In Vlaanderen leven ongeveer 43 miljoen dieren op landbouwbedrijven. Er komen steeds meer runderen ( megastallen) iets minder varkens en meer pluimvee. Die leveren een enorme mestproductie op ( 126,7 miljoen kg stikstof en 60,5 miljoen kg fosfaat) met een bemestingsnorm van 170 kg stikstof per hectare. Van die norm wordt in 14 % van de gevallen afgeweken, dus komt er meer op de landerijen terecht.

De milieu- en natuurbeweging wijst er al jaren op dat de verschillende mestactieplannen niet voldoende zijn om grondwater en oppervlaktewater te beschermen. Tevens hameren steeds meer verenigingen erop dat vlees produceren via bijvoorbeeld ingevoerde soja de grote wouden in de derde wereld aantasten. En dat dierenwelzijn hoog op de agenda zou moeten staan.

Het World Economic Forum wijst er op dat 2,4 % van de stergevallen kunnen voorkomen worden door minder vlees te eten. In rijke landen kan dit zelfs oplopen tot 5 %.

Daarnaast woedt de constante strijd om grond tussen landbouw en de andere actoren. De landbouw wil gronden behouden omdat zij voor het ogenblik al niet genoeg ruimte heeft om mest uit te voeren binnen de normen. Daarom stijgt ook het gebruik van kunstmest.

In onze eigen praktijk in het Meetjesland weten we dat het geen sinecure is met de landbouw daarover een gesprek te voeren. Immers de inkomens van velen staat op het spel. Zo liggen de gesprekken over bebossing nog steeds moeilijk zoals de gesprekken rond het Drongengoed aantonen. Heeft de coördinator van het Landschapspark Drongengoed hier niet zijn tanden op stuk gebeten?

Er zijn verschillende manieren om landbouwers te overtuigen dat er iets moet gebeuren.

Enerzijds is er de controle en de handhaving. De vele administratieve handelingen die boeren moeten uitvoeren levert een schat aan gegevens op die door de overheid gehanteerd kunnen worden om bij te sturen en te handhaven. Zo weet de mestbank wat een boer met zijn mest doet, hoeveel hij er zelf kan uitspreiden en hoeveel hij over heeft die getransporteerd wordt en waarheen. Zo controleert de overheid ook of de verplichte teeltvrije meterzone rond waterlopen. In het Meetjesland houdt men bijzonder de Hollemeersbeek in Assenede, een waterloop zonder naam in Sint Laureins, de Ede in Maldegem, en de Biestwatergang in Maldegem in het vizier. In het voorjaar 2018 werden 780 percelen gecontroleerd in heel Vlaanderen waarvan 293 niet in orde waren. Na een schriftelijke aanmaning bleek in de zomer dat slechts 1 proces verbaal diende te worden opgesteld.

Zou het geen mooie actie zijn voor plaatselijke groepen om eens te turven hoe de landerijen er bij liggen bij onze onbevaarbare waterlopen?

Anderzijds is er de transitie naar een milieu- en natuurvriendelijker landbouw.

De landbouwer een inkomen garanderen wanneer hij/zij stappen doet naar een milieu- en natuurvriendelijker landbouw is een belangrijke doelstelling. Het blijft echter een kleine minderheid die op 1,1 % van de Vlaamse landbouwoppervlakte voor het grootste deel uit grasland, bomen en natuurterreinen aan het werk is. De verkoop van bio-producten groeit gestaag, een verdubbeling van de verkoop tot 586 miljoen € in vergelijking met 2008. Een strategisch plan biologische landbouw 2018-2022 moet de sector ondersteunen.

1,1 % in transitie of biologisch wijst er natuurlijk op dat een beperkt deel van de landbouwers overtuigd zijn dat er werk aan de winkel is. De overheid heeft dan ook een aantal instrumenten in stelling gebracht om landbouwers te verleiden een deel van hun inkomen te verwerven via beheersovereenkomsten.  Voor al die overeenkomsten zijn budgetten op Vlaams niveau. We sommen ze hier even op:  beheerovereenkomst aanleg en onderhoud bloemenstrook, hamster, grauwe kiekendief, akkervogels, weidevogels, erosiebestrijding, kleine landschapselementen, soortenrijk grasland, perceelranden, waterkwaliteit.

