EEN UNIEKE CHOCOLADE-WIJNERVARING MET MEESTER-CHOCOLATIER DOMINIQUE PERSOONE
Op 27 april 2024 nam ik samen met een 75-tal collega’s van de Vereniging van Vlaamse Sommeliers deel aan een bijzonder uitgebreide proeverij met als interessante vraagstelling: ‘Is wijn en chocolade een match?’ De datum van de proeverij kon niet beter passen want op 21 april startte een vierdaagse top te Brussel met als onderwerp: ‘Grote uitdagingen voor de cacaosector’. Beleidsmakers kwamen hun steun betuigen aan ‘de sector’ die voor grote uitdagingen komt te staan. Kinderarbeid, ontbossing, eerlijk leefbaar inkomen voor de cacaoboeren en traceerbaarheid blijven onopgeloste vraagstukken. World Cacao Conference te Brussel werd vereerd met het bezoek van onze koningin. Zij pleitte voor duurzame ontwikkelingsdoelstellingen en verwees naar haar eerder bezoek aan de cacaoplantages in Ivoorkust. In een sappig West-Vlaams taaltje, met af en toe een fijne grap en enkele woordspelingen, vertelde Dominique ons, in voorbereiding van de proeverij, over de geschiedenis van de Belgische chocolade, over wat de Belgische chocolade zo uniek maakt, hoe pralines worden gemaakt, over de soorten cacaobonen als grondstof, over waar ze groeien, over waar ze worden ingevoerd, over de prijszetting en natuurlijk over de problematiek besproken op de World Conference te Brussel. Zelf accentueerde hij de nog steeds gebruikelijke kinderarbeid, de ontbossing en de slechte oogsten van de laatste jaren ten gevolge van de klimaatopwarming.
Voor de meer kritische lezer die meer wil weten over cacao geef ik graag wat meer uitleg over wat Dominique ons te vertellen had in zijn inleiding over cacao, chocolade, zijn pralines enz. Kortom een korte samenvatting van zijn voordracht, samen met wat persoonlijk computeropzoekingswerk.
ï§ Er bestaan verschillende soorten cacaobonen als grondstof voor chocolade, waarvan drie hoofdsoorten met ieder hun eigen bijzonderheden: de Forastero, de Criollo en de Trinitario. Daarbij horen nog verschillende subsoorten. Het rijpingsproces verschilt van soort tot soort voor wat je kan terugvinden in het smaakprofiel van de bonen. De Trinitario is een kruising van de twee voorgaanden. ï§ Meer dan de helft van de ingevoerde cacaobonen komt uit Ivoorkust. De overige komen uit Ghana, Kameroen en Nigeria. Andere palmolielanden zijn in opkomst zoals Columbia, Guatemala, Honduras en Papoea-Nieuw-Guinea. ï§ Cacaobonen groeien rond de evenaar waar een lekker warm klimaat heerst. De meeste bonen komen uit West-Afrika. Een boon moet nog wel 3 tot 4 jaar groeien voordat er vruchten aan de boom komen. Eerst komt er een roze-wit bloemetje, als dit is uitgebloeid komt er een cacaovrucht aan de boom te hangen. De rijpe vrucht is geel of rood. ï§ Het plukken van de vruchten is intensief handwerk. De cacaoboer snijdt de vruchten met een hakmes in de hand uit de boom. Daarna worden de vruchten opengehakt. Hierin zit wit vruchtvlees met pitten, welke voor zeven dagen op grote bananenbladeren worden gelegd en ingepakt. Dit proces noemt men fermenteren. Hierna krijgen we de welbekende cacaoboon. De bonen worden gedroogd en schoongemaakt waarna ze gezeefd worden om te voorkomen dat er steentjes en zand tussen zitten. Na het zeven worden de cacaobonen in grote zakken gedaan voor verkoop. ï§ Wat is nu de beste chocolade ter wereld? Tweeënzestig procent pure TREE TO BAR chocolade gemaakt in Taiwan, dit volgens een jury op de wereldfinale – International Award 2019. ï§ Waarom is cacao zo duur? De prijsstijging heeft verschillende redenen. De oogsten onder andere in Ghana en Ivoorkust zijn door het droge en te warme weer mislukt. Tweederde van de cacao komt uit West-Afrika. Opkomende regio’s voor cacao zijn Indonesië en Zuid- en Midden-Afrika. De prijs is viermaal hoger dan vorig jaar! Een prijszetting van 11.722 dollar per ton. ï§ Beyond Chocolate-charter: Beyond Chocolate wil een eind maken aan de extreme armoede, kinderarbeid en ontbossing die achter onze chocolade schuilgaat. Vandaag is 50 % van de Belgische chocolade gecertificeerd. Tegen 2030 moet alle gerelateerde ontbossing beëindigd zijn. Daarnaast moeten de ruim 140.000 boeren die cacaobonen leveren voor Belgische chocolade een leefbaar inkomen genieten. ï§ Hoe worden pralines gemaakt? Men legt de cacaobonen te roosteren waarna suiker, melkpoeder en cacaoboter wordt toegevoegd. Het mengsel wordt vervolgens gemengd met bijvoorbeeld kruiden en/of vruchten. Dit alles wordt verhit tot een gewenste temperatuur. ï§ En hoe zit het met de productie- en exportcijfers? Stevige cijfers qua productie en export voor België kunnen we grotendeels toeschrijven aan de groep Barry Callebaut, wereldmarktleider met o.a. een fabriek te Wieze. Deze fabriek realiseert 2,3 miljoen euro omzet. ï§ Duitsland is de grootste chocoladeproducent en is de grootste exporteur ter wereld, maar België staat in de Top 10 op de eerste plaats wat producenten van chocolade betreft in verhouding per capita. Zwitserland en Duitsland volgen op plaats 2 en 3 (www.statista.com). ï§ Weetje: de Zwitserse firma Peter, die later zal samenwerken met Nestlé, kreeg de idee om poedermelk te gebruiken bij de productie van chocolade. De allereerste Belgische praline is een creatie van de onderneming Neuhaus in 1912. Op dat moment was de Belgische praline geboren. De top Belgische chocolademerken zijn Godiva, Leonidas, Côte d’Or, Neuhaus, maar laten we vooral de groep Callebaut niet vergeten.
Een doosje met pralines werd ons o.a. voorgeschoteld waarbij telkens twee wijnen werden geplaatst, vooraf uitgezocht door het organiserende team van onze vereniging.
We beoordeelden:
PRALINE KAFFIR (Mexicaanse melkchocolade met verse zeste van limoen). Hierbij twee te beoordelen passende wijnen: • Remhoogte Free to be orange 2021 – Stellenbosch (ZA) Productie van een klein procent van hun Honeybunch-wijngaard. Dit is de wijngaard met de beste expositie, enkel de goudgekleurde druiven worden geoogst. De chenin blanc wordt op de schil vergist en na de fermentatie blijft de wijn 35 dagen macereren met de schil. Honderd procent malolactische fermentatie en 1 jaar maturatie op gebruikte Franse eiken vaten. Een unieke wijn met een volle, romige aanzet en een stevige, droge aciditeit. De bitterheid en frisse afdronk van deze ‘orange wine’ kan goed passen bij de zestesmaken in de praline. (18,75 euro). Aangekocht bij Elvama. • Chateau Pierre-Bise 2022 Coteau du Layon ‘Rochefort’ (FR). Eigenaar Claude Papin en zoon bewerken 54 ha. De Layon is een zijrivier van de Loire die bekend staat om zijn zoete wijnen in verschillende gradaties. Dit perceel ligt midden op de heuvel en wordt altijd gebruikt om een matig zoete ‘vendanges tardives chenin’ te maken. Vanille, honing, steenfruit en bloesems in de neus. Wat sucrosité van de late oogst en een sappige finale. Elf procent volume alcohol. De druiven zijn een beetje aangetast door botrytis maar behouden nog heel wat fraîcheur. Botteling na enkele maanden. Het aromaprofiel van de chenin blanc zou moeten passen bij de frisse zeste van de praline. (22,95 euro). Aangekocht bij Vinetec.
PRALINE GRAND CRU VIETNAM (zure cacao verrijkt met citrusfruit, honing en tabak). • Broadbent 5 years old reserve Madeira (Portugal). De pluk gebeurt volledig manueel en dit over verschillende weken (tussen midden augustus en midden oktober). De druiven worden geperst, met nadien een fermentatie op inox cuves. De vergisting stopt na 7 dagen door toevoeging van zuivere alcohol. Nadien is er een opwarming tussen de 40 en 50 graden gedurende 3 maanden. Er is een opvoeding van 5 jaar op houten vaten. Amber-goudkleurig met in de neus citrus en noten. In de mond komen de restjes van sinaas- en citrusvruchten met een rijke finale, die zoet is, maar met fijne zuren in de afdronk. Zowel de zuren, citrusaroma’s alsook noten zullen de praline mooi in pairing brengen. (27,80 euro). Aangekocht bij Santé Wines. • Bodegas Toro Albala Poley Pedro Ximenez Dulce 2019 (Spanje). Deze zoete wijn is geproduceerd met ingedroogde pedro ximenez-druiven die half augustus werden geoogst en onder de zon gelegd om alle suikers te concentreren. De temperaturen waren zo hoog dat er maar vijf dagen nodig waren om het proces af te ronden. Na de pers wordt een zoete most verkregen die meer dan een jaar met rust gelaten werd. Het resultaat is een zoete en zijdeachtige wijn. De neus is gemiddeld intens met primaire aroma’s van pedro ximenez-rozijnen, vijgen en honing. Het aroma doet ook denken aan karamel en onthult een plantaardige frisheid. In de mond een zoete indruk met een zijdeachtige passage en medium zuurgraad. (23,52 euro). Aangekocht bij La Buena Vida. Perfecte match bij deze praline.
