Als het meezit is het de kat die onder een voorbijrazende wagen terechtkomt of een vogel die het keukenraam niet had opgemerkt. Als het tegenzit krijgt oma een slepende ziekte of wordt een neefje aangereden. Kinderen worden vaak al te vroeg en al te pijnlijk met de dood geconfronteerd. Het heeft dan ook weinig zin dit onderwerp uit de kinder- en jeugdliteratuur te weren, zolang het maar verpakt zit in een vorm die voor kinderen hanteerbaar is. Veelal betekent dat dus: met voldoende humor. Maar dat hoeft niet altijd zo te zijn. De voorbije jaren zijn er enkele bijzonder mooie boeken verschenen die er elk op hun manier wonderwel in slaagden een mooi boek over de dood te schrijven. Meer lees je hier.
Hij worstelt met de montage van de nieuwe tuintafel. Ik met het eten.
Terwijl het na dertien jaar duidelijk mag wezen dat ik handiger ben met montageplannen dan met ingrediënten, en dat hij weliswaar schitterend kan koken, maar de bovenkant van een tafel of kast niet van de onderkant kan onderscheiden. Terwijl we toch nauwelijks een rollenpatroonbevestigend koppel genoemd kunnen worden. Maar ach. Ik klaag niet. Die houten poten en planken zien er loodzwaar uit. Zwaarder dan de trostomaten in elk geval.
Dus hij vloekt en ik ook, maar dan zachter. Na een uurtje wederzijds vloeken en verwensen kunnen we heerlijk eten in de zon. De tafel helt een beetje naar links en het vlees is een beetje aangebrand. Maar een paar glazen wijn later merk je daar niets meer van.
En toen was jij dood. Ze knarsetandt. Dat kan niet. De prinses uit het verhaal gaat niet dood. Hij gaat rechtop staan en kijkt haar uitdagend aan. Dat kan, want hij torent een kop boven haar uit. Het is de prins zijn verhaal. Ha! Dat kan dus wel. Hij gaat weer zitten en buigt zich over zijn speelgoed. DAT KAN NIET! Ze doet een stap achteruit. Ze kijkt naar het speelgoed aan haar voeten. Zijn speelgoed. Dat hij net gedurende een dik half uur in orde heeft gezet op het terras. Ze draait haar billen naar links en naar rechts. Doet alsof ze twijfelt. En haalt dan met één welgemikte trap het hele koninkrijk naar de haaien. En dan waren ze allemaal dood.
"Een schomteluk moment jom". Zo ongeveer klonken de woorden waarmee ik verwelkomd werd bij mijn eerste live confrontatie met de huisvrouw. Ik werd spoorslags het huis in getrokken en op de hoogte gebracht van het wel en wee van ongebruikte keukenkasten en ongewenste huisdieren. Het leek mij niet onverstandig meteen duidelijk te maken dat ze niet op mij moest rekenen wat euthanasie van voorgenoemden betrof. Toch niet de eerste vijf minuten. Maar daarna was er gelukkiglijks nog tijd voor een echt gesprek annex kennismaking, belegde pistolets (geen oudbakken, waarvoor dank!) en enkele glazen wijn. Het was, kortom, een bijzonder fijne namiddag. Ik heb zelfs - geheel tegen mijn hogere idealen in - besloten dat er begot chihuahua's bestaan die verdomd schattig en aandoenlijk kunnen zijn. Ik heb alleen angstvallig mijn adem ingehouden toen ik op de terugweg langs verkeerregelende politiemensen moest passeren.