Op de site van de VLM vind je onder beheersovereenkomsten alle voorwaarden en werkwijzen om een subsidie te bekomen. Daarbij worden bedragen uitgekeerd tussen 245€ per hectare( waterkwaliteit) en 4000 € per hectare ( verschillende ingrepen voor weidevogels)

Epiloog

De verandering in de landbouw gaat te traag om de problemen die vele boeren hebben aan te pakken. Tevens is het nodig de natuur op het platteland zijn plaats te geven, in de ruimte die natuur al heeft, maar dat is het probleem niet, maar ook daarbuiten. Verweving heette dat vroeger. De beheersovereenkomsten zijn stappen in de goede richting. Als we er al zouden in slagen landbouwers te overtuigen er massaal in te stappen, zouden er toch al een aantal doelstellingen verwezenlijkt worden zoals verhogen van de biodiversiteit, de mogelijke terugkeer van akker- en weidevogels, waterplanten en –leven, het verlevendigen van de landschappen met struwelen en aanplantingen waar vogels verblijven, fourageren, die stepping stones zijn tussen de grotere gehelen natuur. Laat ons praten met de boeren en hen overtuigen dat zij mee kunnen werken aan een groener Vlaanderen door mee de natuur te beheren. Het complete boerenland zal anders moeten ingericht worden, om de insectenstand weer op een gezond peil te krijgen, weide- en akkervogels een natuurlijke biotoop te geven waarin ook de roofvogels hun plaats krijgen.

Guido Steenkiste

26-01-2019, 15:45 Geschreven door Guido Steenkiste  
Reageren (0)

De Europese CO² heffing en de gele hesjes

Marc Reynebeau eindigt zijn opinie in DS van 23 januari met de stelling dat de factuur voor het klimaatbeleid verregaande sociale keuzes inhoudt. En dat de politiek daarvoor het geld zal moeten hebben dat ze nu niet heeft.

Inderdaad is in de slipstream van de gele hesjes en de scholierenbetogingen de vraag hoe het klimaatprobleem zal moeten opgelost worden zonder de mensen te veel te belasten of te betuttelen.

Zondag was Feike Sijbesma, CEO van DSM in de uitzending van Buitenhof op Nederland 1 te gast. Koninklijke DSM NV is wereldwijd actief op het gebied van gezondheid, voeding en materialen. De onderneming is genoteerd aan Euronext Amsterdam. Geen kleine jongen dus, die dezer dagen ook in Davos verblijft en daar spreekt over populisme en globalisering.

Er bestaat een CO² belasting in Europa die volgens Sijbesma veel te laag is en te veel rechten toekent aan het bedrijfsleven. Trek de rechten in stelt hij en de kost van de CO² uitstoot zal verhogen waardoor het bedrijfsleven de uitstoot sterk zal verminderen. Bij 30 à 50 € per ton CO² zal het gebeuren zo stelt hij. Als de CO² uitstoot door de industrie sterk verminderd komen de doelstellingen van Parijs dichterbij zonder dat de schuld en de kost op de mensen moet worden afgewenteld. Dan wordt het ook eenvoudiger om aan een transitie te werken waarin alle groepen in de samenleving kunnen meedoen.

Dat de industrie sneller dan vandaag zijn CO² uitstoot moet verminderen ziet Sijbersma als een deel van de oplossing, niet enkel voor de klimaatproblematiek maar ook als bijdrage van de onzichtbare elite aan het verbinden van groepen in de samenleving. De globalisering heeft niet voor alle landen en voor iedereen winst opgeleverd. Met name de lagere middenklasse die weinig bestedingsruimte heeft verkregen, de mensen in de armoede, diegenen  met dubbele banen voelen zich onzeker, niet gekend, en dat leidt tot hun vraag wat er met hen gaat gebeuren nu zij ook nog de klimaatrekening moeten betalen.

Die mensen betuttelend aanspreken over hun gedrag o.a. door hen te vragen minder te douchen, geen vlees meer te eten, of minder met de auto te rijden, vinden zij niet fijn, stelt Sijbesma nogal ferm. De afwezige elite die dezer dagen in Davos kampeert moet zijn verantwoordelijkheid opnemen. Zij moet minder geïnteresseerd zijn in  het maximaliseren van de aandeelhouderswaarde en geld verdienen zien als een middel om betekenisvol te zijn op ecologisch en sociaal gebied. Deze visie wordt ondersteund door Black Rock de grootste vermogensbeheerder ter wereld met een belegd vermogen van meer dan 6,0 biljoen dollar.

Dat Sijbersma en Black Rock dit niet enkel uit menslievendheid stellen maar ook uit eigenbelang geven zij  grif toe. Want een samenleving die uit mekaar valt omdat delen ervan geen perspectief hebben  en omdat de elite niet meewerkt aan het oplossen van het klimaatprobleem kan geen voedingsbodem zijn voor een innovatief en sterk Europa. Herverdeling van middelen en het oplossen van de klimaatproblematiek gaan zo hand in hand.