PRALINE GRAND CRU MADONG (PAPOEA-NIEUW-GUINEA) – Overweldigende rokerige smaak met noten en pruimen. • Martin Melck cabernet sauvignon 2015 (ZA) – Martin Melck was eigenaar van ‘Muratie estate’ van 1763 tot 1781. Muratie cabernet sauvignon is gemaakt van drie verschillende wijngaarden aangeplant in 1981, 1993 en 1998. Alle gericht op het noordwesten op een hoogte van 260 meter boven zeeniveau. De druiven worden met de hand geplukt en in stalen tanks vergist. Zestig % gerijpt en opgevoed gedurende 20 maanden in nieuwe Franse eiken vaten. De wijngaarden van ‘Muratie’ zijn gelegen op de Simonsberg. Deze berg in Stellenbosch wordt gezien als een van de beste hellingen. Smaken van cederhout en bramen. Mooi vol en rijp fruit. Een lange afdronk met een rijke toon van cassis en kruiden. We denken dat deze wijn, van een oudere jaargang, de rokerigheid in de chocolade wat kan verzachten. (37 euro). Aangekocht bij Elvama. • Niepoort Ruby Port (Portugal) – Deze Niepoort Ruby porto is fris, jong en fruitig. Het is een expressieve portwijn met veel karakter. Donkerrood van kleur, met een heerlijk fris en levendig aroma van donker fruit en een licht mineraal karakter. Ook uitermate geschikt voor desserts gemaakt van chocolade, vers fruit, rode en wilde vruchten. Druiven: roriz, touriga nacional, touriga franca, tinta francisca, tinta cao, tinta amarela, sousão. Drie jaar in grote houten vaten van 550 liter. Het jong fruit en restsuiker kunnen de rokerigheid in de praline verzachten. (12,64 euro) Aangekocht bij wijnen De Clerck..
PRALINE CHIPOTLE (MEXICO) – Chipotle-peper (Chileense peper), gerookte jalapeño, kaneel en peperkoek. • Recioto della Valpolicella Antolini (Italië) 2020 – De Recioto della Valpolicella van Antolini wordt geproduceerd van de corvina, corvinone en rondinelladruiven. Dieprode granaatkleur met paarse reflecties. In de neus een intens boeket van zure kersen, veenbessen en een vleugje viool, kaneel en witte peper. De smaak is zoet, harmonieus en extreem fruitig. Combineren met warme desserts of chocolade of met zachte kazen. Gemaakt van ingedroogde druiven. Het vroeger stoppen van de gisting zorgt ervoor dat er meer restsuiker overblijft. De kruidigheid, kaneel en restsuiker zouden goed moeten samengaan met deze pittige praline. (20,30 euro). Aangekocht bij Grappolo. • Spier Shiraz Private Collection 2019 (ZA) – In de mond: een concentratie van viooltjes, witte peper en pure chocolade verleidt de nasale indruk, gevolgd door een lonende samenhang van fruit, wat geparfumeerde kruidenaroma’s en een aanhoudende, zachte tanninestructuur. Deze wijn blijft in de mond hangen met een mooie balans en duidelijke jeugd. Manuele oogst, manuele triage en zeer voorzichtig persen zorgen voor een superieure kwaliteit. Rijping in Franse en Amerikaanse eiken vaten. Het rijpe zachte fruit in de wijn zou de pittigheid van de praline in balans moeten brengen. (23,95 euro). Aangekocht bij Wijnhuis Bollaert.
PRALINE YUZATION (JAPAN) – toetsen van yuzu (Japanse citrus), karamel en framboos. • Marc Josten Riesling Kabinett 2021 (DUITSLAND) - Deze halfzoete riesling uit de ‘Mittelrhein’ is een strakke frisse zoete wijn. De wijnstokken zelf staan op indrukwekkende hellingen met een geologie van kalkhoudende loess en leisteen. De druiven worden manueel geplukt en gaan nadien op inox cuves met autochtone gisten. In de neus worden we verwend met geuren van citrusvruchten, munt en zeste van pompelmoes. Bij het degusteren komen het wit steenfruit en de zuren goed naar voren, mooi afgerond door wat restsuiker, maar zeker niet te plakkerig. (16,40 euro). Aangekocht bij Santé Wines. Ideaal huwelijk met de praline. • Moscati d’Asti Prunotto 2023 (ITALIE) – De neus vertoont het karakteristieke aroma van de muscat blanc samen met tonen van acaciahoning en meidoornbloesem. Zijn volle smaak is krachtig en elegant met een aangename en frisse, evenwichtige afdronk. DE PERFECTE MATCH met deze praline door zijn zoetheid. Vergeet niet dat we hier met een wijn hebben te maken van 200 gram restsuiker! (13,90 euro). Aangekocht bij wijnen De Clerck. Opnieuw een gelukkig huwelijk!
Aan mijn proeftafel verwonderde men zich erover dat men niet refereerde aan de Franse banyuls- en maurywijnen, die praktisch in bijna alle wijnboeken en wijncursussen worden aangegeven als de wijnen die het best harmoniëren bij chocoladedesserts. Frankrijk dacht destijds de oplossing te hebben gevonden voor de ideale match met chocolade. De typische bitterzoete smaak noemde men rancio en de combinatie zoet en bitter zorgt ervoor dat banyuls en maury zo goed samengaan met de eveneens bitterzoete chocolade. Bewust kozen de voorproevers voor evenwaardige voorbeelden! De internationale wijnmarkt is de laatste jaren sterk veranderd. Nieuwe wijnlanden veroveren in snel tempo een marktaandeel in ons land. Wijnhandelaren zijn continu op zoek naar producten met kwaliteit. Deze uitzonderlijke leerrijke proeverij kwam bij mij over als een voltreffer op vlak van georganiseerde proeverijen.
Bronnen o.a. website Dominique Persoone, website en verslaggeving Vereniging van de Vlaamse Sommeliers, verslag world Cacao Conference te Brussel, Beyond Chocolate-charter, artikel actua, Katrien Delaet 21 april 2024, HLN, Nieuwsblad, mijn cursus en opzoekingswerk, …
ZE KOMEN ERAAN, DIE LEKKERE ASPERGES, MAAR WELKE WIJN PAST ERBIJ?
ZE KOMEN ERAAN, DIE LEKKERE ASPERGES, MAAR WELKE WIJN PAST ERBIJ?
Hoera voor de fijnproevers, het aspergeseizoen is begonnen! De eerste asperges van de koude grond werden in de provincies Brabant gestoken. Toch maar even wachten met juichen want volgens ervaren kwekers van het witte goud is de teelt 2024 veel later op gang gekomen doordat er de afgelopen maanden veel meer regen is gevallen dan normaal. De planten zitten al een tijdje in de grond maar de telers konden de afgelopen tijd amper het land op om hun aspergebedden aan te leggen door de aanhoudende regen. Even geduld dus voor de massaproductie en de prijszetting? Normaliter zijn de witte asperges uit onze contreien vanaf begin februari tot eind juni volop verkrijgbaar. De asperges die je nu in de winkel vindt, zijn in kassen geteeld. Asperges van de koude grond liggen van oudsher van eind april tot de feestdag van Sint Jan (24 juni) in de winkel. Alvorens de geschikte match tussen ‘de koningin der groenten’ en de passende drank te bespreken is hier wat kennis van de belangrijkste soorten asperges van groot belang. Witte asperges worden onder de grond geteeld en zien dus nooit zonlicht, vandaar hun witte kleur. Dit witte goud heeft een lichtzoete smaak en wordt traditioneel gegeten met krielaardappelen, een gekookt ei, ham of gerookte zalm en botersaus. Groene asperges groeien boven de grond en krijgen hun groene kleur door het zonlicht. Ze hebben een sterkere en kruidiger smaak dan de witte asperges. Ze horen niet geschild te worden (wel aan de onderkant afsnijden) en kunnen zowel rauw als bereid gegeten worden. Paarse asperges zijn iets minder gekend. Ze groeien ook boven de grond en danken hun kleur aan het pigment authocyaan (kleurstof). Ze bevatten 20% meer suiker dan de groene en witte variant, waardoor ze logischerwijs een sterk zoetere smaak hebben. Ze zijn verkrijgbaar vanaf de maand mei. Wilde asperges zijn te vinden vanaf de maand mei langs beken en rivieren landinwaarts. Ook aan bosranden achter het duingebied komen ze vaak voor. Deze struikachtige plant die in het najaar oranjebruin verkleurd verdwijnt dan bovengronds. Ik geef jullie nu al mee dat deze asperges heerlijk zijn met een sausje van kwark (platte kaas) of zure room met een wildpluk van groene kruiden. Een interessant wist-je-datje is dat de asperge zijn oorsprong kent in het oude Egypte; daar zijn de oudste bewijzen van de aspergecultuur teruggevonden in de piramide van Saqqara. Daar zijn asperges afgebeeld op muurtekeningen die een offergave