In Nederlandse oren zal dit klinken als vloeken in de kerk, maar ik zeg het lekker toch: ik heb Paul Biegel (1925-2006) ontdekt. Nu wist ik natuurlijk al langer dat hij een monument is in de Nederlandse jeugdliteratuur, maar toch. Verder dan een enkel fragment en enige vertrouwdheid met de titels was ik nooit gekomen. Dat heeft misschien een en ander te maken met mij, maar minstens even veel met mijn Belg-zijn. Biegel kreeg ongeveer elke prijs die een jeugdauteur in Nederland kan krijgen en zijn boeken zijn dan ook terecht razend populair. Maar in Vlaanderen is zijn roem een stuk minder groot. Met de Biegel Bibliotheek, een samenwerking tussen Uitgeverij Holland en Lemniscaat, zou daar wel eens verandering in kunnen komen. (meer lees je hier)
Mijn technische beperkingen komen soms pijnlijk duidelijk aan het licht. Zo had ik er vorige week een hele dag voor nodig , maar uiteindelijk was ik er dan toch in geslaagd trein- en stationsgeluiden te downloaden van het net en op een cd-tje te zetten. De liedjes voor het examen toneel zette ik op een andere cd. Ik hoopte dat de technicus van dienst erin zou slagen om die twee af en toe naadloos in elkaar te laten overlopen. Dat zou fijn zijn. Zelf was ik er niet naar op zoek gegaan. Elk zijn ding, nietwaar. Die woensdag waren mijn leerlingen toneel aan de beurt voor hun openbaar examen. We hadden samen het thema verzonnen, en omdat ze graag voor kinderen wilden spelen schreef ik de tekst. Om tien uur 's morgens begon de spanning bij mij al behoorlijk op te lopen. Ik overliep nog even de inhoud van mijn tas en van de koffer van mijn auto om te zien of ik alles bij had. Step, grastapijt en hekje, wereldbol, vogelkooi en vogeltje (namaak natuurlijk), verrekijker en treinonderdelen. Dat zou het zowat zijn. En dan maar hopen dat de meisjes ook hun spullen zouden meebrengen en hun tekst goed van buiten hadden geleerd. Dan kon er niets meer mislopen. Hoopte ik. En er liep niets mis, of toch heel erg weinig. Alles lukte wonderwel en de jury was laaiend enthousiast over de acteerprestaties. De hypernerveuze leerkracht aan de klankinstallatie hadden ze gelukkig niet gezien, en van de af en toe drastisch ingekorte tekst en onderling verwisselde rollen merkten ze niets. Ik was apetrots op de hoge scores van mijn kinderen. Nu nog proberen om die technische dinges onder de knie te krijgen, en dan wordt het nieuwe schooljaar 'a piece of cake'.
Ik heb het ongetwijfeld eerder al gehad over mijn tamelijk chaotische aard. En dat is een understatement. Wanorde, stapeltjes, bergjes en hopen zijn de woorden die bij de meeste mensen spontaan opkomen bij het aanschouwen van mijn werkterrein. Maar! Vandaag is nog maar eens ten overvloede bewezen dat enige chaos op tijd en stond ook voordelen kan hebben. Met een overdosis aan orde en discipline was dit mij vandaag alvast niet overkomen: Volgende week begin ik aan een reeks workshops rond een nieuw project. (Geen tijd om alles uit te leggen, verslag volgt. Ooit.) Ik moest dringend een begeleider regelen en dwaalde door de nummers op mijn gsm. Vriendin X heeft tal van contacten die daarvoor in aanmerking komen, dus wou ik haar bellen. Nu ken ik toevallig twee X-en en er zitten drie X-nummers in mijn adressenbestand: X, Xgsm en XY. Als het te ingewikkeld wordt, roept u maar. Enfin, ik druk op Xgsm. Er wordt niet opgenomen, dus spreek ik een boodschap in. Een half uur later word ik teruggebeld door Xgsm. Het blijkt de andere X te zijn dan ik had bedoeld. En zo heb ik opeens na vier jaar (!!!) geheel per ongeluk en onbedoeld een vriendin aan de lijn die ik al veel eerder had willen spreken. We kletsen een uur en spreken af om daar binnenkort nog eens een paar uur bij te doen. In het echt dan, weliswaar. De wereld is aan de chaoten! (Maar een begeleider heb ik ondertussen nog niet gevonden...)
Enkele weken geleden las ik Oren in de knoop van Lydia Rood en ik gaf het twee sterren. Ik vond het leuk. Niet meer dan dat. Vandaag las ik Gebakken moeder met spek. Voor alle duidelijkheid: ook van Lydia Rood en bovendien in dezelfde reeks en met hetzelfde hoofdpersonage Roosmarijn. Ik had er niet veel zin in. De titel deed mij al een beetje de wenkbrauwen fronsen, maar ik had het boek nu eenmaal in de bieb gehaald, dus lezen zouden we. En kijk, ik vond het meer dan leuk. Een stuk meer zelfs. Ik vond dit boekje dusdanig goed, dat ik me stilaan begin af te vragen of ik Oren in de knoop misschien nog eens opnieuw moet lezen. Had ik een slechte dag? Of had Rood een slecht boek? Want laten we wel wezen: de reeks begon in 1990 met Zuigen op je neus en Oren was in 1995 al het vijfde in de reeks. Ik neem de proef op de som en lees er straks nog eentje: Torren onder de bank.
