Franse wijnstokken geplant op Mauritius : oogst verwacht in 2028.

In het zuidwesten van Mauritius zijn de eerste Franse wijnstokken geplant op het ‘Domaine de Bel Ombre’ door landbouwbedrijf Agria. Onder toezicht van een viticus uit Bourgogne en met druiven uit de Loire is het doel vanaf 2028 witte en roséwijnen te produceren.

Projectdetails :

·       Gebruikte druivenrassen : chenin blanc, touriga national en cabernet franc.

·       Tweede fase : experimenteren met 10 extra variëteiten om te zien welke best gedijen in een tropische klimaat.

·       Doel : 15 hectare met 75.000 wijnstokken, goed voor 80.000 flessen per jaar.

Terroir en expertise :

De vulkanische, zure bodems zijn door eeuwenlange  kalkbehandeling tijdens suikerrietteelt geschikt gemaakt voor wijnbouw. De Franse geoloog Yves Hérody en klimatoloog Benjamin Bois begeleiden het project.

Cultureel erfgoed en wijnbeleving :

Agria bouwt een wijnkelder in de ruïnes van een oude suikermolen waar gasten de wijnen kunnen proeven. 

Uitdagingen :

·      Aanpassing van snoei aan tropische groei.

·      Mogelijkheid tot twee oogsten per jaar.

·      Risico’s van ziekten en plagen.

Duurzame ontwikkeling :

Agria, onderdeel van ER Group, wil met dit project bijdragen aan duurzame landbouw en diversificatie van de traditionele suikerrietteelt. De groep produceert koffie, cacao, ananas, palmhart, honing en rum.

Druivenoogst in Duitsland op laagste niveau in vijftien jaar.

De wijnoogst in Duitsland komt dit jaar uit op het laagste niveau in vijftien jaar. Dat blijkt uit de definitieve ramingen van het Duitse wijninstituut DWI. De oogst van dit jaar zal naar verwachting 7,3 miljoen hectoliter druivenmost opbrengen. Het is van 2010 geleden dat wijnmakers in de 13 wijnbouwgebieden in Duitsland nog een dergelijke oogst hadden (toen 7,1 miljoen hectoliter). De Duitse wijnoogst van dit jaar zal naar verwachting 7 procent lager liggen dan vorig jaar en 16 procent lager dan het tienjarig gemiddelde van 8,7 miljoen hectoliter. De scherpe daling is volgens DWI voornamelijk toe te schrijven aan aanzienlijk lagere opbrengsten in de vier grote wijnbouwgebieden van Duitsland : Rijn-Hessen, Palts (Pfalz), Baden en Würtenberg. Kleinere druiven, een gemiddelde mostopbrengst en vooral een intense druivenselectIe na hevige regen midden september, hebben alleen al in Rijn-Hessen geleid tot een geschatte daling van de oogst met 23 procent, ofwel bijna 600.000 hectoliter ten opzichte van het tienjarig gemiddelde.

Engeland – Roofvogels beschermen druiven bij Rathfinny Wine Estate.

‘Rathfinny Wine Estate’ in Sussex zet een team van gespecialiseerde valkeniers in om hun druivenoogst 2025 te beschermen, dit met roofvogels zoals valken, haviken en een Chileense blauwe adelaar. Deze vogels patrouilleren van zonsopgang tot zonsondergang om meeuwen, duiven en kraaien te verjagen, als alternatief voor de gebruikelijke plastiek netten die milieubelastend zijn en regelmatig vervangen moeten worden. Waarom deze aanpak ?

Het wijnhuis wil zijn ecologische voetafdruk verkleinen: 

·       De oogst begint tien dagen eerder dan normaal, na een uitzonderlijke warme zomer.

·       De vogels vormen meerdere verdedigingslinies : van grote hybride valken tegen meeuwen tot kleine merlins (kleine snelle valken) tegen kleinere vogels. Eerdere studies, zoals in Californië, tonen aan dat deze methode de druivenverliezen aanzienlijk kan verminderen.

Engeland met zure zorgen :

Engeland, met name Zuid-Engeland, wordt al jaren betitteld als het beloofde land voor mousserende wijn, dat zelfs de positie van de champagne kan bedreigen. Het klimaat van Zuid-Engeland is wat koeler dan dat van de Champagne, wat ondermeer leidt tot betere zuren. Maar een jaar als 2025, waarin ook in Engeland druiven heel rijp zijn geworden en producenten zich gedwongen zien de malolactische gisting (omzetting appelzuur naar melkzuur) te blokkeren, zaait twijfel.  Waarschijnlijk zal het niet zo’n vaart lopen. Engeland maakt veel jaargangswijnen, terwijl door middel van blenden van rijpere en minder rijpere jaren niet alleen een huisstijl maar ook een goede zuurgraad kan worden bereikt.