van een Farao aan de Goden voorstellen. Door de eeuwen heen heeft de asperge zich via Italië en Frankrijk een weg door Europa gebaand om zich in de 18e eeuw bij ons te settelen en te aarden. Vanaf de 19e eeuw werd de teelt in onze streken grootschalig aangepakt. Nog enkele aspergeweetjes: • het geslacht Asparagus kent zo’n 150 soorten • asperge behoort tot de familie van de lelieachtigen net zoals knoflook en prei • de aspergezaadjes komen uit rode besjes van de aspergeplant • verse asperges herkennen we niet alleen aan het uiterlijk maar ook aan het geluid. Als asperges vers zijn, piepen ze namelijk als je ze tegen elkaar wrijft. • asperges zijn veel makkelijker te schillen als je ze voor het schillen een half uur in koud water legt • asperges bevatten tal van voedingsstoffen en zijn daardoor erg gezond. Zo bevatten asperges magnesium, calcium, kalium, zink, fosfor en verschillende vitaminen zoals B1, B2 en B6. Uit wat voorafgaat weten we nu dat de match tussen wijn en asperges sterk afhankelijk is van de bereidingswijze van de asperge en van het soort asperge. Serveer je asperges puur, krokant en nog koud? Of warm, met veel boter of met een Hollandse saus? Dien je ze op met grijze garnalen, gebakken zalm of kies je voor gerookte zalm? Doordat de belangrijkste aroma’s en ons mondgevoel bij een gerecht gepaard gaan met onze keuze van wijn moeten we ons de volgende bijkomende vragen stellen: welke kruiden gebruiken we? Wat proeven we? Is het gerecht fris of warm? Heeft het gerecht extra zuren door citroen of vinaigrette? Is de bereiding rijk, vol en romig? Bij dit alles trachten we op zoek te gaan naar een wijn of een bier waarin we vergelijkbare aroma’s en smaken proeven. Bij witte asperges blijkt dat de fijne smaak een bittere toets kent in de finale. Een hout gelagerde witte wijn wordt bij witte asperges niet aangeraden. De subtiliteit van de groente verdwijnt daardoor volledig. Algemeen verkies ik een frisse wijn met fijne zuren en sprekende aroma’s van vers fruit. Stille witte wijnen uit Oostenrijk, Duitsland of de Elzas en de Loire uit Frankrijk komen hier perfect in aanmerking. Denk maar aan de druivenrassen sauvignon blanc, pinot gris, pinot blanc, viognier, chenin, riesling en grûner veltliner… De groene, blauwe en wilde asperges zijn voller, kruidiger en soms grassig van smaak. Hier kies ik voor een witte, een lichte rode of zelfs een rosé, natuurlijk terug zonder intense houtopvoeding. Experimenteer eens met gegrilde asperges op de barbecue of gewokte asperges! Mijn persoonlijke voorkeur gaat hier naar een roséwijntje uit de Provence. Zelfs een lichte rode wijn uit het Rhônegebied krijgt hierbij zeker mijn zegen. In wit zou ik dan een 100% viognier voorstellen. Laat me toe jullie verder te suggereren wat bij wat perfect past! Experimenteer eens met: asperges op Vlaamse wijze: een frisse Oostenrijkse grüner veltliner asperges met grijze garnalen: vraagt een ziltige albariño uit Galicië (Spanje) asperges met gebakken of gerookte zalm: een fruitige witte wijn met appel- of peer aroma’s zoals een sauvignon blanc uit Nieuw-Zeeland of een chenin blanc uit Zuid-Afrika asperges met gerookte zalm: een op basis van grenache blancdruif uit de Languedoc (Frankrijk) asperges gegrild met kalfs-of lamsvlees: hier verkies ik een bardolino classico uit Veneto of een dolcetta d’Alba (Italië). Zelfs een eenvoudige bourgogne of beaulolais (FR) laat zich perfect foodpairen salade met witte asperges, appel en gerookte zalm en yoghurt: de romige toetsen van de yoghurt zijn passend bij een Griekse witte wijn zonder houtlagering uit Nemea salade met groene asperges, rauwe ham en hazelnoten: hier opteer ik voor een fris, aromatisch roséwijntje uit Corsica (FR) waar men de garriguekruiden ervaart.
En voor de bierdrinkers tevreden te stellen blijkt de ideale combinatie met asperges witbier te zijn. Ik geef ook nog enkele suggesties: Witbier: Blanche de Namur, … Weizen: Paulaner NaturtrubHefe = lichtkruidig. La Trappe (Witte Trapist) – de monniken van La Trappe te Zundert. Vanderginste ‘Oud Bruin’ vond ikzelf zeer geschikt bij groene asperges met kalfsvlees. …. Ziezo beste lezers, nu is het aan jullie om te experimenteren. Laat het mij maar weten of ik jullie speekselklieren bij het lezen van dit artikel op gang heb gebracht!
Zal ARTIFICIELE INTELLIGENTIE (AI) in de toekomst onze wijnindustrie vormgeven of zelfs bepalen?
Zal ARTIFICIELE INTELLIGENTIE (AI) in de toekomst onze wijnindustrie vormgeven of zelfs bepalen?
Iedereen heeft er de mond van vol over AI, ChatGPT, toepassingen bij Machine Learning, maar welke van deze toepassingen kunnen bepalend zijn binnen het wijngebeuren?
Als we ChatGPT momenteel een tekst laten schrijven over bijvoorbeeld de wijnbouw in de Lage Landen, dan moeten we als wijnliefhebber toch even slikken. Soms onvolledige, vaak foute informatie in slecht Nederlands. Op dit vlak is er nog veel werk aan de winkel.
Toch moet ik enkele schitterende voorbeelden melden qua AI:
-Vlaamse AI-technologen helpen de grootste Britse wijnproducent (Accolade Wines) minder wijn te verspillen (ecologische voetafdruk). Accolade Wines in Zuidwest Engeland produceert ongeveer 200 miljoen liter wijn. Het bedrijf wou een beperking op het productieverlies en investeerde in een dashboard dat verspilling signaleert. Fier zijn we dat een Gents bedrijf deze taak op zich nam. Tijdens dit concept bouwde men een dashboard om de wijnstroom van opslagtank tot het vullen van de flessen op een van de zes productielijnen live te volgen. Het dashboard alarmeert de operator wanneer zich ongebruikelijk gedrag op de lijn voordoet dat kan leiden tot wijnverlies.
- VUB-masterstudenten in de computerwetenschappen ontwikkelen een wijnkoeler op basis van AI. Hoe kan men exact weten op welke temperatuur rode of witte wijn kan geschonken worden en hoe kunnen wij deze temperatuur blijven behouden? Deze studenten ontwikkelden ook een algoritme dat het label van de fles wijn kan detecteren, alle relevante gegevens over de wijn kan verzamelen, en van deze data gebruik kan maken om de optimale temperatuur van deze wijn te bepalen.
-Sommige bedrijven gebruiken AI om de markt te voorspellen. McDonald bijvoorbeeld gebruikt AI om de verkoop te maximaliseren. Andere bedrijven laten zich door AI inspireren om nieuwe combinaties van smaken te creëren op basis van wetenschap achter onze geuren en smaakervaring op de tong (zoet, bitter, zout, umami, zuur). Ook bij het maken van nieuwe recepten zou AI een belangrijke rol kunnen spelen.
-De opwarming van de aarde en de klimaatsveranderingen blijven een grote zorg voor de wijnbouwers. Iedere wijnbouwer vraagt zich af hoe we dit euvel kunnen verhelpen. Technische innovaties dringen zich op. De ontwikkeling van de kunstmatige intelligentie on real time gegevensbeheer maken het tegenwoordig mogelijk om de evolutie van de wijnstok te monitoren en erop te anticiperen in het licht van klimaatrisico analyse en uitbraken van ziekten. AI zorgt hier voor een schildwacht in de wijngaard. Verschillende Franse spelers hebben zich op deze markt gepositioneerd waaronder het bedrijf Alcom Technologies. Ingeplante palen, energie-autonoom, worden geïnstalleerd zo dicht mogelijk bij de planten. Zij registreren permanent gegevens, verwerken deze via de smartphone van de wijnbouwer in de vorm van fotos vergezeld van een 7-daagse voorspelling. Door intieme informatie van de wijnstok te combineren met externe indicaties zoals weersvoorspellingen, kunnen deze sensoren bijvoorbeeld een meeldauw aanval voorspellen, sneller dan de meest geïnformeerde fysieke experts. Verbonden wijnstokken kondigen ook de komst van oidium of botrytis aan nog voor hun eerste manifestaties. Idem voor het risico op vorst en hagel. Momenteel zijn reeds een 20-tal Bordeauxkastelen met dergelijke slimme systemen uitgerust. Precisiewijnbouw doet zijn intrede!
