Ted van Lieshout is een held. Dat zeg ik uiteraard niet zomaar, ik kan het bewijzen. Naast de verschillende boeken van zijn hand die het voorbije jaar verschenen en stuk voor stuk bijzonder goed onthaald werden, mocht van Lieshout op 24 september 2009 de Theo Thijssenprijs in ontvangst nemen. Deze driejaarlijkse oeuvrebekroning van een schrijver van oorspronkelijk Nederlandstalige literatuur voor kinderen of jongeren is de hoogste onderscheiding die je in dit taalgebied als jeugdboekenschrijver kunt krijgen. De Theo Thijssenprijs is de opvolger van de Nederlandse Staatsprijs voor Kinder- en Jeugdliteratuur en wordt sinds 1988 uitgereikt door de Stichting P.C. Hooft-prijs. Vorige bekroonden waren Willem Wilmink, Wim Hofman, Els Pelgrom, Toon Tellegen, Joke van Leeuwen, Imme Dros en Peter van Gestel. Een lijst om u tegen te zeggen, en Ted van Lieshout past daar ontegensprekelijk tussen. Maar dat is niet alles. Enkele maanden geleden sleepte zijn dichtbundel Spin op Sokken een Zilveren Griffel in de wacht en onlangs mochten we een herdruk van Gebr. en de verzamelbundel Hou van mij verwelkomen. Alsof dat alles nog niet genoeg was, riep van Lieshout samen met Hans Hagen deze zomer de Gouden Lijst in het leven, een nieuwe literaire prijs voor oorspronkelijk Nederlandstalig werk voor 12+, als reactie op het verdwijnen van de Zilveren en Gouden zoenen. Een neerslag van het gesprek dat ik naar aanleiding van die prijs met hem had, kunt u eerstdaags lezen in de volgende Leeswelp. Hoog tijd dus om een aantal van zijn meest recente publicaties tegen het licht te houden. En dat, mijn beste, lees je hier.
Of ze naar tv mag kijken, vraagt ze. Ik zeg nee. Het is te mooi weer. Ik zit toch ook op het terras? En dat het de laatste mooie dag van het jaar zou kunnen zijn. Ze zucht. Wat moet ze dan? Buiten spelen. Maar de broers zijn er niet. Die zijn naar de jeugdbeweging. En zonder de broers is ze buiten verloren. Dan is het saai en valt er niets te doen, laat staan te beleven. Ze zou haar fiets kunnen poetsen, stel ik voor. Ze zucht weer. Dan gaat ze met tegenzin de fiets halen. En een vod. En een emmer. Aaaaah! Ze schreeuwt. Er zit een beest op de pedaal van de fiets. Een insect. Groot en zwart en ongetwijfeld ongekend gevaarlijk. Dat ze het moet doodtrappen, zeg ik van tussen de bladzijden van mijn boek. Ze twijfelt. Haalt diep adem. En trapt. Met een kracht die een volwassen rat had uitgeschakeld trapt ze op het beest. Aan de zwarte resten valt niet meer te achterhalen wat het was. Maar het was ongetwijfeld ongekend gevaarlijk.
Binnenkort begint de aanvraagronde voor gesubsidieerde lezingen. Ik heb er nog een paar die niet gereserveerd zijn, dus snel een mailtje sturen. Laatkomers betalen onvermijdelijk de volle pot. Info vind je op de site van Stichting Lezen: www.stichtinglezen.be.
Op sommige dagen klinkt de plof in de brievenbus net iets harder dan gewoonlijk. Ik hou van dat geluid. Het is het teken dat er meer werd gedropt dan alleen maar de dagelijkse krant en de immer onverwachte facturen. Op die dagen hol ik dan ook net een tikje harder naar de deur om de oogst te controleren. Als het geluid veroorzaakt wordt door catalogi met de nieuwe boekenproductie van verschillende uitgeverijen, is het een beetje feest. Ik ga er uitgebreid voor zitten aan de grote tafel, scheur ze uit hun verpakking en begin als een bezetene te bladeren. Met een dikke markeerstift in de hand om aan te duiden wat er de komende weken en maanden zeker niet mag ontbreken op het leesmenu. Dit is het resultaat: een greep uit de mooiste uitgaven van kijk-, voel-, karton- en andere boekjes voor peuters en kleuters. De rest van het verhaal? Hier.
De Schrijfclub in Waregem gaat morgen van start, en er zijn nog enkele plaatsen beschikbaar. Wie tijd en goesting heeft, surft nu als de bliksem naar hier, of belt op het nummer 056/62.13.40.