Alleen maar nette mensen | Robert Vuijsje | **** | Mooi? Neen, dat is het juiste woord niet. Wel snel, grappig en schokkend. En dat alles liefst tegelijkertijd. Of het boek daarom de Gouden Uil moest krijgen weet ik niet, maar ik raad het wel aan. Echt waar. Ook voor niet-Nederlanders en moraalridders. Vooral voor moraalridders. Lange dagen | Pia De Jong | *** | Best goed, een spannend en meeslepend verhaal met heel veel inlevingsvermogen geschreven vanuit een jong tienermeisje. Maar door die nominatie voor de Gouden Uil toch ook best een beetje ontgoochelend. Want voor een nominatie voor de Gouden Uil is best goed eigenlijk niet goed genoeg. Graz | Bart Moeyaert|** | Het eerste boek van Moeyaert waar ik niet helemaal gek op was. Waar ik mezelf zelfs een heel klein beetje doorheen moest sleuren. Dat hij doelbewust voor volwassenen schreef. Zou het daarmee te maken hebben? Ik ga nog even een stuk opnieuw lezen, voor het geval ik iets heb gemist. Want het bleef de hele tijd door mijn hoofd zeuren: En? Nou en? Oren in de knoop | Lydyia Rood| ** | Leuk. Groot genoeg voor een knuffel | Brigitte Minne en Suzy Castermans | *** | Een mooi prentenboek dat gebruikt kan worden bij de komst van een nieuwe baby in het gezin. Of gewoon zomaar. Wie zit waar? | Satory Onishi | *** | Kijk- en zoekboek. Strak gestileerde prentjes en fijn zoeken met kleuters. Meer moet dat niet zijn. Hier komen de Vikingen | Ari Berk | ** | Informatief voor de jeugd. Niet slecht, maar beetje oppervlakkig. Balthazar, de eenzaamste ezel ooit | Inge Misschaert en Marieke Coenen | **** | Mooi en ontroerend en om meermaals voor te lezen. Binnenkort gerecenseerd op www.derecensent.nl. Vogeltjelief | Kristien Aertssen | *** | Mooi en lief. Ballade van de Dood | Koos Meinderts, Harrie Jekkers en Piet Grobler | ***** | Ja! Nog van dat, alsjeblief! Vertelopa | Jaak Dreesen en Femke Gerestein | **** | Ook binnenkort op www.derecensent.nl. Nachtverhaal | Paul Biegel | **** | Avontuurlijk, ontroerend en gewoon heel erg mooi. Paul Biegel op zijn best. In België nog niet zo groot als in Nederland, en dat zou wat mij betreft mogen veranderen. Zuurstok is de mooste kleur | Imme Dros en Harrie Geelen | ***** | Ontzettend mooi voorleesverhaal over een kind dat zichzelf niet helemaal onder controle heeft. Ontroerend en grappig, prachtige prenten, Schitterend! Stekels | Martha Heesen | **** | Over Stazie en Adam, die het allebei best moeilijk hebben. Maar hoe dat toch weer goed komt. Bijna.
Bent u bang in het donker? Ik alvast wel. Het is een van die dingen die begon toen ik klein was en nooit meer is overgegaan. Net zoals mijn liefde voor zoetigheid, een grenzeloze fantasie en een lichte voorkeur voor mensen en dingen met een hoek af. Zowel de angst als de voorliefde zijn uiteraard volslagen irrationeel. Ik weet onderhand al dat niet alles of iedereen met een steek los even onschuldig is. Net zoals ik besef dat de nacht niet bevolkt wordt door duistere wezens die het op mijn kinderzieltje of erger nog: mijn leven hebben gemunt. Maar toch. Op een onbewaakt ogenblik piepen de boze trollenogen en andere gevaren toch weer even om de hoek. Gelukkig bestaat er voor al die ongegronde angst een remedie: boeken. Wij helpen die schaapjes van kinders wel even van hun schrik af, moeten de uitgevers hebben gedacht. Het resultaat leest u hier.