De toekomst van oenologie, de wetenschap van wijn en wijnbereiding, neemt een fascinerende wending met de integratie AI in de industrie. Terwijl de wijnsector blijft evolueren, speelt AI een steeds belangrijkere rol in het vormgeven van de toekomst van de wijnindustrie, distributie en consumptie. Van precisielandbouw en robotoogst tot virtuele sommeliers en gepersonaliseerde wijnadviezen. AI revolutioneert de manier waarop we wijn verbouwen, produceren en genieten. Een van de meest significante manieren waarop AI de wijnindustrie beïnvloedt is via precisielandbouw. Door gebruik te maken van op AI gebaseerde tools, zoals drones en sensoren kunnen wijnmakers hun wijngaarden nauwkeuriger en efficiënter dan ooit tevoren monitoren. Deze tools verzamelen enorme hoeveelheden gegevens over factoren als bodemsamenstelling, temperatuur, luchtvochtigheid en plantgezondheid, waardoor wijnmakers beter geïnformeerde beslissingen over het beheer van hun wijngaard kunnen nemen. Dit kan leiden tot verbeterde druivenkwaliteit en meer consistente wijnen. AI wordt ook gebruikt om het oogstproces te optimaliseren. Het risico op menselijke fouten wordt gereduceerd en alleen de beste druiven worden gebruikt bij wijnbereiding. In de wijnkelder wordt AI gebruikt om de chemische samenstelling van wijnen te analyseren en te voorspellen, waardoor wijnmakers hun productieprocessen kunnen verfijnen en wijnen met specifieke smaakprofielen kunnen creëren. Door gegevens te analyseren over factoren als druivenras, fermentatietemperatuur en vatrijping kan AI wijnmakers helpen om de uiteindelijke kenmerken van hun wijnen te voorspellen, zodat ze aanpassingen kunnen maken in het wijnbereidingsproces om hun gewenste resultaten te behalen. Al revolutioneert ook de manier waarop wij kopen en consumeren. Virtuele sommeliers, aangedreven door AI-algoritmen, kunnen gepersonaliseerde wijnadviezen geven op basis van individuele voorkeuren en smaken. Door gegevens te analyseren over de eerdere wijnselecties en voorkeuren van de gebruikers kunnen deze virtuele sommeliers nieuwe wijnen suggereren waar de gebruiker waarschijnlijk van zal genieten. De technologie is niet alleen gunstig voor consumenten die nieuwe wijnen willen ontdekken, maar ook voor wijnhuizen die hun marketinginspanningen effectiever willen maken.
Bovendien wordt AI ook gebruikt om vervalsingen van wijnen te bestrijden, een groeiend probleem in de industrie. Door de chemische samenstelling van wijnen te analyseren, kan AI helpen om vervalste flessen te identificeren en consumenten te beschermen tegen aankoop van frauduleuze producten. Deze technologie is vooral belangrijk voor hoogwaardige wijnen, waar vervalsing een aanzienlijke invloed kan hebben op de reputatie en waarde van een merk. Naarmate AI blijft evolueren, is het waarschijnlijk dat haar invloed op de wijnindustrie alleen maar zal groeien.
Stellen wij ons de volgende vragen bij deze totale ommekeer in het wijngebeuren:
-Wie zal dit betalen of sponseren?
-Is AI enkel weggelegd voor grote en kapitaalkrachtige bedrijven?
-Kan de computer straks alles beter dan de mens?
-Wat met de toekomst van de ambachtelijke wijnboer -einde van de menselijke inbreng?
Persoonlijk denk ik dat AI een goeie assistent kan zijn
Alles begon reeds met de crisis in de jaren zeventig van de vorige eeuw, olie en andere, gevolgd door meerdere crisissen in ons nieuwe millennium zoals de opwarming van de aarde, de opeenvolgende covidgolven, strengere mobiliteitscontroles, rampen, oorlogen, het rooien van wijngaarden en noem maar op. Alles leidde tot een daling van de exportverkopen van het Gascon-goud. Miljoenen flessen bleven aan de kade en in de kelders. Om dit overduidelijk economisch gemis op te vangen kwamen de wijnboeren van de Côtes de Gascogne tegemoet aan de toenmalige verwachtingen van de consument met stille prijsvriendelijke ‘cash flowÿ witte wijnen. Vergeet ook niet dat door de stijgende prijzen van andere gewassen veel wijnstokken werden vervangen door meer winstgevende graangewassen. Sommige vooraanstaande armagnacboeren beschouwden de handel naar het buitenland toe als mislukt door slechte promotie en fluisterden ‘we sliepen op de markt met onze gedistilleerde drankenÿ.
Langzaam opent de export zich terug naar de grootste armagnac-importerende landen zoals Groot-Brittannië, China, de VS en Rusland. Laat ons duimen dat de huidige oorlogen en koude communicaties tussen de staten onderling de uitvoer van gedistilleerd niet blokkeren of ‘on holdÿ zetten.
De diversificatie van armagnacproducten en -stijlen uit de streek van de Gers wordt beschouwd als het werkpaard van de interprofessionele sector. Denken wij daarbij aan blanche, floc(*), de armagnac-cocktails en de vintages. Ook de aanplant van de hybride resistente druivensoort baco draagt bij tot de sterke identiteit van de AOC armagnac. Het vertrouwen gebaseerd op een ontluikende merkdynamiek bij bepaalde sterke spelers in de Armagnac met goede kennis van de markt is ‘backÿ!
Ook dankzij de meest trendy barmannen heeft deze spirit zijn melodieuze Sud-Ouest-accent teruggevonden zonder afbreuk te doen aan het traditionele imago van armagnac. Emeric Tiercelin, oprichter van ‘Mixologist in the soulÿ, en overtuigd ambassadeur van de terroirs van Armagnac, creëerde zelfs een YouTube-kanaal gewijd aan zijn talrijke bezoeken bij armagnacboeren. Als dit geen wakkere kijk is op deze eau-de-vie!
Laat mij toe jullie enkele manieren op te sommen om werkelijk te genieten van een armagnac:
Geflambeerd
De ´brûlot dÿarmagnac¡ is een geflambeerde witte armagnac met suiker. Om dit te maken is een koperen bak en pollepel met lange steel nodig. Staat garant voor spektakel!
De ´Trou Gascon¡
Een pure Franse traditie! ´Trou Gascon¡ = Trou Normand¡. Is een glaasje eau- de- vie tussen twee gerechten voor bevordering van de spijsvertering en om de verdere eetlust op te wekken. Aan de armagnac wordt pruimenijs of likeur toegevoegd.
In de keuken
Armagnac wordt het meest gebruikt in de keuken. Voor een extra smaakje aan gebak (de pastis Gascon, ook wel tourtière of crustade genoemd). Armagnac leent zich uitstekend om een gerecht te flamberen, om een saus op smaak te brengen of als marinade.
Als digestief na een goede maaltijd
De oude armagnacs worden vaak puur als digestief na een maaltijd gedronken.
Alleen als hij ijskoud is
De witte armagnacs of hauts-armagnacs kunnen puur gedronken worden, net als alle witte eaux-de-vie gekoeld uit de koelkast of ‘on the rocksÿ.
Armagnac kan ook als ´long drink¡ gedronken worden, gewoon of met bronwater maar ook met frisdrank of vruchtensap als cocktail.
Voor de echte liefhebbers van deze oudste eau-de-vie van Frankrijk wil ik nog enkele specifieke armagnac-kenmerken meegeven over oorsprong, druivensoorten en vinificatie van dit edel product:
-Armagnac (12e eeuw, bestaat 200 jaar langer dan cognac) wordt meestal gemaakt van een blend van witte druiven, terwijl cognac wordt gemaakt van witte en blauwe druiven. Bovendien kan armagnac worden gerijpt in vaten die zijn gemaakt van verschillende soorten eikenhout, terwijl cognac wordt gerijpt in vaten van Limousin-eiken en Français-eiken.
-Armagnac wordt op een iets andere manier bereid dan cognac. Armagnac wordt slechts één keer gedistilleerd, cognac tweemaal bij lagere temperatuur. Beide dranken worden gedistilleerd in een distillatieketel (alambic). Elk product heeft een eigen regelgeving en traditie.
-Op 25 mei 1909 werd het armagnacgebied per decreet afgebakend en op 6 augustus 1936 werd de AOC officieel in het leven geroepen. Onderverdeling: Bas-Armagnac, Armagnac, Fémareze en Haut-Armagnac.
-De belangrijkste druivenrassen zijn ugni blanc, de koningsdruif, bako22A (=picquepoul), een hybride, colombard en la folle blanche. Het Falière-decreet van 1909 stelde een lijst van de armagnacdruivensoorten vast. Dit decreet stelde een lijst van 10 druivensoorten die na vinificatie deel kunnen uitmaken van deze brandewijn. Ugni blanc beslaat 75% van de oppervlakte van de armagnacwijngaard. Bako22A vertegenwoordigt 20% als druivensoort. De rest is aangeplant met 4% colombard en 1% folle blanche. Acht andere cépages mogen nog worden aangewend voor de productie van brandewijn: jurançon blanc, clairette de Gascogne, blanquet grise, plant de Graisse, mélier Saint-Françoit en mauzac. Deze laatste hebben de neiging geleidelijk te verdwijnen als gevolg van de kwetsbaarheid voor ziektes.
-Armagnac wordt net als cognac in verschillende leeftijdscategorieën ingedeeld: VS (Very Special) minstens 2 jaar oud. VSOP (Very Superior Old Pale) of Réserve – minstens 5 jaar oud. XO, Napoléon, Extra, Vieille Réserve – minstens 6 jaar oud. Hors dÿage – minstens 10 jaar oud.
Eens uitproberen?
Alsace to Gers – Blanche dÿArmagnac 100% ugni blanc
5 cl Blanche dÿArmagnac, 1,5 cl vers fruitsap, ginger beer, decoratie: zeste van sinaasappel en een takje verse tijm.
Blanche Neige – Blanche dÿArmagnac millésimée
tweemaal schudden met shaker, eerst met de ijsblokjes voor een romige mousserende drank. 4,5 cl Fine Blanche dÿArmagnac. 2,5 cl perenpuree (conference). 2 cl bergamotsap. Vier scheutjes/druppels plantaardige glycerine (stillabunt) of ½ eiwit + 2 verse salieblaadjes. Decoratie: pittige bergamot en salieblaadjes.
WEETJE OVER HET GEZEGDE ‘POUSSE CAFÉÿ
In het Nederlands is het woord pousse-café voor het eerst in 1869 teruggevonden. Later werd pousse-café verkort en verbasterd tot ‘poesjeÿ. Die benaming is in 1902 voor het eerst op schrift gevonden en was in het begin van deze eeuw volledig ingeburgerd. In Veurne in West-Vlaanderen noemde men koffie met cognac ook wel een ‘poesterÿ. Ook dit woord dat in Oostende nog steeds voorkomt valt terug op het Franse pousse- café.
