KERK EN TOERISME BRUSSEL

Op 2 februari is algemeen geweten dat er pannenkoeken gegeten worden. Maar het is ook een christelijk feest. Dan worden er kaarsen gewijd, op sommige plaatsen gaan er processies uit en pasgeborenen worden gezegend in de kerk. Sinds 1969 heet het feest het feest van de opdracht van de Heer. Maria-Lichtmis herdenkt het zuiveringsritueel van Maria na haar bevalling. In het Frans heet het feest trouwens nog altijd la fête de la Purification de la Vierge. In Israël waren vrouwen als onrein beschouwd tot 40 dagen na de bevalling van een jongen en 80 dagen na de bevalling van een meisje. Tijdens die periode mochten de vrouwen de tempel niet betreden. In de volksmond was de kerkgang dan het eerste kerkbezoek van de moeder na de bevalling. Zij en het kindje werden dan gezegend door de priester.

Op de veertigste dag moesten de rijken een lam offeren zodat ze wettelijk gereinigd zouden zijn. Maria en Jozef offerden twee duiven, omdat ze arm waren en ze zich geen lam konden veroorloven. Volgens de toen geldende Wet van Mozes trokken Jozef en Maria 40 dagen na de geboorte van Jezus naar de tempel om hun zoon op te dragen aan God. Daar werden ze ontvangen door de oude man Simeon, die in Jezus de Messias herkende en hem beschreef als Licht van de nieuwe wereld. Daarom spreekt men over Lichtmis. In het Frans wordt ook nog altijd la fête de la chandeleur gezegd, (la chandeleur = het feest van de kaarsen). Op vele plaatsen worden nog op die dag kaarsen gewijd en lichtprocessies in de kerk gehouden. De cantate van Johann Sebastian Bach, Ich habe genug, (Cantate BWV 82) heeft het Feest van de Opdracht van de Heer als onderwerp. Ze is geschreven voor een bas-stem, vanuit het standpunt van de oude Simeon die voldaan is na het zien van Jezus in de tempel.

In de rooms-katholieke kerk werd het feest ingesteld in 494 door de toenmalige paus Gelasius. De gewoonte om de kaarsen te wijden in de kerk dateert uit de elfde eeuw. In vele landen (bv. Frankrijk, Teneriffe, Peru) wordt Lichtmis uitvoerig gevierd. Bij ons is dit het geval niet meer. Voor velen is de betekenis van het feest dan ook onbekend.

Maar wat nog altijd in ere gehouden wordt, dat is het eten van pannenkoeken op die dag. Waarom is dat zo ?

2 februari was vroeger één van de twee dagen waarop de bevolking op het platteland van werk of hoeve kon veranderen de andere dag was 11 november (Sint-Maarten). Dat werd ÿs avonds gevierd met een soort haardkoeken, die later evolueerden naar pannenkoeken. De vorm en kleur van de pannenkoeken worden ook gezien als een verwijzing naar de zon en het licht. De traditie zegt dat wie met Lichtmis pannenkoeken eet een voorspoedig jaar zal hebben. We hebben er ook een spreekwoord van overgehouden : Er is geen vrouwke zo arm, of ze maakt op Lichtmis haar panneke warm.

Jean-Pierre Van Binnebeek

Bronnen:

Heiligen en tradities in Vlaanderen. 2018. Davidsfonds.

Internet

Leca, Kerknet Gezinspastoraal