26-01-2019, 15:44 Geschreven door Guido Steenkiste  
Reageren (0)

Is einde lintbebouwing in zicht met nieuwe gemeentebesturen?

Op die vraag ken ik het antwoord niet. Maar ik hoop het. Omdat de open ruimte in onze gemeenten steeds kleiner wordt. Hoeveel hectaren open ruimte verdwijnen er elke dag in Vlaanderen? Een goede quizvraag waarop het antwoord verrassend is. Elke dag verdwijnt 6 hectaren open ruimte in Vlaanderen. Onder andere door lintbebouwing.

In de jaren 90, jaren geleden dus, had ik een aanvaring met een burgemeester van één van onze polderdorpen. Op een openbare vergadering zei ik dat de lintbebouwing een groot probleem was omdat de open ruimte in de dorpen verdween. Nog vooraleer ik al de problemen op een rijtje had gezet verzekerde de brave burgervader mij en de hele zaal dat er bijna geen lintbebouwing meer was en dat het in de toekomst helemaal onmogelijk zou zijn nog langs de wegen te bouwen. Sedert die tijd zijn er vele jaren voorbij gegaan en is de lintbebouwing nog toegenomen. In vele Meetjeslandse gemeenten bouwt men lustig voort langs de wegen die van en naar de gemeenten leiden.

De nadelen van lintbebouwing

Onderzoek van o.a. de Universiteit Hasselt brengt de nadelen goed in beeld. De maatschappelijke kost, dus wat we samen betalen, is groot. De huisvuilophaling, de postbedeling, de gescheiden rioolsystemen kosten handenvol geld.

De verharding van de open ruimte leidt tot moeilijke infiltratie en overstromingen en het openbaar vervoer organiseren voor al die mensen die langs die wegen wonen is ondoenbaar.

Doordat de wegen vroeger landwegen waren zijn ze ook nog te smal om deftige fiets- en voetpaden aan te leggen zodat het verkeer naar het dorp, de kinderen naar school, veelal met de wagen gebeurt. Wat onveiligheid en ongelukken tot gevolg heeft.

Tenslotte zorgt dit alles voor meer CO² uitstoot en het verdwijnen van de open ruimte waardoor de biodiversiteit rake klappen krijgt.

Uit een parlementair antwoord weten we dat de kosten van de lintbebouwing moeilijk te berekenen zijn maar dat de rekening zeker oploopt tot 120 miljoen per jaar.  We weten ook dat de lintbebouwing in Vlaanderen een lengte heeft van hier tot in Portugal en terug, en dat de meerkosten van verspreide verkavelingen en wonen onbekend zijn. Dixit de Ministers Weyts en Schauvliege.

Wat dan wel? We moeten toch wonen.

We moeten inderdaad wonen. Maar dan wel in de kernen. Kernversterking heet dat. Leegstand tegengaan in de kernen is het uitgangspunt. De gemeenten zouden een soort woningfonds kunnen voorzien waarmee zij panden die leegstaan kunnen opkopen, saneren en weer verkopen aan mensen met bouwplannen. Ook kan men denken aan het herzien van regels waardoor meer mensen kunnen wonen waar nu al gewoond wordt. In de hoogte, maar beperkt in de kernen, in de breedte in die wijken waar grote kavels liggen die kunnen opgedeeld worden. Dat gemeenten daarvoor stedenbouwkundige regels dienen te veranderen kan maar een klein probleem zijn. Tenslotte kunnen gemeenten de lintbebouwing een halt toeroepen door duidelijk te maken dat kernversterking prioritair is zodat ook eigenaars en projectontwikkelaars weten dat ze in de nabije toekomst zich moeten concentreren op de dorpskernen en niet op vergunningen voor het dichtbouwen van de open ruimte. In afwachting van een betonstop die er te traag aankomt.

26-01-2019, 15:38 Geschreven door Guido Steenkiste  
Reageren (0)

Greenwashing: de trend

Sinds de jaren ‘60 is er kritiek op de consumptiemaatschappij: eerst bij een groep hippe mensen die het kapitalisme een hak wilden zetten, daarna door de groenen die vonden dat ze daarvoor een politieke partij nodig hadden. Sinds korte tijd is het ook een deeltje van de Europese gedachte, zonder dat de vrije markt ter discussie komt.