Conclusie: laat armagnac je verleiden in al zijn stijlen! Koop bij gespecialiseerde wijnhandelaars!
(*) AOC Floc de Gascogne=bloemenboeket. Streekgebonden aperitief (1/3 armagnac en 2/3 vers druivensap uit de streek. Bestaat in wit (colombard, ugni blanc en gros-manseng) en rosé (cabernet franc, cabernet sauvignon en merlot)
Georges De Smaele, houder van het WSET3-certificate in Wines and Spirits (London).
INVLOED VAN DE BODEM OP ONS PALET WERKELIJKHEID OF MAGIE?
ZOU HET TERROIR WIJN UNIEK MAKEN?
De bodem is maar een onderdeel van het grote begrip ‘het terroirÿ, wat veel wetenschapsonderdelen omvat zoals klimatologie, geografie, geologie, topologie, paleontologie, biologie, biochemie, microbiologie, scheikunde, landbouwkunde en oenologie. Sommige wijnmakers willen daar nog graag de componenten mens (wijnbouwer) en cultuur aan toevoegen wat het debat in de wijnwereld nog meer omstreden maakt. Critici zeggen dat het nog niet bewezen is dat ‘het terroirÿ wijn uniek maakt. Dat er een verschil in smaak ontstaat tussen wijngaarden is duidelijk. Minder duidelijk is het effect van ‘het terroirÿ als de verschillen tussen wijngaarden miniem zijn maar er toch subtiele smaakverschillen ontstaan. Wat is dan essentieel voor goede wijn? De belangrijkste factor van ‘het terroirÿ blijft de omgevingsfactor het klimaat. Druiven wereldwijd rijpen het best tussen de 35e en 50e breedtegraad op zowel het noordelijk als zuidelijk halfrond. De tropen zijn dan weer de slechtste plaats voor wijnbouw door de combinatie van hoge temperaturen, regen en vocht.
De wetenschap is dus verdeeld maar met de regelmaat van de klok duiken er serieuze studies op die bewijzen dat het effect ‘het terroirÿ bestaat. Laat ons aannemen dat als de drie elementen bodem, ligging en klimaat in balans zijn en gecombineerd worden met het juiste druivenras ‘het terroirÿ een magische en unieke invloed heeft op een wijn.
En nu specifiek over de wijngaardbodem, als onderdeel van ‘het terroirÿ. Men kan deze opsplitsen in een top- en bovenlaag waar de onderstam op staat en de ondergrond waar de wortels zich een weg banen, op zoek naar voeding. Alle lagen zijn van specifieke invloed op de ontwikkeling van de druivelaar. Mooie voorbeelden van een toplaag zijn de rolkeien van Châteauneuf-du-Pape en de grindlagen van de Graves in Bordeaux. We kunnen dus gerust aannemen dat de bovenlaag dikwijls, maar niet altijd, wat meer organisch materiaal bevat wat bijdraagt tot de overdacht van voedingsstoffen voor de druivelaar. De fysische en chemische samenstelling van de wijngaardbodem hebben een belangrijke invloed op de wijnbouwmogelijkheden van de wijnbouwer en op de te verwachten kwalitatieve eigenschappen van de geproduceerde wijnen en dus de resulterende wijnstijl.
Kijken we iets dieper dan zien we dat de bodemsoort een belangrijke rol speelt in de beschikbaarheid van bepaalde mineralen, schimmels en spoorelementen bestemd voor de plantwortels. Volgens sommige wetenschappers zijn de bodemmineralen zoals calcium (Ca), Kalium (K), fosfor (P), magnesium (Mg), spoorelementen zoals ijzer (Fe) en natuurlijke stikstof (N) plus een aantal anorganische spoorelementen geen bewijzen dat ze een bijdrage leveren tot de geur en smaak van de uiteindelijk resulterende wijn. Een ander recent microbiologisch proces over ondergrondse schimmels stelt dan dat schimmels invloed hebben op alle elementen van het plantenmetabolisme en dus vermoedelijk ook op de vorming van geur- en smaakprecursorstoffen (voorbode*)
Ikzelf ben geneigd aan te leunen bij de onderzoekers die de soorten bodems associëren met onze reuk en smaak. Hieronder selecteer ik de voornaamste bodemtypes.
Wijnkenmerken bij kalkhoudende bodems:
KALK (kalksteen of krijt is een zachte bodem vooral bestaande uit tot steen samengeperste fossiele kalk of krijt (calciumcarbonaat)/TUFFEAU (poreuze fijnkorrelige sedimentaire kalksteen van in water neergeslagen kalk met mica-silicaat)/KALKTUFSTEEN (vulkanisch sedimentair gesteente van silicaat, zand, kalk gebonden door vulkanische as)/ALBARIZA (poederige krijtsteenbodem van calciumcarbonaat met zand en klei) /MUSCHELKALK (kalksteen afkomstig van sediment van schelpen). Dit zijn stuk voor stuk sedimentaire bodems.
Kenmerken: fraicheur (fijne zuren); elegantie; soepel; rond; finesse (=delicaat, elegant, evenwichtig en met harmonie tussen smaken en aromaÿs).
KLEI EN KALK (kalksteen of krijt)/MERGEL (klei met fijne verdeelde kalksteen of krijt)/MARLSTEEN (mengeling van meerdere kleisoorten, krijt en kalk)/KEUPER (Trias mengeling van mari en kalksteen met calciumsulfaat of gips en dus nog meer alkalische bodem). Ook veel van deze bodems zijn van origine sedimentair.
Voorbeelden: Bourgogne (kalk met klei/mergel), Barolo(mergel), Baden (maristeen, Franken (keuper), Pomerol (klei en zand), Mosel (zandsteen), Faugères (schalie).
Een goed voorbeeld: gemiddeld meer kalk en mergel dan klei in de Côte de Beaune (chardonnay) en gemiddeld meer klei en mergel dan kalk in de Côte de Nuits (pinot noir), Keuper bodems in Duitsland (Franken, Württenberg), zand met klei- en kalk- en krijtlagen in Ribeira del Duero.
Wijnkenmerken bij kristallijne porfirische gesteenten
GRANIET/BASALT (kristallijne porfirische gesteenten/ GNEIS (metamorf, maar toch kristallijn zoals graniet). Een porfirisch gesteente is een stollingsgesteente met harde en dichte porfirische structuur van kristallen (kwarts) en lava of magma (vulkanisch basalt).
structuur (graniet geeft witte wijnen met veel structuur, maar elegant). In de Elzas heeft de riesling van granietbodems vaak minder rondeur en hij is sneller op dronk dan riesling op bodem van kalk en klei. Voor rode wijnen levert het topwijnen op met veel kleur en een stevige tanninestructuur.
Voorbeelden: Hermitage, Douro (graniet), Roussillon (gneiss), Santorini (Basalt), Condrieu (graniet en gneiss met viogniers die ziltiger overkomen).
Klei houdt meer voedingsstoffen vast en is dus vruchtbaarder en houdt ook water vast maar blijkt ook moeilijk doordringbaar voor plantwortels. De hierop aangeplante druivelaars houden wel van een vochtige en stevige bodem. Een kleibodem is minder zuur en laat dus een betere kationuitwisseling toe, bevat eerder alkaliteit minnende schimmels, levert geen waterstress en blijft ook relatief koel. Er wordt algemeen aangenomen dat de aanwezigheid van ijzer in sommige kleilagen en dus de opname van ijzerspoorelementen door de druivelaar van positieve invloed is op de werking van de fotosynthese, die in belangrijke mate instaat voor de aanmaak van geur- en smaakstoffen.
Kenmerken: rijpheid en volheid; rondheid; krachtig met stevige structuur.
Wijnstijl (vol wit, krachtig rood)
Voorbeelden: Medoc, Zuidelijke Rhône
Wijnkenmerken van leembodems + andere leemachtige vormen
LEEM (silt van zeer fijne klei en zand)/LÖSS (zeer fijn door wind aangevoerd kwartszand en andere silicaten met vooral kleimineralen)/ZANDLEEM plus KALK
Kenmerken: fruitig tot meer gestructureerd
Wijnstijl (fris wit tot vol wit, fruitig rood tot fijn rood)
Voorbeelden: naast leisteen en grauwacke ook löss-leem bodems in de Ahr, ook löss in Baden (Kaiserstühl) en leembodems in Egin (Zuid-Afrika).
Zandbodems in meerdere vormen
ZANDSTEEN (of GRES, samengeperst silicaat en zand)/IJZERZANDSTEEN (samengeperst zand met verweerd glauconiet silicaat)/ZAND (los sediment).
Kenmerken: fruitig (druifexpressie); elegant tot nerveus (stevige zuren)
Wijnstijl: fris wit, fruitig rood. Zand is een zuurdere bodem en daar verloopt de mineralisatie met minder kationuitwisseling en eerder zuurminnende schimmels.
Voorbeelden: rode zandsteen in Mainviereck in Franken, Rheinhessen met löss en zand, Toro met zand, zandsteen, klei en wat leem. Belgisch heuvelland met ijzerzandsteen. WACKE (grijze en ook grauwe kastenzandsteen) – Ahrgebied met Grauwacke bodem (breuksteen).
Alluviale bodems
Deze bodems bestaan uit los sediment of conglomeraat van klei, leem, zand, grind, kiezel, keien, veldspaat afgezet door stromend water in een ver verleden.