... werd gisteren tijdens de Middag van het Kinderboek in Amsterdam uitgereikt aan Els Beerten voor haar magistrale Allemaal willen we de hemel. Het volledige juryrapport vindt u hier, op de weblog van Ted van Lieshout. Ik zat samen met Femke Dekker, Bies van Ede, Marjolein Hof en Tjibbe Veldkamp in de jury en was dus dolgraag op de Middag en de uitreiking aanwezig geweest, maar onvoorziene omstandigheden zoals dat zo mooi en eufemistisch heet hebben ervoor gezorgd dat het niet heeft mogen zijn. Van op een afstandje dan maar: proficiat, zoenen en bloemen voor de drie genomineerden. Ik heb ontzettend genoten van jullie boeken!
Morgen is er in Amsterdam de Middag van het Kinderboek. Meer info kunt u vinden op de weblog van Ted Van Lieshout, maar één onderdeel van het programma wil ik u alvast niet onthouden: de prijsuitreiking van de Gouden Lijst. Deze nieuwe prijs werd in het leven geroepen door de auteurs Van Lieshout en Hans Hagen als reactie op het verdwijnen van de Zoenen en de jury bestaat uit auteurs. Samen met Marjolijn Hof, Femke Dekker, Tjibbe Veldkamp en Bies van Ede heb ik mij wekenlang verdiept in drie schitterende boeken: Allemaal willen we de hemel van Els Beerten, Voor jou 10 anderen van Mirjam Oldenhave en Cynthia Van Eck, en De Gelukvinder van Edward van de Vendel en Anoush Elman. Voor het juryverslag en de laureaat moet u nog eventjes wachten, maar de boeken kunt u uiteraard al lezen. Ik kan ze u van harte aanbevelen.
De recensenten lazen, wikten en wogen, en acht boeken belandden uiteindelijk op de Tiplijst van beste Nederlandstalige boeken van 2008. In tegenstelling tot de drie genomineerden, die allen bij Querido werden uitgegeven, is deze Tiplijst een stuk diverser. Er staan boeken op van Prometheus, Lemniscaat, Lannoo, Van Goor, Davidsfonds/Infodok en Querido. Als lid van de jury heb ik tijdens de zomermaanden uiteraard eerst de genomineerden gelezen en herlezen. Het was een feest. Voor de resultaten van dat feest moet u nog even geduld koesteren. Maar omdat ik vind dat een beetje jurylid ook de volledige longlist dient te lezen, ben ik enkele weken geleden aan de Tiplijst begonnen. En ook dat blijkt een feest. Hier leest u de eerste bevindingen.
Of mevrouw haar dochter zo snel mogelijk contact kon opnemen met de sociale dienst van het ziekenhuis, liet de sociaal assistente bij monde van de patiënte dringend weten. Dat deed mevrouw haar dochter. Het gesprek dat zich daarna ontspon, verliep ongeveer als volgt: Of de moeder van mevrouw de patiënte hoopte op revalidatie voor haar moeder? vroeg de assistente kwasi terloops. Dat deed ze zeker, antwoordde mevrouw de dochter. Was dat dan niet altijd zo wanneer een 95-jarige voor de tweede keer geopereerd werd aan dezelfde heup en zich niet meer zelfstandig kon bewegen? Waarop de assistente besloot niet te antwoorden, maar een volgende vraag stelde. Of de moeder van mevrouw de patiënte ingeschreven was voor een rusthuis? Dat was ze zeker. Ze stond onderhand op een viertal wachtlijsten. Waarop de assistente zuchtte. Dat een wachtlijst niet voldoende was. Het moest een haalbare aanvraag zijn, met andere woorden, de patiënte moest eigenlijk bovenaan de wachtlijst staan en in aanmerking komen om eerstdaags een kamer te krijgen. Dat was helaas niet het geval. De patiënte had pas sinds kort te kennen gegeven dat ze mevrouw haar dochter niet zou onterven of pogen te collokeren indien ze haar naar een rusthuis bracht, en kon daardoor ten vroegste in januari in aanmerking komen voor een kort verblijf, en binnen anderhalf tot twee jaar voor een lang verblijf, antwoordde mevrouw de dochter. Waarop de assistente weerom zuchtte. Dat ze dus geen revalidatie kon krijgen, dat begreep mevrouw de dochter toch? Dat begreep ze niet. Omdat enkel patiënten die eerstdaags naar een rusthuis gingen recht hadden op revalidatie. Ze konden niet zomaar iedereen gaan revalideren, daarvoor waren er echt niet genoeg kamers in het ziekenhuis, legde de assistente uit terwijl ze ongeduldig met haar veel te lange veel te rode nagels op het formica tafelblad begon te tokkelen. Maar het arme mens kon toch niet zo naar huis? vroeg mevrouw de dochter enigszins gealarmeerd. Natuurlijk niet. Dat arme mens kon helemaal niet meer naar huis, wat de assistente betrof. Ze was hulpbehoevend. Ze moest naar een rusthuis. Dus? vroeg mevrouw de dochter. Waarop de assistente haar schouders ophaalde, verzoek tot revalidatie afgewezen in het rood over het dossier krabbelde en opstond om mevrouw naar de deur te begeleiden.