En toen zat ik opeens tussen de struiken, met onder mijn arm zoon twee. Hij had twee truien en een badjas aan, twee mutsen en een sjaal en deed zijn best om heel verschrikt te kijken. Ik deed mijn best om vooral niet uitgeput te kijken of met een gezicht van zo meteen zegt het krak en kan ik geen poot meer verplaatsen. Twee centimeter meer naar links. Haarlok uit de ogen. Vastberadener blik. Toch maar weer een centimeter naar achteren. Of die arm naar beneden kon en die kin omhoog. En dat zoon twee vooral niet mocht lachen. Wat twintig minuten later helemaal geen issue meer was, omdat het arme kind ondertussen meer bloed in zijn hoofd dan in zijn tenen had door het lange ondersteboven hangen. Voorts werden we meermaals onderbroken door een pup die dacht dat het een spelletje was, een grote hond die dacht dat de lol van het spelletje er nu wel af was en dat we moesten ophouden met dat hysterische gekrijs van moeder en zoon, en een dochter die vond dat het onderhand genoeg was geweest met dat fotos maken waar zij niet op mocht. En toen mochten we eindelijk uit het jungle-struikgewas van onze tuin en konden we iets frissers aantrekken. Wat we uiteraard uitbundig gevierd hebben met lekker eten en voldoende wijn. Waardoor mijn hoofd vandaag iets minder fris is dan het had moeten zijn. Een mens moet wat over hebben voor de kunst.
Het is met boeken voor kinderen niet anders dan met die voor volwassenen: ze kunnen allerlei functies vervullen, maar meestal gaat het om ontspanning en creativiteit. Af en toe wordt er een vleugje politiek correcte moraal toegevoegd, en in het beste geval nog een portie esthetiek. Iedereen tevreden. Maar dan is er het genre van de educatieve kinderboeken: informatief, stichtend en opvoedend. Daar is op zich niets mis mee. Kinderen mogen ook wel eens wat opsteken uit een boek, zo ver wil ik nog volgen. Maar laat het dan alsjeblieft een beetje origineel verpakt worden. En daar wringt bij veel educatieve uitgaven het veel te nauwe kinderschoentje. Flauwe verhaaltjes, voor de handliggende boodschappen in een nog veel evidentere verpakking en een prekerig sausje bovenop. Meer leest u hier.
Zoals elke morgen kruipt zoon twee bij ons in bed. Hij zet zijn wekker net voor die van ons, zodat er nog tijd is voor een knuffel, voor het dagelijkse jakkeren begint. Ik kom jullie wakker knuffelen, zegt hij met een stem waar de slaap vanaf druipt. En hij wringt zich tussen ons in op het warmste plekje van het bed. Het is zalig, maar het heeft niet het gewenste effect. Zoon twee lijkt een katalysator voor onze slaap en wij voor de zijne. Zodra hij de juiste positie heeft gevonden wat gepaard gaat met talloze elleboogstoten en ondersteunend gekreun en het woelen stilvalt, hoor ik zijn ademhaling regelmatig worden. Zo regelmatig dat ik gaap. Dat ik de laatste elleboog zachtjes van mijn gezicht wegduw, terwijl mijn oogleden zo zwaar worden dat ik ze onmogelijk nog kan openhouden. Dus doe ik ze toe. En hij ook. En mijn man ook. We snurken een eind uit de morgen. Tot we wakker schrikken en zoals elke ochtend vaststellen dat het weer eens veel te laat is. En zo wordt het dus weer eens jakkeren.