Kenmerken: gestructureerd; krachtig; rondheid.
Wijnstijl: vol wit, krachtig rood.
Voorbeeld: Medoc
Colluviale bodems
Deze bodems bestaan uit verweerd los sediment van sedimentair gesteente, stollingsgesteente of vulkanisch basalt van silt (leem, kwarts) tot grind en stukken rots aan de uitlopers van gebergte of op vulkanische hellingen. Ook de ´molasse¡ bodems zoals men deze in Frankrijk noemt, eerder ontstaan bij gebergtevorming, en bestaande uit een conglomeraat van grind, fijnere sedimenten en zandsteen, behoren tot deze categorie bodems.
Goud, zilver of brons ? In mijn recentste wijnles liet ik mijn cursisten een fles mousserende Belgische wijn ( Blanc de Noirs ) degusteren. Na hun te hebben gewezen op de mooie ondersteunde fruitstructuur afkomstig van de druif pinot noir, refereerde ik naar de zilver medaille die deze bubbel had bekomen op het Concours Mondial te Brussel in 2022 als beste Belgische schuimwijn. Een pientere cursist vroeg me wat de waarde van wijnmedailles is en of de uitverkoren wijnen echt beter smaken? Een zeer interessante vraag die mij de gelegenheid gaf om ter discussie de waarde van oorkondes, awards en medailles onder de loep te nemen.
Grote wijnconcoursen: zo werkt het over het algemeen.
Proeven gebeurt in panels van vijf of zes juryleden. Het concours duurt enkele dagen tot een week en meestal proeft men tussen de vijftig en honderd wijnen blind per dag. Je ziet dus niet wat er wordt ingeschonken, anders zou het oordeel kunnen gemanipuleerd worden. Vervolgens toetst men de wijn op een aantal criteria zoals concentratie, lengte en balans Met het gemiddelde van al die beoordelingen tezamen bekomt men een cijfer dat overeenkomt voor de toekenning van goud, zilver of brons.
Bij wijnliefhebbers heeft zon medaille natuurlijk een aantrekkingskracht, maar de vraag stelt zich of je als consument blind mag afgaan op medailles? Ja en Nee!
Wereldwijd bestaan er tal van wijnkeuringen. De grote internationale zijn bijvoorbeeld het Concours Mondial de Bruxelles (sinds 1994) en het Concours Général à Paris (sinds 1969). Zeg maar dat tegenwoordig in tal van grootsteden een concours wordt georganiseerd. We hebben ook talrijke lokale keuringen, zoals de Wijnkeuring der Lage Landen (Nederlandse en Belgische wijnen) of concoursen in specifieke Europese wijnregios. Ook zijn er wijnperiodieken die eigen keuringen organiseren zoals Decanter, World Wine Awards, het Proefschrift Wijnconcours en het Perswijn Wijnconcours
Twee voorname wijnconcoursen:
Mundus Vini is met meer dan 12.000 geteste wijnen de grootste wijncompetitie en wordt sinds 2014 tweejaarlijks georganiseerd in Duitsland door het tijdsschrift Meininger. De lenteproeverij valt samen met een van de grootste wijnbeurzen van het jaar: ProWein. De winnaars worden beloond met de bekende medailles in zilver (boven 85 en op 100 punten), goud (boven de 90) en Grand Gold (boven de 95 punten). De jury is een ensemble van hoog aangeschreven namen in de wijnwereld van verschillende expertise.
IWSC (The International Wine & Spirit Competition-London). Het concours bestaat uit blindproeverijen, laboratoriumtesten en het oordeel van een panel van wijnprofessionals. Ook deze beoordelingen vallen onder de bekende schaal tot honderd punten en voor de beste wijnen worden brons, zilver en goud uitgereikt, met toevoeging van Outstanding voor de buitencategorie. Het nadeel is dat de nadruk ligt op de eigen markt; in dit geval van Groot-Brittannië.
Laat me even toe om de simplistische grapjas uit te hangen door te stellen dat je als wijnmaker het wel heel slecht moet doen als je nergens een medaille hebt bekomen.
Critici claimen dat organisatoren van wijncompetities grof geld verdienen en dat wijnmedailles uitdelen gewoon een slim handeltje is. Des te meer medailles, des te meer commerce! Vergeet niet dat bij dergelijke prijskampen het inzenden van de te beoordelen wijnen geld kost aan de wijnproducent zonder te spreken over de bijkomende kosten voor stickers voor de gelauwerde wijnen enz. Sommige organisatoren van wijnconcoursen durven voor elke ingezonden fles grof inschrijvingsgeld vragen. Strijk op je winst als dat er zon 4000 tot 7000 flessen zijn, die al vlug zon 125 euro per stuk opbrengen. Na aftrek van de organisatiekosten blijft er nog een leuke zakcent over en komt het ernstige concoursniveau in het gedrang. Vervuiling, vriendjespolitiek en fraude zijn bij sommige concoursen niet uitgesloten. De stevigste kritiek las ik op de site van de Nederlandse wijnexpert Frank Jacobs, een ervaren jurylid bij wijnconcoursen. De man neemt geen blad voor de mond en zegt:
Juryleden moeten niet in een reizend circus gaan zitten! Het gaat erom dat vriendjes elkaar tijdig de bal toespelen als jij mij op je concours vraagt, kom je straks ook weer bij mij. En dan heb je nog van die quasideskundigen die jureren op hun snoepreis maar bijzaak vinden. Eerder een hinderlijke onderbreking van een compleet verzorgde vakantie (vrije reis en hotel, aardige ontspanningsprogrammas enz.). Van vriendjespolitiek en fraude (verzuring) blijven wijnconcoursen ook niet vrij. En het komt regionaal en plaatselijk ook voor dat wijnboeren de flessen van hun collegas worden voorgezet inteeltcultuur?
Als ik dit lees, zou ik wel durven denken: wat zijn dergelijke concoursen waard als 97% van de ingestuurde wijnen bekroond worden? Zon uitslag is volstrekt ongeloofwaardig! Feit is dat medailles de verkoop bevorderen en de flesprijs flink opdrijven!
Toch ben ik van mening dat de meeste wijnconcoursen ernstig zijn qua toekenning van punten door jurys met wijnexpertise. De waarde van elk wijnconcours staat of valt met de kwaliteit van de gekozen juryleden.
Terug naar onze fles mousserende pinot noir: wat mij betreft zn medaille zeker waard.
Een deel van de cursisten was het met me eens, een deel twijfelde. Medailles zeggen ook niet alles. Per slot van rekening moet je altijd je eigen smaak en voorkeur volgen. Iedereen was het volmondig eens met de visie: elimineer alle charlatanerie en laat ons pleiten voor een integer en eerlijk concoursverloop.
Georges De Smaele, wijncriticus.
Houder van WSET-Advanced Certificate in Wines and Spirits-London.
EEN AANGEDIKTE MARKETINGHYPE OF EEN ADEQUAAT
ALTERNATIEF?
Wijn heeft het in de loop der tijd allemaal meegemaakt en doorstaan als
het over wijngaardbeheer, vinificatie, opvoeding, verpakking en transport gaat.
Denken we maar aan de leren dierlijke zakken, de terracotta potten, de vaten,
de flessen, de BIBs (bag-in-box) en nu de marketinghype van blik en kartonnen
flessen. Handige management- strategen verkondigen graag hun missie en visie
over nieuwe verpakkingsmethoden die de koolstof op onze planeet fel zouden doen
afnemen. We bespreken hier een duurzame recycleerbare papierverpakking die vijf
keer lichter is dan glas en een zes keer lagere ecologische voetafdruk heeft.
Met de nodige excentriciteit bedacht de Engelse verpakkingsmaatschappij Frugalpac
een milieuvriendelijke oplossing die de traditionele wijnverpakkingstraditie
verstoort: een papieren fles, gemakkelijk te recycleren en met de mogelijkheid
om de hele fles te versieren en niet alleen het etiket. Technisch gezien gaat
het hier over een plastic voedselzak die in een kartonnen fles is geschoven. De
twee elementen zijn gemakkelijk van elkaar te scheiden, zodat het papieren
gedeelte kan worden gerecycled, en het plastic gedeelte zou 77% minder
materiaal gebruiken dan een gewone plastic fles. Er lopen al experimenten bij
enkele Franse wijnboeren, maar internationaal waren het de Italianen (Umbrië)
die als eersten voorzichtig in zee gingen met dit project. Ze gaven toe dat ze tot
hier- toe geen conservatieproblemen hebben ondervonden. Staan de schappen
van onze wijnwinkels straks vol met veelkleurige papieren flessen? De
Engelsen van de firma Frugalpac geloven erin en de toekomst zal uitwijzen of de
Europese wijnboeren en vooral de Fransen dat ook zullen doen.
Bij mijn laatste lokaal Belgisch supermarktbezoek vond ik zelfs geen
enkel petexemplaar (Frugal bottle) meer op het schap. Ik begon mij enkele
vragen te stellen over:
Wat met de smaak in de kartonnen fles? Blijft de smaak constant of kunnen er
zich negatieve effecten ontwikkelen?
Wat met transport en stockage? Zijn ze vergeleken met hun glazen
concurrenten niet enorm fragiel en hypergevoelig voor vochtigheid bij opslag?
Wat met de productiekosten? Bij het consulteren van de Frugalpac-site
vond ik geen duiding over de productiekost, noch over de investering van een
papieren bottellijn. Wat is het kostenplaatje voor een kleinschalig domein?
Kortom: voor velen blijft dergelijke omschakeling een zwart gat!