Maar de tegenbeweging kwam op gang. Geleid door denktanks, andere adviseurs en lobbyisten trokken de industrie en de distributie ten strijde tegen de belagers van het grote goed. Eerst schuchter en met doorzichtige technieken, later verfijnder en rationeler. ‘Greenwashing’ was geboren. Wikipedia omschrijft het als volgt: Greenwashing is het zich groener of maatschappelijk verantwoorder voordoen dan een bedrijf of organisatie daadwerkelijk is. Men doet alsof men weloverwogen met het milieu en/of andere maatschappelijke thema's omgaat, maar dit blijkt vaak niet meer dan 'een likje verf'.

Enkele voorbeelden:

Enkele weken geleden rij ik met de fiets door één van onze dorpen. Op de rijweg, want er ligt geen fietspad. Wel op de grond geschilderd een fietsje, en dan nog één, en nog één. De gemeente wil ons dus doen geloven met fietsbeleid bezig te zijn, maar durft geen fietspaden aan te leggen, of de auto een deel van de straat te ontnemen. In dezelfde zin zie ik de fietsstraten. Er wordt niet autoluw gemaakt en in veel gevallen verandert er niets aan de situatie. De overheid wil ons doen geloven dat er iets veranderd is, maar dat is niet zo. Greenwashing. Om dan nog te zwijgen over de fietssuggestiestroken.

De hele discussie over verpakking en statiegeld staat bol van de ‘greenwashing’. De industrie, Fost Plus op kop, wil ons doen geloven dat als we maar alles in de blauwe zak stoppen het afvalprobleem is opgelost. De productie van afval gaat door, de winsten van de industrie en de grootdistributie worden niet aangetast, en de sector kan verder produceren: de recyclage-industrie. Maar van alle plastics wordt op dit ogenblik maar 22,5% gerecycleerd en de productie van plastics is sedert de jaren ‘60 vertwintigvoudigd. Zelfs de oplossing van de bio-afbreekbare verpakking is er geen, maar een fijn uitgewerkt model om verpakkingen te kunnen verkopen. Greenwashing heet dat.

Een aantal jaren geleden deden de bloemkorven en boomstammen met bloemen erin hun intrede in de gemeenten. Heel de zomer de gemeente opfleuren is de gedachte, de mensen vrolijk stemmen een andere. Maar het kan niet verhullen dat ondertussen elders bomen verdwijnen voor verkavelingen en appartementen, wegen worden aangelegd nabij natuurgebieden, en schaamgroen het streekgroen moet vervangen in wijken en op pleintjes. Sommige overheden hebben nog altijd moeite om natuurbeleid te voeren en initiatieven van anderen te steunen om biodiversiteit te verhogen. Greenwashing is het woord.

De elektrische auto is de oplossing voor de CO₂-uitstoot en de stikstofvervuiling. Dat die elektrische auto vooralsnog gevoed zal moeten worden met elektriciteit uit o.a. fossiele brandstof is een goed bewaard geheim. Dat de zonne- en windenergie die lacune zou kunnen oplossen is een toekomstverhaal. In 2020 zal slechts 13 % van de energie hernieuwbaar zijn. In 2017 werd in België 3,7 % van de elektriciteit uit zon opgewekt. In Vlaanderen was de zon in mei goed voor 11 % van de elektriciteitsproductie. Nog steeds komt 49,9 % uit kerncentrales en 29,6 % uit fossiele brandstof. Windenergie is in België goed voor 2,5 % van het elektriciteitsverbruik. Dat is goed om te leveren aan 672000 gezinnen.

Maar de problemen met auto’s zijn veel groter dan enkel de uitstoot. En de auto is op termijn zeker niet de oplossing voor onze mobiliteitsproblemen. Maar de auto-industrie heeft er alle belang bij dat zij auto’s kan blijven produceren. De elektrische auto is dus ook een deel van de greenwashing. We moeten voor de korte afstanden op de fiets, voor langere in het openbaar vervoer. Zoals Pascal Smet zegt: “20 % auto’s minder zorgt voor de halvering van de files, 40 % minder voor het verdwijnen ervan.”

Tenslotte: bedrijven hebben begrepen wat de consument wil. Alles moet groen, eco en duurzaam: eco game, eco wiki, eco game wiki, eco auto, eco meubels, eco reizen, duurzaam vliegen, duurzaam reizen, duurzaam slapen …

Laat ons wakker blijven.

Guido Steenkiste

26-01-2019, 15:33 Geschreven door Guido Steenkiste  
Reageren (0)