Ik klop om kwart voor zeven de wekker af en geef mijn vent een duw. Een kleintje. Het helpt niet. Hij snurkt rustig door. Hm, ik dacht het niet, meneer. Het is Moederdag, dus ík mag lekker blijven liggen. Hij niet. Ik geef hem nog een duwtje. Een iets minder kleintje, met een venijnige elleboog. Aan de geluiden achter mij merk ik dat dat effectiever was. Het beoogde effect werd bereikt: hij stapt knorrig uit bed. Ik draai me om en trek de dekens weer tot net boven mijn oor. Er staat hem een hele rist aan taken te wachten: koffiekoeken halen, tafel dekken, bloemen schikken, kinderen wakker maken en cadeautjes boven halen. Liefst in die volgorde, anders wordt de chaos te groot en het lawaai niet te harden. Ik weet dat mijn rust van korte duur is. En inderdaad. Enkele ogenblikken later staan drie razend enthousiast zingende kinderen en een echtgenoot aan de kant van het bed. Het is hartverwarmend. Nog enkele ogenblikken later zitten, hangen en springen ze allemaal bovenop het bed. Het inpakpapier en de linten dwarrelen in het rond. Het is zalig wakker worden zo, ook al weet ik dat het straks rennen en spurten wordt. Want net op deze zelfde dag doet onze jongste haar communie. De bloemen moeten nog op tafel en de laatste kaartjes geschreven. Laat ik eerlijk zijn: alle kaartjes moeten nog geschreven. Hoog tijd dus om te stressen. Dochterlief loopt lichtjes te hyperventileren voor het grote gebeuren. Ondertussen neuriet ze de liedjes voor straks. Dat ze een kindje van Jezus zal worden en meer van die dingen. Wanneer er woorden in voorkomen die ze niet helemaal begrijpt, neuzelt ze een vreemd soort Latijn erdoorheen. Ze trappelt van ongeduld om haar feestjurk aan te trekken en ze kan niet wachten op het bijhorende kapsel. Niet dat ik zo handig ben met krullen en linten, integendeel. Ik ben een regelrechte kluns met twee linkerhanden. Maar ze is amper zes, en heeft een eindeloos vertrouwen in moeders kunnen. Gelukkig.
Ik moet bekennen dat ik niet meteen overloop van enthousiasme of gillend uit mijn dak ga wanneer ik een prentenboek in handen krijg met als titel Goudlokje en de drie beren. Zeker niet wanneer op de kaft ook nog een foto prijkt van een net iets te schattige pop met pijpenkrullen, een rode noppenjurk en drie kommetjes pap. Maar daar kwam snel verandering in, want al vanaf de schutbladen begon ik te vermoeden dat dit boek helemaal niet was wat het leek. Kleine krioelende beestjes leiden de lezer naar het titelblad, waarop een vreemde prent van Benjamin Duarri het roze boek al enigszins relativeert. De rest van deze recensie over het boek van Lauren Child leest u hier.
Jelle van Riet, juryvoorzitster van de Gouden Uil Jeugdliteratuurprijs is boos. Heel erg boos. En gelijk heeft ze. De laureaat van de jeugdprijs zal vanavond bij de uitreiking niet op televisie te zien zijn. Rond 20 uur wordt namelijk de winnaar van de Gouden Uil voor volwassenenliteratuur bekendgemaakt op het Antwerpse stadhuis. Het programma Terzake zal daar enige aandacht aan besteden, en de winnaar van de Jeugdliteratuur zal terloops vermeld worden. Ze heeft dus gelijk dat ze boos is. En met haar iedereen die de jeugdliteratuur een warm hart toedraagt. Meer hierover op www.verteleens.be.