En nu over blik
Ingevolge een Franse wijngebruikersenquête begin dit jaar kwam men tot
volgende reacties: 72% van de Fransen zou bereid zijn om wijn in blik te
proberen. Er is wel een groot verschil tussen er klaar voor zijn en daadwerkelijk
doen. Vergeten we niet dat de Europese consument sterk gehecht is aan zijn
fles met de lange kurken dop wat voor hen nog altijd wijst op de hoogste
kwaliteit. De doorsnee Franse consument blijft volgens mij koppig in het
verdedigen van waarden en het afwijzen van innovaties. Onze landgenoten zijn
naar mijn mening ruimdenkender. Toch werd de Franse consument verleid om meer
BIB-wijn te consumeren naar het voorbeeld van wijnen uit de nieuwe wereld.
Twee verleidelijke elementen tot BIB-gebruik bij de Fransen waren de
kleine kraan, bij elke gelegenheid te gebruiken en de overschakeling van kwaliteitsvolle
wijngebieden naar het BIB-systeem. Vandaag kiest 62% van de wijnkopers in een
ander formaat dan de fles voor BIB wat totaal verbluffend is voor een land met
flestradities. En er komt nu nog een nieuwe kandidaat sterk naar voren namelijk
het recycleerbare blikje. Aluminium kan gemakkelijk en zo vaak als gewenst
worden gesmolten met heel weinig energieverbruik.
Merk ook op dat het ontwerp zelf van blik zorgt voor een perfecte
luchtisolatie. Zo zal de wijn in de loop van de tijd niet bewegen en het risico
op kurksmaak is nihil.
De zuurstofvoorziening zoals bij de fles die nodig is voor veroudering
kan niet meer plaatsvinden en het blijft dus zinloos om oude blikken te
bewaren. Het blikje is dus duidelijk bedoeld voor snelle consumptie! Daarom
raden de producenten aan om de wijnen binnen de 2-3 jaar na het bottelen te
drinken. Let op: nergens op de blikjes wordt een deadline opgegeven. Enkele
voorbeelden van wijn in blik: FRENCH CANCAN, WINESTAR, VIGNOBLES RAGUENOT, AOP
BORDEAUX, ROUGE/ LE STAR, BUBBLES BLANC/ ELIA PLAIMONT, CÔTES GASCOGNE, BLANC/
LE STAR, MERLOT, ROUGE/Ô JOIE, LES VINS DE VICKY, ROUGE
Gezien de voor- en nadelen kan ik je alleen maar aanraden om wijn in
blik te ontdekken maar natuurlijk mag je geen wijn van hoog niveau verwachten.
Wijn in blik is minder charmant dan de traditionele wijnfles maar waarom zouden
we niet eens trachten te innoveren in onze wijncultuur in plaats van ons vast
te klampen aan ons classicisme? Worden we niet meer en meer gemotiveerd om ons
milieu te beschermen?
Mijns inziens is de weg naar de château Petrus in kartonnen fles of
blik nog onbestaande, zelfs onwaarschijnlijk!
OVER EEN VAN DE GROOTSTE WIJNDOMEINEN IN WALLONIÃ
OVER EEN VAN DE GROOTSTE WIJNDOMEINEN IN WALLONIË
Twee van de grootste wijndomeinen van België, Ruffus, Vignoble des Agaises en Domaine Chant dÉole, situeren zich in Wallonië. Beiden hebben meer dan dertig hectare aan wijngaarden en opvallend, de twee domeinen produceren uitsluitend mousserende wijn.
In 2002 werd de wijngaard opgericht in Haulchin (grondgebied Estinnes), in de buurt van Binche, op een plaats die de naam
« Les Agaises » draagt. Hij ligt op een kalkrijke helling die zuidelijk georiënteerd is. De wijngaard is het resultaat van een partnerschap tussen een wijnhandelaar (Raymond Leroy), een landbouwer (Etienne Delbeke), een wijnbouwer uit Champagne (Thierry Gobillard) en twee ondernemers (Michel Wanty en Joël Hugé). Met 285.000 wijnstokken, chardonnay, pinot noir en pinot meunier, verdeeld over 28,5 hectare. De cuvée Ruffus, vele malen bekroond over heel de wereld, wordt er op de traditionele methode (2de gisting op fles) gemaakt.
De wijngaard ontleent zijn naam aan de lieu dit les Agaises, lokaal ook gekend als les Terres Blanches. Het terroir is rijk aan kalk en kalksteen en zou zijn oorsprong kennen aan een warm meer miljoenen jaren geleden. Dit warm meer maakt deel uit van het Bassin de Mons wat een verlengde is van het Bassin Parisien.
De witte poreuze stenen slagen water en warmte op overdag en geven dat af s nachts wat optimaal is voor de wijngaard.
Raymond Leroy: vertegenwoordigt de vierde generatie van een wijnhandelaarsfamilie en is afgestudeerd als oenoloog bij de École Nationale Supérieure Agronomique in Montpellier. Toen hij in ons landje aan zijn wijnavontuur begon, stootte hij op heel wat scepticisme. Maar daardoor liet hij zich allerminst ontmoedigen...
In 2002 ging Leroy aan de slag, want hij geloofde rotsvast in de mogelijkheden ervan. In de champagnestreek is namelijk dezelfde soort grond te vinden!
Met de hulp van zijn zonen Arnaud en John en onder het waakzame oog van Thierry Gobillard, een specialist in de wijnbouwmethoden van de champagnestreek oogst Raymond zijn druiven met de hand.
Over het oogstgebeuren en de technische fiche van Seigneur Ruffus en tegenhanger Brut Sauvage:
BUBBELS MET MILLÉSIME, MAAR ZONDER TITEL
De oogst op de wijngaard is steeds beperkt en daarom worden alle druiven van het oogstjaar verwerkt tot wijn. Raymond Leroy koopt geen druiven van andere domeinen bij.
Deze Belgische bubbels zijn dus steeds millésimes, zelfs al dragen ze die titel niet officieel. Het pronkstuk van deze wijngaard is Seigneur Ruffus, een brut blanc de blancs met een licht geroosterd aroma en subtiele toetsen van appel en citrusvruchten. In de mond is deze schuimwijn van 100% chardonnay heerlijk vet met een aangenaam volume (alcoholgehalte).
Zijn niet-gedoseerde tegenhanger ('brut sauvage') spreekt de meer ervaren liefhebbers aan omdat deze wijn geen toegevoegde suikers bevat. De wijn heeft een krachtiger karakter.
Een aanrader is de brut rosé die wordt verkregen door pinot noir en pinot meunier te macereren. Deze wijn is natuurlijk fruitiger dan zijn twee grote broers!
In een van mijn vele proeverijen mocht ik de cuvée Ruffus degusteren. Mijn bijgehouden persoonlijke proefnotities geven mij volgende kenmerken:
een geelgouden schijn met fijne pareling in het glas. Een fijne neus van getoast brood, groene appeltjes en wit fruit. Een elegante fruitigheid in de mond (overwegend gele en witte vruchten) aangevuld door de frisse mineraliteit die zo typerend is voor deze wijn. De mineraliteit komt voor uit de krijt- en kalksteen die hier in het terroir terug te vinden is, iets wat zelden voorkomt in België! De schuimwijn is van 100% chardonnay, daarom « blanc de blancs » genoemd. De ietwat drogere wijn ondergaat gedurende 12 maanden een tweede gisting in de fles, waardoor de aromatische intensiteit ontwikkelt.
Laat ons chauvinistisch zijn met volgende slogans:
De traditionele champagnemethode bij Ruffus: opdracht geslaagd !
Seigneur Ruffus, een fles die zich laat begeren!
Zo lekker als champagne!
Overtuig je en proef!
Wil je een dichtbijvakantie of -weekendjeweg in de wijngaard kies dan voor Wallonië.
Bronnen: www.rufus.be , www.vindeliege
Belgian Wines, periodiek Wijnkennis, importeur bogavino.be, persoonlijke notities.
ZIJN ALCOHOLVRIJE WIJNEN BELANGRIJK OF BELANGLOOS ?
ZIJN ALCOHOLVRIJE WIJNEN BELANGRIJK OF BELANGLOOS ?
Met verwondering en nieuwsgierigheid stel ik vast dat op vele grote wijnbeurzen 1/5 van de beurs in het teken staat van dranken met weinig of geen alcohol (cf. London Wine Fair).
Vele wijnpuristen vragen zich dan ook af of men dit brouwsel nog steeds wijn mag noemen. Tijd om de voor- en nadelen op de balans te leggen.
In mijn wijnopleiding leerde ik dat een traditionele wijn minimaal 8,5% volume moet bevatten wat duidelijk en goed is omkaderd door onze Europese regelgeving. Officieel dus mag alcoholvrije wijn eigenlijk geen wijn worden genoemd en staat er bij veel alcoholvrije wijnen alcoholvrije drank op het etiket. Pas op, eind 2023 zou hier echter verandering kunnen komen door een nieuwe Europese basisverordening die de termen gedealcoholiseerd en gedeeltelijk gedealcololiseerd zal introduceren. In afwachting blijft wijn een drank van vergiste druiven van minimaal 8,5% tot maximaal 15% volume, behalve bij een beschermde oorsprongbenaming waar een uitzondering in de reglementering is opgenomen.
Stellen we ons nu eerst de vraag: hoe maak je alcoholvrije wijn? Er zijn wijnboeren die de keuze maken om vroeger te oogsten zodat er minder suiker in de druiven zit waardoor men minder alcohol krijgt. Alcohol uit de wijn halen zal een lastig proces blijven. Tot hiertoe zij drie veelgebruikte manieren van toepassing.