... is er! Hij werd de voorbije week al bezorgd in talloze scholen in Vlaanderen en gulzig verslonden door nog tallozer nieuwsgierige kinderen. Hier en daar werd zelfs melding gemaakt van postbodes die overvallen werden door uitzinnige, razende en lichtelijk kwijlende kinderen. In het Antwerpse moest een vijftigjarige postbode door politietroepen ontzet worden nadat hij door zesdeklassers werd aangevallen en een kwalijke beet in zijn rechterbil kreeg. Even werd gevreesd voor hondsdolheid, maar dat bleek loos alarm. De politie zette de achtervolging in en kon de daders vrij makkelijk vatten. Ze hadden zonder uitzondering sporen van inkt om hun lippen, en eentje had zelfs nog een stukje postbodetextiel tussen de tanden zitten. Maar even serieus. Kits biedt al 20 jaar actualiteit op maat van 10- tot 14-jarigen, en is daarmee aan zijn zes miljoenste exemplaar toe. Geef toe, dat is reusachtig. Als je dan bedenkt dat elk exemplaar door meerdere kinderen gelezen wordt, kom je aan een cijfer dat groter is dan wat ik kan bevatten. En verder dan ik kan tellen. Al kan dat laatste uiteraard geheel aan mij liggen. En op dat zes miljoenste exemplaar staat iets speciaals. Een soort merkteken of zo. Of een kroontje. Of een roze stip. Wie zal het zeggen? Ik alvast niet, want op mijn exemplaar stond dat ik helaas niet had gewonnen. Dju. Maar wie wel wint, krijgt uiteraard een prijs. Een digitale camera, zomaar eventjes alstublieft. En de hele Kits-redactie op bezoek in de klas om het Grote Kitsverjaardagsfeest helemaal live te vieren en als een gek uit de bol te gaan. En alsof dat al niet de meest sublieme prijs aller tijden zou zijn, krijgen alle leerlingen van de klas een gratis Kits-jaarabonnement én een ticket voor Planckendael. Oef. Maar ze moeten er ook wel iets voor doen: ze maken samen een reportage voor een volgende editie van Kits. Eeuwige roem dus. En de leukste redactie van het land op bezoek. Dus snok die Kits uit de handen van je broer of zus, gris hem weg van onder de neus van je bibliothecaris of leerkracht, bemachtig die bon of kroon of om het even wat en ga uit je dak. Want het wordt echt de moeite! Meer info over kits vind je hier: www.kits.be.
Ik ben helemaal gek op voorlezen. Niet alleen omdat mijn kinderen dat zo leuk vinden, al speelt dat uiteraard een belangrijke rol. Maar ook een beetje uit minder altruïstische overwegingen. Ik kan het namelijk ontzettend goed, en daarmee schep ik graag op. En bovendien heb ik geleerd dat je bij het voorlezen altijd dingen opmerkt die je bij het stil lezen niet had gezien. En dan wordt een goed boek nog beter.
Misschien moet ik dit even nuanceren: ik helemaal gek op het voorlezen van goede voorleesboeken. In een ver verleden liet ik mij nog wel eens verleiden tot onvoorbereide voorleessessies. Dat leidde enerzijds tot verwarde kindertjes en chaotisch gedoe waarbij alle personages op den duur verkeerde stemmetjes kregen (vooral bij Winnie de Poeh is enige voorbereiding noodzakelijk indien u niet wilt dat Iejoor na afzienbare tijd als een hyperkinetisch roofdier of een oude uil gaat klinken), en anderzijds tot grote frustratie van mijn kant. Want bij de mindere exemplaren wordt voorlezen al snel een hel.
Je bent het je publiek min of meer verplicht om je in allerlei bochten te wringen teneinde toch nog iets van het boek te maken. Want veeleisend en kritisch zijn ze wel, die kleine luisteraars. En als ze het maar niks vinden, dan is het de schuld van de voorlezer. Niet van het boek. Mij hebben ze dus niet meer liggen. Zomaar voorlezen behoort bij deze tot de verleden tijd, en elk boek dat op vraag van het nageslacht ten huize Zoeper luidop wordt aangepakt, moet eerst uitgebreid en deskundig voorgeproefd worden.
Het grote boek van Merel en Het grote boek van Pelle hebben de test met glans doorstaan. Geen opvallende mankementen stonden een uitgebreide voorleesmarathon in de weg, integendeel. Ik was al fan bij het stilletjes proeven.
