This may distort the perception of great historical figures because the actions and motives of many lesser players affect history as well. Did Napoleon lose the battle of Waterloo? He did, but mostly because one of his generals, Emmanuel, marquis de Grouchy, failed to neutralize the Prussian army.
Nodig die baardige dorpsleiders (Taliban) naar Europa uit en toon hen hoe wij hier leven.
Er is een kwalijke collusie aan de gang tussen media en politiek. Onze leiders weten niet meer wat oorlog betekent. Oorlog moet zo clean mogelijk worden voorgesteld. Het zou goed zijn politici af en toe met de neus in een bloedbad te duwen.
Als je de tocht aanvaardt naar Ithaka wens dat de weg dan lang mag zijn, vol avonturen, vol ervaringen. De Kyklopen en de Laistrygonen, de woedende Poseidon behoef je niet te vrezen, hen zul je niet ontmoeten op je weg wanneer je denken hoog blijft, en verfijnd de emotie die je hart en lijf beroert. De Kyklopen en de Laistrygonen, de woedende Poseidon zul je niet treffen wanneer je ze niet in eigen geest meedraagt, wanneer je geest hun niet gestalte voor je geeft.
Wens dat de weg dan lang mag zijn. Dat er veel zomermorgens zullen komen waarop je, met grote vreugde en genot zult binnenvaren in onbekende havens, pleisteren in Phoenicische handelssteden om daar aantrekkelijke dingen aan te schaffen van parelmoer, koraal, barnsteen en ebbehout, ook opwindende geurstoffen van alle soorten, opwindende geurstoffen zoveel je krijgen kunt; dat je talrijke steden in Egypte aan zult doen om veel, heel veel te leren van de wijzen.
Houd Ithaka wel altijd in gedachten. Daar aan te komen is je doel. Maar overhaast je reis in geen geval. 't Is beter dat die vele jaren duurt, zodat je als oude man pas bij het eiland het anker uitwerpt, rijk aan wat je onderweg verwierf, zonder te hopen dat Ithaka je rijkdom schenken zal. Ithaka gaf je de mooie reis. Was het er niet, dan was je nooit vertrokken, verder heeft het je niets te bieden meer.
En vind je het er wat pover, Ithaka bedroog je niet. Zo wijs geworden, met zoveel ervaring, zul je al begrepen hebben wat Ithaka's beduiden.
Schicksallos, wie der schlafende säugling, atmen die Himmlischen; Keusch bewahrt in bescheidener Knospe, Blühet ewig Ihnen der Geist, Und die seligen Augen Blicken in stiller Ewiger Klarheit.
Toen hij aan het kruis hing (nee, niet Jezus, dit was er een die men rustig hangen liet) ging ik in 't holst van de nacht naar hem toe. Hij was nog steeds niet dood. Af en toe drupte hij. Naakt stond ik onder hem, naakt, ongestraft, zijn smurrie was mijn genot. Heb je mij nog herkend, ellendeling?