Distillatie onder vacuüm. Dit is eenzelfde techniek zoals het maken van likeuren. De wijn wordt verhit waarna de alcohol wordt verdampt. Dat komt doordat het kookpunt van alcohol lager ligt dan bij wijn en water. Je houdt dus wijn zonder alcohol over. Omdat alcohol pas bij 78° verdampt en dat is veel te veel voor wijn, wordt dit proces onder vacuüm gedaan. Deze methode verdampt de alcohol al tussen de 28 en 38° met behoud van de smaken in de wijn.
Spinning cone. Dit proces heeft veel weg van een distillatieproces. De alcohol wordt bij 40° naar boven gestuwd. Dit heeft als nadeel dat sommige smaken eerder verdampen dan de alcohol. De wijnmaker kan achteraf weer smaken toevoegen, maar het resultaat zal nooit hetzelfde zijn.
Omgekeerde osmose-micro filtratie. De wijn wordt 3 à 4 keer door een extreem fijne filter gehaald waar de alcohol achterblijft. Een groot voordeel hierbij is dat de wijn zijn smaak behoudt. Nadeel is structuurverlies en wat restalcohol.
Uit wat vooraf blijkt concludeer ik dat bij elke methode de basiswijn, de kennis van de wijnmaker en de techniek een grote invloed zal hebben op het eindresultaat.
Tijd om de voor- en nadelen van alcoholvrije wijn op de balans te plaatsen?
VOOR
Laten we met onze tijd mee zijn! Alcoholvrij bier is tegenwoordig zeer populair aan het worden. Zou het niet een beetje snob zijn, zelfs chauvinistisch om er een punt van te maken als het nu om wijn gaat? Alcoholvrije wijn verenigt: het laat niet-drinkers (zwangere vrouwen, automobilisten, diabetici, enz.) toe om te klinken met anderen op gezellige momenten zonder de spelbreker te zijn. Behalve niet-drinkers maken wij ons allemaal zorgen over de wens om alcohol te reguleren. Kijk maar eens naar het groeiende succes van Dry Januari (jaarlijkse Volksgezondheidscampagne) op wereldvlak.
Met de opwarming van de aarde worden wijnen steeds rijker aan alcohol. De druiven rijpen veel sneller en proppen zich vol met suiker. De wijn is van gemiddeld 11,5° in de jaren 80 naar 14 en soms 15° gegaan. Genoeg om bij twee glazen positief te zijn! In de toekomst zal desalcoholisatie, hoe miniem ook, deel uitmaken van de wijnproductie. Minder alcohol betekent ook minder calorieën. Onderzoek leert ons dat alcoholvrije wijn tot driemaal minder calorieën aanmaakt voor diegenen die op hun figuur letten of gewoon een gezondere levensstijl willen aangaan.
TEGEN
Desalcoholisatie verandert het organoleptisch profiel van de wijn en het evenwicht in de mond. Alcohol speelt een essentiële rol bij de perceptie van smaken en zachtheid, en het helpt ook om het gevoel van zuurgraad te temperen. De smaak van alcoholvrije wijn ligt zeker in de buurt van die van de basiswijn maar kan daar nooit tegenop. Pas op voor ideeën: wijn zonder alcohol is niet per se beter voor de gezondheid. Net als traditionele wijn kan het veel sulfiet bevatten. Hoewel het minder calorieën bevat, kan het eindproduct paradoxaal zoeter zijn. Vergeet ook niet dat alcoholvrije drank een valse vriend is voor alcoholisten die zichzelf proberen te ontwennen. Een zogenoemde alcoholvrije wijn bevat 0% alcohol maar heeft heel vaak iets meer dan 0,3%. Het risico is dus dat de smaak voor alcohol bij deze mensen ze wakker maakt en ervoor zorgt dat ze terug willen gaan naar stevig alcoholgebruik.
IN DE PRAKTIJK
Momenteel zijn er in Frankrijk ongeveer tien merken die alcoholvrije wijnen zowel in wit, rood, rosé of mousserend op de markt gooien zoals Petit Béret, La Côte de Vincent, Pierre Zéro,
Sindsdien hebben enkele grote spelers in de wijnsector ook wijnen gelanceerd met een laag alcoholgehalte om in te spelen op nieuwe consumententrends zoals de gebroeders Grassa, eigenaars van Domeine TARIQUET die de Imprévue cuvée creëerden, een lichte wijn uit de cépage riesling met een alcoholgehalte van 9,5% volume (vergeleken met de 11% volume van de Tariquet classic). Of het Spaanse Cavahuis Freixenet dat zijn cuvée Negro bewerkte in een alcoholvrije versie. Keuze genoeg, probeer eens Le Pétitot Champagne; Kolonne Null; Carl Jung-rode shiraz; Pas du Tout-mousseux; NOA%-chardonnay; Vendôme Mademoiselle Classic Rosé; LArjolle Côtes de Thongue Equilibre Zéro-merlot/grenache; .
Ook de grootwarenhuizen zien financieel potentieel met verkoopsprijzen aan minder dan 8 Euro zoals bij Delhaize
(Espagne, schuimwijn rosé zonder alcohol; Australië, South West-chardonnay; Vintense-merlot; Night Orient-schuimwijn zonder alcohol enz. Idem bij Albert Heijn met zijn merlot Free Feather en zijn Lindemans wit. Zelfs Aldi scoort met zijn saivignon blanc, alcoholvrij uit Duitsland.
Als je nu naar mijn persoonlijke mening vraagt moet ik toegeven dat rode niet alcoholische wijnen nog wat structuur behouden dankzij de aanwezigheid van tannine. Zij worden vaker door de professionele proever als beter bestempeld en lijken wat meer op gewone wijn. Toch best niet te veel vergelijken met gewone wijn. Het is simpelweg een andere soort drank. En jij, beste lezer, klaar om de sprong te wagen?
Stel je nu eens proefondervindelijk op met de vraag of alcoholvrije wijn nog steeds wijn voor jou is?
In vele wijnboeken en wijnmagazines wordt aangegeven dat de wijngaard van Donald Hess, Bodegas Colomé in de stad Salta (Argentinië, stad gelegen dicht tegen het Andes-gebergte) met zijn 3.111 meter boven zeeniveau het hoogterecord in handen heeft qua wijnaanplant.
Neen, volgens het Guinness Book of Records 2019 is de hoogstgelegen wijngaard ter wereld gelegen in Tibet op 3770 meter boven de zeespiegel.
De Pazhu Vinyard is gelegen in de Tibetaanse autonome Chinese regio Sangri Counti, Shannan Prefecture, niet ver van de rivier Lhasa(*) en in de omgeving van het beroemd boedhistisch klooster Densatil dat 800 jaar geleden werd gesticht. Deze wijngaard van 720 hectare heeft een uitzonderlijke zuivere omgeving op een spectaculaire hoogte tussen de 3505 en 3770 meter. De kenmerken van deze locatie zijn doorslaggevend optimale zonneschijn met intense ultraviolette straling. Klimatologisch spreekt men van een gemiddelde temperatuur van 7,5° Celcius, gekenmerkt door een behoorlijk dag- en nacht
temperatuurverschil. De locatie kent een vorstvrije periode van 150 tot 180 dagen. Er is een gemiddelde jaarlijkse neerslag van 445 mm. Vergeten we ook niet de unieke biodiversiteit en de ondergrondse waterbronnen die rijk zijn aan mineralen. Een wist-je-datje is dat de Tibetaanse beschermde hert (Thoroldÿs hert) een dagelijkse bezoeker is in de wijngaard. De geologie van deze wijngaard bestaat uit alluvium en morene gemalen zand en grind. Druppelirrigatie systemen zorgen voor de nodige aanvulling op de zeer lage locale regenval. De druivenaanplant begon in 2010, toen Pazhu Vinyard 54 experimentele druivensoorten introduceerde. Men experimenteerde acht jaar en de eigenaar kwam tot de conclusie dat veel aangeplante cépages last hadden van hoogteziekte. Ze groeiden traag en kregen gebrek aan zuurstof. Toch ontwikkelde men een unieke technologie voor de aanplant van druivensoorten op zeer grote hoogte. De keuze viel uiteindelijk op de cépages vidal, chardonnay, merlot, syrah, cabernet sauvignon, pinot en één inheemse variëteit hongxim, het rode hart, uniek voor de Pazhu Vinyard.
Spijtig vind ik nog altijd geen importeur in onze contreien om deze wijn organoleptisch te kunnen beoordelen. Aangewezen op het internet vraag ik me af of mijn bestelling uit het verre en huidige onzekere China wel terecht zal komen.
Toch blijf ik nieuwsgierig om de overtreffende stap ‘hoog, hoger, hoogstÿ op oenologisch vlak te kunnen ervaren.
(*)Lhasa rivier: bijrivier van de Brahmaputra rivier welke de meest waterrijke rivier in Azië is die uitmondt in de Indische Oceaan. Hij wordt beschouwd als de hoogst gelegen rivier ter wereld die stroomt door China, Indië en Bangladesh met een lengte van ongeveer 3100 km tot aan de samenvloeiing met de Ganges.
Ik ben De SMAELE GEORGES
Ik ben een man en woon in Lovendegem-BELGIE () en mijn beroep is op rust .
Ik ben geboren op 13/12/1946 en ben nu dus 77 jaar jong.
Mijn hobby's zijn: Wijn en alles wat het culinaire aangaat.
Vinoloog, Meester-Vinoloog, houder van WSET-level3 Advanced Certificate in Wines and Spirits, Certificaat Bordeaux-SOPEX