Dat kan best. Dit is wat ik de voorbije weken heb gelezen: §Hanna en ik; Bettina Wegenast; Lemniscaat: **** - een eenvoudig, maar aangrijpend verhaal over een meisje dat haar vriendin verliest. Om zelf te lezen. §Het grote boek van Pelle; Joke van der Kamp en Els van Egeraat; Querido: *** - uitstekend voorleesmateriaal. §Waarom bijt de hond mijn sloffen kapot? Martine en Caroline Laffon en Anne Simon; Uitgeverij Holland: ** - boek met vreemde weetjes over beesten. Helaas is het concept beter geslaagd dan de uitwerking. §De dwergjes van Tuil; Paul Biegel; Lemniscaat: ***** - klassieke voorleesverhalen... §Ik wou dat ik anders was; Paul Biegel; Lemniscaat *** - net iets minder dan het voorgaande, omwille van de te nadrukkelijke boodschap. §Koe en daarmee koe; Erik van Os en Piet Grobler; Lemniscaat: ***** - pareltjes van gedichten met eenvoudige, maar o zo sfeervolle illustraties. Vanaf 6 jaar. §Hoe Molletje aan zijn auto kwam; Zdenek Miler en Eduard Petiska; Gottmer: * - hoe klassiek en/of populair dit in de jaren zestig in tekenfilmvorm ook geweest mag zijn, er valt tegenwoordig weinig lol meer aan te beleven. §Hoe Molletje aan zijn auto kwam; Zdenek Miler en Eduard Petiska; Gottmer: * - idem hierboven. §Zeno op zwemles; Edel Rodriguez; De Fontein: ** - leuk, maar te nadrukkelijk educatief. §Slaap lekker, lieve dieren; Ian Whybrow en Ed Eaves; De Fontein: * - Oh jee §Fiet wil rennen; Bibi Dumon Tak en Noëlle Smit; Querido: **** - bijzonder fijn prentenboek over een hyperactieve struisvogel. §Al zijn eendjes; Christian Duda en Julia Friese; Gottmer: *** - verrassend veel tekst en heel speciale illustraties. §Kiekeboe; Chih-Yuan Chen; De Fontein: ** - over wat er uit dat ene eendenei komt en er met die scherpe tanden toch wel heel biezonder uitziet §Naar het ziekenhuis; Imme Dros en Harrie Geelen; Querido: *** - een nieuwe Ella, of hoe een bobbel op je kin naar het ziekenhuis kan leiden. §Piraten van de Lage Landen; Peter Smit en Typex; Rubinstein: *** - een razend interessant informatief boek, maar te weinig aangepast aan de doelgroep. Schiet zijn doel dus eigenlijk voorbij. §Goudlokje en de drie beren; Lauren Child, Polly Borland en Emily Jenkins; Gottmer: **** - Een boek dat gelukkig helemaal anders is dan de kaft doet vermoeden. §Welterusten sterren; Anu Stohner en Henrike Wilson; Lemniscaat: ** - mooi, maar braaf prentenboek voor het slapengaan. §Allebei blij; Lorenz Pauli en Kathrin Schärer; Gottmer: *** - de tekst loopt niet altijd even vlot, maar de prenten en het thema maken veel goed. §Een bos vol enge wilde beesten; Chris Wormell; Gottmer: **** - een hilarisch prentenboek over schrik in het donker. §Hoe overleef ik mijn ouders; Francine Oomen; Uitgeverij Areopagus: ** - ik vond dat ik er toch eens eentje moest gelezen hebben. Bij deze. En dring vooral niet aan, daar blijft het bij. §Anna was hier; Gerda De Preter; Querido; ***
We zijn genomineerd! Bruin! staat op de leeslijst van groep 3 voor de Kinder- en Jeugdboekenjury Vlaanderen 2010. En ik begin alsvast te lobbyen: elke derde- of vierdeklasser die niet op Bruin! stemt, kan de hoop op een uitnodiging voor verjaardagsfeestjes en andere feestelijkheden allerhande ten huize Zoeper alvast een jaartje opbergen. Bij deze.
Hij is op uitstap. Voor vier dagen maar liefst, op kasteelklas naar Veldegem met de hele zesde klas, zijn twee juffen, drie boeken voor de saaie momenten, een gitaar en een song van Iggy Pop op zak. Want hij mag er optreden, samen met zijn neef. En voor de kinderlozen en/of gepensioneerden onder u: de tijd van 'vrolijke vrienden' is definitief voorbij. Nu is het 'the passenger' en 'lust for life'. Wat uiteraard een stuk mooier en hipper klinkt, ook als is zijn onbehaarde bast nog net iets te tenger om Iggy overtuigend te imiteren. En zijn stem nog te ondoorrookt, gelukkig. Maar hij zit daar dus op dat kasteel, met een echte baron die ze er gratis bovenop kregen om de rondleidingen te doen. De adel is ook niet meer wat hij geweest is. Enfin. Het is droog gebleven vandaag. En voor morgen heeft hij reserveschoenen, -broeken, -truien, -kousen en al de rest mee. En gestreken onderbroeken. Slips, want die andere wil hij niet meer.