Bacterie biedt hoop tegen rookbederf in wijn.

Door toename van natuurbranden wereldwijd kampen wijnboeren met “rookbederf “. Zelfs druiven die niet verbrand zijn, kunnen tijdens fermentatie smaken ontwikkelen van asbak, spek of medicijnen door de aanwezigheid van vluchtige fenolen zoals guaiacol. Nieuw Amerikaans onderzoek toont aan dat de bacterie gordonia alkanivorans, gevonden in chardonnay- en cabernet sauvignon-bladeren, guaiacol kan afbreken. Twee stammen van deze bacterie bezitten een speciaal gen dat hiervoor verantwoordelijk is. Dit opent perspectieven voor preventieve sprays of genetisch aangepaste wijngisten. Hoewel de bacterie slechts één fenol aanpakt en dus geen wondermiddel is, kan ze deel uitmaken van een bredere strategie. Andere bestaande maatregelen zijn ondermeer : handmatig plukken van druiven, mengen met niet-gerookte wijn, koel bewaren en snel bottelen, toevoegen van eikensnippers en tannines, filtratie en behandeling met actieve koolstof. Ondanks intensieve inspanningen is geen enkele oplossing volledig effectief. In Californië wordt zelfs een « Vi Furmat » verkocht als unieke wijn van met rook blootgestelde druiven.

FRANKRIJK – afkicken van koper.

Het gebruik van koper staat op de agenda van de Europese Unie, maar nu is het probleem in Frankrijk plotseling urgent door maatregelen van ANSES, het ‘Agence National de Sécurité Sanitaire’. Dat kwam onlangs met maatregelen die het kopergebruik sterk beperken. Er zijn 32 producten met koper van de markt gehaald, waaronder het klassieke ‘bouillie bordelaise’. Er zijn nog maar twee producten toegestaan, die in betrekkelijk kleine hoeveelheden mogen worden gebruikt. Als het regent, moeten vooral biologische boeren zo een keer per drie dagen spuiten. Met de nieuwe regels is eens per zeven dagen het maximum, met 400 gram per hectare. Bioboeren vinden dat meeldauw zo niet te bestrijden valt, maar kunnen Brussel nu eens niet de schuld geven.

Bronnen: mij toegestuurde wijnmagazines en contacten met sommeliers en wijnboeren, Artificiële Intelligentie.

Georges De Smaele, wijnschrijver.

Het serveren van een koninginnenhapje aan onze kinderen en kleinkinderen geeft ons de verzekering van een voltreffer zoals aangegeven in de koptekst.

Maar wat zegt de geschiedenis over het over het ontstaan van het koninginnenhapje?

Het koninginnenhapje (in het Frans: bouchée à la reine) is een klassiek gerecht uit de Franse haute cuisine dat in de loop der tijd ook in onze streken enorm populair is geworden, vooral als luxe hapje bij recepties en feestmalen. Het gerecht werd in 1755 uitgevonden door Marie Leszczyńska, de Poolse prinses die koningin van Frankrijk was als echtgenote van koning Lodewijk XV.

Marie was dol op verfijnde gerechten en vroeg haar hofkok om een luxe hapje te creëren dat bestond uit een pasteitje van kippenborst (of soms kalfszwezerig), champignons,truffel en een veloutésaus op basis van kippenbouillon en room (bron:  hofkok Vincent La Chapelle of een van zijn leerlingen). Dit verhaal wordt al sinds de 18^e eeuw verteld en staat in vrijwel alle klassieke Franse kookboeken (o.a. bij Carème en Escoffier°) vermeld als de officiële oorsprong van het gerecht. In de Lage Landen (België en Nederland) is het gerecht in de 19^e eeuw enorm populaire geworden, maar dan in een iets eenvoudiger versie zoals kip, champignons en soms ham of gehaktballetjes erbij. De naam is dus rechtstreeks overgenomen uit het Frans, maar het recept is door de jaren heen een beetje ‘vervlaamst’. Nog altijd noemt men dit feestelijk hapje naar de Poolse koningin.

Biografie van Vincent La Chapelle (ca. 1690/1700 – 1745) Vincent La Chapelle is een van de belangrijkste Franse koks en culinaire auteurs van de vroege 18e eeuw. Hij staat bekend als een van de allereerste “celebrity chefs” en als grondlegger van de moderne Franse haute cuisine.Belangrijkste feiten

• Geboorte: Exacte datum en plaats onbekend; waarschijnlijk tussen 1690 en 1705 in Frankrijk (mogelijk Normandië of omgeving Parijs).
• Overlijden: 1745 in Den Haag (Nederland).

Carrièrehoogtepunten

1.      Beginjaren in Frankrijk.
Waarschijnlijk opgeleid in Parijs in de traditie van de grote 17e-eeuwse koks (zoals La Varenne en Massialot °).

2.      Dienst bij Europese adel (1715–1730).
La Chapelle werkte voor een indrukwekkende reeks hoogadellijke en koninklijke huizen:

·       Philippe II d’Orléans (regent van Frankrijk).

·       De hertog van Newcastle (Engeland).

·       Willem IV van Oranje-Nassau (stadhouder van de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden).

·       Graaf John Montagu, 4e graaf van Sandwich (de man naar wie de “sandwich” is vernoemd!).

Historisch onderzoek toont echter aan dat ‘La Chapelle’ nooit officieel in dienst was aan het Franse hof in Versailles. Waarschijnlijker is dat hij het gerecht creëerde toen hij nog in adellijke huizen in Frankrijk of tijdens een kort verblijf in Parijs werkte, en dat de naam later aan Marie werd gekoppeld. Nog werk voor historici?

Welke wijnen passen nu best bij een koninginnenhapje?

Bij een klassiek koninginnenhapje (bladerdeeg, romige kippen- of kalfsragout met champignons en soms truffel) zoek je een wijn die het botertje, de room en het delicate gevogelte aankan zonder te overheersen. Topaanbevelingen (van droog naar iets rijper):

• Rijpe Chardonnay (Bourgogne, Meursault, Puligny-Montrachet of goede Nieuw-Wereld met houtrijping).
  → Perfecte match: boter, room en nootachtige bladerdeegtonen.

• Volle, droge Chenin Blanc (Vouvray sec, Savennières, of Zuid-Afrikaanse “old vine” Chenin).
  → Frisse zuren + rijpe fruittonen snijden mooi door de saus.
• Champagne of goede crémant (blanc de blancs of vintage/brut nature).
  → Feestelijk, fris, brioche-tonen van de gistrijping sluiten aan bij het bladerdeeg.
• Rijpe witte Bourgogne (Saint-Véran, Mâcon-Villages, Rully).
  → Budgetvriendelijk alternatief voor Meursault.
• Droog tot halfdroog riesling spätlese (Mosel of Pfalz).
  → Voor wie iets rijper en aromatisch wil; de restzuren houden het fris.
• Lichte, houtgerijpte pinot noir (Sancerre rouge, Bourgogne Passetoutgrain of Nieuw-Zeeland).
  → Als je per se rood wilt: koel geserveerd, licht en fruitig zoals een jonge pinot noir, gamay ( ordinaire Beaujolais), zweigelt, cabernet franc (Loire), jonge tempranillo,….

Maar waarom juist een koninginnenhapje?

• Feestelijk & nostalgisch.
  Het schreeuwt “feest” en roept bij Vlamingen meteen een gevoel van “ooit bij oma” of “chique receptie” op.
• Universeel geliefd.
  Zelfs kinderen en moeilijke eters eten het graag → veilig en geliefd bij jong en oud.
• Maak-ahead-vriendelijk.
  Ragout kun je dagen vooraf maken, pasteitjes opwarmen of afbakken op het laatste moment.
• Luxe zonder poespas.
  Het voelt koninklijk aan, maar je hoeft geen kaviaar of kreeft te serveren.
• Perfect formaat.
  Eén hap of twee happen → ideaal op recepties waar mensen rechtstaan en een glas in de hand hebben.

Kortom: het koninginnenhapje is in de volksmond uitgegroeid tot hét symbool van “echt feest” in Vlaanderen. Geen oud gezegde, wél een moderne waarheid.

En voor de kinderen, geef oma maar een ectra kus als dank!

Kortom: het koninginnenhapje is in de volksmond uitgegroeid tot hét symbool van “echt feest” in Vlaanderen en Nederland. Geen oud spreekwoord, wél een moderne waarheid.

(*) Carême en Escoffier zijn twee giganten in de Franse haute cuisine; Carême legde de basis met weelderige, complexe gerechten, terwijl Escoffier die verfijnde, vereenvoudigde en moderniseerde, en vastlegde in zijn invloedrijke "Le Guide Culinaire" (1903), een standaardwerk met 5000 recepten, inclusief de vijf basissauzen, dat nog steeds de basis vormt voor professionele koks, ook voor amateurkoks.

(°) François Pierre de La Varenne (1618-1678) en François Massialot (late 17e eeuw) waren sleutelfiguren in de 17e-eeuwse Franse keuken, die de overgang markeerden van middeleeuwse zwaargekruide gerechten naar de modernere, lichtere *haute cuisine*, door de introductie van *roux*, bouquet garni en alfabetische recepten in invloedrijke kookboeken zoals *Le Cuisinier François* (La Varenne) en *Nouvelle Instruction pour les Confitures* (Massialot). 

Bronnen: Google Artificiële Intelligentie (AI-overzicht), mijn wijncursussen, eigen inbreng qua smaakervaring.

Georges De Smaele, culinair journalist en wijnschrijver.

2025/2026.